egzersiz testi ile egzersiz kapasitesi ve dinamik hiperinflasyonun
değerlendirilmesi
Gaye ULUBAY, Aslı GÖREK, Şerife SAVAŞ, Füsun ÖNER EYÜBOĞLU
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara.
ÖZET
Hiperinflasyon, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) olan olgularda egzersiz kapasitesini azaltan önemli bir faktördür.
Bu olgularda hiperinflasyon varlığı istirahatte solunum fonksiyon testlerinde rezidüel volüm (RV), fonksiyonel rezidüel kap- asite (FRC), total akciğer kapasitesi (TLC) ölçümleri ile, maksimum egzersizde ise inspiratuar kapasite (IC) ve end-ekspi- ratuar akciğer volümlerinin (EELV) ölçümü ile gösterilebilmektedir. Bu çalışmada KOAH’lı olgularla (n= 43) sağlıklı olgu- lar (n= 14) egzersiz kapasiteleri ve dinamik hiperinflasyon karşılaştırıldı. KOAH’lı grupta egzersizde hiperinflasyon para- metrelerindeki değişiklikleri gösterebilmek amacıyla istirahatte ve maksimum egzersizde IC ve EELV’leri değerlendirildi.
KOAH’lı olgular ile kontrol grubu arasında egzersiz süresi, maksimum oksijen tüketimi, solunum rezervi, maksimum daki- ka ventilasyonu ve solunum paterni yönünden anlamlı farklılık vardı (p< 0.05). Hiperinflasyonu değerlendirdiğimizde ise KOAH’lı olgularda maksimum egzersizde istirahattekine göre IC’nin belirgin olarak azaldığı, EELV’nin ise arttığı gözlendi (p< 0.05). Bu çalışma sonucunda, KOAH’lı olguların sağlıklı olgulara göre egzersiz kapasitelerinde belirgin azalma olduğu, egzersizi kısıtlayan önemli bir faktör olan dinamik hiperinflasyonun istirahatte olmasa bile egzersizle oluştuğu gösterildi.
Sonuç olarak KOAH’lı olgularda hiperinflasyonun istirahatte yapılan ölçümlerin yanı sıra kardiyopulmoner egzersiz test- leri ile de değerlendirilmesi gerektiği görüşüne varıldı.
Anahtar Kelimeler: KOAH, kardiyopulmoner egzersiz testi, hiperinflasyon.
SUMMARY
Evaluation of hyperinflation parameters and exercise performance at maximal exercise in patients with COPD
Ulubay G, Gorek A, Savas S, Oner Eyuboglu F
Department of Chest Disease, Faculty of Medicine, Baskent University, Ankara, Turkey.
Hyperinflation is an important limiting factor for exercise performance in patients with chronic obstructive pulmonary dis- ease (COPD). Hyperinflation can be determined by measuring residual volume (RV), functional residual capacity (FRC),
Yazışma Adresi (Address for Correspondence):
Dr. Gaye ULUBAY, Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Bahçelievler, ANKARA - TURKEY
Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH)’nda egzersiz kapasitesinin azalması hastaların ya- şam kalitesini olumsuz yönde etkileyen önemli bir sorundur. Bu hastalarda egzersiz kapasitesini kısıtlayan faktörler arasında en önemlisi solunu- mun kısıtlanmasıdır (1). Egzersizde solunum kı- sıtlanması, ölü boşluk hacminin artışı, pik venti- lasyonun düşük oluşu, dinamik hiperinflasyon ve tidal volümün artamayışı sonucu meydana gelir (2).
KOAH’lı olgularda hiperinflasyon istirahatte so- lunum fonksiyon testleri (SFT)’nde rezidüel vo- lüm (RV), fonksiyonel rezidüel kapasite (FRC) ve total akciğer kapasitesi (TLC)’nde artış ile gösterilebilmektedir (3). KOAH’da hiperinflas- yonun egzersiz sırasında arttığı, istirahat SFT’de hiperinflasyon olan olgularda egzersizde inspira- tuar kapasite (IC)’nin belirgin olarak azaldığı ve ekspiryum sonu akciğer volümünün arttığı, di- ğer bir deyişle dinamik hiperinflasyonun geliştiği gösterilmiştir (4).
Bu çalışmada, istirahatte yapılan spirometrik öl- çümlerde hiperinflasyon olmayan KOAH’lı olgu- lar ile sağlıklı olguların egzersiz kapasitelerinin karşılaştırılması ve KOAH’lı olgularda egzersize yanıt olarak dinamik hiperinflasyon parametre- lerinde oluşan değişikliklerin araştırılması amaç- landı.
MATERYAL ve METOD
Çalışmaya polikliniğimize başvuran yeni tanı ko- nan ve tedavisi başlanmamış 43 KOAH’lı hasta (35’i erkek, sekizi kadın) dahil edildi. Hastaların KOAH tanı ve sınıflandırması GOLD 2003 kriter-
lerine göre yapıldı (5). Buna göre hastaların bi- rinci saniye zorlu ekspiratuar volümleri (%FEV1) beklenen değerin %30-80’i arasında, FEV1/zorlu vital kapasiteleri (FVC) 0.7’nin altındaydı. Has- taların %69 (n= 30)’u GOLD evre II, %31 (n=13)’i GOLD evre III olarak değerlendirildi.
Hastalarda hiperinflasyon varlığı TLC, FRC ve RV sonuçlarına göre değerlendirildi. Astım, ato- pi ya da diğer egzersiz kapasitesini etkileyecek sistemik hastalığı olan olgular, bir ay içinde mi- yokard infarktüsü geçiren, kalp yetmezliği, kar- diyak aritmisi olan, son altı haftada üst solunum yolu infeksiyonu geçiren hastalar ve bisiklet er- gometrisine uyum sağlayamayan hastalar çalış- manın dışında tutuldu. Çalışma için Başkent Üniversitesi etik kurulundan onay alındı ve çalış- maya katılan hastalara hazırlanmış olan hasta bilgilendirme formu okutuldu ve imzalı onayları alındı.
Solunum Fonksiyon Testi
Spirometrik ölçüm manevraları tüm hastalara test öncesinde aynı teknisyen tarafından anlatıl- dı. Pnömotakografın günlük kalibrasyonu yapıl- dı. Ölçümler ERS’nin önerilerine uygun olarak, oturur pozisyonda ve burun mandalı kullanılarak yapıldı (6). Tüm hastalarda FVC, FEV1, IC (Sen- sorMedics™ Vmax spectra 229, Bilthoven, The Netherlands), TLC, FRC ve RV (multipl nefes yöntemi ve kapalı sistem ile) ölçüldü. Yapılan üç testten en iyi olan değer, sonuç olarak kaydedil- di ve değerler arasında %5’ten az değişim olma- sına dikkat edildi. Beklenen değer olarak ERS’nin referans değerleri kullanıldı (7).
and total lung capacity (TLC) at rest, and by measuring inspiratory capacity (IC) and end-expiratory lung volume (EELV) at maximal exercise. This study aimed to evaluate changes in hyperinflation parameters on maximal exercise in subjects with COPD. Patients with clinically stable COPD (n= 43) and healthy controls (n= 14) were included. Subjects performed pulmonary function tests and an incremental exercise test on cycle ergometry. Statistically significant differences (p< 0.05) were found regarding exercise test parameters including exercise duration, maximum oxygen uptake, breathing reserve, maximum minute ventilation, and breathing pattern between groups. There was significant increase in EELV (p< 0.05) and decrease in IC (p< 0.05) at maximum exercise when hyperinflation parameters were compared at baseline and maximum exercise. Our results showed that hyperinflation was evident at maximal exercise, although there were no hyperinflation findings at rest in subjects with COPD. We believe that in patients with COPD, it is better to evaluate hyperinflation at ma- ximal exercise than at rest.
Key Words: COPD, cardiopulmonary exercise testing, hyperinflation.
Egzersiz Testi
Çalışmamıza katılmayı kabul eden hastalara bi- siklet ergometrisi ile semptom ya da maksimum kalp hızı sınırlı egzersiz testi (ergo-metrics 900, SensorMedics™, Bilthoven, The Netherlands) yaptırıldı. Tüm hastalar testten en az iki saat ön- cesinden itibaren yemek yememesi ve bu süre- de çay, kahve, kolalı içecekler içmemeleri konu- sunda bilgilendirildi. Kardiyopulmoner egzersiz testleri öğleden sonra ve günün aynı saatinde yapıldı. Her hastada test yapılmadan önce stan- dart iki gaz karışımı ile (%26 oksijen + balans N2, %4 karbondioksit + %16 oksijen + balans N2) kalibrasyon yapıldı. Hastaların test sırasında solunumla aldığı ve verdiği hava bir yüz maske- si (Rudolph Face Mask for Exercise Testing™;
Hans Rudolph Inc., Kansas City, MO) aracılığı ile elde edildi. Hastalara üç dakikalık bazal periyod ve üç dakikalık ısınma periyodunu takiben pe- dallara 15 watt/dakika artan iş yükü uygulana- rak basamaklı artan egzersiz testi yaptırıldı (8).
Test sırasında hastaların EKG, kan basıncı ve oksijen satürasyonu (NONIN 8600 pulse oxime- ter™, Plymouth, Minnesota USA) monitörize edildi. Toplanan veriler otomatik olarak (Desk- top Diagnostics/CPX™; Medical Graphics Cor- poration, St. Paul, MN) kaydedildi. Maksimum ulaşılan iş yükü olarak hastaların en az 20-30 saniye dayanabildikleri en yüksek iş yükü watt olarak kaydedildi. Test sırasında IC değerleri ba- zal periyod, ısınma periyodu ve maksimum eg- zersizde hastaların tidal volümün sonunda derin nefes alması istenerek ölçüldü, EELV değeri ise egzersiz sırasında değişmediği kabul edilen isti-
rahatteki TLC’den IC değeri çıkarılarak hesap- landı (9,10) Test sırasında bazal periyod, ısınma periyodu ve iş yükü uygulanan dönemde maksi- mum oksijen tüketimi (VO2max), pik CO2çıkışı (PCO2), gaz değişim oranı (VCO2/VO2), dakika ventilasyonu (VE), tidal volüm (TV), solunum sayısı (f), inspirasyon süresi (Ti), inspiratuar sü- re/total nefes süresi (Ti/Ttot), IC, EELV ve test sonunda da hastaların testi sonlandırma nedeni kaydedildi. Elde edilen metabolik değerler Jo- nes’un referans değerleri ile karşılaştırıldı (11).
İstatistiksel Analiz
İstatistiksel değerlendirmeler için SPSS (Statisti- cal Package for the Social Sciences version 9.0;
SPSS; Chicago, IL) paket istatistik programı kul- lanıldı. Grupların ortalama değerleri ve standart sapma değerleri hesaplandı. Gruplar arasındaki farklılık için bağımsız Student’s t-testi kullanıldı.
p< 0.05 anlamlı kabul edildi. KOAH’lı olgularda egzersiz testi sırasında ölçülen dinamik hiperinf- lasyon parametrelerini karşılaştırmak için tek- rarlı ölçüm varyans analizi kullanıldı. Hiperinf- lasyon parametreleri ve VO2max, egzersiz süre- si ve maksimum iş yükü arasındaki korelasyona Pearson korelasyon analizi ile bakıldı.
BULGULAR
Kırküç KOAH’lı olgu ile 14 kontrol olgusunun demografik özellikleri ve SFT sonuçları Tablo 1’de gösterilmiştir. KOAH’lı olgular ve kontrol grubu yaş ve beden kitle indeksi (BKİ) yönün- den karşılaştırıldığında anlamlı farklılık yoktu.
Hasta seçim kriterlerine bağlı olarak FEV1, FEV1/FVC ve FVC değerleri KOAH’lı grupta be-
Tablo 1. Olguların demografik özellikleri ve istirahat solunum fonksiyon testleri.
KOAH’lı olgular (n= 43) Kontrol grubu (n= 14)
Parametreler Ort ± SS Ort ± SS p
Cinsiyet 8 kadın, 35 erkek 6 kadın, 8 erkek
Yaş (yıl) 59.58 ± 8.97 55.41 ± 13.06 > 0.05
BKİ (kg/m2) 26.40 ± 2.20 26.60 ± 3.80 > 0.05
FEV1(%) 54.74 ± 12.64 105.6 ± 12.96 < 0.0001
FEV1/FVC (%) 56.63 ± 10.20 77.91 ± 4.58 < 0.0001
FVC (%) 78.12 ± 11.20 90.25 ± 9.24 > 0.05
MVV (L/dakika) 60.11 ± 18.78 71.66 ± 20.55 > 0.05
BKİ: Beden kitle indeksi.
lirgin olarak düşük, hiperinflasyon parametreleri olan FRC, TLC ve RV değerleri ise normaldi (KOAH’lı olgularda TLC: %87.35 ± 15.71, FRC:
%94.90 ± 25.15, RV: %98.41 ± 24.70).
Tablo 2’de olguların kardiyopulmoner egzersiz testi (KPET) sonuçları görülmektedir. KPET so- nuçları karşılaştırıldığında KOAH’lı olguların ulaştıkları maksimum iş yükü ve egzersiz süresi sağlıklı olgulara göre anlamlı olarak düşüktü (p=
0.03 ve p= 0.002). Bu olgularda maksimum kalp hızına ulaşımda kontrol olgularına göre an- lamlı fark bulunmazken (p> 0.05), maksimum egzersizde pik oksijen tüketimi (p< 0.0001) ve oksijen sunumu (p< 0.0001) kontrol grubuna göre anlamlı olarak düşük bulundu.
KOAH’lı olgular ile kontrol grubundaki olguların AT’ye ulaşıldığındaki oksijen tüketimlerini karşı- laştırdığımızda, her iki grupta AT/VO2 değeri normaldi. MVV, TV ve f değeri pik egzersizde ve istirahatte iki grup arasında istatistiksel olarak an- lamlı farklılık göstermezken, solunum rezervi ve VEmax değeri istatistiksel olarak anlamlı farklıydı ve KOAH’lı grupta daha düşüktü (Tablo 2, 3).
KOAH olgularında ve sağlıklı olgularda KPET sı- rasında bazal periyoda göre pik egzersizde yapı- lan TV, VE, f, IC, EELV ölçümlerindeki artış mik- tarları karşılaştırıldı. TV, VE, f’nin pik egzersizde bazal periyoda göre, her iki grupta da arttığı, an- cak TV (kontrol grubu: 177.4 ± 70.33, KOAH’lı olgular: 108.4 ± 48.9, p= 0.001) ve VEmax artışı-
Tablo 2. Olguların egzersiz testi sonuçlarının karşılaştırması.
KOAH’lı olgular (n= 43) Kontrol grubu (n= 14)
Parametreler Ort ± SS Ort ± SS p
VO2mL/kg/dakika (%) 61.08 ± 13.92 98.75 ± 17.44 < 0.05
İş yükü (watt) 95.74 ± 34.23 110.9 ± 45.54 < 0.05
AT/VO2(%) 45.02 ± 13.77 69.16 ± 24.48 < 0.05
Kalp hızı (%) 86.91 ± 19.00 97.45 ± 24.73 > 0.05
O2sunumu (%) 60.00 ± 20.39 105.5 ± 24.59 < 0.05
SR (L/dakika) 9.02 ± 36.20 19.16 ± 10.88 < 0.05
VEmax (L/dakika) 49.58 ± 12.81 60.70 ± 22.70 < 0.05
Egzersiz süresi (dakika) 4.90 ± 2.04 7.19 ± 2.58 < 0.05
VO2mL/kg/dakika (%): Oksijen tüketimi.
AT/VO2(%): Anaerobik eşiğe ulaşıldığı andaki oksijen tüketimi.
SR (L/dakika): Solunum rezervi.
VEmax (L/dakika): Maksimal egzersizdeki dakika ventilasyonu.
Tablo 3. Olguların bazal ve pik egzersiz testi sonuçlarının karşılaştırması.
KOAH’lı olgular (n= 43) Kontrol grubu (n= 14)
Parametreler Ort ± SS p Ort ± SS p
Bazal Pik Bazal Pik
TV (mL) 676.8 ±162.7 1417 ± 367.1 > 0.05 579.6 ± 100.3 1692.8 ± 489.9 < 0.05 VE (L/dakika) 14.42 ± 4.01 49.58 ± 12.81 < 0.05 11.03 ± 1.79 60.70 ±22.70 < 0.05 f (/dakika) 19.37 ± 4.97 37.0 ± 9.11 > 0.05 19.66 ± 4.37 35.5 ± 6.72 > 0.05 IC (L) 2.09 ± 0.46 1.85 ± 0.45 > 0.05 2.34 ± 0.61 2.75 ± 0.82 > 0.05 EELV (L) 0.80 ± 0.50 1.04 ± 0.55 > 0.05 1.28 ± 0.90 0.99 ± 0.66 > 0.05 Ti (saniye) 1.14 ± 0.25 0.78 ± 0.21 > 0.05 1.22 ± 0.22 0.78 ± 0.13 > 0.05 Ti/Ttot 38.67 ± 4.63 42.97 ± 4.59 > 0.05 37.4 ± 4.96 44.50 ± 4.18 > 0.05 VE: Dakika ventilasyonu, TV: Tidal volüm, f: Solunum sayısı, IC: İnspiratuar kapasite, EELV: Ekspiryum sonu akciğer volümü, Ti: İnspi- rasyon süresi, Ti/Ttot: İnspirasyon süresi/total nefes süresi.
nın iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı farklı ve (kontrol grubu: 446.5 ± 163.5, KOAH’lı ol- gular: 265.3 ± 133.5, p= 0.001) KOAH’lı olgular- da kontrol grubuna göre daha az f’nin ise (kontrol grubu: 182.65 ± 49.4, KOAH’lı olgular: 194.73 ± 45.6, p= 0.03) daha fazla olduğu gözlendi.
KOAH olgularında IC’de belirgin azalma (bazal IC: 2.09 ± 0.46 L, ısınma IC: 2.04 ± 0.48 L, pik IC: 1.85 ± 0.45 L), EELV’de artma (bazal EELV:
0.80 ± 0.50 L, ısınma EELV: 0.86 ± 0.51 L, pik EELV: 1.04 ± 0.55 L) görüldü. Buna karşılık kontrol grubunda pik egzersizde bazal egzersize göre IC’de artma (bazal IC: 2.34 ± 0.61 L, ısınma IC: 2.38 ± 0.80 L, pik IC: 2.75 ± 0.82 L), EELV’de ise azalma olduğu (bazal EELV: 1.28 ± 0.90 L, ısınma EELV: 1.10 ± 0.79 L, pik EELV: 0.99 ± 0.66 L) görüldü (Şekil 1,2) (Grafik 1,2).
KPET sırasında hasta ve sağlıklı grubun solunum paternleri karşılaştırıldığında ise her iki grupta da Ti’nin egzersizle kısaldığı (KOAH’lı olgularda ba- zal Ti: 1.14 ± 0.25 saniye, pik Ti: 0.78 ± 0.21 saniye; sağlıklı olgularda bazal Ti: 1.22 ± 0.22 saniye, pik Ti: 0.78 ± 0.13 saniye), Ti/Ttot’un ise iki grupta da arttığı görüldü ancak bu artış ista- tistiksel olarak anlamlı değildi (KOAH’lı olgular- da bazal Ti/Ttot: 38.67 ± 4.63, pik Ti/Ttot: 42.97
± 4.59; sağlıklı olgularda bazal Ti/Ttot: 37.4 ± 4.96, pik Ti/Ttot: 44.50 ± 4.18 görüldü).
KOAH’lı olgularda pik egzersizde IC, VO2max, egzersiz süresi ve maksimum iş yükü arasındaki korelasyona bakıldı. IC ile VO2max (r= 0.763, p< 0.001) ve egzersiz süresi (r= 0.794, p<
0.001) arasında; VO2max ile egzersiz süresi (r=
0.542, p< 0.001) ve maksimum iş yükü (r=
0.223, p= 0.135) arasında korelasyon saptandı.
TARTIŞMA
Bu çalışmada GOLD sınıflamasına göre evre II ve evre III olan 43 KOAH’lı ve 14 sağlıklı olguya istirahat SFT’si ve kardiyopulmoner egzersiz tes- ti yapılarak, KOAH’lı olgularda egzersiz kapasi- tesi ve dinamik hiperinflasyon parametreleri de- ğerlendirildi. Çalışma sırasında karşılaşılan kısıt- layıcı faktör olarak; bazı hastaların bisiklet ergo- metrisine zorlukla uyum sağlayabildiği gözlendi ve bunun toplumumuzda bisiklet kullanımının az olmasına bağlı olduğu düşünüldü.
Bu çalışma sonucunda; KOAH’lı olguların egzer- siz performanslarının sağlıklı olgulara göre belir- gin olarak düşük olduğu; istirahatte hiperinflas- yon olmayan KOAH’lı olgularda, egzersiz sıra- sında erken dönemde ve pik egzersizde dinamik hiperinflasyonun geliştiği gözlendi.
KOAH’lı olgularda aerobik eşikteki oksijen tü- ketimi genellikle normal olduğu halde, egzersiz- de pik oksijen tüketiminde ve oksijen sunumun- da azalma olduğu bilinmektedir. Çalışmamızda KOAH olgularında aerobik eşikteki oksijen tüke- timi normaldi ancak pik egzersize ulaştıklarında sağlıklı olgulara göre anlamlı derecede düşüktü.
Sağlıklı olgularda egzersize solunum cevabı ola- rak VEmax ve f, artırılarak TV artırılmaya böyle- ce artan oksijen ihtiyacı karşılanmaya çalışıl- maktadır (12). VEmax’ın MVV’nin en fazla EELVB
EELVWAR EELVPIK 3.0
2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0
-0.5N= 8 8 8
KOAH Sağlıklı
41
40 40 40
Şekil 1. Sağlıklı olgularda egzersizle EELV KOAH’lı olgulardan farklı olarak azalmakta.
N= 40 40 40 8 8 8
ICBASE ICWARM ICPIK 15
KOAH Sağlıklı
5
4
3
2
1
0
40 43
Şekil 2. KOAH’lı olgularda hiperinflasyona bağlı olarak normal olgulardan farklı olarak IC egzersizle azalmakta.
%70’ine kadar artabileceği bildirilmektedir (1).
KOAH’lı olgularda ise, TV’nin sağlıklı olgularda- ki kadar artırılamadığı gösterilmiştir. Çalışmamız- da KOAH’lı olgularda pik egzersizde oksijen tüke- timinde yapılan çalışmalarla uyumlu olarak azal- ma görüldü. VEmax’ta sağlıklı olgulara göre daha az, f’de ise daha fazla artış saptandı. VEmax’taki artışın kontrol grubuna göre daha az oluşunun bu olguların MVV değerlerinin de kontrol grubu- na göre daha az olmasından kaynaklandığını dü- şündük. KOAH’lı olgularda TV değerlerinde isti- rahatte kontrol grubu ile karşılaştırıldığında fark saptanmazken, pik egzersizde TV’nin KOAH’lı olgularda istatistiksel olarak anlamlı düşük oldu- ğu görüldü. Benzer sonuçlar Diaz ve arkadaşla- rının yaptığı çalışmada da gösterilmiştir (13).
KOAH’lı olgularımızda Ti’nin egzersizle kısaldığı, Ti/Ttot’un ise arttığı gözlendi, ancak bu istatis- tiksel olarak anlamlı değildi. Benzer sonuçlar Akkoca ve arkadaşları tarafından da saptanmış- tır (14). Bu sonuçlardan dolayı KOAH’lı olgular- da egzersizde artan oksijen ihtiyacını karşılamak için ventilatuar parametrelerin arttığı ancak bu artışın sağlıklı olgulara göre yetersiz olduğu gö- rüşüne vardık. Bu olguların ulaştıkları pik iş yü- kü ve egzersiz sürelerinin de kontrol grubuna gö- re daha düşük oluşu, KOAH’da ventilatuar yanı- tın egzersizde artan oksijen gereksinimini karşı- lanamamasına bağlanabilir.
İstirahat SFT’de hiperinflasyon olan KOAH’lı ol- gularda egzersizde TLC’nin korunduğu, IC’nin azaldığı, EELV’nin ve TV/IC’nin arttığı; yani di- namik hiperinflasyonun oluştuğu yapılan çalış- malarda gösterilmiştir (15-18). Çalışmamıza da- hil edilen KOAH’lı olgularda, istirahat SFT’de hava yolu akım parametreleri düşük; TLC, FRC ve RV ölçümleri normaldi. Olguların bazal IC’leri kontrol grubundan düşük olmakla beraber, bu fark istatistiksel olarak anlamlı değildi. KPET sı- rasında KOAH’lı olgularda dinamik hiperinflas- yon varlığı ile uyumlu olarak ısınma sürecinde IC’de azalma olduğu görüldü. IC’deki azalmanın ve EELV’deki artışın iş yükü artışı ile paralel ol- duğu ve pik egzersizde daha belirginleştiği gö- rüldü. Bu olgularda egzersizin erken dönemlerin- den başlayarak dinamik hiperinflasyon paramet- relerinin artmasının KOAH’lılarda günlük aktivi- teler sırasında egzersiz kapasitesini ve yaşam
kalitesini azalttığı sonucuna varıldı. Benzer görüş Martin ve arkadaşları tarafından istirahatte hipe- rinflasyon olan olgularda da bildirilmiştir (19).
Çalışmaya alınan KOAH’lı olgularımızda TV’nin, pik oksijen tüketimi ve dinamik hiperinflasyon parametreleri ile korele olduğu gözlendi. Bu ne- denle olgularımızda egzersize cevap olarak TV’nin ve pik oksijen tüketiminin artırılamaması dinamik hiperinflasyon gelişmesine bağlandı. Bu sonuçlar istirahatte hiperinflasyonu olan olgular- la yapılan çalışmaların sonuçları ile de benzerdi (17,19).
Egzersiz testlerinin hastaların bronkodilatör te- davilerini düzenleme aşamasında önem taşıdığı O’Donnell ve arkadaşları tarafından literatürde gösterilmiştir. Bazı inhaler ilaçların dinamik hi- perinflasyonu azalttığı KPET ile yapılan çalışma- larla ortaya konmuştur (2,20,21).
Bu çalışmada, KOAH’lı olgularda egzersiz sıra- sında artan oksijen ihtiyacının mevcut solunum kapasiteleri ile karşılanamaması sonucunda eg- zersiz kapasitesi sınırlanmaktadır. KOAH olgula- rında egzersiz kapasitesinin sınırlanması istira- hatte var olmayan hiperinflasyonun egzersizle ortaya çıkması ile açıklanabilir. Bu durum göz önüne alındığında KOAH’lı olgularda hiperinflas- yonu değerlendirmek amacıyla istirahatte yapı- lan spirometrik ölçümlerin yanı sıra egzersiz testleri de önem taşımaktadır.
KOAH’lı olgularda egzersiz testleri ile dinamik hiperinflasyonun net olarak ortaya konması so- nucunda hastalara daha etkin tedavi seçenekle- rinin sunulacağı ve böylelikle yaşam kalitelerinin artırılabileceği inancındayız.
KAYNAKLAR
1. O’Donnell DE. Exercise limitation and clinical exercise testing in chronic obstructive pulmonary disease. In: We- issman IM, Zeballos RJ (eds). Cardiovascular and Respi- ratory System Responses and Limitations to Exercise.
Clinical Exercise Testing. Basel: Karger AG, 2002: 138-58.
2. O’Donnell DE, Voduc N. Effect of salmeterol on the venti- latory response to exercise in chronic obstructive pulmo- nary disease. Eur Respir J 2004; 24: 86-94.
3. Demir T, İkitimur HD. Dinamik hiperinflasyon. Umut S.
(editör). Akciğer Fonksiyon Testleri Fizyolojiden Klinik Uygulamaya. İstanbul: 2004: 66-71.
4. O’Donnell DE, Revill S, Webb K. Dynamic hyperinflation and exercise intolerance in COPD. Am J Respir Crit Care Med 2001; 164 (in press).
5. Pauwels RA, Buist AS, Calverley PMA, et al. Global stra- tegy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: NHLBI/WHO Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD) Workshop Summary. Am J Respir Crit Care Med 2001; 163: 1256-76. Updated 2003.
6. European Respiratory Society. Standardized lung func- tion testing. Lung volumes and forced ventilatory flows.
1993 update. Eur Respir J 1993; 6(Suppl 16): 5-40.
7. Quanjer P, Tammeling FJ, Cotes JE, et al. Standardised lung function testing; lung volumes and forced ventila- tory flows. Eur Respir J 1993; 6(Suppl 16): 5-40.
8. Wasserman K, Hansen JE, Sue DY, et al. Principles of Exercise Testing and Interpretation. 3rded. Baltimore: A Wolters Kluwer Comp, 1999: 10-56.
9. O’Donnell DE, Miu LAM. Measurement of symptoms, lung hyperinflation and endurance during exercise in chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med 1998; 158: 1557-65.
10. Dolmage TE, Goldstein RS. Repeatability of inspiratory capacity during incremental exercise in patients with se- vere COPD. Chest 2002; 121: 708-14.
11. Jones NL, Makrides L, Hitchcock C, et al. Normal stan- dards for an incremental progressive cycle ergometer test. Am Rev Respir Dis 1985; 131: 700-8.
12. Gallagher CG. Exercise limitation and clinical exercise testing in chronic obstructive pulmonary disease. Clin Chest Med 1994; 305-27.
13. Diaz O, Villafranca C. Breathing pattern and gas exchan- ge at gas exchange in COPD patients with and without ti- dal flow limitation at rest. Eur Respir J 2001; 17: 1120-7.
14. Akkoca Ö, Ferda Ö, Saryal S, Şen E. Hafif ve orta şiddet- teki kronik obstrüktif akciğer hastalıklarında egzersiz kapasitesi. Tüberküloz ve Toraks 2001; 49: 5-12.
15. Gelb AF, Gutierrez CA. Simplified detection of dynamic hyperinflation. Chest 2004; 126: 1860-85.
16. Bauerle O, Chrusch CA. Mechanisms by which COPD.
Affects exercise tolerance. Am J Respir Crit Care Med 1998; 157: 57-68.
17. O’Donnell DE, Revill SM. Dynamic hyperinflation and exercise intolerance in chronic obstructive pulmonary dise- ase. Am J Respir Crit Care Med 2001; 164: 770-7.
18. O’Donnell DE. Assessment of bronchodilator efficacy in symptomatic COPD. Chest 2000; 117: 42-7.
19. Martin JM, Carrizo SJ. Inspiratory capacity, dynamic hyperinflation, breathlessness and exercise performance during the 6-minute- walk test in chronic obstructive pulmonary disease. Am J Respir Crit Care Med 2001;
163: 1395-9.
20. O’Donnell DE, Fluge T. Effects of tiotropium on lung hyperinflation, dyspnoea and exercise tolerance in COPD. Eur Respir J 2004; 23: 832-40.
21. O’Donnell DE, Lam M, Webb KA. Spirometric correlates of improvement in exercise performance after anticholi- nergic therapy in COPD. Am J Respir Crit Care Med 1999; 160: 542-9.
