Araştırma Makalesi
BİNALARDA KENTSEL DÖNÜŞÜM
1Mehmet Fatih ALTAN ve 2Veyselcan Çetin KAYRA
1,2İstanbul Aydın Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı
*Sorumlu yazar: veyselcankayra@stu.aydin.edu.tr
Geliş Tarihi: 04.04.2021 Kabul Tarihi: 09.06.2021 ÖZ
Şehirler, özellikle sanayi devriminden sonra çoğunun yaşadığı alan haline geldiler. Ama konu şehir hayatına geldiğinde sadece yapılardan oluşan bir mekân düşünülmemelidir. Toplum ve ekonomik ilişkiler devam ediyor. Şehirlerde çok sayıda insan yaşıyor. Bu nedenle iyi bir planlama gerektiği düşüncesi ortaya çıkmıştır. Bu noktada Kentsel dönüşüm uygulaması devreye girmektedir. Kentsel dönüşüm, eski şehrin veya bir kısmının sosyal, ekonomik, doğal ve kültürel yönleri gelişmeyi hedefliyor. Bu araştırmanın amacı, kentsel dönüşüm projelerinin ortaya çıkmasına yardımcı olmaktadır. Araştırma amacına birçok kaynak sayesinde ulaşmıştır.
Araştırma sonuçları kontrol edilmiştir. Araştırmanın sonucu, kentleşme, sosyalleşme yaşam, kişisel, ekonomik ve kentsel hayat gibi eğilimler üzerinde insanlar üzerinde etkisi olduğu kanısına ulaşılmıştır. Bu sayede insanların durumlarını ve yaşantılarını göz önüne alarak onlara daha iyi bir yaşam kalitesi sunulmalıdır.
ANAHTAR KELİMELER: Proje, Yaşam Alanı, Konfor, Güvenlik, Yapı, Çarpık Kentleşme, Yıkım, Eski bina, Sosyal Yaşam, Afet ,Risk
URBAN TRANSFORMATION IN BUILDINGS ABSTRACT
Cities have become the homeland of many, especially after the industrial revolution. But when it comes to city life, a space consisting of buildings should not be considered. Society and economic relations continue. Many people live in the cities. Therefore, the idea that a good planning is required has emerged. At this point, the urban transformation application comes into play. Urban transformation aims to develop the social, economic, natural and cultural aspects of the old city or a part of it. The purpose of this research is to help the emergence of urban transformation projects. The research has achieved its purpose thanks to many sources.
Research results have been checked. As a result of the study, it was concluded that trends such as urbanization, socialization life, personal, economic and urban life have an effect on people.
In this way, a better quality of life should be offered to people, taking into account their situation and life.
KEYWORDS: Project, Living Space, Comfort, Security, Building, Distorted Urbanization, Demolition, Old building, Social Life, Disaster, Risk.
1.GİRİŞ
Kentsel dönüşüm, bir bölgenin sosyal, ekonomik, doğal ve çevresel koşullarını iyileştirmeyi ve kentsel sorunlara çözüm getirmeyi amaçlayan kapsamlı ve kapsamlı vizyonlar ve eylemler dizisidir. 2012 yılında yayımlanan 6306 sayılı "Afet Riskinden Maruz Kalan Bölgelerin Dönüşümü Hakkında Kararname" kentsel dönüşüme ilişkin usul ve esasları belirlemektedir.
Çin'de son yıllarda afet riski olan bölgelerde kentsel rekonstrüksiyon uygulamalarının yoğun bir şekilde yürütüldüğü görülmektedir. Kentsel güvenlik uygulamaları, kentsel dönüşüm uygulamalarının temel ayaklarından ve başlangıç noktalarından biridir. Kentsel dönüşümün amaçlarından biri, daha güvenli şehirler inşa etmek ve insanların yaşadıkları yerde kendilerini güvende hissetmelerini sağlamaktır. Essen'de gerçekleştirilecek kentsel dönüşümde Oruç Reis ve Havalimanı Mahallesi gibi alanların güncellenmesi gerekiyor (Küçük, 2019)
2.LİTERATÜR TARAMASI 2.1.1 Binalarda Kentsel Dönüşüm
Bazı coğrafyacıların önerdiği gibi, kentsel alan bir ülkenin sosyal ve politik ideolojisinin fiziksel bir biçimi olarak ifade edilir. Uzun yıllardır bu kentleşmiş alan, doğal ve organik olarak kendini yenileyebilen ve şehir toprağını güvenilmez uzay savaşları için bir savaş alanına dönüştürebilen yaşamın canlı varlığı olarak kabul edildi. Özellikle yaşam tarzının normal kentsel eğlence tesislerinden yoksun olduğu yoksul bölgelerde, bölgenin ekonomik, doğal, sosyal ve çevresel koşullarını sürekli iyileştirmeyi amaçlayan kapsamlı bir vizyon ve eylem alanı olarak tanımlanmıştır. Yarı kentsel yaşam tarzı olarak adlandırılan) ve çeşitli kentsel sorunların uygulanması bu bölgede yoğunlaşmıştır, çünkü dünya aynı zamanda Türkiye'nin birçok farklı coğrafi bölgesinde neredeyse moda haline gelmiştir.
İstanbul, tarihiyle kıyaslandığında uzun bir geçmişe sahip olmasına rağmen şimdiye kadar sınırlı bir alanda yaşamış, ancak 1950'lerden sonra ülkenin sanayileşme süreciyle birlikte mekansal olarak gelişmeye başlamış ve kırsal coğrafi görünümün hakim olduğu dış duvar alanı ile etkileşime girmeye başlamıştır. Yüzlerce yıldır füzyon. Özellikle 1960'lı yıllardan sonra İstanbul surları dışında pek çok sanayi bölgesinin kurulmasından sonra bölgedeki sanayi tesislerinin artması nedeniyle tarım köyü niteliğindeki kırsal yerleşimler yavaş yavaş yeni kentsel yerleşimlere dönüşmeye başlamıştır. Bu kırsal yerleşim yerlerinden biri, bir zamanlar Yunan Çingenelerinin yaşadığı ve 1939'da "Esenler" olarak değiştirilen Litros'tur. Banliyölerde artan endüstriyel tesis sayısı ile Esenler, bir yerleşim alanı kimliğini kazanarak daha büyük bir gelişme sağlamış, ülkenin farklı coğrafi bölgelerinden gelen göç ile mekân açısından da hızla gelişmiştir.
Ancak bu çarpıklık ve plansız büyüme çeşitli kentsel sorunları da beraberinde getirmiştir.
Günümüzde, Esenlerin kentsel çevresini dönüştürmek için "kentsel yenileme projeleri"
(özellikle bölgesel ölçekli yenileme) ve çevresel iyileştirme önlemleri, yerleşim alanında kalıcı hale gelen kentsel sorunları ve gerilemeyi gidermek için ortaya çıkmıştır. (YULU, 2017) Esenler bölgesi, düşük sosyoekonomik durumu ve devlete ve otobüs istasyonlarına yakınlığı nedeniyle çok sayıda göç almıştır. Nüfus artmaya devam ettikçe bölgenin genel durumu değişti.
Toplumda kimlik, sosyal dayanışma ve desteğin statüsü giderek azalmakta, bu da insanların birbirine yabancılaşmasına neden olmaktadır. Bu, bölgedeki suç oranını ve türünü artıracaktır.
Bu durumda başta havalimanı bölgesi olmak üzere tüm alanda güvenlik kaygısı hissetmek önemlidir. (KÜÇÜK, 2019)
Bu araştırma üç temel önermeye dayanmaktadır. Görüşmelerin ve görüşmelerin sonuçları, bu iddialara delil aramak içindir. Yenileme sonrası insanların yeni evde kendilerini güvende hissedip hissetmediği sorusuna verilen cevaplar değerlendirildiğinde, kentsel yenilemeden sonra uzun yıllar havalimanı bölgesinde yaşamış olan katılımcıların güvenlik konseptinde olumlu değişimler yaşandığı görülmektedir. Görüşülen kişilerin% 80'i, havaalanı alanında Esenler bölgesinin güvenliğiyle ilgili olumsuz görüşlerin temelde ortadan kalktığını söyledi.
(KÜÇÜK, 2019)
Görüşme sonucunda yeni evlerde yaşamaya başlayan katılımcılar, kentsel yeniden yapılanma sonrası inşa edilen güvenli yerlerde kendilerini daha güvende hissettiklerini söylediler. Kentte yenilenen evlerin ve toplulukların değerinin artması nedeniyle bu durumdan duydukları memnuniyeti dile getirdiler.
Ancak görüşmecilerin% 5'i şehrin dönüşümü ile Esenler ’in güvenlik kaygısının arttığını söyledi. Katılımcılar bunun nedeninin çevredeki hızlı değişim ve değişikliklerin halkı zor durumda bırakması olduğunu söylediler. (KÜÇÜK, 2019)
Selamsızda kentsel dönüşümün kullanıldığı yeniden kentleşme sürecinde en önemli konu, kentsel yenilenmenin sadece binaların yenilenmesi olarak görülmesi, dolayısıyla "kentleşme"
olgusunun yalnızca belirli yönlerinin çözülmesidir. Günümüzde özellikle büyük şehirlerde, eski binalar sadece fiziksel olarak yenilenmiş olsa da değişiklikler bölgenin sosyal yapısına ve sakinlerin sosyal ve kültürel ilişkilerine olumsuz etkiler getirmiştir. Değişim ve tadilat uygulamasında bölgedeki insanların görüşlerini benimsememek ve onları sadece kazanç için sürecin dışına itmek, halk arasında memnuniyetsizliğe yol açacak, ruhunu ve karakterini yitiren yeni bir yerleşim alanı ile sonuçlanacaktır.
Bir şehrin kimliğini ve özelliklerini korumak, şehrin ayakta kalması için göz ardı edilemeyecek önemli bir olgudur. Bir kentin kimliğini korumanın en önemli etkenlerinden biri, dönüştürülecek alandaki sakinlerin sosyal yapısına zarar vermeden dönüşüm sürecine halkın katılımı ve bölgenin tarihi yapısının korunmasıdır. Sürdürülebilir bir şehir yaratırken, şehrin kimliğinin de korunması gerektiği kesindir. Sürdürülebilirlik kavramını oluşturmanın asıl amacı, ekonomik ve teknolojik gelişmeyle örtüşen çevre sorunlarını önlemek ve içinde yaşadığımız ekosistemi korumaktır. Uzun yıllardır şehrin özelliklerini korumanın yanı sıra doğaya ve yeşile katkı sağlayan projelerin üretimini de düşünmemize rağmen maalesef ülkemizin dönüşüm projelerinde bu kavramlar göz ardı edilmiştir. (BİRCAN, 2019)
Kentsel dönüşümün temel amacı olan şehirlerin doğal çöküşünü önlemeye çalışır. Kısmen terk edilmiş olan bu problem alanının fiziksel dokusunu güncellemek için gerekli analiz ve planlama çalışmaları yapılmış, alternatif projeler, uygulama modelleri ve aşamaları oluşturulmuştur.
Bölgede korunacak bina bulunmadığından, bina konut ve ticari alan olarak yeniden işlevsizleştirildi, bu nedenle alanın tamamen yıkılması ve güncellenmesi öneriliyor. Dolayısıyla projedeki tarihsel doku sürdürülebilir değildir.(POLAT, 2007)
Aynı zamanda bölgenin ekonomik hayatını canlandırmayı da hedefliyor. Yerel ve bölgesel ticareti güçlendirecek, yerleşim alanlarında yeni alanlar ve organizasyon biçimleri yaratacak, coğrafi konum ve ulaşım olanakları açısından gelişme potansiyeli olan bir bölgede yer alan, ancak bu sorunlu bölgeyi canlandırmak için ekonomik ivmeyi harekete geçirecektir. Doğanın ve toplumun çöküş durumu. Vücudun yenilenmesine yardımcı olan bir kuvvet yaratmak için çaba gösteriliyor. (POLAT, 2007)
Esenler Şehri 2010-2014 Stratejik Planında belirtildiği üzere, iç durum analizi kapsamında kullanılan ana yöntem SWOT (SWOT) analizidir. Bu analizde iç ve dış çevrenin neden olduğu durumlar tespit edilir, avantajları ve dezavantajları tartışılır, fırsatlar ve tehditler olarak sınıflandırılır. İç çevre değerlendirmesi, işletmenin mevcut ve gelecekteki koşullarını etkileyebilecek durum ve eğilimleri inceleyerek avantaj ve dezavantajları belirlemek ve değerlendirmektir. Bu koşullar ve eğilimler iç ortamdan türetilir ve kuruluş tarafından kontrol edilebilir. Güçlü yönler, kuruluşların hedeflerine ulaşmak için kullanabilecekleri olumlu konulardır. Zayıf yönler, organizasyonun başarısını engelleyebilecek kusurlardır, yani aşılması gereken olumsuz sorunlardır. (AYDIN, 2013)
Belirlenecek güçlü yönler, kuruluşun amaç ve hedeflerine, zayıf yönler ise kuruluş tarafından alınan önlemlere yardımcı olacaktır. Dış durum analizi, kuruluşun kontrolü dışındaki koşulları ve eğilimleri inceleyerek kuruluş için hayati önem taşıyan fırsatları ve tehditleri belirlemektir.
(AYDIN, 2013)
Esenler şehir yönetimi tarafından 2010-2014 yılları arasında idari personel ve çalışanların bilgilerine dayanarak yapılan araştırmada bölgenin, şehir yönetiminin ve işbirliği yaptığı birimlerin sorunlarını ve çözümlerini tanıttı. Esenler şehrinin kurduğu stratejik plan hazırlama ekibinin yaptığı araştırmalar sonucunda şehrin güçlü ve zayıf yönleri ile karşılaştığı fırsatlar ve tehditler belirlenir. (AYDIN, 2013)
Kentsel dönüşümün gerçekleştirildiği yer, kontrolsüz bir gelişim alanıdır. Bu alanlarda konut dönüştürme olasılığının sınırlı olmasının temel nedeni, İstanbul'un kentsel gelişiminin tarihi yapısıdır. Esenler en çarpıcı örnek gibi görünüyor. Kentsel dönüşüm, gayri resmi ilişkilerin aktif olarak kullanılmasıyla bölgenin sosyal yapısının fırsata dönüştürülmesine alternatif olabilir. Ancak bu ilişki denetimsiz olarak sürekliliğini sürdürdüğünde bölge halkı da kaçınılmaz olarak emlak spekülasyonuna girişecektir. Bu denetim, ancak toplumsal nedenlere ve kentsel dönüşümün toplumsal sürecine ilişkin adımlarla sağlanabilir.(Çolak, 2014)
2.1.2 Makalem ve Kaynakların Ortak Noktalar
Yazıda, Esenler bölgesinin çarpık ve düzensiz yapısının neden olduğu sorunlar ve en güvenli şekilde çözülebilecek sorunlara ilişkin görüş ve görüşler öne sürülmüştür.
Kentsel dönüşümün temel unsuru her zaman bir insanın güvenliği, yani sosyal hayatı olmuştur.
Nüfus açısından Esenler bölgesi çok kalabalık olduğu için depremde birçok bina ağır hasar görecek. Can ve mal kaybına neden olabilirler.
Bu konular dikkate alınarak Esenler ‘in kentsel dönüşümünün artıları ve eksileri değerlendirilir.
Kentsel dönüşüm için alanlar belirleyerek daha modern yaşam alanlarının ortaya çıkması için çok çalışmaya başladık.
Sismik olmayan yapının kaldırılmasını sağlayarak güvenli yapıyı ortaya çıkarın.
Sadece Esenler ‘de değil, Bursa ve Selamsız ‘da de şehir çatışmaları örnekleri arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları incelememizi sağlıyor.
Sosyal yaşantı adına konuşacak olursak, sosyal anlamda parklar, çay bahçeleri ve çay ocakları çoğunlukta bulunmaktadır. Aynı zamanda spor kompleksleri bulunmaktadır. Bu durum orada yaşayan insanlar için çok yetersiz kalmaktadır.
Anket sonuçlarından yola çıkarak baktığımızda kentsel dönüşüm kavramının ne olduğunu, nasıl yapıldığını, nasıl başvuru yapılması gerektiğini bilmeyen insanlar bulunmaktadır.
Sonuç olarak insanlara yeni bir yaşam alanı sosyal hayat güven ortamı gibi hususlar dikkate alınarak kentsel dönüşüm kapsamında yeni yerleşim alanları ve yeni olanaklar sağlanarak insanlar refaha kavuşabilir.
Bu konuda TOKİ’nin yaptığı kentsel dönüşüm projeleri ile insanlara yeni bir yaşam alanı sağlanacak. Tabi ki de sadece bu proje ile kalınmamalı bunun gibi birçok proje hayata geçirilmek için tasarlanmalıdır ve kentsel dönüşümün ne olduğunu halka daha fazla açıklamamız gerekmektedir.
3. SONUÇ VE YORUM
İstanbul Esenler ilçesinde Havaalanı Mahallesi, Turgut Reis Mahallesi gibi yerlerde yaptığımız anket çalışmasında; İnsanların ekonomik açıdan orta ve ortanın altı olarak göze çarpıyor. Bu sadece anket sonuçları ile değil gözlemler ve mahallesi incelemesi sonucu varılmış bir sonuçtur.
Ev sahibi olanlar, kiracı olanlar, gece kondu da yaşayan aileler mevcuttur.
Mülk sahibi olanların cinsiyeti büyük çoğunlukta erkeklerdir.
KAYNAKÇA
Yulu, A. (2017).” Esenler ’De Şehirsel Yenileme” Coğrafya Dergisi, 35, 29-40 İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Beyazıt, İstanbul, Türkiye
Bircan, D. (2019).” Kentsel Dönüşüm İle Sürdürülebilir Kent Önerileri” Kent Akademisi Dergisi, Pages, 501-519 Bahçeşehir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yapı İşletmesi Yüksek Lisans Programı İstanbul, Türkiye
Aydın, E. (2013) “Kentsel Düşünce Merkezinin Kuruluşu Ve Bir Uygulama Örneği Olarak Esenler Belediyesi” T.C. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi Ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Mahalli İdareler Ve Yerinden Yönetim İstanbul, Türkiye Küçük, H. (2019) “Kentsel Dönüşüm Ve Kent Güvenliği İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme:
Esenler Havaalanı Mahallesi Örneği “Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Myo, Yönetim Ve Organizasyon Bölümü, Yerel Yönetimler Programı, Doktora Öğrencisi: İstanbul Üniversitesi, Siyaset Bilimi Ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı İstanbul, Türkiye
Polat, S. (2007)” Kentsel Dönüşüm Kavramı Üzerine: Bursa’da Kükürtlü Ve Mudanya Örnekleri” Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Sayı 1 , Görükle, Bursa
Çolak, Y. (2014). Adil Kent Yaklaşımı Ve Kentsel Dönüşüm: İstanbul Esenler Örneği. İnsan
& Toplum, 4 (7), 57-84 Kırklareli Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir Ve Bölge Planlama Bölümü 4 (7), 57-84.
