Prof. Dr. Fahriye Nihan ÖZDEMİR SÖNMEZ
Ankara Üniversitesi UBF Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü
GGY491
Kentsel Politika ve Dönüşüm
I. HAFTA
KENTSEL DÖNÜŞÜME İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
Kentsel Dönüşüm Nedir?
K e n t s e l D ö n ü ş ü m
N e d i r ?
En dar tarifiyle Kentsel Dönüşüm: ‘Bir kentin bozulmuş olan fiziksel dokusunun sorunlarının giderilmesi’ni ifade etse de sosyal ve ekonomik alanlarda yol açtığı
dönüşüm yine kentsel dönüşümüm kapsamına
girmektedir. Yani… Kentsel Dönüşüm: ‘Çökme ve/veya bozulmaya uğrayan kentsel mekanın ekonomik,
toplumsal, fiziksel ve çevresel koşullarını kapsamlı ve bütünleşik yaklaşımlarla iyileştirmeye yönelik uygulanan strateji ve eylemlerin bütünüdür. Bu nedenle kentsel
dönüşüm yeni kentsel alanların planlanması yada yeni alanların geliştirilmesinden çok var olan kentsel alanların, var olan yapılı çevrenin planlanması ve yönetimi ile
ilgilidir.’ (Nihan Özdemir Sönmez, 2013)
B a t ı L i t e r a t ü r ü n d e K e n t s e l D ö n ü ş ü m
Thomas (2003) Kentsel Dönüşümü: ‘Kentsel Sorunların
çözümünü sağlayan ve değişime uğrayan bir bölgenin ekonomik, fiziksel, sosyal ve çevresel koşullarına kalıcı bir çözüm sağlamayı amaçlayan kapsamlı bir vizyon ve eylem’ olarak tanımlar.
Lichfied’e göre (1992) Kentsel Dönüşüm: ‘Kentsel bozulma süreçlerini daha iyi anlama ihtiyacından doğan ve
gerçekleştirilecek dönüşümde elde edilecek sonuçların üzerinde bir uzlaşmadır.’
Marris’e göre (1969) : ‘Kentsel Dönüştürme uygulamaları ile kentlerde, işlevini yitirmiş yapıların yıkılması, onarılması ve bu bölgelerdeki toplumsal sorunların çözümü amaçlanmıştır’.
Roberts ve Sykes’e (2006) göre: ‘Kapsamlı ve bütünleşik bir
vizyon ve eylem olarak bir alanın ekonomik, fiziksel, toplumsal ve çevresel koşullarının sürekli iyileştirilmesidir’.
T ü r k i y e L i t e r a t ü r ü n d e K e n t s e l D ö n ü ş ü m
Keleş’e göre (2010) : ‘Kentsel yenileştirme, bir kentin tamamı yada belirli yerleşim alanlarına yönelik, bilinçli, sistematize edilmiş ve planlanmış bir eylemdir. ’
Yavuz’a göre (2003) Kentsel Dönüşüm: ‘Kent yapısının uğradığı farklı müdahaleler, yenileme, canlandırma, sağlıklaştırma, koruma,
iyileştirme gibi kavramların genel ifadesidir. ’
Özden’e göre (2002) Kentsel Dönüşüm: ‘Zaman içerisinde eskiyen, köhneyen, yıpranan yada potansiyel arsa değeri mevcut üst yapı değerinin üzerinde seyreden ve çoğu kez yaygın bir yoksunluğun hüküm sürdüğü kent dokusunun, altyapısının sosyal ve ekonomik programlar ile oluşturulduğu bir stratejik yaklaşım içinde, günün sosyo-ekonomik ve fiziksel şartlarına uygun olarak yenilenmesi, değiştirilmesi, geliştirilmesi, yeniden canlandırılması ve bazen de yeniden oluşturulması eylemi’dir.
Ü l k e m i z k e n t l e r i n d e d ö n ü ş ü m e k o n u
o l a n
a l a n l a r
afet riskli alanlar,
kent merkezleri/merkezi iş alanları,
kentlerin ekonomik ömrünü doldurmuş/yıpranmış kesimleri,
çöküntü alanları,
özelleştirmeye konu olan alanlar,
ıslah imar planları kapsamında kalan gecekondu
alanları
Kentsel Dönüşümün Amaçları
Roberts (2000) ve Akkar (2006) ya göre:
• Kentin fiziksel koşulları ile toplumsal sorunları arasında etkin bir bağ kurulması, yani kentsel dönüşüm uygulamaları ile toplumsal bozulmanın nedenlerinin ortaya çıkartılması ve sorunların ortadan kaldırılması.
• Kentin sorunlu bölgelerinin temel dokusunun fiziksel, toplumsal, ekonomik taleplere göre yeniden düzenlenmesi
• Kentlerin çöküntü alanlarında, kentsel refah ve yaşam kalitesini arttırıcı başarılı ekonomik kalkınma programları ortaya koyarak, kentin sorunlu bölümlerine yönelik faaliyetlerin hedeflenmesi
• Kentlerin plansız gelişiminin önüne geçilmesi, kentsel toprakların etkin bir biçimde kullanımına yönelik stratejilerin ortaya konulması; yani, atıl olan bölgelerin tekrar kente kazanımına yol açabilmek amacıyla kentsel
büyüme ve yayılmanın sınırlandırılarak planlı hale getirilmesi
• Kentleşme politikalarının şekillendirilmesi gayesiyle ihtiyaçlara çözüm bulmak için katılımcı bir planlama sürecini gerçekleştirmesi
• Doğal afetlerden etkilenen alanların dönüştürülmesi
• Kent içinde yer alan niteliksiz, sağlıksız ve yaşanabilirlik standartları dışında kalan alanların dönüştürülmesi
