Nihat
Bilgin
Yayıncılık©
Test 1'in Çözümleri
1. Yarıçapı r olan bir kürenin;kesit alanı hacim = r r 3 4 3 2 r r kesit alanı hacim = 43 dirr Yanıt C dir.
2. Katı bir cismin dayanıklılığı verilen her üç özelliğe de
bağlıdır. Yanıt E dir. 3. r r r r r h = r X Y r Z X r r r r r r r h r r r r 3 4 4 3 1 1 3 2 3 2 2 2 3 2 r r r r r r = = Y Z = = = Z= =
Buna göre, X = Z > Y dir.
Yanıt E dir.
4. Katı cisimlerin dayanıklılığı kesit alanları ile doğru,
hacimleri ile ters orantılıdır. Biz bunu;
Dayanıklılık a Kesit alanıHacim
biçiminde ifade edebiliriz. Küp, prizma ve silindir gibi
düzgün geometrik biçimli cisimler için;
Hacim = Kesit alanı x Yükseklik Dayanıklılık a Kesit alanı
Kesit alanı x Yükseklik
Dayanıklılık a Yükseklik1
yazabiliriz. Buradan da görüleceği gibi I ve II.
öner-meler doğrudur.
Yanıt C dir.
5. Bir cisim orantılı olarak büyütüldüğünde kesit alanının
hacmine oranı küçülür. Böyle bir cismin dayanıklılığı, Kesit alanı
Hacim ile orantılı olduğundan cismin boyutları büyürken dayanıklılığı azalır. Dayanıklılık ile büyütme ya da küçültme (boyut değiştirme) oranı arasındaki ilişkiyi “Bir cismin dayanıklılığı, boyut değiştirme mik-tarı ile ters orantılıdır” biçiminde özetleyebiliriz.
Nihat Bilgin Yayıncılık© 6. a a a
Küpün ağırlığının 64 katına çıkması demek hacminin
64 katına çıkması demektir.
Küp biçimli bir cismin hacmi v = a3 bağıntısı ile bulunur.
Hacmin 64 katına çıkması için boyutlarının 4 katına
çıkması gerekir. Düzgün geometrik cisimler için;
Dayanıklılık a Kesit alanıHacim = Kesit alanı Kesit alanı x Yükseklik
Dayanıklılık a Yükseklik1
bağıntısı ile bulunur, O hâlde küpün ağırlığının 64
katına çıkması için yüksekliği 4 katına çıkmalıdır. Bu durumda dayanıklılığı dörtte birine iner.
Yanıt C dir. 7. h h h S 2S 2 4S K L M
Düzgün geometrik biçimli cisimlerin dayanıklılığı,
cis-min yüksekliği ile ters orantılıdır. Buna göre, K, L, M silindirlerinin dayanıklılıkları arasındaki büyüklük iliş-kisi, M > K = L şeklindedir. Yanıt E dir. 8. 5a a Şekil I 5a a Şekil II 5 2 a 5 2 a
Düzgün geometrik biçimli cisimlerin dayanıklılığı
yük-sekliği ile ters orantılıdır.
. D a a D a D D a a bulunur 2 5 1 5 2 5 1 5 2 1 5 2 · 1 2 2 1 = = = = = Yanıt B dir. 9. Şekil I Şekil II
Nesnelerin ebatları orantılı bir
şekilde artırıldığında dayanık-lılıkları da o oranda azalır.
Yanıt A dır.
Nihat
Bilgin
Yayıncılık©
13.
S2= 6r2
Tellerin dayanıklılığı telin kesit alanıyla orantılıdır.
Bu-radan; S F S F r F r r F r F r F 3 2 3 3 3 6 · · 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 r = = . F 6F bulunur
&
= = Yanıt C dir.14. İpin taşıyabileceği en büyük ağırlık, kesit alanı ile
doğru orantılıdır. İlk durumda ipin taşıyabildiği en bü-yük ağırlık G dir. İpin yarıçapı 2 katına çıkarılınca kesit alanı 4 katına çıkar. Bu ip 4G ağırlığını taşıya-bilir.
Yanıt E dir.
15. Bir cismin dayanıklılığı kesit alanı
hacim bağıntısı ile veri-lir. Dayanıklılığı artırmak için ya kesit alanı artırılmalı ya da hacim küçültülmelidir. Yanıt D dir. 10. r Şekil I Şekil II r r r P
r yarıçaplı bir ip veya tel en fazla P yükünü taşıyorsa,
bu ipten iki tanesi paralel bağlandığında en fazla 2P, üç tanesi paralel bağlandığında en fazla 3P yükünü taşır.
Yanıt B dir.
11. Düzgün geometrik biçimli
cisim-küre
lerin yüzey alanları hacimlerine oranlandığında, en küçük oranın kürede olduğu görülür. Bu da, kü-reyi diğer geometrik cisimlerden daha dayanıklı yapar.
Yanıt C dir. 12. A 3 2 2A h A 2h h 3 2 X Y Z
Aynı maddeden yapılmış düzgün geometrik biçimli
ci-simlerin dayanıklılığı kesit alanlarıyla ters orantılıdır. Bu nedenle;
DX > DY > DZ dir.
Nihat Bilgin Yayıncılık© 3. r1 r2 4P 16P
Halatın taşıyabileceği en büyük ağırlık kesit alanı ile
doğru orantılıdır. Buna göre;
r r P P 16 4 2 2 1 2 r r = r r 2 1 1 2 = bulunur. Yanıt D dir. 4. K L M yükseklik
h silindirin yüksekliği olmak üzere silindir biçiminde
düzgün yükselen cisimlerin dayanıklılığı h
1 bağıntısı ile bulunur.
Buna göre bu cisimlerin dayanıklılığı DM > DK > DL
şeklinde sıralanır.
Yanıt E dir.
Test 2 nin Çözümleri
1. 5 m 5 m 5 m 50 cm 50 cm 50 cm
Karton kutunun boyutları artırıldığında dayanıklılığı
azalır. Yanıt A dır. 2. a a a 2a 2a 2a Küpün başlangıçtaki kenar uzunluğu a olsun. Kesit alanı = a2
Hacmi = a3
Dayanıklılığı = a1 olur.
Küpün kenar uzunluğu 2 katına çıkarılırsa Kesit alan = 4a2
Hacim = 8a3
Dayanıklılığı = kesit alanıhacim = 21 olur.a
Nihat Bilgin Yayıncılık© 9rr2h = rr2 2 · h2 9rr2h = r(3r)2 · h 2 h 2 = h bulunur.
Düzgün geometrik yapıya sahip cisimlerin
dayanıklılı-ğı yükseklikleri ile ters orantılıdır.
D1 = 9h 1
D2 = h1 olduğundan silindirin dayanıklılığı 9 katına
çıkar.
Yanıt A dır.
7.
Köprünün dayanıklılığını artırmak için daha hafif
mal-zeme kullanılır. Ayrıca köprüye yeni ayaklar ilave et-mek de dayanıklılığı artırır.
Yanıt D dir.
8.
S
2S S
2S
Dayanıklılık = kesit alanıhacim bağıntısı ile verilmektedir. Her iki konumda da cismin hacmi değişmemektedir. Buna göre; D V S D 1= = ise D V S D 2 2 2= = olur.
Yanıt D dir. 5. K L M X Y Z kesit alanı hacim
Cisimlerin dayanıklılığı, kesit alanı
hacim bağıntısı ile bu-lunur.
DX = 21 DY = 3 2
DZ = 42
Buna göre sıralama DY > DX = DZ şeklinde olmalıdır. Yanıt E dir.
6. r
9h
3r h
ilk durum son durum
İlk durumdan silindirin V1 hacmini bulalım; V1 = rr12 · h1
V1 = rr2 · 9h = 9rr2h
bulunur. İkinci durumda silindirin yüksekliği h2 yi
Nihat
Bilgin
Yayıncılık©
11. Aynı maddeden yapılmış ve içleri tamamen dolu iki
silindirin dayanıklılıklarını karşılaştırmak için bu silin-dirlerin yüksekliklerini bilmek yeterlidir.
Yanıt E dir.
12.
X Y
2r 3r
Aynı maddeden yapılmış silindirlerin dayanıklılığı
yükseklikleri ile ters orantılıdır.
Silindirlerin yüksekliği eşit olduğuna göre
dayanıklı-lıkları da eşit olur.
Yanıt C dir. 9.
1
2
3 Düzgün geometrik cisimlerin dayanıklılığı
yükseklik-leri ile ters orantılıdır.
1 ve 2 numaralı cisimlerin yüksekliği azaldığı için
dayanıklılıkları artar. 3 numaralı cismin dayanıklılığı değişmez.
Yanıt C dir.
10. Cismin renginin dayanıklılık üzerinde bir etkisi yoktur. Yanıt B dir.
Nihat Bilgin Yayıncılık© 3. cıva 1 2 3 h1 h2 h3
Sıvının kılcal borularda yükselme ve alçalma miktarı
kılcal borunun kesit alanı ile ters orantılıdır
Cıvadaki alçalma miktarları h1 > h2 > h3
verildi-ğine göre boruların kesit alanları arasındaki ilişki A3 > A2 > A1 biçimindedir.
Yanıt E dir.
4. Su damlaları ve yaprak
arasındaki adezyon kuv-veti damlaların asılı kal-masını sağlar. Damlalar kohezyon kuvvetinin etki-siyle küresel bir hâl alır.
Su damlalarının yapraktan
düşmesi için adezyon ve kohezyon kuvvetlerinin eşit olması gerekir.
Yanıt A dır.
Test 3'ün Çözümleri
1. I. Su damlalarının
kü-resel şekil alması-nın nedeni kohez-yon kuvvetiyle birlik-te yüzey geriliminin de etkili olmasıdır. II. Atacın su üstünde
durmasının nedeni suyun yüzey gerili-midir.
III. Lenslerin göze yapışmasının nede-ni adezyon kuvveti olup suyun yüzey gerilimiyle ilgili değildir. Yanıt D dir. 2. sıvı h a
Kılcal borunun sıvı içinde kalan kısmı (a), h
yüksek-liğini etkilemez.
Borunun kesit alanı ile sıvının boruda yükselme
mik-tarı ters orantılıdır. Bu nedenle h yüksekliğinin art-ması için borunun kesit alanı küçültülmelidir.
Atmosfer basıncı borunun içindeki sıvıya hem alttan
hem de üstten aynı etkiyi yapar. Bu nedenle h yük-sekliği atmosfer basıncına bağlı değildir.
Nihat Bilgin Yayıncılık© 7. X Y Z kesit alanı X Y Z Şekil I 0 Şekil II
Borularda sıvı yüksekliği borunun
kesit alanıyla ters orantılıdır.
Şekil II ye göre X, Y, Z
boruları-nın kesit alanları arasında;
Y > Z > X ilişkisi vardır.
Yanıt A dır.
8. Süngerin tümünün ıslanmasının nedeni kılcallık
ola-yıdır.
Yanıt B dir.
9.
kılcal
cam boru kılcalcam boru
K
sıvısı sıvısıL
Özdeş kılcal cam borularda K sıvısı L sıvısından
daha çok yükselmiştir. Buna göre;
I. L sıvısının özkütlesi K nınkinden büyük olabilir. II. K sıvısının molekülleri arasındaki kohezyon
kuv-veti L ninkinden küçük olabilir.
Yanıt C dir. 5. I. Cıvanın bulunduğu
yüzeyi ıslatmaması-nın nedeni kohez-yon kuvveti etkisinin adezyon kuvveti et-kisinden büyük olmasıdır. II. Yağmur yağınca su
damlalarının cama yapışarak askıda kalması adezyon kuvveti etkisinin kohezyon kuvveti
etkisinden büyük olmasındandır. III. Musluktan akan su, mole-
külleri arasındaki kohezyon kuvveti nedeniyle bir bütün olarak hareket eder.
Yanıt D dir.
6. I. Sıvılarda sıcaklık arttıkça yüzey gerilimi azalır.
II. Suyun içine şeker atıldığında yüzey gerilimi değişmez.
III. Suya deterjan katıldığında yüzey gerilimi azalır.
Yanıt B dir.
sıvı yüksekliği
X Y Z 0
Nihat
Bilgin
Yayıncılık©
12. Yüzey geriliminin nedeni sıvı molekülleri arasındaki
çekim kuvvetidir.
Yanıt B dir. 10. I. Kağıt havlunun suyu emmesi kılcallıkla ilgilidir.
II. Suyun camı ıslatmasının nedeni adezyon kuv-veti etkisinin kohezyon kuvkuv-veti etkisinden büyük olmasıdır.
III. Bazı böceklerin su üzerinde yürümesi suyun yüzey geriliminden kaynaklanır.
Yanıt A dır.
11. Sıvı molekülleri ile cam bo- r 2r
rular arasındaki adezyon kuvveti sıvı molekülleri ara-sındaki kohezyon kuvvetin-den büyük olduğuna göre sıvı su olabilir.
Su içine batırılan kılcal
boru-larda su, borunu kesit alanı ile ters orantılı yükselir.
Nihat
Bilgin
Yayıncılık©
4. Fırça su içinde iken su molekülleri fırçanın kıllarına
adezyon kuvvetinin etkisiyle yapışır ve kıllar ıslanır. Su içinde kıllar dağınık durur. Çünkü kılların tüm çev-resinde su vardır ve sular arasındaki kohezyon kuv-vetlerinin bileşkesi sıfırdır.
Şekil II de fırça dışarı çıkarılıyor. Kılların dış tarafında
su olmamasının etkisiyle merkeze doğru net bir ko-hezyon kuvveti oluşur.
Bu kuvvetler kılların toplanmasını sağlar.
Yanıt C dir.
5.
Aynı alanın içine yüzey gerilimi büyük olan
damlalar-dan daha çok sığar bir başka ifadeyle Z sıvısının yüzey gerilimi en büyük, X sıvısının yüzey gerilimi en küçüktür.
Yanıt C dir.
6.
sıvı
Borunun suya daldırılma miktarı ve açık hava basıncı
borudaki sıvının yükselme miktarını etkilemez.
Adezyon kuvveti kohezyon kuvvetinden büyük
oldu-ğu için sıvı boruda yükselir.
Yanıt B dir.
Test 4'ün Çözümleri
1. D seçeneğinde sıvı dağılmadan
kaldığına göre bu sıvıda yüzey gerilimi en büyüktür.
Yanıt D dir.
2. I. Su ve cıvadan bir miktar aynı kumaşa dökülürse
su daha fazla ıslatır.
II. Kılcal boruda sıvının yükselmesi borunun çapı ile
ters orantılıdır.
III. Cıvaya daldırılan kılcal boruda sıvı alçalır. IV. Suyun cama yapışması adezyon kuvveti ile
ilgili-dir.
Yanıt E dir.
3. Kılcallık, bir sıvının çok ince bir tüp içerisinde ya da
çok ince kanallarda yükselmesidir. Bu olayın gerçek-leşmesinin nedeni sıvı ile ince tüp ya da kanalın ya-pıldığı madde arasındaki adezyon kuvvetidir. Adez-yon kuvveti sayesinde sıvı yer çekimi kuvvetini belli yüksekliğe kadar yenerek yükselir.
Kağıt havlunun suyu çekmesinde, ağaçların
toprak-tan su ve mineralleri yapraklarına kadar ulaştırmasın-da ve ispirto ocağınulaştırmasın-da fitilin yakıtı dışarıulaştırmasın-daki ucuna iletmesinde kılcallık olayının etkisi vardır.
Nihat
Bilgin
Yayıncılık©
10. Eriyen mumun ipte yükselmesi kılcallık, damlanın
kü-resel şekil alması kohezyon, böceğin suda yürümesi yüzey gerilimi ile açıklanabilir.
Yanıt D dir.
11. Kılcallık olayında suyun tüpte yükselme miktarı; cam
ve su tanecikleri arasındaki adezyon kuvveti, yükse-len suyun ağırlığı tarafından dengeyükse-leninceye kadar devam eder. Dikkat edilirse, bir taraftan cam ve su tanecikleri arasındaki adezyon kuvveti, öte yandan suyun ağırlığı söz konusudur. Ağırlık özkütleye bağlı-dır, ancak her üç tüpte de su olduğundan sorumuzun cevabı olmayacaktır.
Tüpün iç çapı arttıkça, çekilen suyun ağırlığının
art-ması nedeniyle su yükselmesi daha az olur. Bu ne-denle kılcallık etkisi ile delik genişliği birbiriyle ters orantılıdır. Bir başka ifadeyle, suyun yükselme mikta-rı borulamikta-rın kalınlığına bağlıdır.
Kılcallık olayının gerçekleşmesi için açık hava
ba-sıncının olması gerekmez. Yer çekimi ve açık hava basıncının olmadığı bir yerde de adezyon kuvveti vardır. Bu nedenle sorumuzda tek etken boruların kalınlığıdır.
Yanıt A dır.
12. Kağıt havlunun bir ucu suya değdiğinde, kılcallık
etkisi ile sıvı, kağıdın içine çekilir. Biraz beklenirse havlunun tamamı ıslanır. Bu olayın gerçekleşme nedeni kılcallık etkisidir. O hâlde I. önerme kılcallık etkisinin sonucudur.
Benzer şekilde bir ucu gazyağının içinde, öteki ucu dışarıda olan gazyağı lambasının fitiline, kılcallık etkisiyle gazyağı akışı olur. Bu nedenle II. önerme de kılcallık olayı ile ilgilidir.
Meyve sularının pipetten yükselmesi ve enjektörle şişeden ilaç çekilmesi olayları basınçla ilgilidir. Bu nedenle III ve IV. bilgiler aradığımız cevaplar değil-dir.
Yanıt B dir. 7. Kesme şekerin ıslanması ve siyah mürekkepli su
yar-dımıyla beyaz gülün siyah renge dönüşmesi kılcallık olayı ile ilgilidir.
Yağmur damlasının cama yapışması adezyon
kuvve-ti ile ilgilidir. Yanıt A dir. 8. 20 °C saf su K 50 °C saf su L 50 °C deterjanlı su M
Sıcaklık arttıkça lekenin çıkma süresi azalır.
Deter-janlı su, saf sudan daha hızlı leke çıkarır.
Buna göre sıralama tK > tL > tM olur.
Yanıt D dir.
9.
K L
K sıvısı cama yapışırken, L sıvısı yapışmıyorsa K
ıslatan L ise ıslatmayan sıvıdır.
Nihat
Bilgin
Yayıncılık©
3. Suya katılan tuz, su ile oluşturduğu çözeltide su
ta-necikleri arasındaki bağları kuvvetlendirir. Böylece su tanecikleri arasındaki kohezyon artmış olur. Bunun sonucunda suyun yüzey gerilimi artar.
Suya deterjan ya da sabun ilave edildiğinde ise su
molekülleri arasındaki bağlar zayıflar ve suyun yüzey gerilimi azalır. Yanıt D dir. 4. 0 yüzey gerilimi sıcaklık
Her sıvının bir yüzey gerilimi vardır. Bu sıvının
sıcak-lığı artırıldığında yüzey gerilimi sıcaklıkla doğru oran-tılı bir şekilde azalır.
Yanıt A dır.
5. Su yüzeyinde taşın sekmesi, metal paranın yüzeyde
kalması ve böceğin batmadan su yüzeyinde yürüme-si olayları suyun yüzey gerilimi olduğunun kanıtıdır.
Yanıt E dir.
Test 5'in Çözümleri
1. Yüzey gerilimi sıvılar için ayırt edici bir özelliktir. Bir
başka ifadeyle, yüzey gerilimi sıvılar için ortak özellik değildir. Akışkan olmaları nedeniyle sıvılar girdikleri kabın şeklini alır. Molekülleri arasındaki boşluklar çok az olduğundan sıvılar sıkıştırılamaz.
Yanıt D dir.
2. Sıvı Sıcaklık (°C) Yüzey gerilimi (N/m)
Cıva 20 0,44
Su 20 0,073
Gliserin 20 0,063
Sıvıların yüzey gerilimleri sıvının cinsine göre farklılık
gösterir. Yandaki tabloda aynı sıcaklıktaki cıva, su ve gliserinin yüzey gerilimlerinin farklı olduğu görülmek-tedir. O hâlde sıvının yüzey gerilimi, sıvının cinsine bağlıdır.
Sıcaklık (°C) Yüzey gerilimi (N/m)
0 0,076
25 0,072
50 0,068
200 0,059
Bir sıvının farklı sıcaklıklardaki yüzey gerilimleri
fark-lıdır. Sıvıların yüzey gerilimleri sıcaklıkla ters oran-tılıdır. Bu nedenle sıcaklık arttıkça sıvıların yüzey gerilimleri azalır. Bu durum yukarıdaki tabloda görül-mektedir.
Bir sıvının kütlesindeki artışveya azalış yüzey gerili-mini etkilemez.
Nihat
Bilgin
Yayıncılık©
Cama düşen yağmur damlalarının molekülleri ile
ca-mın molekülleri arasındaki adezyon kuvveti damlala-rın düşmesini engeller.
Cam-su arasında adezyon kuvvetinin kohezyon
kuv-vetinden büyük olmasının sonuçlarından biri de kıl-callık olayıdır. Bu olayda su, boru çeperleri tarafından çekilerek adezyon kuvveti, sıvı ağırlığı tarafından dengeleninceye kadar yükselmaye devam eder. Kıl-callık olayı sayesinde topraktan çekilen su ağaçların çok ince taşıma borularından kökten en yüksekteki yaprağa kadar yükselir. Gazyağı lambalarının fitilin-den yakıtın yükselmesi de bu olayın aynısıdır.
Suya daldırılan ince bir boruda adezyon kuvveti
ko-hezyon kuvvetinden büyük olduğu için, su yüzeyinde hafif iç bükeylik meydana gelir. İnce boru cıva çana-ğına daldırıldığında kohezyon kuvveti adezyon kuv-vetinden büyük olduğu için borudaki cıva yüzeyinde hafif bir tümsekleşme oluşur.
Musluktan damlayan suyun küresel bir şekil alması
kohezyon kuvvetleri sayesinde gerçekleşir.
Yanıt D dir.
10.
X
sıvısı sıvısıY Kap içindeki sıvıların
kaba temas eden kenar kısımlarının eğikleşmesi sıvının türüne göre de-ğişiklik gösterir. Adezyon kuvveti, kohezyon
kuv-vetinden büyük olduğu için, sıvı yüzeyinde hafif bir çukurlaşma meydana gelir. O hâlde X kabındaki sıvı su olabilir.
Kohzeyon kuvveti, adezyon kuvvetinden büyük
oldu-ğu için cıvanın yüzeyi hafifçe tümsek olur. O hâlde Y kabındaki sıvı cıva olabilir.
X ve Y kaplarına ince borular daldırıldığında B
seçe-neğindeki durum oluşur.
Yanıt B dir. 6. Su üstündeki yüzey gerilimi, yüzeyde homojen bir
biçimde olup her noktada aynıdır. Bu yüzey gerilimi, suyun en üst kısmına paralel olup birim uzunluğu ger-gin tutan kuvvettir. Sıvılarda yüzey gerilimi, sıcaklık arttıkça azalır. Deterjan suyun yüzey gerilimini azaltır, arttırmaz.
Yanıt E dir.
7. Bir maddenin molekülleri arasındaki çekim kuvvetine
kohezyon denir. Kohezyon kuvveti sıvı taneciklerinin dağılmadan bir arada kalmasını sağlar. I ve II. öner-meler doğru, III. önerme yanlıştır.
Yanıt C dir. 8. K M K K M M L su
Sıvının iç kısmındaki bir molekül, komşu moleküller
tarafından her yönden eşit bir kuvvetle çekilir.
Yüzeydeki bir molekül her yönden eşit kuvvetle
çekil-mez.
Yanıt D dir.
9. Bir maddenin molekülleri arasında var olan çekim
kuvvetine kohezyon kuvveti denir. Farklı maddelerin tanecikleri arasındaki çekim kuvvetine adezyon kuv-veti denir.
Nihat
Bilgin
Yayıncılık©
3. Borunun çapı ne kadar küçük olursa, borudaki su
yüksekliği o kadar büyük olur. Çünkü ince borudaki su ağırlığı daha azdır.
Suyun duruşu gibi çukur duran sıvı miktarı çukurun
alt yüzeyinden, cıvanın duruşu gibi tümsek duran yü-zeyler eğrinin üst kısmından okunur.
I. kılcal borular
sıvı
Kılcal boruların iç genişliği küçüldükçe sıvı, boru-da boru-daha boru-da yukarı çıkar. Çünkü boru-dar boruboru-da sıvı sütunun ağırlığı daha azdır.
II. a
b
K
sıvısı sıvısıL
K sıvısının miktarı b seviyesinden okunur. L sıvısının miktarı a seviyesinden okunur. III.
Resimdeki böceğin suya batmamasının nedeni suyun yüzey gerilimi dir.
Yanıt B dir.
Test 6'nın Çözümleri
1. Öğrenci soruların tümünü doğru yanıtlamıştır. Yanıt E dir.
2. I. Bir sıvının sıcaklığı artırıldığında moleküllerin
enerjisi, dolayısıyla moleküllerin hareketliliği artar. Bunun sonucunda moleküler arası kuvvetlerin etkisi azalarak yüzey geriliminin azalmasına yol açar. I. önermede Yanıt Y dir.
II. Dar borudaki adezyon kuvveti, kohezyon kuvve-tinden büyük ise sıvı kendiliğinen yükselir. II. öner-mede Yanıt D dir.
III. Musluğun yapıldığı metalin molekülleri su mole-küllerine uyguladığı adezyon kuvveti sayesinde damla musluğa doğru hareket eder. III. önermede Yanıt D dir.
Nihat
Bilgin
Yayıncılık©
7. Çok büyük tonajlı gemilerin su yüzeyinde yüzmesi
suyun yüzey gerilimi ile ilgili değildir. Gemiler suyun kaldırma kuvveti sayesinde su üzerinde kalıp yüzer-ler.
Yanıt E dir.
8.
su h
I. Suyun sıcaklığını artırdığımızda su molekülleri
arasındaki kohezyon kuvveti azalır. Buna bağlı olarak yüzey gerilimi azalır. Yüzey gerilimi aza-lınca su kılcal boruda daha yükseğe çıkar. Buna bağlı olarak da h artar.
II. İnce boru içerisindeki su, boru çeperleri tarafın-dan çekilerek, adezyon kuvvetlerinin su ağırlığı ile dengelendiği noktaya kadar yükselir. Borunun kesiti azalınca su daha yükseğe çıkar.
III. Suya tuz katılınca, yüzey gerilimi artar. Bunun sonucunda borudaki h yüksekliği azalır.
Yanıt C dir. 4. Kılcallık, bir sıvının çok ince bir tüp içerisinde ya
da çok ince kanallarda yükselmesidir. Bu olayın gerçekleşmesinin nedeni sıvı ile ince tüp arasındaki adezyon kuvvetidir. Adezyon kuvveti sayesinde sıvı yer çekimi kuvvetini belli yüksekliğe kadar yenerek yükselir. Bu olayın gerçekleşmesi borunun uzunlu-ğuna bağlı değildir.
Yanıt D dir.
5.
K sıvısı
r1 r2 r3
L sıvısı M sıvısı
Boruların çapları farklıdır. Bu nedenle her üç sıvının cinsi de farklıdır. II ve III. önermeler kesinlikle yanlış-tır. Yanıt C dir. 6. adezyon ve kohezyon bağlıdır yüzey gerilimi bağlıdır etkilidir sağlar 1 2 3 ıslanma kılcallık olayı yaşam alanı
1 olan yere ıslanma, 2 olan yere kılcallık olayı, 3 olan yere yaşam alanı yazılmalıdır.
Nihat Bilgin Yayıncılık© 11. h 1 X Y 2 1 h2
Açık hava basıncı boruların her iki ucuna da aynı
et-kiyi yaptığı için borulardaki sıvı yüksekliği üzerinde bir etkisi yoktur.
1 ve 2 numaralı boruların yarıçapları ile X ve Y
sıvı-larının özkütleleri bu olayda etkilir.
Yanıt C dir. 9.
P
R
X yüzeyi Y yüzeyi
Bir sıvının adezyonu ve kohezyonu bulunduğu yüzeydeki geometrik şeklini belirler. Buna göre; I. P sıvısı X yüzeyini ıslattığından I. önerme
doğru-dur.
II. R sıvısı Y yüzeyini ıslatmamıştır. Bu nedenle II. önerme yanlıştır.
III. X ve Y aynı yüzeyler olduğundan R sıvısının yüzey gerilimi P ninkinden büyüktür. III. önerme doğrudur.
Yanıt D dir.
10. Çiçek saksısının altındaki tabağa su döküldüğünde
kılcallığın etkisiyle saksının altındaki delikten toprak ile temas eden su üst kısımlara doğru çıkar.
Yağmur damlalarının cama yapışması kılcallık değil
adezyon kuvvetinden kaynaklanır.
Diğer seçeneklerde verilenlerin tamamı kılcallığın
et-kisiyle gerçekleşir.
Nihat
Bilgin
Yayıncılık©
4.
Sıvının iç kısmındaki bir molekül, komşu molekül-ler tarafından her yönden eşit bir kuvvetle çekilir. Böylece iç kısımdaki bir moleküle etki eden bütün kuvvetler dengede olur ve moleküller arası uzaklık sabit kalır. Ancak bu durum sıvının yüzeyinde deği-şir. Yüzeydeki bir moleküle içerdeki moleküller tara-fından uygulanan çekme kuvveti, yüzey üzerindeki gaz ortamın molekülleri tarafından dengelenemez. Bunun sonucunda yüzeydeki moleküllerle içerdeki komşu moleküller arasındaki uzaklık azalır ve elas-tik bir yapı ortaya çıkar. Bu olaya yüzey gerilimi adı verilir.
Yanıt C dir.
5. Sıvının yüzey gerilim katsayısı sıvının özkütlesi ve
sıvının sıcaklığına bağlıdır. Sıvının hacminin yüzey gerilim katsayısı üzerinde bir etkisi yoktur.
Yanıt D dir.
Test 7'nin Çözümleri
1.
X sıvısı Y sıvısı
B1 B2
X sıvısı su gibi davranarak camdan yapılmış B1 borusunda yükselmektedir. Y sıvısı cıva gibi davra-narak B2 borusunda alçalmaktadır.
X sıvısı Y sıvısı
Buna göre X sıvısı cam yüzeyin üzerine konuldu-ğunda bulunduğu yüzeyi ıslatır. Y sıvısı cam yüzeyi ıslatmaz.
Yanıt B dir.
2.
Bitki yaprağı üzerindeki su damlalarının en önemli düşmeme nedeni damla ile yaprak arasındaki adez-yon kuvvetidir.
Yanıt B dir.
3. Verilen olaylardan her üçünün de nedeni
dayanıklılı-ğı artırmak içindir.
Nihat
Bilgin
Yayıncılık©
8. I. Ebru sanatında, suya yüzey gerilimini artırıcı bir
madde katılır. Yüzey gerilimi artırılmış su yüzeyin-de şekillerin kağıda yapışması sağlanır.
II. Deterjan katılmış suyun yüzey gerilimi azalır. Böylece su kirlere daha kolay nüfuz eder. III. Böceklerin su yüzeyinde yürümesi için yüzey
gerilimi olması istenir.
Yanıt E dir. 6. Adezyon kuvveti sıvı moleküllerinin başka yüzeye
tutunmasını sağlayan kuvvettir. Adezyon kuvveti sayesinde sıvı molekülleri cisimlerin yüzeyine tutu-nabilir.
Adezyon kuvvetinin büyüklüğü, hem sıvının cinsine hem de sıvının bulunduğu yüzeyin cinsine bağlıdır.
Yanıt D dir.
7.
Su damlasını yaprakta tutan kuvvet adezyon, küre-sel şekil almasını sağlayan kuvvet kohezyondur.
