ÖĞRETİM YÖNTEM VE
TEKNİKLERİ
Yöntem -Teknik ilişkisi
• Yöntem
• Hedefe ulaşmak için izlenen yol
• Tasarım
• Öğretme öğrenme sürecinin planı
• Teknik
• Yöntemi uygulamaya koyma biçimi
• Uygulama
• Planın kullanılması
Hedef-strateji-yöntem-teknik
Hedef Strateji Yöntem Teknik
Bilgi Sunuş Anlatım Gösterim,
Beyin Fırtınası Kavrama Buluş Tartışma,
Örnek Olay Soru-cevap Uygulama
Analiz Sentez
Araştırma Gösterim, Problem Çözme
Benzetim, Drama, Grup Çalışması
YÖNTEM VE TEKNİKLER
• Anlatım
• Gösterim
• soru-yanıt
• Uygulama, alıştırma, inceleme, ev ödevi
• Tartışma
• Örnek olay inceleme
• Rol oynama
• Beyin fırtınası
• Konuşma halkası
• 6 şapkalı düşünme
• Görüş geliştirme
• 6 ayakkabılı uygulama
Öğretim Yöntem ve Teknikleri
• Her bireyin aynı yöntemle öğrenmesi olası değildir
• Her yöntem her bireyin ilgisini eşit düzeyde çekmez
• Tek bir yöntem tek başına bütün konulara uygun değildir
• Bir öğretim yöntemi belirlenen bütün hedeflere ulaşmayı sağlamada yeterli değildir
• Her öğretmen bütün yöntemleri çok becerili
kullanamayabilir- Bazı öğretmenler bazı yöntemlere yatkındır
• Bazı yöntemler uzun zaman gerektirir
• Bazı yöntemler özel fiziksel koşullar gerektirir
• Bazı yöntemler parasal kaynak gerektirir.
Anlatım Yöntemi
• Öğretenin bilgileri edilgen bir biçimde oturarak dinleyen öğrenenlere uzman bir biçimde
aktardığı geleneksel bir öğretim yöntemidir.
Anlatım Yöntemi
Avantajları
• Temel materyallerin sunumu ve yeni bir çalışmaya başlama
• Bilgileri kalabalık gruplara iletme
• İçerik üzerinde organize görüş oluşturma
• Zamanı iyi kullanma
• Sürpriz olmayacağı için güven oluşturma
• Kolay ve ekonomik olma
Dezavantajları
• Uzun ve sık yinelemelerle sıkıcı olabilir
• İlgi ve gereksinimleri karşılama zorluğu
• Eksik iletişime neden olma
• Ayrıntıya inememe
• Dinleyicilerin edilgenliği
• Dinleyicileri tanıma güçlüğü
• Duyuşsal ve devinişsel öğrenme azlığı
• Üst düzey bilişsel öğrenme azlığı
Gösterim (Demonstrasyon)
• Gösterim görüşlerin, süreçlerin, işlemlerin görsel yaklaşımlar kullanılarak sunulmasıdır
• Öğretmen model oluşturur
• Becerilerin öğretiminde çok etkili bir yöntemdir
Gösterim (Demonstrasyon)
Öğretmenin;
• Gösterimi iyi planlaması
• Bütün katılımcıların görmesini sağlaması
• İlgi çekmesi
• Gösterim sırasında sorular sorması
• Soru sormaları için katılımcıları yüreklendirmesi
• Gelen sorulara yanıtlar vermesi
• Gösterimi izleyenlerin kullanacağı bir gözlem formu hazırlaması gerekir
İyi planlanmış ve iyi uygulanmış bir gösterim
• İlgi çeker
• Standardı görmeyi sağlar
• Öğrenmeye güdüler
• Psikomotor becerilerin yanı sıra iletişim becerilerinin de öğretilmesinde etkilidir
• Katılımcılardan yararlanma fırsatı verir
• İşlemlerin basitleştirilmesini sağlar
• Aralarda özetlemeye yer verir
• Görsel ve sözel açıklamaların tamamlayıcı olmasına özen gösterir
• İlginin azalmasına neden olacak kadar uzun sürmez
• Bitiminde özetler
• Dönüt alır ve düzeltme verir
• Bitiminde yazılı materyal sunar
• Gözlem formu sunar
Gösterim (Demonstrasyon)
Başarılı gösterim için
– Öğretmenin gösterim planı yapması – Gereçleri eksiksiz hazırlaması
– Uygulamanın bir denemesini yapması
– Ürünün nitelikli olduğundan emin olması gerekir
SORU- YANIT
• Öğretenin hazırladığı soruları öğrenenlerin sözel olarak yanıtlamalarına dayanan bir öğretim yöntemidir
• Soru yanıt, öğrenenlerin düşünmelerine ve
yaratıcılıklarına olanak tanır
Soru türleri
• Bilişsel alanın düzeylerine göre:
– Düşük düzeyli sorular
– Yüksek düzeyli sorular/düşünme soruları
– Anlama, kavrama, uygulama, analiz, sentez, değerlendirme soruları…
Örnekler:
Kilis hangi bölgemizdedir?
Birleşmiş Milletler Örgütü’nün kaç üyesi vardır?
Kadınların iş hayatında düşük düzeyde yer almalarının nedenleri nelerdir?
4 işlemi çeşitli defalar kullanarak 5458 sayısını nasıl elde edersiniz?
Yeryüzü şekillerinden 8 tanesini sayarak tanımlayın.
«Trafik kuralları insanların düzen içinde yaşamaları için vardır» Bu konuyu olumlayan düşünceler nelerdir?
Diğer soru türleri ve soru sorma teknikleri
• Odaklaşma soruları
• Yüreklendirici sorular
• Soru sorarken
uygulanan teknikler
– Süre verme – Tekrar
– İpucu verme – Ek sorular
– Sorunun bilişsel düzeyini düşürme
Soru sormanın 5 temel özelliği
• Amaca hizmet etmesi
• Öğrenme süreci ile bağlantı
• Açıklık
• Çeşitlilik
• Orta/üst düzey başarı
Soru - yanıt
Avantajları
• Anımsama, yargılama, karar verme ve yaratıcı düşünce
• Bilgi, kavrama,
uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme
• Öğretene geri bildirim
Dezavantajları
• Daha yavaş
• Soru hazırlama güçlüğü
• Yanlış yanıtlar
• Güven kaybı
Ödev
• Kitabınızda sayfa 208’deki (eski kitapta 222.
sayfa) soru sorma tekniklerini dikkate alarak çeşitli düzeylerde 5 tane soru hazırlayın.
• Sayfa 210-211’deki (eski kitapta 224-225) soru
sorma kontrol listesini herhangi bir dersinizde
kullanın. Sonuçları arkadaşınızla paylaşın.
Uygulama, alıştırma, inceleme,
• Uygulama: öğrenilen bilgilerin verilen yeni durumlarda kullanılmasıdır
• Alıştırma: öğrenilen bilgilerin tekrar yoluyla pekiştirilmesidir
• İnceleme: bilgilerin inceleme (doğada, gerçek ortamında) yoluyla öğrenilmesi -
öğrenilenlerin inceleme yaparak pekiştirilmesi
Ev ödevi
• Sayfa 215-217 arasını okuyarak ev ödevinin öğretimde kullanılması ile ilgili bir
değerlendirme yapın.
Tartışma
• Öğrenenlerin bir konu ya da bir sorun üzerinde birlikte konuşarak olası çözüm yollarını
aramalarına dayanan ve tüm grubun etkinliğe
katılımı esas olan bu öğretim yönteminde iki
önemli nokta; açık bir amacın olması ve iyi bir
ön hazırlığı gerektirmesidir.
Tartışma Teknikleri
• Büyük Grup Tartışması (Büyük tartışma kümeleri)
• Münazara (Karşıt panel)
• Panel
(Açık oturum)
• Sempozyum (Sunulu Tartışma)
• Vızıltı Grupları (Buzz grup/ Küçük
tartışma grubu)
• Seminer
(Toplu çalışma)
• Kollegyum
(Bilimsel tartışma)
• Beyin Fırtınası
• Workshop
(Düşünce Atölyesi, İşlik, Çalıştay)
• Forum
Örnek Olay İnceleme
• Yaşamda karşılaşılmış ya da karşılaşılma olasılığı bulunan sorun niteliğindeki olaylara, çözüm yolları bulma temeline dayanır.
• Örnek olay incelemesi ile eleştirel düşünme, problem çözme ve karar verme becerileri gelişir. Olaylara karşı duyarlılıklar gelişir, kalıcı ve üst düzey öğrenmeler
edinilir.
Örnek Olay İnceleme
• Örnek olay bütün sınıfın katılımı ile
incelenebileceği gibi; sınıf, küçük gruplara
ayrılarak her gruba farklı ya da aynı örnek olay verilebilir. Olayın herkes tarafından doğru
anlaşılması sağlanmalıdır.
• Olayın nedeni, nasıl olduğu, neden olduğu durumlar ve sonuçları tartışılmalı, daha sonra alternatif çözüm önerileri üzerinde
durulmalıdır.
Bütün sınıfınla yapılan örnek olay incelenmesinde;
1. Örnek olay yazılı olarak sunulur.
2. Sorular varsa yanıtlanır.
3. Yönlendirici sorular sorulur.
4. Çözüm seçenekleri üretmeleri istenir. İkili üçlü gruplar halinde tartışma fırsatı verilebilir.
5. Yeni çözüm önerileri dikkate alınarak örnek olayın yeniden yazılması istenir.
1. Her gruba aynı ya da farklı örnek olay yazılı olarak sunulur.
Sorular varsa açıklayıcı yanıtlar verilir.
2. Yönlendirici sorular sorulur. Yönlendirici sorular yazılı olarak da verilebilir.
3. Çalışma sırasında sorular yanıtlanır.
4. Çözüm seçenekleri üretmeleri istenir.
5. Çözüm yollarının grup sözcüsü tarafından sunulması sağlanır.
6. Büyük grup tartışması yapılır. Çözüm yolları tahtaya yazılır.
Gruplarla örnek olay incelemesinde;
Örnek olay incelemesi yöntemini seçen eğitici;
• Yöntemin iyi planlanmasına,
• Tartışmaların dersin hedefleri çerçevesi dışına çıkmamasına,
• Olayın sınıfta tartışılabilir özellikte olmasına,
• Katılımcıların tartışma kurallarına uymalarına,
• Gürültülü bir ortam oluşturulmamasına,
• Sorunu çözme yönünde katılımcıların nasıl bir yol izlediklerine,
• Birbirlerini etkileyip etkilemediklerini gözlemeye özen göstermelidir.
Örnek Olay İnceleme
• Örnek olay inceleme uygulamasının ardından küçük sunular, soru yanıt, rol oynama, konuşma halkası,
görüş geliştirme gibi yöntemlerden biri ya da bir kısmı kullanılarak hedefler yönünde davranışlar
oluşturulabilir.
Rol Oynama
• Katılımcılar, maddelerin ve insanların durumlarını
dramatize ederler. Amacı, katılımcıların çeşitli konularda görüşlerini ve duygularını anlamalarına yardımcı olmak ve empati yetisi geliştirmektir.
• Katılımcıları gerçek yaşamı model alan ortamlara sokmayı amaçlar.
• Başkalarının kişiliğini canlandırma, başkası gibi düşünme, katılımcıda olumlu davranış örüntüleri gelişmesine
yardımcı olur.
Rol oynamada öğretenlerin yapmaları gerekenler;
1. Hazır bir senaryo verebilir ya da katılımcılardan senaryo
oluşturmalarını isteyebilirsiniz. Senaryo konunun amaçlarına hizmet etmelidir. Katılımcının ilgisini çekmelidir.
2. Hazırlık için yeterli süre verin.
3. Oyunun oynanmasını sağlayın. Bütün katılımcıların oyunu görebilmeleri ve duyabilmeleri için ortamı düzenleyin.
4. Oyunu, dersin amaçları, beceriler ve içerik doğrultusunda tartışın.
5. Oyunda vurgulanan olumsuzluk oynatıldıktan ve üzerinde
tartışıldıktan sonra bir kez de olumlu olarak, olması gerektiği gibi oynatılırsa daha yararlı olabilir.
6. Psikolojik analizlere girmemeye özen gösterin.
7. Rol oynamada hata yapan katılımcıların yanlışlarını görmezden gelin.
Öğretim Yöntemleri
BEYİN FIRTINASI
Katılımcıların hayal güçlerini kullanmalarını sağlayan ve yaratıcılıklarını yüreklendirici bir sorun çözme
yöntemidir.
1.Bir soruna yaratıcı çözümler bulmak amacıyla yapılır.
2. Katılımcıların yaratıcı düşünme yeterliklerini geliştirmek amacıyla yapılır.
3. Esprili, keyifli ve demokratik ortamda yapılır.
BEYİN FIRTINASI
4. Katılımcılar, fikirlerine sınırlama getirmeden, uçuk, kaçık, yasalara uygun, uygun değil demeden konuşurlar.
5.Katılımcılar söz alarak konuşurlar.
6.Katılımcıların fikirleri tahtaya ya da büyük kağıtlara yazılır.
7. Yazılan fikirler üzerinde tartışılır.
BEYİN FIRTINASI
8. Grubun görüşü belirlenir.
KONUŞMA HALKASI
Öğrencilerin görüş farklılıklarını görmeye ve farklı görüşlere saygı gösterme davranışını
geliştirmeye yarayan bir yöntemdir. Bu yöntemin amaçları sınıf içinde güven ve saygı atmosferi
oluşturmak, öğrenciler arasında ilişkileri, iletişimi ve bireyde empati yetisini geliştirmektir.
KONUŞMA HALKASI
Konuşma halkası bir öykü, canlandırma, olay, resim vb. duruma dayalı olarak yapılır. Önce öykü anlatılır, okunur, canlandırma izlenir, olay açıklanır, resim gösterilir ya da durum açıklanır. Konuşma halkası yönteminde katılımcılar kendilerini bu olayda, öyküde yer alan birinin yerine de koyarak düşündükleri için duygudaşlık (empati) yetilerinin gelişmesi söz konusudur.
KONUŞMA HALKASI
Katılımcılar duygularla düşünceleri ayırt etmeyi öğrenir.
Çünkü konuşma halkası sürecinde oluşturulan sorular
bazen duyguları (Ne hissetmiştir?), bazen da düşünceleri (Ne düşünmüştür?) konuşmayı gerektirir.
Konuşma sırası bir nesnenin elden ele geçmesiyle belirlenir.
KONUŞMA HALKASI
Konuşmalara başlamadan aşağıdaki kuralları büyük bir kartona yazıp sınıfın duvarına asın ve tek tek okuyun.
Alaycı, aşağılayıcı, kırıcı sözler kullanmayacağız.
Kimsenin söylediğine gülmeyeceğiz.
Konuşan arkadaşımızın yüzüne bakacağız.
Görüşlerimizin gerekçesini açıklamaya hazır olacağız.
Sınıfla ilgili konular konuşulurken isim vermeyeceğiz.
Yalnızca sıramız geldiğinde konuşacağız.
Söylenenleri çok dikkatli dinleyeceğiz. Böylece
“Arkadaşıma katılarak şunu söylemek istiyorum…”
ya da “Arkadaşıma katılamıyorum, çünkü…” gibi cümleler kurabiliriz.
ALTI
ŞAPKALI DÜŞÜNME
TEKNİĞİ
Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin temelinde, düşünceleri altı farklı bakışı simgeleyen farklı renklerdeki şapkaları takarak analiz etmek,
yaratıcılığı ve karar verme becerisini geliştirmek
vardır.
Yaratıcılığın ortaya çıkması için birtakım mantıksal süreçlerin yaşanması gerekir.
– Meydan okuma
– Farklı seçenekleri görüp değerlendirme – Kışkırtıcı düşünce
– Yaşananları sorgulama
– Düşünce sisteminde çeşitli kavramlar oluşturma
– Düşünceleri şekillendirme
Altı Şapkalı
Düşünme Tekniği
• yaratıcı düşünceyi
• karar verme
becerisini
geliştirir.
• Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin
amacı, bireyin düşünme etkinliğini belli bir düzene sokarak analiz
etmesini sağlarken bireyin
düşünme yeteneğini ve yaratıcılığını
geliştirmektir.
• Altı Şapkalı Düşünme, bireye kendisi ya da başkaları adına düşünebileceği,
düşüncelerini ayrıştırabileceği bir ortam sağlar. Şapkaların sunduğu yapı,
insanların tek bir düşünme türüne takılıp kalmalarını ve gereksiz tartışmalara
girmelerini önler. Katılanlar bilgi ile duyguyu, duygu ile avantajı, riski,
yaratıcı fikirleri birbirinden ayırt eder.
• Altı Şapkalı Düşünme
Tekniğinde şapkalar düşünmeyi, şapkaların renkleri ise o rengin insan psikolojisi üzerindeki
etkisinden yararlanan bir
anlamı temsil eder.
saflığı, netliği, tartışmasız olarak kabul edilen bilgileri temsil eder.
tutkuları, duyguları, sezgileri temsil eder.
olumsuzlukları riskleri, o kararın alınması durumundaki tehlikeleri temsil eder.
olumlulukları, avantajları, o kararın alınması durumunda sağlanacak fırsatları ve yararları temsil eder.
yaratıcılığı, üretgenliği bu kararın alınması durumunda daha nelerin yapılabileceğini temsil eder
serinkanlı bir biçimde karar vermeyi temsil eder.
BASAMAKLARI
1. Karar verilecek konu belirlenir.
2. Karar verme sürecinde katılacak kişiler, birbirlerini görebilecek şekilde U ya da halka oluşturacak
şekilde oturtulur.
3. Şapkalar sırasıyla takılır ya da takılır gibi yapılır. Her şapkanın temsil ettiği yönde fikirler belirtilir.
Tartışmaya katılan her kişi sırayla takılan şapkalarla ilgili görüşlerini bildirir.
4. Grup üyelerinin tamamının beş şapkayı temsil eden görüşleri gözler önündedir. Net bilgiler, duygular, riskler, avantajlar ve yaratıcı fikirler göz önüne alınarak mavi şapkanın gereği olan karar verilir.
Görüş Geliştirme
• İnsanların, birbirlerinin görüşlerine saygı duyarak
yaşaması demokratik toplum olmanın olmazsa olmaz koşuludur.
•Görüş geliştirme, her bireyin bireysel olarak
görüşünü, görüşünün gerekçelerini savunduğu, isterse görüşünü değiştirdiği bir yöntemdir. Bu yöntemin kullanılması belirgin çelişkiler ve
kutuplaşmış tutumlar içeren konuların öğretiliyor olmasını gerektirir.
– Nükleer santrallerin sayıları artırılmalıdır.
– Anne babalar çocuklarını istedikleri gibi yetiştirme hakkına sahiptir.
– Birbirlerini çok seviyorlarsa yakın akraba çocukları evlenmelidir.
Üzerinde tartışılacak konu, çelişki içeren bir tümce, önerme biçiminde ifade edilir. Ele alınacak önermenin mutlaka geçerli
sayılabilecek karşıt bakış açıları içermesi gerekir.
Örnek önermeler:
Görüş Geliştirme
Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum
Kararsızım
Katılmıyorum Kesinlikle
Katılmıyorum
Yöntemin uygulanmasında izlenecek aşamalar
Görüş geliştirmede tartışmaya katılanlar çelişkili bir konuda farklı görüşleri dinleyerek, sahip olduğu bilgilerini yeniden yapılandırabilir.
Görüş geliştirmede her öğrenci yerini aldıktan sonra tartışmayı başlatın.
Görüşünü değiştirip başka bir kartonun önüne geçen
öğrenciye oraya geçiş gerekçesini söylemesi için söz verin.
Görüş geliştirme yöntemi sonucunda “şu doğrudur”, “şu yanlıştır” gibi bir karara varma söz konusu değildir.
Görüş geliştirme yöntemini kullanan öğretmen, sınıf yönetiminde becerili olmalıdır.
Altı Ayakkabılı
Uygulama Tekniği
Lacivert resmi ayakkabı Resmi ayakkabıdır.
Lacivert renk rutinleri ve resmiyeti çağrıştırır.
Lacivert ayakkabı
uygulamasına geçtiğiniz
anda, rutinleri elden geldiği kadar mükemmel şekilde uygulamaya başlayın.
Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniği
Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniği
Gri spor ayakkabı
Spor ayakkabıdır. Gri insanın aklına sis ve dumanı getirir.
Bilgi toplamaya ve bilginin nasıl toplanması gerektiği konusunda düşünmeye yöneliktir.
Bilgi, gri rengin çağrıştırdığı sis ve dumanı dağıtmak için kullanılır.
Bilgi toplamanın amacı mümkün olduğu kadar çok yönlü ve tarafsız olmaktır.
Bilgi toplamanın son basamağı, en makul görünen varsayımın doğruluğunu
araştırmaktadır.
Tek bir varsayıma sarılmaktan kaçının.
Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniği Kahverengi yürüyüş ayakkabısı
Yürüyüş tipi ayakkabıdır. Kahverengi
toprağın rengidir, kahverengi uygulama biçimi ise yere sağlam basmakla ilgilidir.
Amaç yapılabileni yapmaktır.
Hedefler ve öncelikler net olarak belirlenir.
Duyarlı ol ve duruma karşılık ver, ancak kontrolü elde tut ve sadece olayları takip etme.
Mevcut davranış kalıpları arasından seçim yap ve bunları birleştir.
Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniği Turuncu lastik çizme
Türü lastik çizmedir. Turuncu tehlikeyi, yangını, patlamaları temsil eden renktir.
Acil durumlarla, krizlerle ve tehlikeli durumlarla ilgilidir.
Tek hedef tehlikeyi azaltmaktır.
Uygulamanın sürdürülmesi, uygulamadan geri adım atılması ya da yedek bir
uygulamaya geçilmesi konularında hazırlık yapılmalıdır.
Olabildiğince çok bilgi ve uzman tavsiyesi elde et.
Altı Ayakkabılı Uygulama Tekniği Pembe terlik
Türü terliktir. Pembe, nazik ve kadınsı bir renktir. Terlikler rahatlığı, ev ve aile ilgili şeyleri temsil ederler.
Pembe terlikli uygulama tarzı insana ilgi göstermekle, sempatiyle, şefkatle ve
yardımla ilgilidir.
Dinlemek, ilgi göstermenin önemli bir kısmını oluşturur.
Diğer insanların algılamalarını ve değerlerini anlamak ilgi göstermenin çok önemli bir
parçasıdır. Anlayış, uygun uygulamayı beraberinde getirir.
Mor binici çizmesi
Binici tipi çizmedir. Mor, Antik Roma’da olduğu gibi, otoritenin geleneksel rengidir.
Otorite ve resmi bir rolün oynanması ile ilgilidir.
Uygulamalar rolün içerdiği göreve, yükümlülüklere ve
beklentilere uygun olmalıdır. Bu sınırlar içerisinde inisiyatif kullanmak da mümkündür.
Resmi bir sıfatla hareket ettiğinizi bildirdikten sonra, tutarlı olun. Resmi ve gayrı resmi roller arasında gidip gelmeyin.
Yasadışı ve ahlaka aykırı görevleri yerine getirme mecburiyeti yoktur.
