İ k t i b a s l a r
EDİRNE NASIL KALKINIYOR?
Değerli gazeteci Yekta Ragıp ÖNEN, (Dünya) gazetesinde Edirne hakkın-da seri halinde yazılar yazmıştır. Edir-ne'nin bakımsız halini çok güzel izah eden son parçasını aynen iktibas ediyo-ruz :
Edirne sivil mimarimizin değerli eserleri çökerken, bununla muvazi ola-rak şehirde hayatiyetini kaybetmiş Edirne'nin hususiyetini teşkil eden san'at şubeleri yok olmuş, nüfusu yıl-dan yıla eksilerek 36.000 rakamına ka-dar inmiştir.
Bu şehri ilçelerinden gelerek bes-liyen, buraya canlılık katan on binler-ce insan İstanbul'a gelmekte buradan alış veriş yapmaktadırlar. Eskiden Edir-neye bağlı bucaklar da ilçe haline ge-lince, mahkemeler, tapu ve kadastro ve buna benzer işler için gelen halk adım atmaz olmuştur.
Edirne'nin ticarî hayatının gelişmiş zamanında buraya bilhassa İtalyanlar gelir. Koza tohumu alırlardı, bu şeh-rin ipekçiliği de Bursa'dan ilerde idi. Peynircilik, sabunculuk, sasacıyenin şöh-reti vardı. Bu san'at kolları da sön-müş.. şehrin ticarî iktisadî hayatı cılız hale gelmiştir. Edirne'de mektupçuluk, Valilik etmiş eski Ticaret Bakanların-dan Şakir Kesebir, ferdî teşebbüs ola-rak bir hamleye girişmiş, başında bu-lunduğu Kredi Bankasının burada se-nelerce evvel bir şubesini açmış, fakat ne hazindir ki, maddî müzaharete ka-vuşamamıştır. Bununla beraber Edirne-ye olan bağlılık ve sevgisinin bir teza-hürü olarak şube için modern bir bina inşa ettirmiştir. Edirne'nin bağcılığı ve bahçeciliği de ölmüştür. İçinden üç ne-hir geçen Londra - Hindistan yolu üze-rinde bulunan bir sınır şehri böyle mi kalmalı? Edirne'de vakıflar tarafından senelerce evvel bir otel inşasına baş-lanmış, fakat hâlâ bir türlü açılama-mıştır. Edirne'nin millî heyecan günü olan kurtuluş gününde bulunmak üze-re gidenler konforlu bir otel bulama-makta, ev bozması otellere adım atan turistler merdivenleri tamamlamadan inerek kaçmakta.. Kırkpınar güreşlerini takibe giden meraklılar da otobüs ve kamyonlar içinde yatmaktadırlar. Şe-hirde lokanta da yoktur. Bir kaç aşçı
dükkânına girmekte geç kalırsanız ka-rın doyurmaktan da mahrum olursunuz!
Edirne'de san'at eserlerini onar-mak bir kaç yüz bin liralık bir iş ol-madığı gibi, bir iki yıla sığdırılacak ka-dar da küçük bir iş değildir. Sınır şeh-rimizin anıtları, ticaret ve sanayi ile kalkınabilmesi için hükümetin en kısa zamanda dikkatini bu şehre çevirmesi lâzımdır. Edirne'de barınmak karar ve azminde olanlar, bu şehri sevenler bu-nu istiyor ve bekliyorlar.
Edirne nasıl kalkınabilir? Evvelâ inceleme, maddî imkânla desteklenecek bir plân! Âbideleri onarırken şehrin yollarını yapmak, oteller inşa ettirmek, için turizmi canlandırmak, ticaret ve sanayii kalkındırmak, bağ ve bahçeci-liği geniş himayeye almak başlıca iş-lerdendir.
Edirneye giderken en acı duyulan şey, trenin kısa bir müddet de olsa ana vatandan koparılmış, fakat bugün ya-bancı olan bir topraktan geçmesidir.
Edirneye tren yolu ile gidenleri, bu çok acı ve ıstıraplı dakikaları yaşamak-tan bir an evvel kurtarmalıyız. Kendi hür topraklarımızdan beş on ki-lometrelik yeni bir tren hattı döşemek-ten elbette âciz değilizdir.
Edirne için hususî bir kalkınma kanununa ihtiyaç olduğu kanaatinde-yim. İlgililerin yapacakları esaslı ince-lemeler bu şehrin nasıl canlandırılabi-leceğini, tarihî eserlerin ne kadar za-manda onarılabileceğini ortaya koya-caktır. Şu noktayı da bilhassa belirt-mek vazifemdir: Birkaç eserin onarımı ihaleye çıkarılmış, fakat kimse istekli çıkmamıştır. Kanunî mevzuatın ve üc-retlerin bunda büyük rolü olduğunu söylediler. Restorasyon işinde, ihtisasa değer bahasını vermek şarttır. Bu da önemle dikkate alınacak hususlardan biridir.
Eski eserleri sevenler, Türk sivil mimarisinin hayranı olanlar, ilgililer, ilk fırsatta Edirneye gidiniz, hattâ ko-şunuz.. Orada, bir zamanlar dünyaya ün salmış sanatkârlarımızın ellerinde yük-selmiş şaheserlerin ne halde bulundu-ğunu görünüz. Elinizde bir güç varsa, onu bu eserlerin bir an evvel kurtarıl-ması uğrunda kullanınız!
Ben bir kaç yazı ve resimle bugün-kü Edirneyi tesbit etmiş, nazarların
ö-nüne sermiş bulunuyorum. Ümit ve te-menni ederim ki şehri sevenlerin his-siyatına tercüman olduğum şu yazılar ma'kes bulsun ve biz Edirne'ye «sımsı-kı yerleşiverelim» adımını bir an ev-vel atalım!
Arkitekt'in notu: Başka şehirlere milyonlar sarfeden Vakıflar idaresinin 1952 de başladığı bir otel yavrusunu elân bitirememesi şayanı hayrettir. Her de-virde ihmale uğrayan Edirneye karşı gösterdiğimiz bu alâkasızlık acaba daha ne kadar devam edecektir. Edirneyi, kültür, sanat ve ekonomi bakımından kalkındırmak vazifemiz olduğunu idrâk etmeliyiz.
AYDINLATILMASI GEREKEN H A K İ K A T L E R
(Akşam gazetesinden), (Feridun Er-gin) şöyle yazmaktadır:
DP. li bir milletvekilinin geçen haf-tadanberi Meclis ve hükümetin kayıtsız-lıkla karşılayamıyacakları bazı beyanlar yaptığını bildiren gazete ve mecmua ha-berlerine rastlanmaktadır.
Bu beyanlardan bir tanesi, barajlar inşaatına aittir. İddia edildiğine göre, tecrübesizlik yüzünden, şimdiye kadar kurulan barajlar bir misli pahalıya mal olmuş.. Diğer bir ifade ile, yüz milyon-larca lira değerinde para ve döviz ziyan edilmiş.
Hakikatin ne olduğunu bilmiyoruz. İki ihtimal var. İnşaat mühendislerinin yıllık kongresinde bir milletvekili tara-fından böyle bir konuşma yapılmış ise, resmî makamlar tahkikat açmak mecbu-riyetindedirler. Zira kanunlar bilgisizlik, tecrübesizlik veya ihmalkârlık dolayı-siyle devlet hazinesinin zarara sokulma-sına müsamaha gösteremezler.
Eğer bahis mevzuu milletvekilinin konuşması umumî efkâra yanlış akset-tirilmiş ise, hakikati aydınlatmak vazi-fesinin Nafia Bakanlığına düşeceğine şüphe yoktur. Uydurma haberlerin se-bebiyet verebileceği dedikoduları kuru ve sert tekziplerle önlemeğe imkân ol-madığını müşahedeler göstermektedir. Nafia Bakanlığının bir basın toplantısı tertipleyerek şimdiye kadar barajlara ne harcandığını ve kilovat başına diğer memleketlerden ne kadar ucuza veya pahalıya istihsal yapıldığını açıklaması lâzımdır.
