TİAMİN-RİBOFLAVİN- TİAMİN-RİBOFLAVİN- NİASİN-PRİDOKSİN NİASİN-PRİDOKSİN

(1)

1

TİAMİN-RİBOFLAVİN- TİAMİN-RİBOFLAVİN-

NİASİN-PRİDOKSİN

(2)

2

TİAMİN-B

₁

B grubu vitaminleri içerisinde ilk tanınanıdır

1893 yılında Osler “yaş beriberi” “yaş beriberi”

hastalığını tanımlamıştır

1897 yılında Eijkman, tarafından

“antineuritik vitamin”

“antineuritik vitamin” olarak tanımlanmıştır 1906 yılında Takaki, parlatılmış pirinç tüketen japon denizcilerde bu hastalığı

bildirmiştir

(3)

3

VİTAMİN B

₁

1926 yılında ilk kez koenzim formu izole edilmiştir

1936 yılında Williams vitamini

sentezlemiş ve kimyasal yapısını ortaya

koymuştur (tiamin = kükürt bulunan amin)

(4)

4

VİTAMİN B

₁

CH₂

+N C

C S

C CH₂CH₂OH CH₃

NH₂

H₃C

Tiamin N

N H

Pirimidin Tiazol

(5)

5

Kimyasal Özellikleri Kimyasal Özellikleri

 Tiamin besinlerde çeşitli formlarda bulunur

 Serbest tiamin,

 Pirofosforik asit ester (kokarboksilaz) ve

proteinle kompleks yapmış formda (protein-P kompleksi) bulunur

 Tiaminin fosforlanmış formları; TMP,

TPP

^,

TTP’dir

(6)

6 Tiamin Fosforilasyonu, intestinal lümende veya

intestinal hücrelerde gerçekleşir

(7)

7

Kimyasal Özellikleri



Bitkisel dokularda, serbest tiamin olarak bulunur



Hayvanlarda, piro fosfat veya proteine bağlı olarak bulunur



TPP en fazla bulunan formudur (toplam

tiaminin %80)

(8)

8



TTP %5-10, geri kalan ise TMP ve

serbest tiamindir

(9)

9

 Bitkisel ve hayvansal dokularda bulunan

antitiamin bileşikleri tiamin yıkımına neden olur

 Tiamin yıkımına neden olan iki enzim vardır

Tiaminaz I enzimi; sazan balığının bağırsağında ve diğer balıklarda, eğrelti otu, Bacillus

tiaminolyticus’da bulunur

 Tiaminaz II enzimi; Intestinal bakterilerde

bulunur. B.tiaminolyticus, B.aneurinelyticus ve chlostridium tiaminolyticus ‘dır

 Metil köprüsünü kırarak molekülün dağılmasına yol açar

Tiamin Antegonistleri

(10)

10



Tiazol ve pirimidin grupları ortaya çıkar



Eğrelti otu, çay, kahve ve diğer

sebzelerde (kırmızı lahana, kırmızı hindiba vb.) poli hidroksi fenolleri

(kafeik asit, klorojenik asit, ve tannin) içerdiği için bunlar da antitiamin

faktörüdür

Tiamin Antegonistleri

(11)

11

Bazı

Bazı VVitaminlerin itaminlerin SStabiliteleri (Fennema, tabiliteleri (Fennema, 1996)

1996)

(12)

12

 Tiaminin ticari formları tiamin klorid-

hidroklorid (genellikle hidroklorid olarak tanımlanır) ve tiamin mononitrat‘dırtiamin mononitrat

 Tiamin hidroklorid, mononitrat formundan daha fazla çözünürdür. Bunun besin

zenginleştirmede önemli avantajları vardır

 Tiamin mononitrat 95 Tiamin mononitrat 95 ^o^oC’denC’den daha az

sıcaklıklarda stabil iken, hidroklorid formu hidroklorid formu 95-110

95-110 ^o^oC’den daha yüksekC’den daha yüksek sıcaklıklarda stabildir

Kimyasal Özellikleri

(13)

13

pH’nın Etkisi pH’nın Etkisi

 Tiamin ışık ve asidik ortama dayanıklıdır

 Hatta asit ortamda 120 ^oC’ye kadar

dayanabilir. Fakat nötral ve alkali pH’da dayanıklı değildir

 Metalik iyonlardan bakırbakır dayanıklılığı azaltır

(14)

14

pH’nın Etkisi pH’nın Etkisi



Alkali pH’da pişirilen pirinçte tiamin kaybı gösterilmiştir



Musluk suyunda %8-10, kuyu suyunda

%36 kayıp bulunmuştur



Buğday ürünlerinin pişirilmesi esnasında tiamin kaybı; pH ve sıcaklık ile pH ve sıcaklık ile

ilgilidir

ilgilidir. Kimyasal kabartıcılar (baking

powder) kullanıldığında %15-25 kayıp

bulunmuştur

(15)

15

pH’nın Etkisi



Keklerde tiamin kaybı %23 iken, baking powder kullanıldığında %33 olduğu

saptanmıştır



Buğday ürünlerinin pişirilmesinde en

uygun pH 6 ve 6 ‘nın altıdır.

(16)

16

Isı ve Oksijenin Etkisi Isı ve Oksijenin Etkisi



Tiamin ısıya karşı hassas bir vitamin olduğu için kolaylıkla kayba uğrayabilir.

Fırında pişmiş ekmekte kabuk kısmında

%15-30 kayıp saptanmıştır



Tostta kayıp ise 30-70 saniyelik sürede

%10-30 olarak bulunmuştur. Bu kayıp dilimin kalınlığına, pişirme süresine ve nem içeriğine bağlıdır



Tostun kalınlığı 9-12 mm olduğunda

%14, 5 mm olduğunda ise %30 kayıp

bulunmuştur

(17)

17

 Tahıllar depolandığında, tiamin kaybı ürünün nem içeriğine bağlıdır

 Yapılan bir araştırmada, buğday %17 nem içerdiği zaman %30 (5 ay depolama), %12 nem içerdiğinde %12 kayıp saptanmış, %6 nem içerdiğinde ise kayıp bulunamamıştır

Isı ve Oksijenin Etkisi

(18)

18

SO SO

_2’_2’

in Etkisi in Etkisi

 Sülfit genelde işlenmiş et ve sebze-

meyvelerde koruyucu olarak kullanılır. Gıda sanayinde kullanılması özellikle tiamin

molekülünün inaktif hale gelmesine neden olur

 Patates gibi sebzeleri suda ağartma ile

beraber sülfit ilave edildiğinde tiamin kaybı

%85 olarak saptanmıştır

 Kazein ve çözünür nişastanın sülfit

tarafından tiamin yıkımına karşı koruyucu etkisi olduğu saptanmıştır

(19)

19

VÜCUTTA KULLANILMASI VÜCUTTA KULLANILMASI

Tiamin aktif transport ile duodenumun üst ve orta kısmından emilir

  Günde 5 mg’den çok alınırsa pasif difüzyon ile emilir

Alkol tüketimi; tiaminin aktif transportunu

bozarak emilimine engel olur

(20)

20

VÜCUTTA KULLANILMASI VÜCUTTA KULLANILMASI

Tiamin mukozal hücrelerde fosforlanır (Pirofosfat),

(Pirofosfat), portal dolaşım ile karaciğere taşınır

Plazmada ………. 1 mcg/100mL

Kır.kan hücreleri ……6-12 mcg/100mL

(21)

21

VÜCUTTA KULLANILMASI VÜCUTTA KULLANILMASI

Dokuların tiamin yoğunluğu farklıdır En yoğun dokular KC, kalp,

böbreklerdir (iskelet kasları ve beyinde az miktarda bulunur)

İnsanlarda ve hayvanlarda barsaklarda sentez edilir, ancak vücut gereksinmesi

için yeterli değildir

 Diyet ile gereksinmeyi karşılacak

miktarda alındığında % 10’u atılır

(22)

22

FONKSİYONLARI FONKSİYONLARI

Koenzim formu: TPP (tiamin pirofosfat)

1. Karboksilaz enzimi için koenzimdir Pirüvatın Asetil coA’ya

(3 karbon) (2 karbon)

(23)

23

FONKSİYONLARI FONKSİYONLARI

2. Kreps halkasında α-keto glutaratın dekarboksilasyonunda gereklidir

(24)

24

Vücutta Kullanılması

(25)

25 3. Karbonhidratların hekzos monofosfat yolu ile

yıkımında transketolaz enzim aktivitesi için gereklidir

4.İştah ve sinir fonksiyonunu destekler

5.Tiamin sinir hücresi membranında özel bir alanda görevlidir

6. Asetil kolin oluşumu için gereklidir. Sinir fonksiyonu, doku ve kaslardaki yanıt tiamine bağlıdır

(26)

26



Enerji metabolizmasında görevlidir



Kalp ve kasların normal fonksiyonunda

(27)

27

YETERSİZLİĞİ YETERSİZLİĞİ

* Kronik olarak aşırı alkol kullananlarda (40 g/gün)

* Böbrek hastalıklarında (kısmen renal diyaliz hast.)

*Uzun dönem intravenöz beslenenlerde

(28)

28

YETERSİZLİĞİ YETERSİZLİĞİ

* Fazla miktarda tiamin antagonisti tiamin antagonisti tüketenlerde

*Yüksek miktarda tiaminaz içeren tiaminaz besinleri tüketenlerde

*Enerji gereksinmesinin büyük kısmı şeker ve alkol gibi boş enerji

kaynaklarından sağlanıyorsa

(29)

29

Biyokimyasal

Biyokimyasal D D eğişiklikler eğişiklikler

* Kanda pirüvik asit artar

 İdrarda tiamin ve metabolizma ürünleri miktarı azalır (idrardaki tiamin miktarının 27 mcg/g kreatinin altına düşmesi)

 Kırmızı kan hücrelerinde transketolaz

enzim aktivitesi değişir. Transketolaz

doymuşluğu azalır

(30)

30

BERİBERİ BERİBERİ

İlk kez Uzak Doğu ülkelerinde cilalanmış- kabuğu ayrılmış pirinci yaygın olarak

tüketenlerde görülmüş

(Enerji alımının % 80’ini pirinçten karşılayanlarda, pirinç kabuğu iyi bir

tiamin kaynağı

(31)

31

Klinik Belirtiler

1. Gastro-intestinal sistem: İştah kaybı, sindirim güçlüğü

2. Kan ve dolaşım sistemi: Ödem, kalp genişlemesi, kalp yetmezliği

3. Sinir ve kas sistemi: duyu kaybı,

refleks kaybı, hareket güçlüğü, kısmi

paralizi

(32)

32

Werniche-Korsakoff Sendromu Werniche-Korsakoff Sendromu

Yaygın olarak malnütrisyonlu alkoliklerde görülür. Tiamin

yetersizliğine benzer semptomlar ile

karakterize edilir

(33)

33

Werniche-Korsakoff Sendromu Werniche-Korsakoff Sendromu

* İstem dışı göz kapanması, kas

koordinasyon bozukluğu, mental bozukluk, hafıza defekti oluşur

* Tiamin suplementasyonu ile tedavi

edilebilir

(34)

34

GEREKSİNME GEREKSİNME

• FAO/WHO’a göre 0.5 mg/ 1000kkal/

^gün

• Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi; 19- 50 yaş Erkek için günlük; 1.2 mg; Kadın için 1.1 mg

• Kişi yeterli besin tüketiliyorsa, enerji

gereksinmesini karşılar

(35)

35

Tiamin Gereksinmesi Tiamin Gereksinmesi



Yüksek enerji alımında (fazla alkol tüketimi)



Diyette karbonhidrat oranının, protein ve yağa göre artmış olduğu durumlarda



Enerji metabolizmasını hızlandıran

enfeksiyon, hipertroidizm, gebelik,

emziklilik ve büyüme gibi durumlarda

artar

(36)

36

KAYNAKLARI KAYNAKLARI

En zengin kaynak:

Bitkilerin tohumları (dış kısım, embrio, endosperm)

mg/100 g

Tam buğday tanesi ...……… 0.55

80 randımanlı un ….…….… 0.26

60 randımanlı un ………….. 0.03

(37)

37

Besinlerden Sağlanan Tiamin Oranı (%)

(38)

38

BESİNLERDE TİAMİN KAYBINI BESİNLERDE TİAMİN KAYBINI

ÖNLEMEK İÇİN ALINACAK TEDBİRLER ÖNLEMEK İÇİN ALINACAK TEDBİRLER

(39)

39

Fasulyelerin Farklı Islatma Suyu Fasulyelerin Farklı Islatma Suyu Sıcaklıklarında Tiamin Alıkonumu (%) Sıcaklıklarında Tiamin Alıkonumu (%)

(40)

40

Çift Tabanlı Çelik ve Aliminyum Tencerelerde Pişirilen Kurufasulyelerde Tiamin Alıkonumu

(41)

41



Kurubaklagillerde tiamin kaybının daha az olması için ıslatma suyunun

sıcaklığının oda sıcaklığında (20

^o

C) olması



Besinleri pişirirken fazla su eklenmemesi ve haşlama suyunun dökülmemesi



Sudaki klorinin besin üzerindeki olumsuz

etkilerini ortadan kaldırmak için önceden

kaynatılmış musluk suyunda pişirilmesi

(42)

42



Besinleri kısa sürede pişirilmesi



Yemeğin pişirilmesi esnasında karbonat eklenmemesi, fırın ürünlerinde

kimyasal kabartıcılar yerine

mayalandırma yönteminin kullanılması



Pişirme kabı olarak çelik tencere

kullanılması

(43)

43

Mayada tiamin bulunduğundan mayalı ekmekteki tiamin içeriği yüksektir

 Bulgurda kayıp olmaz

 Ekmeğin kızartılması ile kayıp % 25

 Haşlama ve ağartma işlemi ile kayba uğrar

 Pişirme sırasında tiamin kaybı; pişme

süresine, pH, ısı, su miktarına bağlıdır

(44)

44

Pişirme sırasında soda eklenirse kayıp artar

Pişme suyu dökülürse kayıp artar

Susuz, buharda ve fırında pişirme

yöntemleri tercih edilmelidir

(45)

45

Dondurma işleminin tiamin kaybına etkisi çok az veya hiç yoktur

denilebilir

(46)

46

Çay ve kahve antitiamin faktörü (tiamin antagonisti) içerir

(47)

47

TOKSİSİTE TOKSİSİTE

Ağızdan yüksek miktarda alınması güvenilir (500 mg),

Fakat yüksek dozun intravenöz olarak verilmesi şok semptomlarına

neden olur

(48)

48

RİBOFLAVİN

(49)

49

VİTAMİN B

₂

Diğer adı: Riboflavin

 1879 yılında sarı-yeşil floresans pigment olarak tanımlanmıştır

 1935 yılında süt (laktoflavin), karaciğer, yumurta (ovaflavin) ve yeşil bitkilerde

riboflavinin varlığı saptanmış ve sentez edilmiştir

 1938 yılında Karrer tarafından riboflavin adı verilmiştir

(50)

50

KİMYASAL YAPISI KİMYASAL YAPISI



Riboflavin=Riboz (5 karbonlu şeker) +flavin (renk pigmenti)

H³C

H³C NH

O

CH²(CHOH)³CH²OH

N N N

(51)

51

RİBOFLAVİN KOENZİMLERİ

(52)

52

ÖZELLİKLERİ ÖZELLİKLERİ



Suda erir



Işığa karşı oldukça duyarlıdır



Isıya tiamine göre daha dayanıklıdır



Eriyik içerisinde yeşilimsi sarı floresans

özellik gösterir

(53)

53

ÖZELLİKLERİ ÖZELLİKLERİ



Alkaliye duyarlıdır. Alkali çözeltide

ısıtılırsa molekülde değişmeler olur ve vitamin özelliğini kaybeder



Asit çözeltide dayanıklıdır

(54)

54

Bazı vitaminlerin stabiliteleri Bazı vitaminlerin stabiliteleri

(Fennema, 1996)

(55)

55

VÜCUTTA KULLANILMASI VÜCUTTA KULLANILMASI

 İnce barsakların üst kısmından aktif transport ile emilir

 Safra tuzları emilimi arttırır, alkol ise azaltır

 Fosfat ilave edilerek aktif formuna dönüşür

 Kanda ……… 2.5-4.0 mcg/ 100mL*

 Kır.kan hücreleri ………… 15-30 mcg/ 100mL

 *Bunun 2/3’ü FAD, 1/3’ü FMN’dir

(56)

56

VÜCUTTA KULLANILMASI VÜCUTTA KULLANILMASI



En yoğun karaciğer (1/3’ü) ve

böbreklerde bulunur (proteinlere bağlı olarak) Retinada serbest olarak



Tiamin gibi sınırlı depo edilir. Günlük düzenli alınması önemlidir



Fazlası böbreklerden idrar ile atılır (serbest riboflavin ve okside olmuş metabolitleri)



1.1 mg riboflavin alındığında …… 10’u



1.1 mg üzerinde alındığında ……% 30’u

atılır

(57)

57

FONKSİYONLARI FONKSİYONLARI

Koenzim formu:



FMN: (Flavin mononükleotit)



FAD: (Flavin adenin dinükleotit)



Tüm vücut hücrelerinde besin

ögelerinden enerji oluşumunu sağlayan enzimlere yardımcı olur (koenzim)



Hücresel oksidasyon-redüksiyon

(58)

58

FONKSİYONLARI

(59)

59

FONKSİYONLARI FONKSİYONLARI



Protein ve amino asit metab; Amino asit oksidaz ve dehidrogenaz

enzimlerinin çalışması için



Kreps halkasında; süksinik asidin fumarik aside dönüşmesinde



Yağ metab; asetil coA dehidrogenaz

enzimlerinin çalışması için

(60)

60

FONKSİYONLARI FONKSİYONLARI



Pürinin ürik aside dönüşmesinde ksantin dehidrogenaz enziminin çalışmasında



Aldehid dehidrogenaz enzimlerine yardımcıdır. Aldehitlerin asitlere oksidasyonu için gereklidir



Görme ve deri sağlığı için gereklidir

(61)

61

YETERSİZLİĞİ YETERSİZLİĞİ

Ariboflavinozis = riboflavin yetersizliği



Hiçbir hastalık riboflavin eksikliği ile ilişkili değildir

Biyokimyasal değişiklikler:



İdrarda atım 40 mcg/24 saat düşer



Eritrosit glutatyon redüktaz aktivitesi

↑ (EGR)

(62)

62

KLİNİK BELİRTİLER KLİNİK BELİRTİLER



Yetersizlik durumunda deri, göz ve GI sistem etkilenir



Solgun ve çatlak dudak (keylozis) ve ağızda yaralar (angular stomatitis)



Dilde şişme (glossitis )

(63)

63

Glossitis

(64)

64



Çocuklarda büyüme geriliği



Gözde korneada damarlaşma, ışığa hassasiyet, konjuktivit ve yağlanma



Gece körlüğü, katarakt ve körlük riskini artırdığı



Deride kızarıklıklar

(65)

65

YETERSİZLİĞİ YETERSİZLİĞİ



Riboflavin demirin emilimi ve taşınmasında rol aldığı için;

yetersizliği anemi riskini artırır



Riboflavin koenzimi homosistein metabolizmasında rol aldığı için

yetersizliğinde kanda homosistein düzeyi yükselir



Homosistein yüksekliği; Kardiyo

vasküler hastalıklar ve Nörolojik

hastalıklarla ilişkili

(66)

66

Riboflavin Yetersizliği Riboflavin Yetersizliği



Laktoz intoleransı olanlar



Alkolik bireyler



Yaşlılar



Anorektik bireyler riboflavin yetersizliğine duyarlıdır



Hipotroidizmde, riboflavinin FAD ve

FMN’ye dönüşümü bozulur

(67)

67

Riboflavin Yetersizliği Riboflavin Yetersizliği



Ülkemizde Özellikle;

Okul çağı çocuklar Kadınlar



Riboflavin yetersizliğine bağlı deri

lezyonlarının oluştuğu rapor edilmiştir

(68)

68

GEREKSİNME GEREKSİNME

FAO/WHO 0.55 mg/1000kkal/ gün



Farklı yaş ve cinsiyette enerji gereksinmesine göre değişir



 Bebekler



 Çocuklar



 Gebe kadınlarda………..gereksinme

fazladır

(69)

69

GEREKSİNME GEREKSİNME

Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi;



19-50 yaş Erkek ;1.3 mg/gün



19-50 yaş Kadın; 1.1 mg/gün

(70)

70

KAYNAKLARI KAYNAKLARI

En zengin kaynakları:



Et



Süt



Yoğurt



Peynir



Yumurta

(71)

71

KAYNAKLARI KAYNAKLARI

İyi kaynaklar:



Lifli yeşil sebzeler



Kurubaklagiller



Maya

(72)

72

KAYNAKLARI KAYNAKLARI



Tahıllarda riboflavin oldukça sınırlıdır (tiaminin aksine)



Tahıla dayalı beslenen toplumlarda riboflavin yetersizliği sık görülür



Türkiye’de bu oran % 5-49 arasında

değişmektedir

(73)

73

Gereksinim Hesabı Gereksinim Hesabı



1 porsiyon (200 g) yeşil yapraklı sebze yemeği; 0.46 mg



1 porsiyon kuru baklagil yemeği; 0.10 mg



1 OD ekmek 0.21 mg



1 SB süt veya yoğurt; 0.40 mg



TOPLAM=1.17 mg Riboflavin sağlar

(74)

74

KAYIPLAR KAYIPLAR



Sütün cam şişede olması kayba neden olur



Süt güneş ışığında 2 saat kalırsa % 50 kayba uğrar



Aydınlık yerde 2 gün bekletilen

yoğurttaki riboflavinin ¼’ü kaybolur

(75)

75

KAYIPLAR KAYIPLAR



Riboflavin ısıya dayanıklıdır, geleneksel pişirme yöntemleri ile fazla kayba

uğramaz



Pişirme sırasında maksimum kayıp

%75’dir



Pişerken soda eklenmesi vitamin kaybını arttırır



Bol suda pişirilir ve pişme suyu

dökülürse kayıp oluşur

(76)

76

KAYIPLAR KAYIPLAR



Yoğurdun suyunun süzülmesi,

tarhananın güneşte kurutulması önemli vitamin kayıplarına neden olur



Et ızgara yapılırken damlayan sularla

bir miktar riboflavin kaybı olur

(77)

77

NİASİN

(78)

78

NİASİN NİASİN



1910-1915 yıllarında Goldberger

pellegranın kötü beslenmeye bağlı olduğunu ve karaciğer, et, maya gibi yiyecekler ile tedavi edildiğini göstermiştir



1935 yılında Alman kimyagerler, nikotinik asitin enerji metab. önemli bir yardımcı enzim olduğunu göstermişlerdir.



1973 yılında Roe; mısıra-dayalı

beslenenlerde pellegra’yı tanımlamıştır

(79)

79

NİASİN NİASİN



İki kimyasal yapıda tanımlanır



Nikotinamid (niasinamid)



Primidin 3-karboksilik asit türevidir

COOH CONH₂

N N

Nikotinik asit (Niasin) Nikotinamid (Niasinamid)

(80)

80

Kimyasal Özellikleri Kimyasal Özellikleri



Suda erir



Isı, ışık, alkaliye ve oksidasyona dayanıklıdır



Suda eriyen diğer vitaminlere göre

yiyecek hazırlama ve depolamaya daha az duyarlıdır



Pişirmeye dayanıklıdır

(81)

81

Bazı vitaminlerin stabiliteleri

(Fennema, 1996)

(82)

82

VÜCUTTA KULLANILMASI VÜCUTTA KULLANILMASI



Niasin ve nikotinamid ince barsaktan kana kolayca emilir



Kanda ………. 0.6 mg/100 mL



Eritrositlerde ……….. 1.3 mg/100 mL



Kanda nikotinamid adenin dinükleotid

(NAD) olarak bulunur

(83)

83

VÜCUTTA KULLANILMASI VÜCUTTA KULLANILMASI



Çok azı dokularda depo edilir

Karaciğer, böbrek, adele dokularındaki miktar daha çoktur



İdrarla dışarı atılır;



N-metil- nikotinamid (normalde 2.4- 6.4 mg/24 saatlik idrar)



2-pridon

(84)

84

Yetersizlik Göstergesi Yetersizlik Göstergesi



İdrardaki N-metil nikotinamid düzeyi 6 saatlik idrardaki 0.2 mg altına

düşmesi

(85)

85

FONKSİYONLARI FONKSİYONLARI

Koenzimi formu:



NAD (Nikotinamid adenin dinukleotit)



NADP (Nikotinamid adenin dinukleotit fosfat)



Elektron transport reaksiyonları ve

özellikle CHO, glikoz, yağ ve alkol

metabolizmasında rolü vardır

(86)

86

FONKSİYONLARI FONKSİYONLARI



Karbonhidrat metabolizmasında



Gliserolaldehid-3-fosfat→1,3-difosfat gliserik aside



Pirüvat → Laktat



Pirüvat → Asetil coA

(87)

87

FONKSİYONLARI FONKSİYONLARI



Yağ metabolizmasında



Yağ asitlerinin ve steroidlerin

sentezinde dehidrogenaz enzimlerine yardımcıdır



Protein metabolizmasında



Glutamik asit dehidrogenaz enzimine

yardımcıdır

(88)

88

FONKSİYONLARI FONKSİYONLARI



Kreps halkasında;



İzo-sitratın α-keto glutarat



α-keto glutarat suksinat



Malat oksalasetat

(89)

89

FONKSİYONLARI

(90)

90

Karbonhidratların hekzos monofosfat yolu ile yıkımında dehidrojenaz enzim aktivitesi için gereklidir

TCA siklusundan elektron transport zincirine hidrojen taşır

(91)

91

FONKSİYONLARI FONKSİYONLARI



Vücutta bir amino asit olan triptofandan sentez edilir

 Normalde …… 1 mg niasin 60 mg triptofan

 Gebelikte …… 1mg niasin 31 mg triptofan

(92)

92

Vücutta Kullanılması

(93)

93

YETERSİZLİK YETERSİZLİK

PELLEGRA



Hastalık 18.yy’da İspanya ve İtalya’da saptanmıştır



1900 yıllarda USA’de düşük proteinli, mısır içeren diyetle beslenenlerde

yaygın olduğu görülmüştür

(94)

94

YETERSİZLİK YETERSİZLİK



Diyetin hem niasin hem de triptofanı yeterince içermediği görülmüştür



Diyare



Dermatitis 3D



Dementia

(95)

95

PELLEGRA

(96)

96

Klinik belirtileri Klinik belirtileri

1. Sindirim sistemi: Diyare, yanma, mide bulantısı, ülser irritasyonu, kusma

2. Ağız, diş, diş eti, dil: İltihap, şişme, düzleşmiş dil

3.Sinir sistemi: İrritabilite (hassasiyet), iştah kaybı, güçsüzlük, mental

konvüzyon

(97)

97

Klinik belirtileri Klinik belirtileri

4. Deri: Bilateral simetrik dermatitler (özellikle boyun bölgesinde)

5. Diğer: Anormal karaciğer fonksiyonu, düşük kan basıncı

Hartnup’s hastalığı:

Triptofanın niasine dönüşümünün bozulmasında pellegrayı andıran dermatitis, ışık

duyarlılığı, psikiyatrik değişiklikler görülen bir hastalıktır

(98)

98

GEREKSİNME GEREKSİNME

 Gereksinme niasin eşdeğeri (NE) olarak

kabul edilir. Bu vücudun triptofanı niasine çevirme yeteneğini yansıtır

 Niasin Eşdeğeri = niasin+1/60 triptofan

 FAO/WHO 6.66 NE/1000kkal/gün

(99)

99

GEREKSİNME GEREKSİNME



Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi;



19-50 yaş Erkek ;16mg/gün



19-50 yaş Kadın; 14mg/gün

(100)

100

Kaynaklar Kaynaklar



Yiyeceklerde niasin serbest veya proteine bağlı olarak bulunur



Hayvansal dokularda ve baklagillerde niasin serbest halde bulunurken,

tahıllardaki niasinin % 70’i “niasitin”

ile bağlıdır

(101)

101

KAYNAKLAR KAYNAKLAR



Maya



Kurubaklagiller



Bulgur



Et, tavuk, balık



Lifli yeşil sebzeler



Mantar

(102)

102

KAYNAKLAR KAYNAKLAR

 Sütün niasin içeriği düşük olmasına karşın triptofan için iyi bir kaynaktır

 Saflaştırılmamış tahıllar

 Buğdayda niasitin (niasinin bağlı

şekli) olarak bulunur. Mısır ve çavdar

biyolojik olaylar için vücut tarafından

kullanışlı değildir

(103)

103



Kahve kavrulurken yapısındaki

trigonellin nikotinik asite dönüşür



100 g kahve 36.8 mg niasin içerir

(104)

104



OLASI YARARI



Kanser inhibitörü olabilir



TOKSİSİTE



Yüksek doz nikotinik asit (100-200 kat) farmakolojik etkiye sahiptir



Kapilleri genişletir



Çınlama yapar flush etki



Ağrı oluşturur

(105)



Arteriosklerozisin tedavisinde diyet ve ilaç olarak yüksek doz niasin

kullanılır

(106)



3 g/gün verilen niasin, kan kolesterolü ve LDL-kol ve trigliseritleri azaltır



HDL-kolesterolünü artırır



Karaciğer yaralanmaları, peptik ülser

ve diyabette önerilmektedir

(107)

B6 vitamini

(108)



1934 yılında ilk kez Paul Görgy tarafından lab. hayvanlarının büyümesi ve bazı deri

lezyonlarının iyileşmesinde gerekli olduğu açıklanmıştır.



1938 yılında Lepkovsky tarafından

yiyeceklerden kristaller şeklinde izole edilmiştir.



1939 yılında geleneksel formu pridoksin ve aktif formu pridoksal fosfat

tanımlanmıştır.

(109)

Doğal olarak yiyeceklerde üç formda bulunur



Pridoksal



Pridoksin



Pridoksamin

(110)

Şekil : B₆ vitaminini yapısı

(111)

ÖZELLİKLERİ



Pridoksin beyaz renkte, kristal, kokusuz, suda ve alkolde eriyen bir bileşiktir.



Işığa, hava veya oksijene, alkaliye duyarlıdır.



Pridoksin, ısıya diğerlerine göre daha

dayanıklıdır.

(112)

VÜCUTTA KULLANIMI

 İnce barsağın üst kısmından basit diffüzyon ile emilir. Mukozal hücre içinde ATP ile

fosforlanarak PLP (pridoksal fosfat) ve PMP’ye (pridoksamin fosfat) dönüşür.

 Alkol ve posa emilimi azaltır.

 Karışık diyette % 70’i emilir.

 PLP ve PMP plazmada albümin, eritrositlerde hemoglobine bağlı olarak taşınır.

(113)



Atım, tamamen alıma bağlı değildir. Bir kısmı tutulur. Kaslar esas kaynaktır.

Vücuttaki toplam vitamin B

6

’nın % 50’si kaslardadır.



Dokuların tutma yeteneği sınırlıdır. Fazlası 4-pridoksik asite okside olur. 4-pridoksik asidin yıkımıyla asetat, amonyak,

karbondioksit ve suksinat oluşur.



4-pridoksik asidin bir kısmı diğer

metabolitler gibi idrarda atılır .

(114)

FONKSİYONLARI

Koenzim formu:



PLP ( pridoksal fosfat )



PMP ( pridoksamin fosfat )

PLP ve PMP koenzimleri metabolizmada

birçok tepkimede rol alırlar

(115)

* Protein metabolizmasında görevlidir.



Amino asit metabolizmasında rolü vardır.

Amino gruplarını bir amino asitten diğerine taşırlar.

* Bütün amino asitlerin yıkımı

* Elzem olmayan amino asitlerin sentezi Serin ………… glisin

Metionin ………. sistein

Sistein ………… taurin

(116)

* Karbonhidrat metabolizmasında bazı tepkimelerin yürümesi için gereklidir.

* Yağ metabolizmasında sifingosin, lesitinin sentezinde gereklidir.

Linoleik asidin Araşidonik asite dönüşmesinde rolü vardır.

* Nükleik asitlerin sentezi için gereklidir.

* Üre metabolizması için gereklidir.

(117)



Hemoglobin içeren kırmızı kan

hücrelerinin oluşum ve gelişiminde gereklidir.

* Hemin yapısını oluşturan porfirinin ön

öğesinin ( delta-1-aminolevulinik asit)

sentezi için gereklidir.

(118)

* MSS çalışmasında önemli rol oynar

 Dopa ……..………. Dopamin

(dihidrofenilalanin) (hidroksifenil alanin)

 Glutamik asit ………. GABA

(Gama amino butirik asit )

 Triptofanın ………… Seratonin (nörotransmitter)

* Triptofan ………. Niasin

(119)

* Kükürtlü amino asitlerin metabolizmasında rolü vardır.

Homosisteinin Sistein

Kalp-damar hastalıkları

(120)

YETERSİZLİĞİ

Vitamin B₆ gereksinmesi azdır, yetersizliğine nadir rastlanır.

Biyokimyasal belirtiler:

 İdrarda ksanturenik asit miktarı artar

 Kan ve idrarda vit B₆ düzeyi azalır

 İdrarda 4-pridoksik asit miktarı azalır

 Eritrosit alanin amino transferaz ve oksagluterat aktivitesi azalır

 İdrarda homosistein atılır

 Hemoglobin miktarında azalma olabilir

 Böbreklerden oksalat atımı artar

(121)

Klinik belirtiler:



İrritabilite, mental depresyon, merkezi sinir sistemi bozuklukları ve sinir iletim bozukluğu görülür.



Pellegra’da görülen dermatitis



Keylozis, angular stomatitis, glossitis



İmmün yetersizlik



Böbrek taşları

(122)

ANGULAR STOMATITIS

ANGULAR CHELOSIS

(123)

GLOSSITIS

(124)

OLASI YARARLARI



Fetüsü nöral tüp defektine karşı korur



Kalp-damar hastalıklarına karşı koruyucudur GEREKSİNME



0.016 mg /g protein/ gün

B6 vitamini yardımcı enzimleri daha çok protein

metabolizması ile ilgili olduğundan diyet proteini arttıkça gereksinme de artar.

(125)

TOKSİSİTE

Görülme oranı düşüktür; fakat uzun dönem

(aylarca, yıllarca ) ve düzenli olarak yüksek doz alındığında;

 Bazı ilaçların L-dopa gibi (parkinsonda kullanılan) aktivitesini bozar

 200 mg’ nın üzerinde alındığında duyusal nöropati nedeniyle yürüme problemleri görülür.

 Sinir hasarına neden olur

 Ellerde duyu kaybı

 İş yapma yeteneğinde azalma

(126)



Vitamin B6’nın toksik etkisi 1983 yılında gösterilmiştir.

Bu durum günde 2 g iki veya daha çok ay alan 7 kadında gösterilmiştir. Bu kadınların çoğu B

₆

vitaminini PMS

(premenstrüal sendrom) tedavisinde

kullanmışlardır.

(127)

KAYNAKLARI

 Yaygın olarak hayvansal ve bitkisel kaynaklarda

proteinle birlikte bulunur.

 Bitkisel kaynaklı besinlerde hayvansal kaynaklı

besinlerden daha az bulunur.

(128)

 Et, balık, tavuk

 Kurubaklagiller (pridoksin)

 Yağlı tohumlar (pridoksin)

 Yeşil sebzelerde (ıspanak, yeşil turp yaprakları..vb.)

 Patates (pridoksin)

 Meyvelerde

 Muz pridoksinin iyi kaynaklarıdır.

 Domuz eti, balık, organ etleri pridoksal ve pridoksaminden zengindir

(129)

KAYIPLAR

 Pişirme sırasında maksimum kayıp % 40’dır.

Pişirme suyu dökülürse %60 kayıp oluşur.

 Dondurma sırasında % 36-55 oranında kayba uğrar

 Kahvaltılık tahıl ürünlerinde % 50-75 kayıp olduğu bildirilmiştir.

 Tahıl taneleri öğütülürken kepek ve

embriyonun ayrılması ile %25-85 kayba uğrar.

 Sterilize bebek mamalarında % 50’si kaybolur.

 Sütün pastörize edilmesi kayba neden olmaz, ancak kaynatma ile kayıp %15-25’dir.