Web 2.0’a Genel Bakış ve Kütüphanelerde Uygulanışı

Web 2.0’a Genel Bakış ve Kütüphanelerde Uygulanışı

Yaşar Tonta Yaşar Tonta

Hacettepe Üniversitesi

Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

tonta@hacettepe.edu.tr

yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/

Plan

• Dijital yerliler, dijital göçmenler,

“dijital insanlar”

• Web 2.0

• Library 2.0

• “Yakınsama” ve kütüphanelere etkisi

• Gelecek

Küresel Yönelimler

• Başarı = Ölçek

• Yukarıdan aşağıya – Merkezileşmiş

• Geleneksel hiyerarşik örgüt

• Bilgi saklama

• Yerel farkındalık

• Yakın ilişkiler

• Başarı = Ölçek ve Karmaşıklık

• “Uçları” Güçlendirme

• Karma örgüt

• Bilgi paylaşımı

• Paylaşılan farkındalık

• İşbirliği ve Eşanlılık

Sanayi Çağı

Sanayi Çağı Bilgi Çağı Bilgi Çağı

• Yeni Davranışlar

• Yeni İlişkiler

• Yeni Yetenekler

• Yeni Teknolojiler

Cep telefonu kamerası Doğru Format

Ağa bağlı

Cep telefonu kamerası Doğru Format

Ağa bağlı

Film Kamerası Yanlış Format Ağa bağlı değil Film Kamerası Yanlış Format Ağa bağlı değil

Dijital kamera Doğru Format Ağa bağlı değil Dijital kamera Doğru Format Ağa bağlı değil Kişisel eğitmen

Video gösterici Ses arşivi

Personel takip

Ebeveyn denetim aracı??

Diğer….

Growing / Grown Up Digital

Dijital Yerliler, Dijital Göçmenler

http://www.marcprensky.com/writing/Prensky%20-%20Digital

%20Natives,%20Digital%20Immigrants%20-%20Part1.pdf

Farkı türlerdeki deneyimler farklı beyin yapılarına yol açıyor.

-Dr. Bruce D. Berry, Baylor Tıp Fakültesi

“Bilgisayarla büyüyen çocuklar bizden farklı düşünüyorlar. Hipermetin akıllar geliştiriyorlar. Oradan oraya atlıyorlar.

Sanki bilişsel yapıları sıralı değil

paralel.” . . . “Eğitim sistemlerimizdeki halihazırdaki baskın doğrusal

düşünme süreçleri oyun ve

bilgisayardaki web sörf süreçleriyle

gelişmiş beyinlerin öğrenmesini

gerçekte yavaşlatabilir.”

Dijital Yerliler

• Bilgiye hızlı erişim

• Paralel işlem

• Metin yerine grafik

• Rastgele erişim (hipermetin)

• Sürekli bağlantılı

• Oyunlar

Dijital İnsan

“Teknoloji tek başına sezgi, iyi muhakeme, sorun çözme yetenekleri ve berrak bir ahlaki pusulanın yerini alamaz. Ama hayal

edilemeyecek kadar karmaşık bir gelecekte, ne kadar akıllı olursa olsun dijital olarak güçlendirilmemiş bir insan, en akılsız ama dijital

olarak güçlendirilmiş bir insanın sahip olduğu bilgelik araçlarına

bile erişemeyebilir.”

Yeni Web Portalları olarak Sosyal Ağlar

• Sosyal ağlar: web içinde web’ler

• Sosyal ağlar Web 2.0 kullanarak çeşitli hizmetlere tek noktadan erişim sağlıyor

• Facebook 300.000 farklı uygulama sunuyor

• Facebook kullanıcıları GÜNDE 6 milyar dakika (4 milyon gün)

harcıyorlar

• Google’ın misyonu “dünyanın içeriğini düzenlemek”, sosyal ağların misyonu “dünyanın insanlarını düzenlemek”

• Misyon sanal güzergahlar

yaratmak değil bağlantılılık,

iletişim ve içeriği birleştirerek

takımyıldızı kümeleri yaratmak

Sosyal Medya Devrimi

http://www.youtube.com/watch?v=sIFYPQjYhv8

YouTube - Sosyal Medya Devrimi –

http://www.youtube.com/watch...

Blog’lar

Wiki’ler > Wikipedia

Ekşi Sözlük

. . CNN görüntüyü görür görmez Hollandalı resmi makamları arayarak uçağın

düştüğünü doğrulattı.

“Birkaç dakikada haberi vermeye başladık. Daha sonra görüntünün Twitter kullanıcısına ait olduğunu doğrulattık ve yayımladık.

Barnett “Bu, sosyal ağ sitelerinin yeni haberleri

duyurma ve görgü tanıklarının ifadelerine ulaşma açısından gerçek

bir değer olduğunu ispatlıyor ama web her

“You are what you tweet”!

Twitter

Kütüphane nerede?

Second Life “Bilgi Adası” (Info

Island)

Web 2.0 nedir?

“. . .Web’de iletişimi, güvenli bilgi paylaşımını, birlikte çalışabilirliği ve işbirliğini kolaylaştıran ikinci kuşak web geliştirme ve tasarımı.

Web 2.0 kavramları sosyal ağ siteleri, video paylaşım siteleri, wiki’ler, blog’lar ve folksonomiler gibi web

tabanlı toplulukların ve

uygulamaların gelişmesine

ve evrilmesine yol açtı.”

Web 2.0 özellikleri

• Zengin kullanıcı deneyimi

• Kullanıcı katılımı

• dinamik içerik

• metadata

• web standartları ve ölçeklenebilirlik

• açıklık

• özgürlük

• Kullanıcı katılımı yoluyla ortak akıl

Kaynak: http://en.wikipedia.org/wiki/Web_2.0

Web 2.0 + Library = Library 2.0 (Miller, 2005)

• Library 2.0 modern kütüphane hizmeti için gevşek tanımlanmış bir model: hizmetlerin kullanıcılara iletim biçimi açısından

kütüphane dünyasında bir geçişi yansıtıyor.

• Odak noktası içerik ve topluluk yaratmada

kullanıcı merkezli değişim ve katılım.

Library 2.0’ın dört özelliği

Web 2.0 ve kütüphaneler

Her zaman hizmete hazır

kütüphaneler. . .

Konu etiketleri bulutu, AquaBrowser,

Şikago Üniv. Kütüphanesi ön ucu

Huddersfield Üniv. Kütüphanesi

Kataloğu

HÜK kataloğunun “Amazoogle” benzeri

özellikleri

Gezgin kütüphaneler

M-NYPL

Text a Librarian

Cep telefonu kamerası Doğru Format

Ağa bağlı

Cep telefonu kamerası Doğru Format

Ağa bağlı

Film Kamerası Yanlış Format Ağa bağlı değil Film Kamerası Yanlış Format Ağa bağlı değil

Dijital kamera Doğru Format Ağa bağlı değil Dijital kamera Doğru Format Ağa bağlı değil Kişisel eğitmen

Video gösterici Ses arşivi

Personel takip

Ebeveyn denetim aracı??

Diğer….

QR (Quick Response) Kodu

http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/tonta.html

Yakınsama olgusu

• “teknolojilerin birbirinin içine geçmesi, fingirdeşmesi”

• Cep telefonu artık sadece bir iletişim aracı değil

• Kullanıcıların iş, öğrenme ve özel

yaşamları yakınsıyor

Kütüphanelerde yakınsama

• “Yer olarak kütüphane”nin azalan önemi

• Bilgi kaynaklarına uzaktan erişim

• Kütüphane ve bilgi hizmetlerinde artan rekabet

• Kütüphane türlerinin yakınsaması

• Yakınsayan teknolojiler aracılığıyla bilgi hizmetleri sağlama

• Bilgi hizmetlerini kullanıcıların olduğu yerlere taşıma (iş, öğrenme, ev ve seyahat çevreleri)

• Dış bilgi kaynakları ve hizmetlerini kütüphaneninkilerle bütünleştirme

• Kullanıcı tarafından sağlanan içerikle standart

içeriği bütünleştirme

Kütüphaneleri gelecekte neler bekliyor?

• Dijital yerliler bilgi kaynaklarının ve hizmetlerinin iş, çalışma ve sosyal çevrelerine iliştirilmesini

talep edecekler

• Bilgi kaynakları ve hizmetleri kullanıcılara Web 2.0, Web 3.0 ve Semantik Web aracılığıyla

sunulacak

• Bilgi hizmetleri kaynak merkezli olmaktan çok ilişki merkezli olacak (Lagoze, 2000)

• Gerçek ve sanal kütüphane hizmetleri birlikte

sunulacak

Web 2.0 Teknolojilerine ve Uygulamalarına Genel Bakış

Yaşar Tonta Yaşar Tonta

Hacettepe Üniversitesi

Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

tonta@hacettepe.edu.tr

yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/