ETKİLEŞİME DAYALI TEKNİKLER II
DR. GÖKHAN ATIK
ETKİLEŞİME DAYALI TEKNİKLER
• PSİKODRAMA
• SOSYODRAMA
• YARATICI DRAMA
• OYUN ETKİNLİKLERİ VE OYUN TERAPİSİ
• GÖRÜŞME
• VELİ GÖRÜŞMELERİ/TOPLANTILARI
• EV ZİYARETLERİ
• BİREYSEL VE GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMA
• BİREYSEL VE GRUP REHBERLİĞİ
OYUN ETKİNLİKLERİ VE OYUN TERAPİSİ - I
• Çocuklar oyun aracılığıyla çevreleriyle bir iletişim bir kurarlar ve oyun onların bir ifade ve düşünme aracıdır.
• Oyun ayrıca bir öğrenme aracıdır ve evrensel bir dildir.
• Yetişkinler için psikolojik danışma ne ise çocuklar için de oyun terapisi aynı şeyi ifade eder.
• Oyun, çocuklara iç dünyalarını yansıtma imkanı verir ve çocukların korkularını, kaygılarını, fantezilerini, suçluluk duygularını objelere yönlendirmelerine izin verir.
• Oyun terapisi, çocukla psikolojik danışman arasında kurulan aynı zamanda çocuğun oynayarak kendi iç dünyasını keşfettiği bir ilişki süreci olarak yorumlanabilir.
• Bu süreç aynı zamanda psikolojik danışmanın çocuğun iç dünyasını, yaşantılarını ve duygularını anlama fırsatı veriri.
OYUN ETKİNLİKLERİ VE OYUN TERAPİSİ - II
• Oyun terapisi, terapötik bir süreçtir. Oyun sırasında kurulan terapötik ilişki çocukta dinamik bir iyileşme ve gelişmenin
olmasına yardımcı olur.
• Oyun terapisindeki oyunun en önemli işlevlerinden biri gerçek hayatta yönlendirilip kontrol edilemeyen durumların, oyun
terapisindeki sembolik yansımalarla birlikte kontrollü olarak yaşanıyor olmasıdır.
• Bir psikolojik danışmanın oyun terapisi yapabilmesi için bu
alanda bir eğitim alması gerekmektedir.
GÖRÜŞME - I
• Görüşme, yüz yüze gelen iki veya daha fazla kişinin, belli bir amaçla sözel ve sözel olmayan iletişim araç ve tekniklerini kullanmak suretiyle yarattıkları bir etkileşimdir.
• Görüşmenin İşlevleri:
• Bu teknik bireyin çeşitli nitelikleri, görüş ve düşünceleri hakkında objektif bilgi toplamaya yardımcı olur.
• Görüşme, kişinin davranış ve niteliklerini aracısız gözlemleme olanağı verir.
• Bir vak’a olarak, bireyin kişisel nitelikleri ve özgeçmişi hakkında kişiye özgü sorulu-cevaplı bilgiler sağlamaya, yordama ve
değerlendirmelere uygun olmasıdır.
GÖRÜŞME - II
GÖRÜŞME TÜRLERİ
• Amacına Göre Görüşme Türleri:
• Bilgi Toplama Görüşmeleri
• Bireye Psikolojik Yardımda Bulunmayı Amaçlayan
Görüşmeler
GÖRÜŞME - III
• İzlenecek İşlem Yoluna Görüşme Türleri:
• Yapılandırılmamış (Serbest) Görüşme: Görüşmenin bir amacı ve konusu vardır ancak sorulacak sorular kesin olarak belirlenip sıralanmış değildir. Görüşülen kişiye göre süreç farklılaşır.
• Yarı Yapılandırılmış Görüşme: Görüşmenin bir amacı ve konusu vardır ve sorulacak sorular öncesinden belirlenmiştir ancak
görüşme sürecinde görüşmeci ek sorular sorma özgürlüğüne sahiptir. Görüşülen kişiye göre süreç farklılaşabilir.
• Yapılandırılmış Görüşme: Görüşme sürecinde izlenecek yol
önceden belirlenmiştir. Sorulacak sorular, soruların sıralaması, soruş şekli, yönergeler öncesinden bellidir ve bunlara sıkı bir şekilde
uyulur. Her görüşmede görüşmeci aynı süreci yürütür.
GÖRÜŞME - IV
• Psikolojik Danışmanın Rolüne/Tutumuna Göre Görüşme Türleri:
• Güdümlü Görüşme: Görüşmeci aktif olarak süreci yönlendirir. Görüşme sürecinin sorumlulukları daha çok psikolojik danışmanda toplanır.
İlişkilerin ‘didaktik’ yanı ağır basar. Örneğin, Bilişsel Davranışçı Yaklaşım temelli bir psikolojik danışman.
• Güdümsüz Görüşme: Her iki tarafta aktiftir. Görüşme sürecinin sorumlulukları danışanın kendisine aittir. Danışanın kendi sorunlarını kendisinin çözebileceğine inanılır ve süreçte danışan bu konuda
cesaretlendirilir. Örneğin, Birey Merkezli Yaklaşımı temel alan bir psikolojik danışman.
VELİ GÖRÜŞMELERİ/TOPLANTILARI
• Her eğitim kademesinde öğrenci ile ilgili bilgi almak, onu tanımak ve gelişiminde anne baba ile işbirliği yapmak açısından veli görüşmeleri son derece önemlidir.
• Veli görüşmesinde temel yaklaşım, “çocuğun gelişimi ve uyumunda nasıl işbirliği yapabiliriz?” sorusu çerçevesinde biçimlendirilir.
• Veli toplantılarında öğrenciler de hazır bulunabilir. Üçlü görüşmelerde;
özenli, olumlu ve yapıcı davranmak önemlidir. Böyle bir görüşmede ilgili üç taraf da bir arada bulunacağı için beklentiler daha açık olarak ortaya konulup iş birliği yapılabilir.
EV ZİYARETLERİ - I
• Ev ziyaretleri öğrencinin aile ortamı hakkında bilgi toplamak, böylece onu daha iyi tanıyarak onun kendi kendini tanımasına yardımcı olmak
amacıyla yapılır. Bu süreç okul-aile iş birliğini de güçlendirir.
• Ev ziyaretlerinde dikkat edilecek unsurlar:
• Öncesinden planlanmalı ve aile ile ilişki kurulup, randevu alınmalıdır.
• Ziyaretlerde ne tür bilgilerin toplanacağı öncesinden belirlenmelidir.
• Toplanan bilgiler yazılı hale getirilmelidir.
• Ziyaret öncesi çocuk ve aile hakkında bilgi edinilmelidir.
• Ziyarette çocuğun da hazır bulunması sağlanmalıdır.
• Ziyarette çocuk hakkında daha çok olumlu değerlendirmelere yer verilmelidir.
• Ziyaret saatlerine ve süresine dikkat edilmeli ve ziyaret sonunda aileye teşekkür edilmelidir.
EV ZİYARETLERİ - II
• Ev ziyaretlerinin olumlu yönleri;
• Okul-aile iş birliğini güçlendirir.
• Çocuğun doğal yaşam ortamının ve aile ilişkilerinin gözlemlenebilmesine imkan sağlar.
• Çocukla yakından bir ilişki kurma fırsatının oluşur.
• Resmi ilişkiler daha samimi bir ilişkiye dönüşür.
• Ev ziyaretlerinin sınırlı yönleri;
• Zaman alan bir süreçtir.
• Habersiz ev ziyaretleri aileyi rahatsız edebilir. Planlı ziyaretlerde ise, evin normal ve tipik görünüşünü gözlemleyebilme ve doğru izlenimler alabilme olasılığı
azalır.
• Aileler ziyaretçilere bir şeyler ikram etme zorunluluğu duyabilirler.
BİREYSEL VE GRUPLA PSİKOLOJİK DANIŞMA
• Bireysel psikolojik danışma, bireylerin kendilerini daha iyi tanımalarına, davranışlarını anlamalarına ve kendilerini geliştirmelerine yardım eden;
karşılaştıkları akademik, kişisel ve sosyal problemleri ile baş etme becerilerini kazanmalarını amaçlayan, psikolojik danışman ve birey arasında birebir
gerçekleşen profesyonel terapötik bir yardım sürecidir.
• Grupla psikolojik danışma, kişiler arası ilişkilerin geliştirilmesini
hedefleyen üyelerin duygu, değer ve tutumlarının üzerinde durulduğu, ayrıca her bir üyenin davranışsal amacının gerçekleştirilmesinin sağlanmaya
çabalandığı, bu alanda yetişen bir psikolojik danışman tarafından yürütülen profesyonel terapötik bir yardım etme sürecidir. Sürece yardımcı lider
pozisyonunda bir psikolojik danışman daha eşlik edebilir.
BİREYSEL VE GRUP REHBERLİĞİ - I
• Bireysel rehberlik, bir bireye eğitsel, mesleki veya kişisel–sosyal gelişim alanlarında, daha çok bilgi verme, yeni durumlara alıştırma, uygun
yöneltme hizmetlerini sunma gibi konularda bilişsel düzeyde sunulan hizmetlerdir. Yalnızca bir kişiye farklı gelişim alanlarında bilişsel yardım sunmaktır.
• Bireysel rehberlik bilişsel ve gündemlidir. Bireyin ihtiyacı ve konuya bağlı olarak bir ya da birkaç saat sürebilir.
• Öğretmenler, psikolojik danışmanlar ya da konunun içeriğine bağlı olarak bilgi sahibi olan kişiler tarafından verilebilir.
BİREYSEL VE GRUP REHBERLİĞİ - II
• Grup rehberliği, bireyin gelişmesine, kendisini ve olanaklarını tanımasına,
gerçekçi ve uygun planlar ve seçimler yaparak kendisini yönlendirmesine ilişkin grup etkinlikleri ve süreçleri olarak tanımlanabilir.
• Grup rehberliği ile grupla psikolojik danışmayı ayırt etmeye çalışanlar; konular, grubun büyüklüğü, liderlik ve grup etkileşim türleri üzerinde durmuşlardır.
• Grup rehberliğinin odağında içerik ve konu vardır.
• Grup rehberliğinin daha çok öğretime yakındır ve bilgi vermeyi hedeflemektedir.
• Grup rehberliği genellikle sınıf düzeyinde veya daha büyük gruplarda yürütülmektedir.
• Grup rehberliği her ortamda gerçekleşebilir.
KAYNAKÇA
• Albayrak, G. (2015). Etkileşime dayalı teknikler. İçinde C. Şahin (Ed.), Bireyi tanıma teknikleri, (s. 295-334). Ankara: Pegem Akademi.
• Özgüven, İ. E. (1998). Bireyi tanıma teknikleri. Ankara: PDREM Yayınları.
• Yeşilyaprak, B. (Ed.) (2013). 21. yüzyılda eğitimde rehberlik hizmetleri.
Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
