1920’lerde ve 1930’larda Amerikan Sineması
SESLİ FİLMLE GEÇİŞ
1920’lerin sonunda Hollywood’da senkronize sesli diyaloğa geçilmiştir. Alan Crosland’in Caz Şarkıcısı filmi ( The Jazz Singer, 1927) ilk sesli film olarak kabul edilebilir. Filmde kuşak çatışması caz müziği ve dinsel müziğin çatışması üzerinden anlatılır. Bu filmle birlikte aynı zamanda yeni bir film türü (müzikal) ortaya çıkmıştır.
Sesli Filme Geçişin Sonuçları
• Oyun ve senaryo yazarları önem kazanmıştır.
• Sesi kötü, diksiyonu bozuk oyuncular işsiz kalmıştır.
• Tiyatro oyuncuları önem kazanmıştır.
• Yeni bir film türü (müzikal) ortaya çıkmıştır.
• Sesle birlikte kamera hareketleri büyük ölçüde ortadan kalmış ve daha durağan filmler ortaya çıkmıştır.
• Sinema salonlarında sessiz filme eşlik eden canlı orkestraya gerek kalmadığı için müzisyenler işten atılmış ve yerine ses donanımları satın alınmıştır.
• Gösterimcinin programı canlı sahne gösterisiyle desteklemesi gereksiz hale gelmiş; gösterimcinin ve seyircinin sürece
müdahalesi azalmıştır .
1929 Ekonomik Krizi
Sesli filme geçişin büyük stüdyoların hakim konumunu artırması Hollywood’un krizi daha geç hissetmesine neden olur. Kriz Hollywood’da 1931 yılında hissedilir. Endüstri gelirleri düşer. Kriz özellikle beş büyükler olarak sıraladığımız, dikey olarak tekelleşen (üretim, dağıtım ve gösterim kanallarını elinde bulunduran) stüdyoları etkiler.
Paramount Pictures, Twentieth Century Fox ve Radio Pictures Incorporated mali çöküş yaşar.
Warner Brothers mal varlığının dörtte birini feda ederek ayakta kalır. MGM ise sadece ayakta kalmaz; aynı zamanda birinci sınıf salon zinciri olmadığı için zenginleşir.
1929 Ekonomik Krizi
• Üç küçük stüdyo ise (Columbia, United Artists ve Universal) salon zincirleri olmadığı için bu dönemde daha başarılı olurlar. United Artists yıllık üretimini sınırlandırırken, Universal ve Columbia B sınıfı denilen düşük maliyetli filmler çekmeye başlarlar. Böylelikle 1930’larda B sınıfı denilen yeni bir film kategorisi ortaya çıkmış olur. Ayrıca pek çok salon gösterim programında iki filme birden yer vermeye başlar. Hatta bu program aynı hafta içinde birkaç kez değiştirilebilir. Böylelikle B sınıfı filmlerde uzmanlaşmış şirketler ortaya çıkar. Bu dönemde büyük stüdyoların da gelirlerini esas olarak A sınıfı filmlerden sağlamakla birlikte, B sınıfı filmler çekmeye başladıklarını görüyoruz. Bu filmler stüdyolarının çalışmalarını aksatmadan sürdürmesini sağlıyor.
Hollywood Stüdyo Şeması
Beş Büyükler
• MGM (Metro Goldwyn Mayer)
• Twentieth Century Fox
• Warner Brothers
• RKO (Radio Pictures Incorporated)
• Paramount Pictures
(Dikey Bütünleşme, kendilerine ait salon zincirleri var).
Küçük Stüdyolar
• Universal
• Columbia
• United Artists
(Kendilerine ait salon zincirleri yok).
MPPDA (Motion Picture Producers and Distributions of America/Amerikan Film
Yapımcıları ve Dağıtımcıları Birliği
MPPDA 1922 yılında kurulur. İlk başkanı daha önceden posta müdürlüğü de yapmış olan Will Hays’dir. Bu nedenle Hays Ofis olarak da adlandırılır. Hollywood’un hükümetin sansür ve müdahalelerini engellemek ve film içeriğini düzenlemek için kurduğu örgütlenmedir.
Aynı zamanda Hollywood’un itibarını yükseltmek için kurulan bir örgütlenmedir. 1933 yılında Joseph Breen’in başkanlığında MPPDA’nın film içeriğini düzenleyen birimi kurulur. 1934’de film yapım yönetmeliği yayınlanır. Endüstrideki ahlaki standartlar belirlenir. 1934’den itibaren bütün senaryoların ve filmlerin yapımcılık yasası yönetiminin onayını alması gerekmektedir.
Dönemin Önemli Yönetmenleri
• Orson Welles
• Joseph Von Sternberg
• Michael Curtiz
• Frank Capra
• John Ford
• Howard Hawks
• John Huston
• Vincent Minnelli
• Billy Wilder
• Ernst Lubitsch
• Wiliam Wyler
• Douglas Sirk
• Victor Fleming
• Erich Von Stroheim
Bu ders için okunacak kaynaklar:
• Douglas Gomery, “Hollywood Stüdyo Sistemi”, s.64-75;
• Geoffrey Nowell-Smith, “Giriş”, 245-248;
• Karel Dibbets, “Sese Geçiş”, s.249-258; Thomas Schatz,
”Stüdyo Yılları: Hollywood Stüdyo Sisteminin Zaferi”, s.259-275,
• Rick Altman, “Sinema ve Tür”, s.322-333.
(Okuma metinlerinde ayrıntılı kaynak belirtilmeyen
bütün makaleler Geoffrey Nowell-Smith editörlüğünde hazırlanan Dünya Sinema Tarihi (Kabalcı yay, İstanbul, 2003, çeviren: Ahmet Fethi) kitabından alınmıştır).
