İSLÂM MEDENİYETİNİN ETKİLERİ

(1)

İSLÂM MEDENİYETİNİN ETKİLERİ

(Batı medeniyetine ve diğer medeniyetlere etkileri)

(2)

İSLÂM MEDENİYETİ, KENDİ DIŞINDAKİ MEDENİYETLERİN KİMİ YÖNLERİNİ ALARAK GELİŞTİRMİŞ, KİMİLERİNİ DE ÇEŞİTLİ YÖNLERDEN ETKİLEMİŞTİR. BU ETKİLEME İKİ ŞEKİLDE GERÇEKLEŞMİŞTİR:

1. Farklı medeniyetlere mensup

insan/toplumlardan bir kısmını kendi inanç dairesine almıştır. Bu yeni Müslümanlar eski kültürlerini İslâm değerleri ile birleştirip

özgün yerel kültürlerini ortaya

koymuşlardır. Sözkonusu kültürler bir

yönüyle de İslâm medeniyetinin zenginliğini oluşturmuştur. Sözgelimi İslâm; Asya, Afrika ve Avrupa’da yaşayan pek çok topluluğu

kendi inancına katmıştır. Bunlar artık İslâm medeniyetinin ana unsurları arasına

girmişlerdir.

(3)

2. İslâm Medeniyeti kimi medeniyet ve kültürleri de doğrudan veya dolaylı olarak çeşitli alanlarda

etkilemiştir. İslâm medeniyetinin bilim, teknoloji,

edebiyat, dil, sanat, mimari, yaşam tarzı, ekonomi

vb. alanlardaki bazı değerleri diğer medeniyet ve

kültür mensupları tarafından benimsenmiştir.

(4)

BATIYA ETKİLER

• Etki yolları:

• Batıda Tercüme faaliyetleri

• Tıpkı Müslümanların daha evvel antik medeniyetlerin klasiklerini dillerine aktardıkları gibi Avrupalılar da

Müslümanların eserlerini kendi dillerine çevirmişlerdir.

• Çeviri hareketinde Endülüs ve Sicilya önemli merkezler olmuştur.

• Avrupalılar bu çeviriler yoluyla bir yandan klasik Grek felsefesini, bir yandan da Müslüman bilginlerin

düşünce ve birikimlerini öğrenmişlerdir. Tercüme

faaliyetleri sonunda Antik düşüncenin klasiklerinden ve İslâm düşüncesinin temel eserlerinden birçoğuna sahip olmuş ve Avrupa kütüphaneleri zengin bir literatüre

kavuşmuştur.

(5)

• XII. Yüzyılda Endülüs2de Tuleytula Başpiskoposu I.

Raymond, Müslüman, Hıristiyan ve Yahudi

mütercimlerin çalıştığı bir çeviri okulu açmıştır.

• Çevrilecek kitaplar oraya Kurtuba’dan getirilmiştir.

(6)

MEŞHUR MÜTERCİMLERDEN BAZILARI ŞUNLARDIR:

• Afrikalı Konstantin (ö. 1087): Kartaca doğumlu, Endülüs’te meşhur, Grekçe, İbranice, Habeşçe, Latince, Arapça

• Leonardo Fibonacci (ö. yk. 1240):İtalyan, matematikçi.

• Adelard (Bath'lı) (XII. ve XIII. yüzyıl): Felsefeci

• Cremonalı Gerhard (ö. 1187): İtalyan, felsefe, astronomi

• Chesterli Robert:

• Michael Scot (ö. 1235): İskoç bilgin, papa, papaz ve başpiskopos, filozof

• Arnold de Villanova (ö. 1312):

• Domingo Gondisalvo (ö.1181):

• Hermannus Allemannus (ö.1272):

• Andreas Alpagus (ö.1531):

• Ferec b. Sâlim (Moses ben Salomon),

• Yahyâ b. Dâvud (Johannes Hispalensis),

• Moses ben Tibbon

• Abraham Judaeus

(7)

(8)

• Moritz Steinschneider, Die europäischen Übersetzungen aus dem Arabischen bis Mitte des 17.Jahrhunderts: Unveränderter Nachdruck aus "Sitzungsberichte der

Kaiserlichen Akademie ... Band CXLIX/IV

(1904) und Band CLI/I (1905) (Gebundene

Ausgabe) , Graz 1956

(9)

(10)

• Meşhur mütercimler

• 1. Abel, Leon, 2. Abraham, 3. Abraham, 4.

Abraham Bar Chijja, 5. Abraham Don, 6.

Abraham Echelensis, 7. Accursius von

Parma, 8. Accursius aus Pistoja, 9. Aegidius de Thebaldis aus Parma, 10. Alexius, 11.

Alfonsus Bonihominius, 12. Alfonsus Toledanus, 13. Alfred de Sarchel, 14.

Alvaro/Alvarez, 15. Andreas, 16. Andreas 17. Alpagus, 18. Angelus a Sancto, 19.

Antonius Frachantianus, 20. Armengab Blasii, 21. Arnaldus de Villanova, 22.

Arrivabene aus Mantna, 23Arsenius, 24.

Aurelius, 25. Bencivenni Zucchero, 26.

Barengarius Eymerici, 27. Bernaldo el arabigo, 28. Boethius 29. Bonacosa, 30.

Burgundius, 31. Cascina, 32. Constantunus Afer (Africanus), 32 b. Daniel de Morley, 33.

David Harmenus, 34. Denarius,

(11)

• 35. Dominicus Marrothin, 36. Dragon, 37.

Eugenius Amiratus, 38. Faraj b. Salim. 40 Ferrando aus Toledo, 41. Franciscus de

Macerata, 42. G. Johannes, 43. Galippus, 44. Georgius Byz., 45. Georgius Chry., 46.

Gerhard von Cremona, 47. Gogava,

Antonius, 48. 48. Grumer, 49. Gundisalvi Dominicus, 50. Hermanus Alemannus, 51.

Hermannus Damlata, 52. Hieronymus

Surianus, 54. Hugo Sanctaliensis 55. İsak İbn Sid, 56. Jogob b. Mahir, 57. Jogobus Sarasin, 58. Jagob aus Toledo, 59.

Jambobinus, 60. Jehuda b. Astruc, 61.

Jehuda b. Moses, 62. Johannes d’Aspa, 63.

Johannes Bonia, 64. Johannes Brixiensis, 65. Johannes von Capua, 66. Johannes de Dontibus, 67. Johannes von Carmona, 68.

Johannes Hispalensis, (s. 40-50). Johannes

de Messina, 70. Johannes Ocreatus,

(12)

• 71. Johannes Pauli 72. Johannes aus Pavia, 73.

Johannes Lodoycus T., 74. Josef, 75. Kalonymos b.

Kalonymos, 76. Laudivius, 77. Leo Tuscus, 78. Lupitus, 79. Manfred, 80. Manfredus, 81. Marcus Toledanus, 82.

Massa, Nicolaus, 83. Mercurius, 84. Michael Scotus, 85.

Moses Arovas, 86. Musa aus Palermo, 87. Nipha aus Sevilla, 88. Paravicius, 89. Petrus Aponenis, 90. Petrus Anfulsus, 91. Petrus Cassinensis, 92. Petrus Nicolaus, 93. Petrus Picteviensis 94. Petrus Toletanus, 95.

Philippus, 96. Philippus Tripolitanus, 97. Picatrix, 98.

Pilato aus Tivoli, 99. Risner, 100. Robert,

(13)

• 101. Robertus, 102. Robertus Retinensis, 103. Rodogerus Hispalensis, 104. Rudolfus Brugensis, 105. Rufinus, 106. Ruggiero di Palermo, 107. Salio, 108. Samuel, 109.

Simon de Bredon, 110. Simon Jenuensis, 111. Stephanus, 112. Stephanus Arnaldi, 113. Stephanus C., 114. Stephanus M., 115. Thedoricus, 116. Theodorus, 117.

Vattier, Pierre, 118. Willelmus, 119.

Wilhelmus, 120. Wilhelmus de M, 121.

Wilhelm Reimundu, 122, Wilhelmus T., 123.

Wihelm Tyrius, 124. Witelo.

• Übersetzungen von Werken bekannter

Autoren, deren Ubersetzer unbekannt oder unsicher sind:

• 125 Abdallah b. Ali-192. Zosimus

(14)

BATIDA TANINAN VE ESERLERİ TERCÜME EDİLEN ÂLİMLERDEN BAZILARI

• Hârizmî (ö. 232/847): İslâm dünyasında cebir ilminin kurucusu kabul edilen matematikçi, astronom ve coğrafyacı.

• Huneyn b. İshak (ö. 260/873): Mütercim ve hekim.

• İshak b. Huneyn (ö. 298/910): Mütercim ve hekim.

• Kindî (ö. 252/866): Filozof.

• Ebû Ma'şer el-Belhî (ö.272/886), IX. yüzyılın önde gelen astronom ve astrologlarından.

• Bettânî (317/929): İslâm astronomlarının en büyüklerinden.

• Fârâbî (ö. 339/950): İslâm Felsefesini metot,

terminoloji ve problemler açısından temellendiren

Türk asıllı filozof.

(15)

• İbn Cülcül (ö. 384/994): Endülüslü hekim, tıp ve felsefe tarihçisi.

• İbnü's-Saffâr (ö. 426/1035): Endülüslü astronom ve matematikçi.

• İbn Yûnus (ö. 399/1009): Astronomi alimi ve matematikçi.

• İbnü'l-Heysem (ö. 432/1040): Optiğin

gelişmesine yaptığı ciddi katkılarla tanınan Ortaçağın en büyük fizikçisi, matematikçi, astronom, filozof.

• İbn Rüşd (ö. 595/1198): Meşşâî okulunun son temsilcisi, filozof, fakîh ve hekim.

• İbnü'z-Zerkâle (ö. 493/1110): Endülüslü

astronom.

(16)

• İbn Sina

• İbn Tufeyl (ö. 581/1185): Endülüslü filozof ve hekim.

• Ebû Bekir Râzî (313/925): Hekim.

• Ali b. Abbas el-Mecûsî (ö. 384/944): İranlı tıp bilgini.

• Ali b. Ahmed el-İmrânî (ö. 344/955): Metematikçi ve astrolog.

• Ali b. İsa el-Kehhâl (ö. 430/1038): Göz hekimi.

• İbn Cezle (ö. 493/932): Hekim, eczacı, edib ve tarihçi.

• İbn Ebî Useybia (668/1269): Göz hekimi ve biyografi yazarı.

• İbnü'l-Baytar (ö. 646/1248): Botanik âlimi.

• İshak b. Süleyman el-İsrâilî (ö. 341/953): Hekim ve filozof

• İbnü'n-Nefîs (ö. 687/1288): Ünlü hekim ve düşünür.

• İbn Vâfid (ö. 467/1075): Endülüslü hekim ve eczacı.

• Fergânî, Ebü'l-Abbas ( ö. 247/861): Matematikçi ve astronom.

• İbn Kuzmân (ö. 555/1160): Endülüslü şair.

• Bitrûcî: (XII. Yüzyıl). Astronom

(17)

. İSLÂM MEDENİYETİNİN BATI’YA ULAŞTIĞI

YOLLAR

• Sicilya ve İtalya

• Endülüs ve Fransa

• Haçlı Seferleri

• İtalya Liman Şehirleri

• Medreseler

(18)

BATIYA BAŞLICA ETKİ ALANLARI

• Tıp

• Optik ve Kimya

• Astronomi

• Matematik

• Mîmârî

• Edebiyat ve Dil

• Mûsikî

• Kağıt ve matbaa

• Felsefe

• Değerler

(19)

DİĞER MEDENİYETLERE

ETKİLER

• Balkanlar

• Hint Kültürü

• Çin Kültürleri

• Rus kültürü

(20)

(21)

BALKANLAR

• İslâmiyetin Balkanlardaki kalıcılığı Osmanlı Türkleri eliyle

• Arnavutlar ve Boşnaklar olmak üzere önemli bir nüfusu kendine kazanmıştır.

• Etkiler sosyal, ekonomik ve kültürel alanlarda

• Hoşgörü. Müslüman Türkler yerel kültürlere saygı ile bakmışlar, asla yoketme yoluna

gitmemişlerdir.

• “Mutadovic”, “Koyundic” gibi soyadları

taşımaktadırlar

(22)

(23)

BALKANLAR

• Ticârî yaşama atılanların bir kısmı da

“Bakkalovic”, “Terzic” gibi adlarla anılırlar

• Dini kavramların etkisi: 19. Yüzyılda Kudüs’ü ziyaret eden Hıristiyanlar

Müslümanlar gibi “hacı” diye çağırılırdı.

Kutsal mekanları da Kabe’nin yerel söılenişi olan “Cabe” diye adlandırılırdı.

• Balkan dillerinde çok sayıda Türkçe kelime bulunmaktadır.

• Mimari: Su kemerleri, ibadethaneler,

tekkeler, zaviyeler, türbeler, pazar yerleri, bedestenler, kapalı çarşılar, saat kuleleri,

hamamlar, hanlar kervansaraylar vb. tesisler

(24)

HİNT KÜLTÜRÜNE ETKİLER

• İslâm uygarlığın en özgün eserlerinden önemli bir kısmı, Taç Mahal örneğinde olduğu gibi bu topraklarda ortaya

konmuştur.

• . Kast sistemine karşı çıkan Nanak İslâmiyetin takva ilkesine dayanarak insanları eşit olduğunu, üstünlüğün

Tanrı’ya yaklaşma ile gerçekleşebileceğini

savunmuştur.

(25)

(26)

ÇİN KÜLTÜRLERİNE ETKİLER

• Çin’de Türk-İslâm kaynaklı pek çok ad ve soyadı

bulunmaktadır. Sözgelişi, MA Mesud, Mahmud, Melik, Mecid ve Muhammed’i, HA Halit ve Hasan’ı, TA

Davud’u, MAN Mansur’u, TYEH Timur’u, HU Hüseyin’i, ŞA şah ve şemseddin’i, HAY Haydar’ı, SA Sa’d’ı, PA

Bedreddin’i, NA Nasreddin’i, LAH Abdullah’ı ifade etmektedir

• Müspet ilimler, mesela astronomi, bilim teknolojisi, edebiyat, vergi sistemi, ticaret ve yönetim tecrübesi, sosyal hayat, mimari ve tıp

• İslâm süsleme sanatının bazı unsurları Çin sanatına

girmiştir.

(27)

RUSYA’YA ETKİLER

• Rusların Müslümanlar ile ilişkileri komşuluk,

mahkumiyet/tabiiyet ve hakimiyet şeklinde gelişmiştir.

• Müslüman Türklerle komşu olarak yaşayan Ruslar, 1224- 1480 tarihleri arasında 256 yıl Türklere tabi olarak

kalmışlar, 16. Yüzyılın ortalarından itibaren de Türkleri hakimiyetleri altına almışlardır.

• Söz konusu süreçte uzun yüzyıllar birlikte yaşayan farklı iki uygarlığın mensupları Türkler ve Ruslar karşılıklı