E E E Y Y Y L LÜ L Ü ÜL L L A A A Y YI Y I I F F F İ İY İ Y YA A AT T T G G G E E E L Lİ L İ İŞ Ş Ş M M M E EL E L L E E E R R R İ İ İ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 5 Ekim 2010
I ÖZET…
Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 1,23 oranında artmış ve yıllık enflasyon 0,91 puan yükselerek yüzde 9,24 düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu gelişmede, Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti’nde de belirtildiği gibi, işlenmemiş gıda fiyatlarındaki keskin yükseliş belirleyici olmuştur. İşlenmemiş gıda haricindeki alt gruplarda enflasyon genelde olumlu bir eğilim sergilemiştir. Hizmet grubu yıllık enflasyonundaki istikrarlı gerileme devam ederken, temel enflasyon göstergeleri orta vadeli hedeflerle uyumlu seyrini sürdürmüştür. Yılın son çeyreğinden itibaren enflasyonun kademeli bir düşüş sergileyeceği tahmin edilmektedir.
...DEĞERLENDİRMELER...
(Yıllık % Değişim)
0 2 4 6 8 10 12 14
09.08 11.08 01.09 03.09 05.09 07.09 09.09 11.09 01.10 03.10 05.10 07.10 09.10
TÜFE ÖKTG-H ÖKTG-I
Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 1,23 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,91 puan yükselerek yüzde 9,24 olmuştur. Enerji, işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün ürünleri ile altını dışlayan ÖKTG-H endeksinin yıllık artış oranı yüzde 3,76’ya, bu endeksten işlenmiş gıda ürünleri çıkarılarak elde edilen ÖKTG-I göstergesinin yıllık artış oranı ise yüzde 3,70’e gerilemiştir.
Eylül ayında mal grubu fiyatları yüzde 1,58, hizmet grubu fiyatları ise yüzde 0,23 oranında artmıştır. Böylelikle, yıllık enflasyon mal grubunda yüzde 11,06’ya yükselirken, hizmet grubunda yüzde 4,20’ye gerilemiştir.
(Yıllık % Değişim)
2 4 6 8 10 12 14
09.08 11.08 01.09 03.09 05.09 07.09 09.09 11.09 01.10 03.10 05.10 07.10 09.10
Mal Hizmet
(Yıllık % Değişim)
0 3 6 9 12 15 18
09.08 11.08 01.09 03.09 05.09 07.09 09.09 11.09 01.10 03.10 05.10 07.10 09.10
Diğer Hizmetler Ulaştırma Hizmetleri
Kira Lokanta ve Oteller
Hizmet grubu yıllık enflasyonundaki istikrarlı yavaşlama sürmüştür. Bu gelişmede, cep telefonu görüşme ücretlerinde gözlenen düşüşün etkisiyle aylık bazda yüzde 1,82 oranında gerileyen haberleşme hizmetleri fiyatları önemli rol oynamıştır. Böylece, yemek ve ulaştırma hariç hizmet grubu fiyatlarında yıllık enflasyon geçen aya kıyasla 1 puan azalarak yüzde 1,85 ile oldukça düşük bir seviyede gerçekleşmiştir.
Enerji fiyatları Eylül ayında yüzde 0,42 oranında artarken, grup yıllık enflasyonu yüzde 10,56’ya gerilemiştir. Fiyatlardaki artışta tüp gaz ve LPG fiyatlarında kaydedilen artışlar ile diğer akaryakıt ürünlerinin uluslararası petrol fiyat gelişmeleri çerçevesinde yükselmesi etkili olurken, diğer alt gruplarda belirgin bir değişim gözlenmemiştir.
E E E Y Y Y L LÜ L Ü ÜL L L A A A Y YI Y I I F F F İ İY İ Y YA A AT T T G G G E E E L Lİ L İ İŞ Ş Ş M M M E EL E L L E E E R R R İ İ İ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 5 Ekim 2010
II
(Yıllık % Değişim)
0 5 10 15 20 25 30 35
09.08 11.08 01.09 03.09 05.09 07.09 09.09 11.09 01.10 03.10 05.10 07.10 09.10
Temel Mallar Enerji Gıda
(Yıllık % Değişim)
-15 -10 -5 0 5 10 15 20
09.09 10.09 11.09 12.09 01.10 02.10 03.10 04.10 05.10 06.10 07.10 08.10 09.10
Altın hariç Day. Mal Elektrikli-Elektriksiz Aletler Mobilya
Otomobil
Enerji ve gıda dışı mal grubu yıllık enflasyonu 0,63 puan azalarak yüzde 7,59 olmuştur. Bu gelişmede, giyim ve ayakkabı grubunda aylık fiyat değişiminin (yüzde –2,21) mevsimsel ortalamaların oldukça altında gerçekleşmesi önemli rol oynamıştır. Buna ek olarak, dayanıklı mal (altın hariç) grubundaki yavaşlamanın da etkisiyle temel mal grubu yıllık enflasyonu yüzde 3,18’e gerilemiştir. Ayrıca, tütün ürünleri fiyatları da bu dönemde yüzde 1,14 oranında azalmıştır. 2009 yılı içinde gerçekleştirilen geçici vergi ayarlamalarının oluşturduğu baz etkisinin Ekim ayında sona erecek olması sebebiyle, enerji ve gıda dışı mal yıllık enflasyonunun daha da düşük seviyelere ineceği not edilmelidir.
Aylık Yüzde Değişim Yıllık Yüzde Değişim
Eylül 2010 Eylül 2009 Eylül 2010 Eylül 2009
TÜFE 1,23 0,39 9,24 5,27
1. Mallar 1,58 0,22 11,06 5,27
Enerji 0,42 0,63 10,56 2,01
İşlenmemiş Gıda 9,03 0,50 28,74 16,70 İşlenmiş Gıda 0,87 -0,02 4,32 -0,43 Enerji ve Gıda Dışı Mallar -0,56 0,03 7,59 5,52 Temel Mallar -0,56 -0,15 3,18 1,45
Dayanıklı Mallar 0,08 0,65 6,36 2,04 Altın Hariç Dayanıklı Mallar -0,22 0,20 4,63 -1,37 Yarı Dayanıklı Mallar -0,25 0,15 7,74 2,65 Dayanıksız Mallar 3,29 0,16 14,84 8,19
2. Hizmetler 0,23 0,85 4,20 5,26
Kira 0,45 0,44 4,08 6,48
Lokanta ve Oteller 0,74 0,86 9,78 7,34 Ulaştırma Hizmetleri 0,34 0,24 7,01 2,82 Diğer Hizmetler -0,16 1,22 0,82 4,57
Kaynak: TÜİK, TCMB.
E E E Y Y Y L LÜ L Ü ÜL L L A A A Y YI Y I I F F F İ İY İ Y YA A AT T T G G G E E E L Lİ L İ İŞ Ş Ş M M M E EL E L L E E E R R R İ İ İ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 5 Ekim 2010
III
(Yıllık % Değişim)
-5 0 5 10 15 20 25 30
09.09 10.09 11.09 12.09 01.10 02.10 03.10 04.10 05.10 06.10 07.10 08.10 09.10
İşlenmiş Gıda İşlenmemiş Gıda
İşlenmemiş gıda fiyatları bu dönemde, Eylül Ayı Para Politikası Kurulu Özeti’nde dikkat çekildiği üzere, temelde sebze fiyatları kaynaklı olarak belirgin oranda (yüzde 9,03) yükselmiş ve grup yıllık enflasyonu yüzde 28,74 ile endeks tarihindeki en yüksek seviyeye yükselmiştir. Alt gruplar bazında incelendiğinde, bu yüksek oranlı artışta sebze, et ve süt fiyatlarındaki gelişmelerin ön planda olduğu gözlenmiştir. İşlenmemiş et fiyatları yüzde 4,41 oranında artarak yükseliş eğilimini sürdürmüş, bu artışların işlenmiş et ürünleri fiyatlarına olan yansımaları devam etmiştir. Bunun yanında, işlenmiş gıda ürünlerinin genelinde fiyat artışlarının bu dönemde geçmiş aylara kıyasla bir miktar hızlandığı dikkat çekmiştir.
Bu gelişmeler sonucunda, gıda ve alkolsüz içecekler grubu yıllık enflasyonu yaklaşık 5 puan artarak yüzde 15,33 olmuş, böylelikle bu grubun yıllık enflasyona katkısı 4,2 puana yükselmiştir.
...ÜFE…
Eylül ayında üretici fiyatları yüzde 0,51 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 8,91’e gerilemiştir. Tarım fiyatları yüzde 0,44 ile bir önceki yıla paralel bir aylık artış sergilemiştir. Alt gruplara bakıldığında, balıkçılık fiyatlarında aylık bazda yüksek oranlı azalış (yüzde 59,32) kaydedilirken, sebze, buğday, arpa ve canlı hayvan fiyatlarındaki belirgin yükselişler sürmüştür. İmalat sanayi fiyatları gıda ve ana metal sanayi imalatı fiyatlarındaki artışa bağlı olarak bu dönemde yüzde 0,56 oranında yükselmiş, diğer alt gruplarda ise fiyatlar ılımlı bir seyir izlemiştir.
(Yıllık % Değişim)
-4 0 4 8 12 16 20 24 28 32
09.07 12.07 03.08 06.08 09.08 12.08 03.09 06.09 09.09 12.09 03.10 06.10 09.10
Tarım Ürünleri
Petrol Ürünleri Hariç İmalat Sanayi
-2 -1 0 1 2 3
09.07 12.07 03.08 06.08 09.08 12.08 03.09 06.09 09.09 12.09 03.10 06.10 09.10
-4 -2 0 2 4 6 8 10 12 14
Aylık % Değişim, 3 Aylık Hareketli Ort.
Yıllık Enflasyon (Sağ eksen)
E E E Y Y Y L LÜ L Ü ÜL L L A A A Y YI Y I I F F F İ İY İ Y YA A AT T T G G G E E E L Lİ L İ İŞ Ş Ş M M M E EL E L L E E E R R R İ İ İ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 5 Ekim 2010
IV
Üretici fiyatları gelişmeleri MIGS sınıflamasına göre incelendiğinde, dayanıklı tüketim ile sermaye malları grup fiyatlarında belirgin bir değişim olmadığı, diğer alt gruplarda fiyatların aylık bazda yükseldiği gözlenmiştir. Dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki artışta et ve et ürünleri imalatı fiyatlarında süregelen yükseliş belirleyici olurken, ara malları fiyatlarında metal fiyatlarındaki artışın etkisi hissedilmiştir.
Sonuç olarak, tarım ve gıda üretici fiyatlarındaki artışlar tüketici fiyatlarına yansımaya devam ederken, diğer imalat sanayi fiyatlarından kaynaklanan belirgin bir baskı gözlenmemektedir.
(Yıllık % Değişim)
-10 -5 0 5 10 15 20
09.07 12.07 03.08 06.08 09.08 12.08 03.09 06.09 09.09 12.09 03.10 06.10 09.10
Sermaye Malları Ara Malları
(Yıllık % Değişim)
-10 -5 0 5 10 15 20
09.07 12.07 03.08 06.08 09.08 12.08 03.09 06.09 09.09 12.09 03.10 06.10 09.10
Dayanıksız Tüketim Malları Dayanıklı Tüketim Malları
MIGS Sınıflamasına Göre ÜFE Gelişmeleri Aylık Yüzde Değişim
Eyl.09 Ekm.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Yıllık Ara Malları 1,16 -0,41 0,63 0,89 0,28 0,66 3,06 1,80 0,00 -0,50 0,49 0,79 0,83 8,82 Sermaye Malları 0,61 0,03 0,67 -0,15 -0,16 0,36 0,59 -0,72 -0,59 0,10 0,12 -0,18 0,04 0,11 Dayanıklı Tüketim Malları -0,26 -1,63 -0,01 0,43 -0,36 -0,92 0,28 -0,48 0,78 0,16 -1,64 0,49 0,13 -2,79 Dayanıksız Tüketim Malları 0,91 1,23 0,20 -0,02 0,12 0,54 0,73 0,45 -0,49 -0,51 0,29 -0,27 0,74 3,04 Enerji -0,54 -0,12 4,31 0,25 0,54 4,88 1,99 0,91 0,47 -0,93 0,68 2,45 -0,01 16,36 Kaynak: TÜİK, TCMB.
E E E Y Y Y L LÜ L Ü ÜL L L A A A Y YI Y I I F F F İ İY İ Y YA A AT T T G G G E E E L Lİ L İ İŞ Ş Ş M M M E EL E L L E E E R R R İ İ İ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 5 Ekim 2010
V ...TABLOLAR
Eylül Ayı TÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim)
2010 2009
Ağırlık Aylık Yıllık Aylık Yıllık
TÜFE 100 1,23 9,24 0,39 5,27
Gıda ve Alkolsüz İçecekler 27,60 4,72 15,33 0,21 6,79 Alkollü İçecekler ve Tütün 5,31 -1,10 25,32 0,00 20,80
Giyim ve Ayakkabı 7,30 -2,21 5,06 -1,01 0,39
Konut 16,83 0,33 7,36 0,63 4,35
Ev Eşyası 6,78 0,48 3,84 0,19 -1,74
Sağlık 2,55 0,16 0,02 0,07 2,59
Ulaştırma 13,90 0,12 8,04 0,20 0,03
Haberleşme 4,94 -1,85 -3,37 0,12 1,80
Eğlence ve Kültür 2,83 0,86 -0,47 2,35 12,84
Eğitim 2,48 1,16 4,52 2,50 5,11
Lokanta ve Oteller 5,51 0,74 9,78 0,86 7,34
Çeşitli Mal ve Hizmetler 3,97 1,23 5,09 1,59 16,21
Kaynak: TÜİK.
Eylül Ayı ÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim)
2010 2009
Ağırlık Aylık Yıllık Aylık Yıllık
ÜFE 100 0,51 8,91 0,62 0,47
Tarım 17,07 0,44 20,22 0,47 4,08
Sanayi 82,93 0,52 6,57 0,65 -0,32
Madencilik 2,62 0,86 8,31 3,64 6,49
İmalat 72,95 0,56 5,24 0,65 -0,94
Elektrik, Gaz ve Su 7,36 0,09 19,25 -0,60 1,22
Kaynak: TÜİK.
Bu rapor, fiyat istatistiklerinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanmasını izleyen iş günü içinde yayımlanmakta ve TCMB’nin bir önceki ayın enflasyon rakamlarına ilişkin ilk görüşlerini ifade etmekte olup, resmi fiyat istatistiklerinin açıklanması ile Para Politikası Kurulu toplantısı arasında geçen süre zarfında aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
