ÖZEL EĞİTİM VE TÜRKİYE’DEKİ ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENLERİ
Özel Eğitim Bölüm Başkanı NE Üniversitesi, Konya
Türk Milli Eğitim sisteminin temel yapısı
okul öncesi eğitim, ilköğretim, orta
öğretim, lise eğitimi ve yüksek öğretim
olmak üzere beş ana aşamadan
oluşmaktadır.
Çocuklar ilk eğitimlerine 6 yaşından itibaren, eğer mümkün ise orta yaştaki 7 yaşında başlarlar. 12 yıllık program “Genel Liseler” ve “Mesleki ve Teknik Liseler” den oluşan orta öğretimi de içeren 4 + 4 + 4 yıl eğitim olarak adlandırılmaktadır.
Türkiye’deki 12 yıllık Zorunlu Eğitim
Yükseköğretim, en az iki yıl süren tüm ortaöğretim sonrası programlar olarak tanımlanır.
Sistem, üniversitelerden (eyalet ve vakıf üniversiteleri, 207 üniversite, toplam 8 milyon öğrenci) ve üniversite dışındaki yüksek öğretim kurumlarından (polis ve askeri akademiler ve kolejlerden) oluşmaktadır.
Yüksek Öğretim
Her üniversite, lisans düzeyinde programlar
sunan fakültelerden ve dört yıllık okullardan,
meslek vurgusu ile lisans öncesi (önlisans
düzeyinde) mesleki nitelikte programlar
sunan iki yıllık meslek yüksek okullarından
oluşur. Bazı fakülteler 5 veya 6 yıl eğitim
yapar. Diş Hekimliği fakültesi (5 yıl) veya Tıp
Fakülteleri (6 yıl) sürmektedir.
Tüm üniversitelerin kurulması 2547 sayılı Kanuna ve Yüksek Öğrenim Kanununa dayanmaktadır. Tüm yüksek öğrenim programları kurulmadan önce Yükseköğretim Kurulu tarafından akredite edilmeyi gerektirir
YÜKSEKÖĞRETİM KURULU TÜRKİYE'DEKİ TÜM
ÜNİVERSİTELERİ YÖNETİR
Yüksek öğretime kabul ülke genelinde
yapılan Öğrenci Seçme Sınavıyla
yapılmaktadır. (YGS) sınavı
Yükseköğretim Kurulu'na (YOK) bağlı
olan Öğrenci Seçme ve Yerleştirme
Merkezi (ÖSYM) tarafından ve yılda bir
kez yapılır.
Lisansüstü okullar tarafından koordine edilen yüksek lisans ve doktora programlarından oluşur. Yüksek lisans programları "tezli" veya
"tezsiz" olarak tanımlanmıştır.
LİSANSÜSTÜ SEVİYE PROGRAMLARI
‘’Tezsiz" programlar, daha fazla
lisansüstü ders almayı ve bir dönem
projesi gerektirir.
Bu programların süresi en az üç yıldır. Doktora
programı, lisans seviyesindeki öğrencilerin
performansı çok iyi görülmedikçe, yüksek lisans
derecesi gerektirir.
Doktora programları, derslerin tamamlanması, doktora yeterlik sınavının geçilmesi ve doktora tezinin hazırlanması ve sunulmasından oluşan en az dört yıllık bir süre gerektirir.
DOKTORA PROGRAMLARI
Yükseköğretim Sistemi, Yükseköğretim
Kurulu (Yüksek Öğretim Kurulu-YÖK)
tarafından düzenlenmektedir. 1981 yılında
kurulan Konsey, yüksek öğrenim
kurumlarının araştırma, yönetim, planlama
ve organizasyonla ilgili faaliyetlerini
düzenlemektedir.
TÜRK ÖZEL EĞİTİM
POLİTİKALARI
29 Ekim 1923, Türkler için halkının
gelişme ve gelişme dönemine girdiği
en önemli gündür.
Çok hızlı gelişen ülkelerden biri olan
Türkiye, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları
Evrensel Bildirgesi'ne saygı duymaktadır. Madde
26'ya göre; Tüm bireylerin, özel eğitim ihtiyacı
olan bireylerin (SEN) eğitim yoluyla kendilerini
geliştirebileceklerini yansıtan eğitim hakları
vardır.
1923'ten bu yana yani 97 yılda Madde 26’nın temelinde, Türkiye Cumhuriyeti özel
eğitiminde birçok gelişme olmuştur.
Tarihteki bu gelişmelere bakarsak,
Türkiye Cumhuriyeti 1923'ten önce,
Osmanlı İmparatorluğu tarafından
diğer ülkeler için çok iyi bir model olan
yetenekli öğrencilerin eğitim gördüğü
ve tüm dünyada üstün yetenekli olan
ilk okul olan Enderun Okulunu
kurmuştu.(1450'ler).
Türkiye Cumhuriyeti Atatürk tarafından kurulduktan sonra ki 1950’lerde özel eğitimdeki en çarpıcı ve önemli değişiklikler yapıldı.
1950’lerde ilk müfredat, Türk makamları tarafından özel eğitim ihtiyacı olan
çocuklar için geliştirilmiş ve bu çocukların eğitimi Sağlık Bakanlığı’ndan Milli Eğitim
Bakanlığı’na devredilmiştir.
Böylece, 1950'den 1980'e kadar Özel Eğitim Hizmetleri, Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Müdürlüğünde
Özel Eğitim Dairesi tarafından
yürütülmüştür.
1980'den sonra, özel okullar gibi
özel eğitim kurumları da Türkiye
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim
ve Rehberlik Hizmetleri Genel
Müdürlüğü tarafından yönetildi.
Buna ek olarak, 1952 yılında Ankara'da
Gazi Üniversitesi Özel Eğitim
Bölümünde Özel Eğitim Öğretmenliği
eğitimi sistematik bir şekilde
başlatılmıştır.
1955'te ilk kez Eğitim Psikolojisi
hizmetleri kuruldu ve bu hizmetler birçok sorumluluğu üstlendi; örneğin,
SEN'li çocukların belirlenmesi ve
değerlendirilmesi, özel eğitime ihtiyacı olanların yerleştirilmesi, ebeveyn
eğitimi ve INSET eğitimi ile öğretmen eğitimi ve İnsanların tutumlarını
değiştirmek için eğitilmeleri gibi.
1956'da hükümet, Üstün zekalı çocukların devlet
tarafından eğitilmesini ve çocukların ihtiyaçlarının
hükümet tarafından karşılanması gerektiğini 6660
sayılı yasa ile kabul etmiş, yani bu çocuklar da özel
çocuk olarak ifade edilmiştir.
1957'de yayınlanan madde 22’de ebeveynleri olmayan ve özel
eğitime ihtiyacı olan çocuklar,
6972 sayılı yasaya göre hükümetler tarafından eğitilmelidir hükmü
getirilmiştir.Bu mevzuatla birlikte, Milli Eğitim Bakanlığı bu çocukları
eğitmekle görevli olmalı ve
ihtiyaçları herhangi bir soru
sorulmadan karşılanmalıdır.
1960’larda, hükümet,onların haklarını koruma, örneğin eğitimlerine, öz bakımlarına, mesleki eğitimlerine ve işyerine yerleştirmelerine ve bağımlı
olmadıkça yaşamlarına devam etmelerine dair garanti verdi.
1961'deki 222 sayılı yasanın 12.maddesindeki hüküme göre erken çocukluk olan ilköğretim yaşları dönemi zihinsel veya psikolojik engelleri nedeniyle özel eğitime ihtiyaç duyan çocukların özel eğitim okullarında eğitim görmeleri gerektiği yönündedir.
1
960’larda, özürlü insanlar için “İş” ile ilgili olan diğer yasa kabul edildi. Bu mevzuat, 1967 yılında 1971’de 1475’lik mevzuat olarak değiştirilen 931’lik mevzuat olarak kabul edildi. Bir iş yerinde yüz kişi çalışıyorsa en az beşi engelli olmalıdır. Aksi taktirde devlet tarafındanbu mevzuata uygun olarak ceza verilebilir.
1965 YILINDA ANKARA
ÜNİVERSİTESİ'NDE 2. ÖZEL EĞİTİM
BÖLÜMÜ KURULDU
Bu bölüm, özel eğitim geliştirme açısından Türkiye'de özel eğitim
öğretmeni olacak öğrencileri eğitmek
için önemliydi.
1971’de, hükümet tarafından kabul edilen 1475 sayılı yasa “engelliler için çalışma”
ile ilgilidir.
Ankara Üniversitesi Özel Eğitim Bölümünde, lisans ve lisansüstü öğrencilerine Türk Özel Eğitim dersi verildi, profesyoneller de Özel
Eğitim Araştırma Enstitüsünde özel eğitim araştırması yapmaya başladı.
1978 yılında Ankara Üniversitesi'ndeki sertifika programı, bazı normal sınıf öğretmenlerini Milli Eğitim Bakanlığı tarafından tanınan özel eğitim öğretmenleri olacak şekilde eğitmeye başladı. Bu programla 625 öğretmen bu programı başarıyla tamamlamış ve 1979 yılında Özel Okullara Özel Eğitim Öğretmenleri olarak atanmıştır.
1972’de, 1615’te Custom Gümrük Mevzuatı’yla ilgili
mevzuatta belirtilen , herhangi bir malzeme, cihaz veya
makine ve özürlülerin tedavisi veya eğitimi veya
rehabilitasyonu için kullanılacak ilaçları ithal etmek
istediğinde Türkiye’de herhangi bir KDV veya Verginin
olmayacağını vurguladı.
1970'lerde, bu iki mevzuatın, engellilerin toplumda diğer insanlara bağımlı olmadan yaşaması gerektiğini vurguladıkları ve aynı zamanda
engellilerin topluma entegre edilmesi gerektiğini ve hayatları kolaylaştırmak için yapılması gereken bazı planların olduğu
vurguladıkları sonucuna varılabilir.
1973 sayılı Mevzuatın 1739'da kabul edilen 8. maddesine göre, diğer önemli şey“devletin SEN'li çocukların eğitimi için tüm önlemleri aldığı” ifadesinin çok
önemli olduğu ve özel eğitimle ilgili en çarpıcı konunun olduğu Ulusal Eğitim Yasasıydı.
,
1983 yılında, İlköğretim Genel Müdürlüğü'nün bir
kolu olarak Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim
Bölümüne, Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Genel
Müdürlüğü olarak Genel Müdürlüklerden biri olma
statüsü verildi.
Bu yapı ile ,Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Genel Müdürlüğü'nde üstün zekalı, zihinsel engelli, davranışsal ve duygusal zorlukları olan, görme engelli, işitme engelli, bedensel engelli, hasta çocukların eğitim bölümlerinin olduğu birimler , Öğrenme güçlüğü, konuşma güçlüğü, otizm ve finans departmanı gibi bölümler vardır.
Ek olarak, ilçelerde - 81-, Türkiye'deki Özel
Eğitim Birimi altında, her Bölgesel Eğitim
Otoritesi ve Eğitim Psikolojisi Bölümünde,
Danışmanlık ve Sorgu Araştırma Merkezi
(RAM, Türkiye üzerinde yaklaşık 350 tane)
olarak adlandırılan bir Özel Eğitim birimi
bulunmaktadır.
1983 yılında Eskişehir'de bulunan Anadolu
Üniversitesi, özel eğitim öğretmeni olmaları için
eğiten özel bir eğitim bölümüne sahipti. 1987
yılında, Anadolu Üniversitesi ilk grup
mezunlarını özel eğitim öğretmeni olarak aldı.
1986 yılında Gazi Üniversitesi Eğitim
Fakültesi'nde 1. Görme Engelliler için
Öğretmen Eğitimi ve 2. Zihinsel Engelliler için
Öğretmen Eğitimi Bölümü ve iki bölümden
oluşan üçüncü Özel Eğitim Bölümü vardı.
1980’deki ordu devriminden sonra, 1982’de,oy veren kişilerce ve yeni Anayasa’ya “evet” diyerek kabul edildi (1982). Yeni Anayasa'da yer alan maddelere göre (41., 42., 49., 50., 60. ve 61. maddeler), Türk hükümeti, aile haklarını, eğitim haklarını, sosyal güvenlik haklarını ve mesleki eğitim haklarını korumalıdır.
Anayasanın bu maddeleri, daha sonra
Türkiye'de engellilere yönelik yapılacak tüm
plan ve organizasyonların ana ışıklarıydı.
Yeni Anayasa ışığında, Özel Eğitim
İhtiyaçları Mevzuatı (2916) adı verilen ve Türkiye'de özel eğitim ile ilgili ilk mevzuat
olan Özel Eğitim için yeni mevzuat
hazırlanmıştır.
1986 yılında Parlamento Üyeleri
tarafından kabul edilen bir diğer önemli mevzuat ise Özel Eğitim İhtiyaçları için
Mesleki Eğitim mevzuatıdır.
1990 yılında, XIII. Milli Eğitim Kongresi,
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, devam
eden eğitim birimleri aracılığıyla SEN'li
çocukları eğitmeye ilişkin bazı kararların
alındığı bir organizasyon düzenledi.
Kongre tarafından verilen
kararlar ışığında 1991 yılında ilk
Özel Eğitim Komitesi toplantısı
Ankara'da yapıldı.
1993 yılında, 1993 yılı Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Özel Eğitim Yılı ilan edildi. 1993 yılında tüm kurumların listesinden oluşan ilk rehber kitap - özel eğitim ihtiyaçlarına hizmet
veren okul, merkez ve vakıflar yayınlanmış ve ilgili tüm kurumlara (okullar, merkezler ve
vakıflar) dağıtılmıştır.
1993 yılında Türkiye'de özel eğitimle ilgili birçok toplantı, konferans ve bilimsel faaliyet düzenlendi.
1993 yılında Milli Eğitim Bakanlığı
tarafından yapılan en çarpıcı
faaliyet, “engelli” kelimesinin
literatürde etiket kullanımı için özel
eğitim ihtiyaçları olarak değiştirilmiş
olmasıdır.
Bu, Türk halkı için önemliydi
çünkü Türklerin özürlülere
yönelik olumsuzdan olumlu
yönlere doğru değişen
tutumlarını yansıtıyordu.
1990’lı yıllarda, Türkiye'de özel
eğitim adına birçok şey başarıldı.
1996 yılında en önemli olay Başbakanlık bünyesinde Özürlüler İdare Genel
Müdürlüğü olarak adlandırılan büronun
kurulmasıydı.
1997 yılında Özel Eğitim Mevzuatı revize edildi ve 2916 sayılı yasaya 573
sayılı mevzuat ile yeni isim verildi (6
Haziran 1997).
Daha sonra, 573 sayılı yasa 2000 ve
2006'da revize edilmiştir. Bu yasa
uyarınca, 1997'den beri özel eğitim
ihtiyacı olan kişilere verilen tüm
hizmetler devlet güvencesi altına
alınmıştır.
Burada görülebileceği gibi, Türkiye'de
97 yılda birçok gelişme ve değişim
sağlanmıştır.
Türkiye'deki en yeni reform 2012 yılında başlatıldı çünkü zorunlu eğitim, Türkiye'deki özel ihtiyaçları olan çocuklar da dahil olmak üzere 8 yıldan 12 yıla çıkarıldı. Ayrıca, Türkiye'de Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nde özel yetenekli çocuklar için ilk kez yeni bir ofis kuruldu. Bakan Prof. Dr. Ömer DINCER ve Genel Müdür, Özel Eğitim Hizmetleri günlüğünü (2012) hazırlayan Prof. Dr.
Hakan SARI vardı.Bu mevzuat ışığında, tüm özel eğitim kurumlarında özel ihtiyaçlara yönelik çocuklar için 12 yıllık zorunlu eğitim başlatılmıştır. Türk Hükümeti için en yeni reform buydu. Bu süre zarfında, ilk kez, Türk İşaret Dili, diğer ülkeler gibi yasal ve resmi dil olarak kabul edildi. İşitme engelli bireyler bu dili kullanmaya başladılar ve okullarda işitme engelli öğrencilerin çok iyi eğitilmesi gerekiyorsa Türk İşaret Dili, resmi dil olarak kullanıldı.
Türk halkı, özel insanların topluma katılması ve mümkün olduğu kadar bağımsız olarak yaşaması ve bağımsız yaşaması gerektiğini
hedeflemektedir.
Günümüz, 2019 yılında, Türkiye'de niyet ve zorlu
çalışmalarımızın nedeni, çocukların erken teşhis ve
değerlendirme olanaklarına sahip olması, işe yerleştirme
olanakları, erken eğitim fırsatları, daha fazla öğrencinin hayata
hazırlanması, entegrasyonu ve tüm çocukların bağımsız
yaşayabilme gereğidir.
Amacımız, SEN'li çocuklara sunulan hizmetlerin her geçen gün
geliştirilmesidir.
hizmetleri sürekli sürdürmek için,
ve SEN'li çocukları eğitmek farklı
bölümlerden çalışan ekipler
tarafından çok iyi ilişkiler ve iletişim
sağlanmalıdır.
Ancak, SEN ile öğrencileri eğitmekle ilgili hala
sorunlarımız var, çünkü bu çocukların yüzde
89'u yetiştirdiği ebeveynlerin eğitim
kurumlarına yönelik tutumları nedeniyle eğitim
alabiliyor.
Türkiye'de yaklaşık 8 milyon kişinin engelli olduğu tahmin ediliyor ve bu nüfusun yarısının özel eğitime ihtiyacı var.
Türkiye'de okul ve personel sayısı aşağıdaki gibidir (lütfen
Tablo 1'e bakınız).
Okul/Kurum Adı 1995- 96
1996- 97
1997- 98
1998- 99
1999- 2000
2000- 2001
200 1- 200
2
2002 - 2003
2003 - 2004
2004- 2006
İşitme Engelliler İlköğretim
Okulları 41 45 48 47 48 47 47 49 48 49
Otistik Çocuklar için Okullar 7 10 10 12
İşitme Engelliler Liseleri 3 6 8 8 8 9 14 14 14 14
Görme Engelliler İçin İlköğretim Okulları
9 9 10 11 11 15 15 15 15 16
Bedensel Engelliler İçin Ptimary Okulları.
2 4 2 2 2 4 3 4 4 4
Bedensel Engelliler Liseleri 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
İlköğretimde mesleki eğitim merkezleri
32 34 40 40 42 48 36* 41 39 43
Bağımsız Mesleki Eğitim Merkezleri
39 44 54 55 62 72 77 94 94 104
Zihinsel engelli yetişkinler için Mesleki Eğitim Merkezleri
3 3 3 3 2 2 16 52 52 57
Hastanelerde hasta çocuklar için okullar
24 24 26 26 27 30 36 42 42 44
Üstün Zekalı bilim ve sanat merkezleri
2 2 4 4 5 9 11 18 21 25
Şu anda farklı üniversitelerde özel eğitim bölümlerine, 23 üniversiteye sahibiz.
Tablo 2: Öğrencilerin Özel Eğitim Öğretmeni olmak için eğitildiği üniversitelerin bazıları
Üniversiteler SE Bölümlerinin Bölümleri
Zihinsel engelli öğretmen eğitimi
Işitme engelliler için.
Görme engelliler için
Üstün Zekalılar için
Anadolu Üniversitesi X X
Necmettin Erbakan Üniversitesi X x
Ankara Üniversitesi X
Abant İzzet baysal Üniversitesi X
Karadeniz Teknik Üniversitesi X X
Gazi Üniversitesi X X
Marmara Üniversitesi X
19 Mayıs Üniversitesi X
