Sanayide Enerji Verimliliğini Artırıcı Önlemler
Prof. Dr. Engin Özdemir Kocaeli Üniversitesi
Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü
Bölüm Başkanı
Dünyada Enerji Görünümü
ABD AVRUPA JAPONYA ÇİN
Doğalgaz X 3X 5X -
Endüst. Elektrik X ≈2X ≈2X >2X
Enerji talebi Çin, Hindistan, Ortadoğu bölgelerine kayıyor.
ABD 2035 enerjide %100 yerlileşme hedefi.
Enerjinin akış yönü değişiyor.
2030 yılında petrol tüketiminde Çin ABD’yi Orta Doğu ülkeleri AB’ni geçeceği öngörülüyor.
2035 yılına kadar elektrik üretiminde kapasite artışının %50 sinin yenilenebilir kaynaklı olması öngörülüyor.
Nükleer kaynaklı elektrik üretiminin 2/3 oranında artacağı ve bu sektörde Çin, Kore, Hindistan ve Rusya’nın ön plana çıkması beklenmektedir.
Enerji Yoğun Sektörler;
Endüstriyel katma değerin 1/5’ini, Sanayi istihdamının ¼’ünü
Sanayi enerji tüketiminin ¾’ünü
Kaynak: World Energy Outlook Türkiye Tanıtımı Yayın No: TÜSİAD-T/2013/12/544
Ülkemizde Enerji Görünümü
• Ülkemizin 1990-2011 enerjide dışa bağımlılığı; birincil enerji arzında, %52’den %72’ye yükselmiştir [1].
• 2012 kurulu güçler hidroelektrik=doğalgaz (≈20000 MW)
Birincil Enerji: Petrol, doğal gaz, kömür, odun gibi doğrudan tüketilebilen enerji kaynakları---Kaynak: enerjienstitusu.com
Türkiye 2020 enerji hedefleri
• Üretimden kaynaklanan sera gazı emisyonunda 2020 yılına kadar % 20 azalma.
• Enerji tüketiminde 2020 yılına kadar % 20 azalma.
• Yenilenebilir enerji payını 2020 yılına kadar % 20 arttırma.
• Sanayi, bina ve hizmet, ulaştırma ve enerji
sektörlerinde yapılacak iyileştirmelerle Türkiye’nin 2010 yılı enerji yoğunluğunu 2023 yılına kadar
%20 azaltmaktır.
Ülkemizde Enerji Görünümü
• Sanayi üretimi Enerji talebi
• Yeni enerji santralleri
• Yerli Kaynaklar !!!
• Enerjide dışa bağımlılık
Enerji politikalarındaki arz yanlı bakış açısı talep tarafına kaymalıdır.
Enerji
Verimliliği
Enerji Verimliliği
• Bir üretim organizasyonunun temel amacı en düşük maliyette ürün üretmektir. Kullanılan enerji bu amaca hizmet edecek şekilde kullanılır. Bu amaç dışında
kullanılan enerji(kaynak) kayıptır.
• Tüketilen her birim enerji ile maksimum iş almak.
• Yeni enerji kaynağı !
• Firmanın üretim kapasitesi, kalitesi gibi değerleri
düşürmeksizin enerji faturasını düşürmek hedeftir.
Sürdürülebilir enerji verimliliği için takip edilmesi gereken adımlar
• Ölç
• Enerji ve güç kalitesi ölçümü
• Temel unsurları belirle
• Düşük tüketimli cihazlar
• Güç kalitesi ve Enerji sürekliliği
• Kontrol et ve yönetim sistemi kur
• Bina yönetim sistemleri,
• Güç yönetim sistemleri,
• Motor kontrolü,
• Aydınlatma kontrolü
• İzle & geliştir
• Enerji yönetim yazılımı
• Uzaktan izleme sistemleri
Enerji Verimliliği
ENERJİ PERFORMANS GÖSTERGELERİ
Proses Üretimi Başına Enerji Tüketimi
=Toplam Tüketilen Enerji(Mcal)/Üretim Miktarı(Ton)
• Kişi Başına Enerji Tüketimi
=Toplam Tüketilen Enerji(Mcal)/Toplam Kişi Sayısı
• Ürün Başına Enerji Maliyeti
=Toplam Enerji Maliyeti(TL)/Üretim Miktarı(Ton)
• Kişi Başına Enerji Maliyeti
=Toplam Enerji Maliyeti(TL)/Toplam Kişi Sayısı
• Net Enerji Tüketimi
=Giren Enerji-ÇıkanEnerji/Toplam Üretim
Enerji Verimliliği
Sanayide yıllık enerji tüketimi; (son 3 yıl esas)
• > 1000 TEP Enerji Yöneticisi
• > 50000TEP Enerji Yönetim Birimi bulunmalı
• (elekt. tük. kWh x 860)/10.000.000 = …….. TEP
1 kWh = 8,6 x 10^-5 TEP
Enerji Verimliliği
Enerji Yoğunluğu ve Kişi Başına Enerji Kullanımı (2013)
1 2 3 4 5 6 7 8
0 0.05 0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0.35
0.11 0.14
0.29
0.10.11 0.1
0.24 0.26
0.18
0.08
0.16 0.24
0.19 0.2
0.15 0.110.12 0.12 0.11
0.09
0.070.06
Kişi Başı Enerji Kullanımı (TEP/Kişi)
Enerji Yoğunluğu (TEP/1000 (2005 USD))
Kaynak: IEA, OECD, 2013
Enerji verimliliği yatırımı için 3 temel neden…
• FİNANSAL NEDENLER
– İşletim maliyetlerinin azaltılması
• YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER
– Ülke standartları ve yönetmeliklerine uyum
• SOSYAL SORUMLULUK VE YEŞİL İMAJI
– Imaj değeri:
– ● Sosyal sorumluluk – ● Düşük tüketimli bina, – ● Enerji kimlik belgesi
– (imaj + bina değerinin arttırılması).
Enerji Verimliliği Çözümleri
• Verimlilik sağlayan ürünler
– Hız kontrol cihazları
– Proses otomasyonu için PLC’ler
– Güç kompazasyonu ve harmonik filtre ürünleri
• Yönetim sistemleri
– Enerji izleme ve analizi – Proses izleme sistemleri
• Hizmetler
– Saha denetimleri
– Veri toplama ve analizi – Finansal analiz ve kontrol,
– Geliştirme senaryosunun planlanması – Uzaktan izleme ve optimizasyon
Yasal düzenlemeler...
• Enerji Verimliliği Kanunu – Mayıs 2007, 5627
– Enerji Verimliliğinin Artırılması Yönetmeliği (25 Ekim 2008)
– Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği (5 Aralık 2008)
• Elektrik Piyasası Kanunu – Subat 2001, 4628
– Dağıtım Sisteminde Tedarik Sürekliliği, Teknik ve Ticari kalite Yönetmeliği
– İletim Sistemi Arz Güvenirliği ve Kalitesi Yönetmeliği
• Yenilenebilir Enerji Kanunu – Mayıs 2005, 5346
Teşvikler & Destekler
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
– Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik (27/10/2011 - 28097)
– Enerji Verimliliği Destekleri Hakkında Tebliğ (Sıra No: 2012/3) (3/7/2012 – 28342)
• Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB)
– Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) Destekleri Yönetmeliği
(18/10/2008 – 27028)
• Genel Destek Programı Uygulama Esasları (16/6/2010)
ETKB Teşvikleri & Destekleri : Genel Koşullar
• Yıllık toplam enerji tüketimi 1.000 TEP ve üzeri olma
• Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü veri tabanında kayıtlı olma
• Mevzuat gereklerini yerine getirme
– Enerji yönetimi – Yıllık bildirim
• TS EN ISO 50001 Enerji Yönetimi Standart
belgesine sahip olma (1/1/2014’den sonra)
Enerji Verimliliğine Yönelik Destek ve Teşvikler
• Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından verilen destekler (>1000 TEP/yıl) :
– Sanayi Kuruluşlarında Verimlilik Artırıcı Projelerin (VAP) Desteklenmesi
Proje toplam bedeli (KDV hariç) 1 000 000 TL
Geri ödeme süresi 5 yıl
Talep edilen destek miktarı proje bedelinin %30’u
Destek miktarı 300 000 TL (KDV hariç)
– Gönüllü Anlaşmalar Yoluyla Sanayi Kuruluşlarının Desteklenmesi
Enerji yoğunluğunu 3 yıl içinde ortalama %10 azaltma taahhüdünün gerçekleşmesi durumunda;
Anlaşma yapılan yıla ait enerji giderinin %20’si (200 000 TL’yi geçmemek kaydıyla) YEGM tarafından ödenir.
• TÜBİTAK Destekleri
– 1003 – Enerji Öncelikli Alanı Enerji Verimliliği Destekleri (2013) – 1511 – Enerji Verimliliği
• 2013
– Elektrik Motorları için tasarım yazılımı ve sürücü geliştirilmesi – EV sensör teknolojileri
– İzolasyon yalıtım panelleri ve cam sistemleri – Aydınlatma LED teknolojileri
• 2014
– Elektrik Motorları Teknoloji Geliştirme,
– Sanayide Proses İyileştirme ve Atık Isı Geri Kazanımı
• TTGV Enerji Verimliliği Destek Programı
– 14 proje için 5,5 Milyon ABD $ kredi desteği, (2006-)
• Kalkınma Ajansları tarafından verilen destekler
• Dünya Bankası, UNDP, UNIDO
• TURSEFF (177 Milyon ABD $ kredi)
vb. kuruluşlar tarafından sağlanan krediler
Enerji Verimliliğine Yönelik Destek ve Teşvikler
• 9 Mayıs 2014 tarih ve 28995 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2014/6058 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile bazı enerji yatırımlarının teşvik edilmesi kararlaştırılmıştır.
• Yıllık asgari 500 TEP (ton eşdeğeri petrol) enerji tüketimi olan mevcut imalat sanayi tesislerinde gerçekleştirilecek, birim ürün başına en az % 20 oranında enerji tasarrufu sağlayan ve yatırım geri dönüş süresi azami 5 yıl olan enerji verimliliğine yönelik yatırımlar,
• Atık ısı kaynaklı olarak, bir tesisteki atık ısıdan geri kazanım yolu ile elektrik üretimine yönelik yatırımlar (doğalgaza dayalı elektrik üretim tesisleri hariç),
• yapılacağı bölgeye bakılmaksızın 5. BÖLGEDE YAPILACAK OLAN YATIRIMLARA SAĞLANAN TEŞVİKLERDEN YARARLANDIRILACAKTIR.
• Faydalanılacak 5. Bölge Teşvikleri
• - Katma Değer Vergisi İstisnası, - Gümrük Vergisi Muafiyeti,
• - Vergi indirimi, - Sigorta primi işveren hissesi desteği,
• - Faiz Desteği - Yatırım yeri tahsisi,
