İLETİŞİMDE DİNLEME
ÖĞR. GÖR. AYSU.GÜL ŞANLİ❖ Duymak (işitme) dinlemenin ilk aşamasıdır
❖Dinlemek duymanın da ötesinde aktif bir eylemdir
DİNLEMEDE (ETKİLİ-ETKİSİZ) SÖZSÜZ DAVRANIŞLAR
ETK İL İ SÖZSÜZ D A VRANIŞLAR
Etkili göz teması
Konuşan kişiye dönük olma
Rahat ve açık beden pozisyonu Sessizliğe izin
Bedensel yakınlık-fiziksel olarak eşit düzey Etkili jest-mimik-ses-baş hareketleri kullanımı Bedensel temas
Gülümseme (uygun anda)
ETK İS İZ SÖZSÜZ D A VRANIŞLAR
Doğrudan ya da boş boş bakma Sorgulayıcı-şüpheci bakma
Arkaya yada yana dönerek dinleme
Jest ve mimikleri sık ya da seyrek kullanma Hareket halinde olmak
Herhangi bir nesneyle oynamak Yüksekte durmak
Hiç bedensel tepki vermemek Baş hareketlerini sık kullanmak
DİNLEME TÜRLERİ VE ÖZELLİKLERİ
ETKİN DİNLEME; konuşmacıya ilgi ve özen gösterip, sözlü ifadeler kadar, sözsüz davranışlara da dikkat
etmek-yargılamadan anlamak için dinleyerek, anlaşılan
içeriği ve fark edilen duyguları ona tekrar iletmektir
ETKİLİ BİR DİNLEYİCİ OLABİLMEK İÇİN ÖNEMLİ NOKTALAR
▪Bütün dikkat ve ilgi konuşmacıda
▪Sözünü kesmemelidir
▪Konuşmacının söylediklerini net duyabilmek önemlidir
▪Tahminde bulunmamalıdır
▪Beden diliyle dinlediğini hissettirmelidir
▪Sözsüz mesajları da gözlemlemelidir
▪Farklı düşüncelere sahipse bile tepkisel davranmamalıdır
▪Mesajlar açık olmadığında ifade ederek daha açık anlatmasını
istemelidir
▪Dikkat dağıtacak şekilde nesnelerle oynamamalıdır
▪Sorular sormalıdır
▪Dinleyici konuşmacıyı
anlayamayabileceğini de farkında olmalıdır
▪Dinleyici anladıklarını uygun bir şekilde ifade etmelidir
ETKİN DİNLEME
❖Geri iletimin kullanıldığı dinlemedir.
❖Mesajların doğru anlaşılıp anlaşılmadığı kontrol edilir
❖Söylenenler-duygu-konuşmacının beden dili-yüz ifadesi vb de dikkat edilir
❖Dinleyici kendi düşüncelerini askıya alır
❖Empatik dinleme ile aynı durumu ifade eder
❖Düşüncelerin ve duyguların olduğu gibi kabul edilmesi, yorum yapılmaması, anlaşıldığının hissettirilmesi, yargılanma kaygısı olmadan anlatmak için rahat olması sağlanır
Etkin dinlemenin yararları
❑Konuşmacıya yanlış anlaşılmalar varsa düzeltme imkanı tanır. Daha sonraki mesajların da anlamlı olma şansını artırır
❑Empatik dinleme söz konusu oluğu için özellikle çocuklarda olumsuz duygularının da olabileceğini kabul etmelerine yardımcı olur
❑Sıcak ilişkiler geliştirilmesine yardımcı olur
❑Gerçek sorunların anlaşılmasına ve çözümlerine yardımcı olur
❑Konuşmacı kendini daha rahat açtığı için kendiyle ilgili farkındalık geliştirmesine de yardımcı olur
Etkin dinleme teknikleri
1. konuşmacının anlatmak istediğini başka sözcüklerle
açıklamak (yönlendirmeden-küçültüp büyütmeden-objektif) 2. konuşmacıya duygularının anlaşıldığını ifade etmek
(özellikle de üzüntü-sıkıntı-öfke duygularının ifade edilmesi) 3. konuşmacıya sorular sormak (doğru anlaşılırlık ve açmak için)
ETK İS İZ D İNLEME TÜRLER İ • Yetersiz dinleme
• Kalıplanmış dinleme
• Yüzeysel dinleme
• Görünüşte dinleme
• Seçerek dinleme
• Duyguya saplanarak dinleme
• Savunucu dinleme
• Tuzak kurucu dinleme
ETKİSİZ DİNLEME TÜRLERİ Yetersiz Dinleme:
❖Dikkati konuşmacıya odaklamama
❖Kendi zihninden geçenlere odaklanma
❖Kişinin dinleme yeteneği olmadığına inanması ve geliştirmek için çabalamaması
Kalıplanmış dinleme:
•Değerlendirme: anlama çabasına girmeden değerlendirme yapmak.
•Araştırma-Deşme: sorularla irdeleme
•Akıl verme: tam anlamıyla anlamadan akıl vermeye başlama
•Yorumlama: duygu ve düşünceleri anlama çabasına girmeden yorum yapma _zamanım çok boş geçiyor
_ne güzel ye iç yat ne istiyorsun daha (değerlendirme)
_daha önce ne yapardın? boş geçince ne oluyor? (araştırma)
_bence bolca kitap okumalısın (akıl verme)
_bu ara arkadaşlarınla yaşadığın sorunlar nedeniyle böyle hissediyorsun (yorumlama)
Yüzeysel dinleme:
❖Derindeki duygu-düşünceler ve anlama ulaşılamaz
❖Mantık kuralları çerçevesinde duyar ve içeriğe duygulardan daha çok dikkat eder
❖Bilgi amaçlı konuşmalarda anlayışı tepki gerekmediği için yarar sağlayabilir
❖Yakın ilişkilerde yararlı olmaz
Görünüşte dinleme:
❖Dinliyor gibi görünme
❖İç dünyası dinleyicinin başka bi yerdedir ve onun için daha önemlidir
❖Sözsüz mesajları genelde kendini belli etmesine neden olur
❖Dalıp gitme, uygun göz teması kurmama, dalıp gitme, baş hareketlerini etkili kullanmaması
Seçerek dinleme:
❖Dinleyicinin sadece duyarlı olduğu konularla ilgili
noktaları dinlemesi diğer noktaları ise dinlememesini ifade eder.
❖Yanlış anlaşılmalara sebep olabilir
❖Konuşmacı dinlendiğini hissetmez
Duyguya saplanmış dinleme:
❖Her söylenen ifadede bir hüzün ya da espri çıkarmaya çalışan bireylerin dinleme tarzıdır.
❖Örn;
_harika bir kahvaltıyla güne başlamak gibisi yok _yanında sevdiklerin yoksa ne anlamı var ki
Savunucu dinleme:
❖Birey her söyleneni kendisine karşı bir saldırı olarak algılar ve savunmaya geçer
❖Örn;
_kendimi çok yalnız hissediyorum
_ben seni hiç yalnız bırakmadım, her gün aramıyor muyum?
Tuzak kurucu dinleme:
❖Kişi ses çıkaramadan dinler, çünkü karşıdaki kişiyi
zor duruma sokabilecek fırsatlar yakalamaya çalışır
İLETİŞİM ENGELLERİ
➢Öğüt vermek, çözüm getirmek, yönlendirmek
➢Yargılamak, eleştirmek, ad takmak
➢Soru sormak, araştırmak, incelemek
➢Teşhis, tanı koymak, tahlil etmek
➢Teskin, teselli etmek, konuyu değiştirmek
➢Kendine odaklanmak
➢Şaka yapmak, alay etmek
NİÇİN
DİNLEMİYORUZ?
NİÇİN DİNLEMİYORUZ?
• Konu ilgilerini çekmezse. Hoşumuza gitmeyen bir şeyler söyleniyorsa
• Hoşlanmadığımız biri söylüyorsa
• Eğer karşımızdakinin ne söyleyeceğini biliyorsak (bildiğimizi zannediyorsak),
• Kaynak tarafından beden dili uygun kullanılmıyorsa, Göz teması eksikse
• Konuşmak için beklerken; cevap hazırlamaya çalışıyorsak
• Kişisel savunmaya çekildiysek
TEMEL KAYNAK
Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim. (2011). Alim Kaya (Ed.). (3.
Baskı). Ankara: Pegem Akadem
YARDIMCI KAYNAKLAR
Dökmen, Ü. (1997). İletişim Çatışmaları ve Empati (5. Baskı). İstanbul: Sistem.
Etkili İletişim. (2010). Uğur Demiray (Ed.). (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Cüceloğlu, D. (2003). İletişim Donanımları (15. Basım). İstanbul: Remzi.
Baltaş, Z. ve Baltaş, A. (2009). Bedenin Dili (44. Basım). İstanbul: Remzi.
Cüceloğlu, D. (2011). Yeniden İnsan İnsana (43. Basım). İstanbul: Remzi.
