ABDURRAHMAN ALKAN ORTAOKULU
SINAV KAYGISI
Psikolojik Danışman: Seher SARIGÜL BOYALI
İÇİNDEKİLER
SINAV KAYGISI NEDİR?
KAYGI NEDİR?
SINAV KAYGISININ BELİRTİLERİ
SINAV KAYGISININ ETKİLERİ NELERDİR?
SINAV KAYGISININ NEDENLERİ
SINAV KAYGISININ OLUŞMASINDA ETKİLİ OLAN OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER NELERDİR?
SINAV KAYGISI İLE NASIL BAŞA ÇIKILIR?
ALTERNATİF DÜŞÜNCELER NELERDİR?
SINAV KAYGISI VE AİLE İLİŞKİSİ NASILDIR?
SINAV KAYGISI İLE BAŞA ÇIKABİLMEK İÇİN AİLELERE ÖNERİLER
SINAV KAYGISI NEDİR?
KAYGI NEDİR?
Kaygı; çoğu zaman, nedeni belli olmayan korkudur. Olmayan, olduğu varsayılan bir değerin, kişiliğin kaybedilme korkusudur. Kaygı; kaynağı belli olmayan, korkudan daha kısa ve şiddetli olan uzun süren bir huzursuzluk halidir. Korku ile kaygı, genellikle birbirinin yerine kullanılır; ancak ikisi aynı şey değildir. Korku; bir tehdit anında bedensel tepkilerin yanı sıra hissedilen tepkidir. Tehditle orantılı olarak, azalıp, çoğalır. Kaygı ise; bununla orantılı değildir. Tehditten bağımsız olarak da devam edebilir. Kaygı, insan davranışını yönlendiren motive eden bir özelliğe sahiptir; ancak aşırı düzeyde yaşanması bizi engellemektedir.
Sınav kaygısı; formal bir sınav veya değerlendirme durumunda yaşanan, bireyin gerçek performansını ortaya koymasını engelleyen bilişsel, duyuşsal, davranışsal özellikleri olan, bireyde gerginlik yaratan hoş olmayan bir duygu durumudur. Sınav öncesinde öğrenilen bilginin, sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygıdır. Sınav kaygısı iki ayrı boyutta ele alınabilir:
Endişe ve yoğun duygulanım: Endişe performansa yönelik zihinsel bir süreçtir. Sınav sonucuna ilişkin olumsuz düşünce, inanç ve beklentilerden oluşur. Yoğun Duygulanım kaygının yarattığı fizyolojik uyarım sonucu bedenden gelen ve bedenin olağan işleyiş dengesi dışına çıktığı mesajını veren sinyallerdir. Aşağıdaki bölümde sınav kaygısı yaşayan kişilerin, kaygının endişe ve duygulanım boyutlarını nasıl dile getirdiklerini gösteren bazı ifadeler bulacaksınız.
Bu sınavda başarılı olamayacağım.
Bu sınav sonunda her şey berbat olacak.
Sınıftaki herkes benden daha zeki.
Bu sınavda başarısız olursam not durumumu bir daha asla düzeltemem.
Sınav sırasında bildiğim her şeyi unutabilirim.
Kendimi yetersiz ve eksik görüyorum.
Evdekilerin yüzüne nasıl bakarım?
Endişe
Kalbim yerinden fırlayacakmış
O kadar gerginim ki midem altüst
Çok perişan bir durumdayım.
Bu sınava gireceğim için
Gözüm kararıyor, midem bulanıyor.
Soğuk soğuk terliyorum.
Yoğun Duygulanım gibi çarpıyor.
olmuş durumda.
elim ayağım birbirine dolaşıyor.
Sınav kaygısı yüksek olan öğrencilerin sınav gününden önce ve sınav günü yaşadıkları belirtiler arasında, uykusuzluk, gerginlik, çarpıntı, sinirlilik, karamsarlık, kabus görme, korku, terleme, baş ağrısı, karın ağrısı, solunumda güçlük, iştahsızlık, mide bulantısı, bitkinlik, durgunluk gibi belirtilerle kötü not alma vb. endişeler yer almaktadır.
Öğrenciler, sınav için sınıfta beklerken de ellerinde terleme olduğunu, kalplerinin çok hızlı çarptığını, başlarının ya da karınlarının ağrıdığını fark etmekte; ayrıca, gerginlik, sabırsızlık, el titremesi, bütün bildiklerini unutma korkusu, kendine güvende azalma gibi belirtiler yaşadıklarını da ifade etmektedirler.
Sınav başladıktan sonra ise şu tür kaygı belirtileri ortaya çıkabilir: Dikkati toplamakta, sınava başlamakta ve soruları anlamakta güçlük, bilinen bir soruda hata yapma korkusuna bağlı yoğun heyecan, kötü not alma beklentisi, öfke, düşünememe, sınavın kötü geçeceğine inanma, sürenin yetmeyeceği düşüncesi, zor gelen sorularda paniğe kapılma ve bazı fizyolojik belirtiler.
Öğrencilerin çoğu, bu endişelerin ve fizyolojik belirtilerin sınavın ilk 30 - 40 dakikası içinde daha yoğun yaşandığını, sınavın sonlarına doğru, belirtilerin şiddetinde bir azalma olduğunu belirtmektedirler (Taş,Y.,2015).
Sosyo-ekonomik durum göz önüne alındığında araştırmalar sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan çocukların kaygı düzeylerinin yüksek olduğunu göstermektedir. Üç farklı sosyo-ekonomik düzeydeki çocukların kaygı puanlarında farklılıklar görüldüğünü, alt sosyo-ekonomik düzeydeki çocukların kaygı düzeylerinin yüksek olduğunu tespit etmiştir. Arkadaşları kurslara, dershanelere veya herhangi bir sosyal etkinliğe katılırken, kendisi katılamayan bir öğrencinin iyi duygular içerisinde olmasını beklemek pek doğru bir beklenti olmayabilir.
Anne ve babaların meslekleri ile ilgili kaygı düzeyi arasındaki ilişkiyi araştıranlar baba mesleği işçi, çiftçi, esnaf olan öğrencilerin kaygı düzeylerinin baba mesleği memur, subay ile serbest meslek olanlara göre yüksek olduğunu belirtmiştir. Anne mesleği ele alındığında annesi ev hanımı, işçi, esnaf olan öğrencilerin kaygı düzeylerinin, anne mesleği serbest meslek olanlara göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Kardeş sayısı ilgili araştırmalarda da lise öğrencileri üzerinde ve ilkokul öğrencileri üzerinde çalışılan araştırmaların sonuçlarına göre kardeş sayısı arttıkça lise öğrencilerinin kaygı düzeylerinin arttığını tespit edilmiştir (Arı,K.,2010).
SINAV KAYGISININ BELİRTİLERİ
1.Fizyolojik; kalp atışlarının ve solunumun hızlanması, terleme, titreme, ateş basması, kaslarda gerginlik, baş ağrısı ve dönmesi, kusma, ishal, sık idrara çıkma vb. sindirim problemleri, konsantrasyon bozuklukları
2.Duygusal; korku, karamsarlık, gerginlik, sinirlilik, panik, heyecan, endişe
3.Davranışsal; ders çalışmayı ertelemek, ders çalışmaktan kaçmak, ders çalışmayı bırakmak, sınavlara girmemek, sınavları yarıda bırakmak
Gerçekçi olmayan düşünce biçimlerine sahip olmak kaygının oluşmasında en önemli süreçlerdir. Bunaltıya eğilimli kişilik yapısı (mükemmeliyetçi, rekabetçi) olanlarda daha sık görülür. Sosyal çevrenin beklentileri ve baskısı da önemli bir etkendir.
Öğrencinin başarısında belirgin bir düşüş gözlenir. Ders çalışmayı erteleme, sınav ve hazırlığı hakkında konuşmayı reddetme vardır.
Soru sorulmasından rahatsız olurlar. Dikkat dağınıklığı, odaklanamama, fiziksel yakınmalarda dikkat çeken bir artış (karın ağrısı, mide bulantısı, terleme, uyku düzensizliği, iştahsızlık ya da tersine aşırı yeme, genel mutsuz bir ruh hali vb.), çok çalışılmasına karşın performans düşüklüğü kaygının varlığını gösterir.
SINAV KAYGISININ ETKİLERİ NELERDİR?
Öğrenilenleri aktaramama, okuduğunu anlamama, düşünceleri organize etmede zorluk, dikkatte azalma, sınavın içeriğine değil kendisine odaklanma, zihinsel becerilerde zayıflama , enerji azlığı, fiziksel rahatsızlıklar sınav kaygısının başlıca etkileridir. Sınav kaygısı gerçek dışı beklenti ve yorumlar içerdiğinden yanıltıcıdır.
Öğrenciyi farkında olmadan kendi davranışını denetleyemez hale getirir…
SINAV KAYGISININ NEDENLERİ
1.Aile Tutumları (Çocuktan yüksek başarı beklentileri vb.) 2.Kişilik Özellikleri (Kişinin rekabetçi, takıntılı olması vb.)
3.Sosyal Nedenler (Çevrenin yanlış tutumları; kıyas, takdir etmeme vb.)
4.Bilgi İhtiyaçları (Doğru yöntemler ile çalışmama; tekrar etmeme vb.)
5.Zihinsel Faktörler (Ne yaparsam yapayım başarısız olacağım vb.)
SINAV KAYGISININ OLUŞMASINDA ETKİSİ OLAN OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER NELERDİR?
“Sınava hazır değilim.”
“Bu bilgiler çok gereksiz ve saçma. Nerede ve ne zaman kullanacağım ki?”
“Sınavlar niye yapılıyor , ne gerek var?”
“Bu bilgiler gelecekte benim işime yaramaz.”
"Sınava hazırlanmak için gerekli zamanım yok ki!”
“Bu konuları anlayamıyorum , aptal olmalıyım.”
“Ben zaten bu konuları anlamıyorum.”
“Biliyorum, bu sınavda başarılı olamayacağım.”
“Sınav kötü geçecek.”
“Çok fazla konu var, hangi birine hazırlanayım?” sıklıkla gözlenen olumsuz otomatik düşüncelerdir.
SINAV KAYGISI İLE NASIL BAŞA ÇIKILIR?
Sınav kaygısı, öğrencilerin akademik başarılarının yanı sıra, öğrencilerin yaşadıkları depresyonunda en güçlü yordayıcılarından birisidir. Bu nedenle eğitimcilerin, eğitim uzmanlarının, anne babaların ve öğrencilerin sınav kaygısı konusunda bilgi sahibi olmaları, sınav kaygısını tetikleyen nedenleri bilmeleri ve öğrencilere buna göre destek olmaları gerekir(Yıldırım, İ.,2006).
Sınava yönelik düşünce ve inançları sorgulamak (gerçekçi olmayan düşünme alışkanlıklarını farklı bir gözle yeniden değerlendirmek,
Nefes alma egzersizleri, Gevşeme egzersizleri,
Kaygıyı bastırmaya değil, onu kabul etmeye ve tanımaya çalışmak, Düşünceleri durdurma tekniği,
Dikkatini başka noktalara odaklama tekniği kullanılabilecek başa çıkma
yollarıdır.
ALTERNATİF DÜŞÜNCELER NELERDİR?
"Yapmam gereken nedir?”
“Yapabildiğimin en iyisini yapabilirim?”
“Olabilecek en kötü şey ne?”
“Dünyanın sonu değil, telafisi var.”
"Bunda başarısız olmam her zaman olacağım anlamına gelmez.”
“Yeterli zamanımın olmadığı doğru , ancak olan zamanımı en etkili şekilde nasıl kullanabilirim?"
“Tüm kaynakları çalışamasam bile , önemli bölümlere öncelik vererek sınava hazırlanabilirim, hiç olmazsa bu bölümlerden puan kazanırım.”
“Başarırsam hayatımın önemli bir dönüm noktasını aşacağım. Başarısız olmam tembel ve beceriksiz olduğumu göstermez. Daha fazla çalışmam gerektiği anlamına gelir.”
“Zamanı kendi yararıma kullanmak benim elimde." kaygıyla başa çıkmak için geliştirilebilecek alternatif düşüncelerdir.
SINAV KAYGISI VE AİLE İLİŞKİSİ NASILDIR?
Aile için sınavın ne anlam ifade ettiği, sınava yönelik tutum ve yaklaşımları önemlidir. Sıklıkla aileler kendi kaygılarını çocuklarına yansıtmaktadırlar.
Çocuktan yüksek beklentilerinin olması, ayrıntılarla aşırı uğraş sergilemeleri ve sınavı bir araç değil amaç olarak görmeleri oldukça kritik noktalardır.
Aileler sınırlarının farkında olmalıdırlar.
Güven ve sorumluluk vermeli, önemsemeli, olumlu geri bildirimde bulunulmalıdır.
Sınava ilişkin konuşmalarda özenli davranmalı, gerçekçi olmalı, akranlarıyla karşılaştırmaktan kaçınılmalıdır.
Duygu ve düşünce paylaşımı, empati önemlidir.
AİLELERE NELER ÖNERİLMELİDİR?
Sınavı yüceltmeme, ölüm kalım sorunu yapmama, yüreklendirici davranma önerilmektedir.
Çocuklar koşulsuz sevilmelidir.
Aile bireyleri uygun rol modeli olmalı, uygun aile ortamı sağlamalı ve uygun problem çözme davranışları geliştirilmelidir.
Yıldırım, İ.(2006). Anne Baba Desteği ve Başarı (ss: 100-118). Ankara: Arı Yayıncılık.
Arı, K.,(2010). İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Matematik Kaygısının Nedenlerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi , 29, 211 -230.
Bilkent Üniversitesi (07.11.2015). Sınav Kaygısı Nedir? (Taş,Y.) http://www.bilkent.edu.tr/bilkent-tr/admin-unit/dos/pdgm/sinav_kaygisi.html
https://www.psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/13/sinav-kaygisiBa KAYNAKÇA
1.
2.
3.
4.
