İ Ü Diş Hek Fak Der 1995: 29: 6 - 12
I I I . SINIF UÇ OLGUNUN TEDAVİSİNDE YÜZ MASKESİ UYGULAMASI
( O l g u B i l d i r i m i )
M ü y e s s e r S a r a ç1 H ü l y a K ı l ı ç o ğ l u2 Y ı l d ı z Kırlıç*
Yayın kuruluna teslim tarihi : 17 11 1994 Yayın kuruluna kabul tarihi: 04 01 1995
ÖZET
Bu olgu bildirisinde, tedavisinde Delaire yüz maskesi uygulanan, iskeletsel ve dişsel III. sınıf maloklüzyonu olan üç olgunun tedavi sonuçlarına ilişkin değerlendir
meler yapılmıştır. Gelişim döneminde olan iki olguda, yüz maskesinin ortopedik etkisi ile iskeletsel uyumsuz
luk düzelmiştir. Gelişimini tamamlamış olan üçüncü olguda yüz maskesi, ortognatik cerrahi uygulamasın
dan sonra postoperatif dönemde ağız içi fiksasyon ile beraber, ağız dışı fiksasyon amacı İle kullanılmış ve nüksün önlenmesinde yararlı olmuştur.
Anahtar sözcükler: Yüz maskesi, I I I . sınıf tedavi
Yüz maskesi, üst ç e n e n i n geride k o n u m l a n d ı ğı I I I . sınıf m a l o k l ü z y o n l a r ı n tedavisinde ağız dı
ş ı n d a n ö n e d o ğ r u uygulanan kuvvetlerle maksil- l a m n ö n e d o ğ r u o l a n g e l i ş i m i n i s t i n ı ü l e etmek, alt ç e n e n i n de ö n e d o ğ r u o l a n g e l i ş i m i n i frenle
m e k a m a c ı ile k u l l a n ı l ı r . Yüz maskesi ile üst ç e n e ye, maskenin prelabial arkı ü z e r i n d e b u l u n a n çı
k ı n t ı l a r ile ağız i ç i n d e ü s t b i r i n c i b ü y ü k azı dişle- r i n d e k i halkalara l e h i m l e n e n vestibül a r k ı ü z e r i n d e k i k r o ş e l e r e asılan elastikler aracılığı ile ö n e d o ğ r u kuvvet u y g u l a n ı r .
B u o l g u sunusunda, yalnız yüz maskesi ile te
davi e d i l e n , y ü z maskesi ve Edgewise m e k a n i ğ i b i r l i k t e uygulanan ve o r t o g n a t i k c e r r a h i n i n pe
k i ş t i r m e d ö n e m i n d e yüz maskesi k u l l a n ı l a n , I I I . sınıf dişsel ve iskeletsel m a l o k l ü z y o n u olan ü ç ol
g u s u n u l a c a k t ı r .
O L G U 1
Azı ve kanin kapanışı I . sınıf, negatif overje- ti -2 m m , takvim yaşı 6 yıl 7 ay, kemik yaşı 6 yıl 10 ay
FACE MASKIN THE TREATMENT OF THE THREE CLASS UI CASES (A Case Report) ABSTRACT:
In tiiis case report, treatment results of the three skeletal and dental class III cases treated with face mask have been inves
tigated. In two cases skeletal improvement has been obtai
ned with orthopedic effect of the face mask during growth period. The third adult case was treated with an orthognatr hie surgical approach. Face mask was used to stabilize the post surgical result in addition to intraoral fixation and the mask was helpful in stabilization of the surgical result.
Key Words: Face mask, Class III treatment
olan, erken karışık d i ş l e n m e d ö n e m i n d e k i kız ol
guda alt ç e n e k l i n i k t e zorlanarak geriye a l ı n a m a dı (Resim 1). Anamnezden b a b a n ı n ailesinde I I I . sınıf m a l o k l ü z y o n o l d u ğ u ö ğ r e n i l d i . Profil r ö n t g e n l e r i n i n incelenmesinde iskeletsel I I I . sınıf iliş
k i (ANB-3") ve üst ç e n e n i n geride k o n u m l a n d ı ğ ı (SNA 78°) b e l i r l e n d i . Y u m u ş a k d o k u p r o f i l i ince
lemesinde ü s t d u d a ğ ı n geri k o n u m u b e l i r g i n d i . M a k s i l l a n ı n ö n e d o ğ r u g e l i ş i m i n i s t i m ü l e ederek iskeletsel I I I . sınıf m a l o k l ü z y o n ve ö n ç a p r a z kapa
nışı d ü z e l t m e k a m a c ı y l a Delaire yüz maskesi ile üst ç e n e y e ö n e d o ğ r u ortalama 1400 gr ş i d d e t i n de kuvvet u y g u l a n d ı ve h a s t a n ı n maskeyi g ü n d e 20 saat k u l l a n m a s ı istendi. B i r ay sonra, alt üst ke
sici dişler b a ş b a ş a k o n u m a geldi ve d ö r d ü n c ü ay
da n o r m a l overjetve overbite s a ğ l a n d ı . B u n d a n sonra maskenin p e k i ş t i r m e a m a c ı ile yalnız gece
l e r i t a k ı l m a s ı istendi. Tedavi s o n u n d a üst ç e n e n i n ö n e d o ğ r u gelişimi s t i m ü l e edilerek (SNA te
davi ö n c e s i 78°, tedavi sonu 81°) iskeletsel I . sınıf ilişki s a ğ l a n d ı (ANB açısı tedavi ö n c e s i -3°, tedavi sonu 2,5°) ve y u m u ş a k d o k u p r o f i l i d ü z e l d i (Şekil D -
1 Doç İÜ Dis Hek Fak Ortodonti Anabilİm Dalı 2 Dr İÜ Dİş Hek Fak Ortodonti Anabilİm Dalı 3 Prof Dr İÜ Dİ$ Hek Fak Ortodonti Anabilİm Dalı
8 Saraç M., Kıhçoğlu H., Kırlıç Y.
Şekil 1, Olgu l'e ait sefalometrik çakıştırma
Tedavi öncesi Tedavi sonu
Resim 2- Olgu 2. A-D. Tedavi öncesi, B-E. Tedavi sırasında Resim 2-A
O L G U 2
Azı k a p a n ı ş ı I I I . sınıf, k a n i n k a p a n ı ş ı I . sınıf negatif overjeti -1.5 m m , ö n ve yan ç a p r a z k a p a n ı şı olan takvim yaşı 13 yıl 1 ay, kemik yaşı 13 yıl olan erkek olguda alt ç e n e k l i n i k t e zorlanarak geriye a l ı n a m a d ı ve anamnezden ailede I I I . sınıf malok
l ü z y o n o l d u ğ u ö ğ r e n i l d i (Resim 2 ) . O r t o d o n t i k m o d e l incelemesinde ü s t ç e n e d e 10 m m . yer dar
lığı, ü s t k a n i n l e r i n yeterli yeri o l m a d ı ğ ı için vesti- b ü l o pozisyonu ve alt ç e n e d e 5 m m . yer d a r l ı ğ ı n a b a ğ l ı kesicilerde ç a p r a ş ı k l ı k b e l i r l e n d i . P r o f i l r ö n t g e n r e s i m l e r i n i n incelenmesinde, iskeletsel I I I . sınıf ilişki (ANB -2°) ve ü s t ç e n e n i n geri konu
m u (SNA 76°) d e ğ e r l e n d i r i l d i . Tedaviye öncelik
le o r t o p e d i k yaklaşımla m a k s i l l a n ı n gelişimini sti
m ü l e etmek, m a n d i b u l a m n g e l i ş i m i n i i n h i b e et
mek a m a c ı ile yüz maskesi uygulaması ile b a ş l a n d ı ve n o r m a l overjet ve overbite ilişkisinin s a ğ l a n d ı ğı beşinci ayda maske u y g u l a m a s ı b ı r a k ı l d ı . Daha sonra o r t o d o n t i k tedavi yaklaşımı ile yer d a r l ı ğ ı n ı g i d e r m e k ve b i r i n c i sınıf azı k a p a n ı ş ı ve oklüzyo-
D
B E
Iff. Sınıf Üç Olgunun Tedavisinde Yüz Maskesi Uygulaması
Resim 2- Olgu 2. C-F. Tedavi bitimi C
n u n u s a ğ l a m a k a m a c ı ile d ö r t birinci k ü ç ü k azı di
şi ç e k i m i y a p ı l d ı ve Edgewise m e k a n i ğ i uygulan
d ı . Sabit aparey ile tedavi o n ay s ü r d ü . Tedavi so
n u n d a ü s t ç e n e n i n ö n e d o ğ r u olan gelişiminin sti- Şekil 2. Olgu 2'ye ait sefalometrik çakıştırma
Tedam öncesi Tedavi sonu
m ü l e edilerek (tedavi öncesi SNA 76°, tedavi sonu 79.5°) iskeletsel I . sınıf ilişki, (ANB tedavi öncesi -2°, tedavi sonu 1°) n o r m a l overbite, overjetve I . sınıf azı k a p a n ı ş ı sağlandı ve y u m u ş a k d o k u profi
l i d ü z e l d i (Şekil 2 ) .
O L G U 3
Azı ve k a n i n k a p a n ı ş ı I I I . sınıf, negatif overjeti -3.5 m m ö n ve yan ç a p r a z k a p a n ı ş ı o l a n 21 yaşın
daki kız o l g u , İ Ü T ı p Fakültesi Plastik ve Rekons- t r ü k t i f C e r r a h i A n a B i l i m D a l ı n d a n ameliyat ö n cesi i n c e l e m e l e r i n i n y a p ı l m a s ı i ç i n k l i n i ğ i m i z e g ö n d e r i l d i (Resim 3 ) . Profil r ö n t g e n l e r i n i n ince
lenmesinde, iskeletsel I I I . sınıf ilişkinin (ANB-8°) ü s t ç e n e n i n geri k o n u m u (SNA 73°, SNB 81°) ne
d e n i ile o l d u ğ u belirlendi ve m a k s i l l a n ı n LeFort I osteotomisi uygulanarak ö n e a l ı n m a s ı p l a n l a n d ı . C e r r a h i u y g u l a m a d a n sonra, a ğ ı z içi fiksasyon a m a c ı ile ş i n e l e r , ü s t ç e n e d e palatal a k r i l i k splint ve m i n i k e m i k p l a k l a r ı n d a n y a r a r l a n ı l d ı . A m e l i yattan b i r g ü n sonra hastaya, ağız dışı fiksasyon a m a c ı ile yüz maskesi u y g u l a n d ı . Maske ile ağız içi splintte ü s t k a n i n l e r b ö l g e s i n d e k i ç ı k ı n t ı l a r ile yüz maskesinin p r e l a b i a l a r k ı n ı n ö n ç ı k ı n t ı l a r ı a r a s ı n a her b i r taraf için 300 gr ş i d d e t i n d e elastik u y g u l a n d ı ve elastikler h e r g ü n değiştirildi. A m e l i yattan altı hafta sonra fiksasyon u n s u r l a r ı ve mas
ke ç ı k a r t ı l d ı . Ameliyat ö n c e s i ve s o n u n d a a l ı n a n p r o f i l r ö n t g e n l e r i n i n incelenmesinde L e F o r t I osteotomisi ile I I I . sınıf ilişkinin d ü z e l d i ğ i (ameli
yat Öncesi ANB-8° ameliyat s o n r a s ı -2°) maksilla-
10 Saraç M., Kıhçoğlu H„ Kırhç Y.
n ı n sagital k o n u m u n u n ö n e d o ğ r u d e ğ i ş t i ğ i b u k k a l o k l ü z y o n s a ğ l a n m ı ş t ı r . A m e l i y a t t a n d ö r t (ameliyat Öncesi: SNA 7 3 ° , ameliyat s o n r a s ı 78°) ay sonra a l ı n a n profil r ö n t g e n incelemelerinde b e l i r l e n d i (Şekil 3 ) . İ s k e l e t s e l d ü z e l m e ile bera- n ü k s g ö r ü l m e m i ş t i r (Şekil 4 ) .
ber I . sınıf azı k a p a n ı ş ı n o r m a l overjet, overbite ve
Resim 3- Olgu 3. A. Ameliyat öncesi, B. Ameliyat sonrası yüz maskesi ile, C. Ameliyat sonrası, D. Ameliyat Öncesi ağız içi, E. Ameliyat sonrası
A B C
til. Stmf Üç Olgunun Tedavisinde Yüz Maskesi Uygulaması
Şekil 3. Olgu 3'e ait sefalometrik çakıştırma
Ameliyat öncesi Ameliyat sonu
11
Şekil 4. Olgu 3'e ait sefalometrik çakıştırma
Ameliyat sonrası Ameliyattan 4 ay sonra
T A R T I Ş M A V E S O N U Ç
Yüz maskesi ile maksillaya, Öne d o ğ r u uygula
n a n o r t o p e d i k kuvvetlerle craniofacial y a p ı l a r ı n etkilenmesi sonucu m a k s i l l a n ı n ö n e hareketi ve a n t e r i o r r o t a s y o n u k l i n i k (13,4) ve deneysel
(2,5,6,7,8) ç a l ı ş m a l a r ile k a n ı t l a n m ı ş t ı r . Uygulanan o r t o p e d i k kuvvetlerin etkisi ile f r o n t o maksiller s u t u r a n ı n b ü y ü k ö l ç ü d e g e n i ş l e d i ğ i ve frontal ke
m i ğ i n b u suturaya k o m ş u d ı ş y ü z ü n d e kemik apo- zisyonu o l d u ğ u histolojik olarak gösterilmiştir (6).
E r k e n tedavi yaklaşımı ile o l g u l ' d e yüz mas
kesi ile kısa s ü r e d e d ü z e l m e o l m u ş , o l g u 2'de ise pubertal gelişim d ö n e m i b a ş l a n g ı c ı n d a tedavinin o r t o p e d i k s a f h a s ı n d a maksiller g e l i ş i m i n s t i m ü - lasyonu ile iskeletsel d ü z e l m e kısa s ü r e d e g e r ç e k l e ş m i ş t i r . S u t u r a l a k t i v i t e n i n s t i m u l a s y o n u n u n e r k e n y a ş l a r d a o l m a s ı n ı n tedavinin b a ş a r ı s ı n ı ar
tırdığı bildirilmiştir (6). O l g u 3'de LeForte I osteo
t o m i s i ile s a ğ l a n a n d ü z e l m e , postoperatif p e k i ş
tirme d ö n e m i n d e ağız i ç i n d e n uygulanan tespit u n s u r l a r ı n a ilaveten, maske ile maksillaya uygula
nan ağız dışı kuvvede ameliyat b ö l g e s i n d e olabi
lecek geri d ö n ü ş l e r ö n l e n m i ş ve operasyondan d ö r t ay sonra n ü k s o l m a d ı ğ ı b e l i r l e n m i ş t i r . Yüz maskesinin o r t o g n a t i k cerrahiden sonra k u l l a n ı mıyla p e k i ş t i r m e n i n ve ağız d ı ş ı n d a n uygulanan kuvvetlerle b i r m i k t a r daha m a k s i l l a n ı n ö n d e ko
n u m l a n d ı r ı l m a s ı n ı n s a ğ l a n a b i l e c e ğ i a r a ş t ı r ı c ı l a r t a r a f ı n d a n da b e l i r t i l m i ş t i r (1,9).
S o n u ç olarak ü s t ç e n e n i n geride k o n u m l a n dığı I I I . sınıf m a l o k l ü z y o n l a r ı n tedavisinde, geli
şim d ö n e m i n d e ortopedik d ü z e y d e etkili olan yüz maskesinin, gelişimini t a m a m l a m ı ş bireylerde or
tognatik c e r r a h i g i r i ş i m l e , m a k s i l l a n ı n ö n d e ko
n u m l a n d ı r ı l m a s ı n d a n sonra, p e k i ş t i r m e d ö n e m i n d e k u l l a n ı m ı n ı n yararlı o l d u ğ u d ü ş ü n ü l m e k tedir.
12 Saraç M., Kılıçoğîu H., Kırlıç Y.
K A Y N A K L A R
1- Delaire J , Verdon P, Lumineau JP, Cherga-Negrea A, TalmantJ, Boisson M. Quelques resultats des tractions extra- orales â appui fronto— mentonnier dans le traitement orthopedique des malformations maxillo-mandibulaires de classe III et des sequelles osseuses des fentes labio-maxillai- res. Rev de Stom 1972: 73-633-42.
2- Dellinger El. A preliminary study of anterior maxillary displacement. AmJOrthod 1973: 63: 509-16.
3- Doğan S. İskeletsel Angle Sınıf III düzensizliğinde ağız dışı kuvvetler uygulamasının çene yüz kompleksi üzerindeki etkilerinin araştırılması. Doktora Tezi, İzmir, 1987.
4- Irie M, Nakamura S. Orthopedic approach to severe skeletal Class III malocclusion. Am JOrthod 1975: 67: 377-92.
5- Itoh T, Chaconas SJ, Caputo AA, Matyas J . Photoelastic effects of maxillary protraction on the craniofacial complex.
Am JOrthod 1985: 88:117-24.
6- Jackson GW, Kokich V G , Shapiro PA. Experimental and postexperimental reponse to anteriorly directed extrao- ral force in young Macaca nemestrina. Am JOrthod 1979: 75:
318-33.
7- Kambara T. Dentofacial changes produced by extrao- ral forward force in the Macaca irus. Am JOrthod 1977: 71:
249-77.
8- Nanda R. Protraction of maxilla in rhesus monkeys by controlled extraoral forces. Am J Orthod 1978: 74: 121-41.
9- Paz ME, SubtelnyJD, Iranpour B. A combined face mask orthognathic surgical approach in the treatment of skeletal open bite and maxillary deficiency. Am J Orthod 1989: 95: 1-11
Yazışma adresi:
Doç Müyesser Saraç IUDiş Hekimliği Fakültesi Ortodonti Anabilİm Dalı 34390 Çapa-İstanbul
