• Sonuç bulunamadı

Bazı Parlak Brom (Bromus Catharticus Vahl.) Hatlarının Trakya Bölgesi Koşullarındaki Kuru Ot Verimleri Ile Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Bazı Parlak Brom (Bromus Catharticus Vahl.) Hatlarının Trakya Bölgesi Koşullarındaki Kuru Ot Verimleri Ile Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi"

Copied!
42
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

T.C. NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ

Bazı Parlak Brom (Bromus catharticus Vahl.) Hatlarının Trakya Bölgesi Koşullarındaki Kuru Ot Verimleri ile Kalite Özelliklerinin

Belirlenmesi

Proje No: NKUBAP.00.24.AR.13.23

Doç. Dr. Mehmet Levent ÖZDÜVEN Prof. Dr. Metin TUNA

TEKİRDAĞ-2016 Her hakkı saklıdır

(2)

i Proje No: NKUBAP.00.24.AR.13.23

Proje Adı: Bazı Parlak Brom (Bromus Catharticus Vahl.) Hatlarının Trakya Bölgesi Koşullarındaki Kuru Ot Verimleri Ile Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Önsöz

Ülkemiz hayvancılığının bugün karşı karşıya bulunduğu bu sorunun en önemli nedenlerinden biri hayvancılığımızın ana besin kaynağı olan kaba yemin yeterli düzeyde üretilememesi ve üretim maliyetinin yüksek olmasıdır. Uzun yıllardan beri süregelen bu kaba yem sorununun kalıcı bir şekilde çözüme kavuşturulabilmesi ise ucuz ve güvenilir yem kaynakları olan çayır mera alanlarını daha verimli kullanma ve tarım alanlarında yem bitkisi üretimine daha geniş yer ayırma ile mümkündür. Bunu gerçekleştirebilmek için de yüksek verim ve kalite değerlerine sahip, lokal ekolojilere uyum sağlamış yeni yem bitkisi tür ve çeşitlerine acilen gereksinim bulunmaktadır.

Bromus catharticus Vahl ülkemizin iklimine sahip birçok ülkede yaygın olarak yetiştirilen önemli bir serin mevsim buğdaygil yem bitkisi olup, hem otlatma amacıyla meralarda hem de kuru ot üretimi amacıyla tarım alanlarında yetiştirilmektedir. B.

catharticus yem bitkisi olarak yüksek biyolojik verimi yanında, kuraklığa diğer serin mevsim buğdaygil yem bitkilerinden daha dayanıklı olmasından dolayı ülkemizin birçok bölgesinde başarı ile yetiştirilerek kaba yem sorununun çözümüne katkı sağlama ihtimali yüksek olan bir türdür.

Namık Kemal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi desteği ile yürütülen bu proje değişik kaynaklardan (Yeni Zellanda, Arjantin, Şili, ve Amerikan Ulusal Gen Bankası) elde edilmiş 100 parlak brom aksesyonunu temsilen 1000 genotipin Fakültemiz deneme alanında aralıklı olarak ekilerek bir ön değerlendirmeden geçirilmesi sonucu ümitvar olarak görülen ve seçilmiş olan 23 parlak brom (Bromus catharticus Vahl.) hattının Trakya Bölgesi koşullarında yem bitkisi olarak performansları ile yem değerlerinin kimyasal analizler ve in vitro enzim tekniği ile organik madde sindirilebilirliğinin saptanması amacıyla yürütülmüştür. Çalışmadan elde edilecek sonuçlar genelinde, ileride biyolojik materyal ile saha koşullarında yapılabilecek çalışmalara veri tabanının oluşturulması amaçlanmaktadır.

(3)

ii ÖZET

Bu araştırma projesi bazı parlak brom (Bromus catharticus Vahl.) hatlarının Trakya bölgesi koşullarındaki kuru ot verimleri ile kalite özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada bitki materyali olarak yurt dışından (Yeni Zellanda, Arjantin, Şili, ve Amerikan Ulusal Gen Bankası) temin edilerek oluşturulmuş olan parlak brom koleksiyonunu oluşturan aksesyonların daha önce Namık Kemal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü deneme alanlarında aralıklı olarak yetiştirilmesi sonucu ümitvar olarak görülen 23 genotip kullanılmıştır.

Çalışmadan elde edilen sonuçlara göre hatların kuru madde, organik madde ve sindirilebilir madde verimlerinin sırasıyla 962. 69 – 463.35, 891.99-437.11, ve 613.53- 282.60 kg/da arasında değiştiği ve hatlar arasında gözlenen bu farklılıklarında istatistiki açıdan önemli olduğu bulunmuştur.

Sonuç olarak bu çalışmada Bromus catharticus L. hatlarının ruminant beslemede büyük bir potansiyele sahip oldukları ve Trakya bölgesinde başarıyla yetiştirilebilecekleri ortaya konmuştur. Bundan dolayı B. catharticus’un ülkemizde mevcut olan kaliteli kaba yem sorununun çözüme kavuşturulmasında katkı sağlayacak önemli bir alternatif yem bitkisi olabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle bu çalışmada ot verimi ve besleme değerleri bakımından öne çıkan ilk 10 hat ile daha geniş alanlarda daha kapsamlı denemeler kurularak hem en yüksek performanslı hat belirlenmeli ve tesçil ettirilmeli hemde bölgemiz şartlarında kuru ot (yalın ve karışım) ve tohum üretimi amacıyla hattın yetiştiriciliğine en uygun teknikler belirlenmelidir.

Anahtar Kelimeler: Bromus catharticus Vahl, Kuru ot verimi, Kimyasal bileşim, Organik madde sindirimi, Nispi yem değeri

(4)

iii

Determination of hay yield and quality characteristics of some rescue grass (Bromus catharticus Vahl) lines in Trakya conditions.

Abstract

The objective of this research project was to determine hay yield and quality characteristics of hay of some rescue grass (Bromus catharticus Vahl) lines grown in Trakya region of Turkey. Twenty three promising genotypes selected among space planted accessions grown experimental farm of Field Crops Department, Agriculture Faculty, Namık Kemal University which were obtained from plant breeders and gene banks of various countries (New Zealand, Argentina, Chile, USA), were used as plant materials in the study.

Based on the results of the study, dry matter, organic matter and digestable organic matter yields of rescue grass lines varied respectively between 962. 69 – 463.35, 891.99-437.11, ve 613.53-282.60 kg/da. The observed differences among lines were statistically important.

In conclusion, the results of this study indicate that rescue grass has a high potantial in feding of farm animals and can be grown successfully in Trakya region of Turkey. All of these make it obvious that rescue grass can be an important alternative warm season grass that can make a serious contribution to solve long term forage proplem in Turkey. Therefore, larger field trials using best performing 10 lines must be established through out Turkey to determine best line and agronomical techniques to grow resque grass in Turkey for hay (pure or mix) and seed production. The best performing line should also be registered as cultivar.

Key words: Bromus catharticus Vahl, hay yield, Chemical composition, Organic matter digestibility, Relative feed value

(5)

iv İÇİNDEKİLER DİZİNİ

ÖNSÖZ ı

ÖZET ıı

ABSTRACT ııı

İÇİNDEKİLER DİZİNİ ıv

KISALTMALAR DİZİNİ v

ÇİZELGE LİSTESİ vı

RESİM LİSTESİ vıı

1. GİRİS 1

2. KAYNAK ÖZETLERİ 3

3. MATERYAL VE YÖNTEM 7

4. ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA 12

4.1. Tekirdağ Lokasyonunda Elde Edilen Sonuçlar 12

4.1.1. Gelişme Durumu ve Pas Gözlemleri 12

4.1.2 Bitki Boyu 12

4.1.3. Ot Verimi 13

4.2. Edirne Lokasyonunda Elde Edilen Sonuçlar 15

4.2.1. Gelişme Durumu ve Pas Gözlemleri 15

4.2.2. Bitki Boyu 15

4.2.3. Ot Verimi 16

4.3. Yemlerin Kimyasal Bileşimi 18

4.4. Yemlerin KMS, KMT,NYD, OMS ve ME İçerikleri 22

4.5. Yemlerin KM, OM ve SOM Verimleri 26

5. SONUÇ 30

6. KAYNAKLAR 31

(6)

v KISALTMALAR DİZİNİ

ADF : Asit Deterjan Lif ADL : Asit Deterjan Lignin Da : Dekar

g: : Gram HK : Ham Kül HP : Ham Protein Hsel : Hemiselüloz kg : Kilo Gram KM : Kuru madde

KMS : Kuru Madde Sindirimi KMT : Kuru Madde Tüketimi NDF : Nötr Deterjan Lif NYD : Nispi Yem Değeri

OMS : Organik Madde Sindirilebilirliği SOM : Sindirilebilir Organik Madde P : P değeri

(7)

vi

ÇİZELGE LİSTESİ Sayfa

Çizelge 2.1. Projede kullanılan hatların aksesyon no ve orijinleri 7 Çizelge 3.1. 2015 yılı Tekirdağ koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L.

hatlarının gelişme durumu ve pas hastalığı gözlemleri 12 Çizelge 3.2. 2015 yılı Tekirdağ koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L.

hatlarına ait ortalama bitki boyu (cm) değerleri 13

Çizelge 3.3. 2015 yılında Tekirdağ koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus

L. hatlarına ait ortalama yeşil ve kuru ot verimleri (kg/da) 14 Çizelge 3.4. 2015 yılı Edirne koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L.

hatlarının gelişme durumu ve pas hastalığı gözlemleri 15 Çizelge 3.5. 2014 yılı Edirne koşullarında ot üretimi için yetiştirilen Bromus

catharticus L. hatlarına ait ortalama bitki boyu (cm) değerleri 16 Çizelge 3.6. 2015 yılı Edirne koşullarında ot üretimi için yetiştirilen Bromus

catharticus L. hatlarına ait ortalama yeşil ot verimi (kg/da) 17 Çizelge 3.7. 2015 yılı Edirne koşullarında ot üretimi için yetiştirilen Bromus

catharticus L. hatlarına ait ortalama kuru ot verimi (kg/da) 18 Çizelge 3.8. Bromus catharticus L. hatlarının kimyasal bileşimleri, % 19 Çizelge 3.9. Bromus catharticus L. hatlarının KMS, KMT, NYD, OMS ve ME

içerikleri 23

Çizelge 3.10. Bromus catharticus L. hatlarına ait KM, OM ve SOM verimi, kg/da

27

(8)

vii

RESİM LİSTESİ Sayfa

Şekil 1. Namık Kemal Üniversitesi Deneme alanlarında kurulmuş olan denemenin görünüşü. (A. Sonbahar, B. Erken bahar, C. Tam başaklanma, D.

Biçim sonrası gelişim 9

Şekil 2. Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Deneme alanlarında kurulmuş

olan denemenin görünüşü. (A. Erken bahar, B. Tam başaklanma) 9

(9)

1 1. GİRİŞ

Bu gün ülkemizde yaşanan ve herkes tarafından bilinen kırmızı et probleminin en önemli sebeplerinden bir tanesi, hayvancılık sektörünün ihtiyacı olan ucuz ve besleme değeri yüksek kaba yemin ülkemizde yeterli düzeyde üretilememesidir. Bu durumda da üreticilerimiz fiyatı yüksek olan kesif yemlerin kullanımına yönelmek durumunda kalmaktadırlar. Bu nedenle, yem girdilerinin yüksek olmasından dolayı son zamanlarda ülkemizde hayvansal ürünlerin fiyatı ülkemiz insanlarının alım güçlerinin çok üzerinde gerçekleşmeye başlamıştır. Diğer taraftan üretimi yapan üreticilerde yaptıkları üretim karşılığında elde ettikleri gelirin çok düşük olmasından yakınmakta ve bundan dolayı hayvansal üretim faaliyetlerini durdurmak zorunda kalmaktadırlar. Sonuç olarak ülkemizde hayvancılık sektörü gerilemekte, insanlarımız da gerektiği gibi beslenememektedir. Ülkemiz insanları yıllardan beri süre gelen bu kötü gidişatın etkilerini özellikle 2009 yılı sonlarında çok ciddi bir şekilde hissetmeye başlamışlardır. Ülkemizde yükselen hayvansal ürün fiyatları, özelliklede etin fiyatı gerek yazılı gerekse görsel medyada uzun bir süre ana gündem maddeleri arasında yer almıştır.

Ülkemizin önemli istihdam kaynaklarından biri olan hayvancılık sektörünün geliştirilmesinde çözülmesi gereken en önemli sorunlardan biri kaliteli ve ucuz kaba yem ihtiyacının karşılanmasıdır. Kaba yemler hayvan besleme fizyolojisine uygunluğu olmalarının yanı sıra, kaliteli ve ucuz olmaları durumunda pahalı olan ve daha ziyade insan beslenmesinde kullanılan yoğun yemlerin kullanımını azaltmaktadır. Kuru ot, yeşil yemler ve silo yemleri gibi kaba yemlerin maliyetlerinin düşük olması hayvancılık işletmelerinin karlılığını artırmaktadır (Alçiçek ve ark. 2010). Hayvancılık işletmelerinde üretim maliyetlerinin %60-70’ini yem girdilerinin oluşturması, yemleme ile yapılacak iyileştirmenin karlılığa etkilemesi de mümkündür (Serin ve Tan 2001, Alçiçek 2002). Bu amaçla hayvan beslemede temel kaba yem kaynağı olarak; çayır meralar, baklagil yem bitkileri ile tahılların sap ve samanlarından yararlanılmaktadır. Ancak gerekli olan kaliteli kaba yemin tamamı bu kaynaklardan sağlanamamaktadır. Yem açığının kapatılabilmesi için çeşitli alternatifler araştırılmaktadır (Canbolat 2012).

Hayvan beslemede kullanılan yem bitkileri tarımımızda uzun yıllardan beri ciddi bir gelişme olmamış ve tarla tarımı içindeki oranı ancak %8 civarlarına ulaşabilmiştir. Bu oran tarımı gelişmiş ülkelerde çok daha yüksektir. Çok değişik toprak, iklim ve üretim desenlerine sahip olan ülkemizde, bilinen ve dünyada yaygın olarak tarımı yapılan pek

(10)

2

çok yem bitkisinin tarla koşullarında başarıyla yetiştirilmesi mümkündür. Buna rağmen ülkemizde çok az sayıda yem bitkisi tür ve çeşidinin tarımı yapılmakta ve mevcut bitkilerle, yem bitkileri tarımını geliştirmek çok kolay görülmemektedir. Bu nedenle, ülkemizin farklı bölge ve şartlarına adapte olabilecek yeni yem bitkisi türlerinin belirlenerek onların üstün performanslı çeşitlerinin geliştirilmesini gerektirmektedir (Canbolat 2012).

Parlak brom Güney Amerika orijinli bir tür olup, ülkemiz iklimine benzer bir iklime sahip birçok bölgede yaygın olarak yetiştirilen önemli bir serin mevsim buğdaygil yem bitkisidir. Avusturalya, Arjantin, Fransa ve Yeni Zelanda gibi ülkelerde hem otlatma amacıyla meralarda hem de kuru ot üretimi amacıyla tarım alanlarında yetiştirilmektedir.

Bu sebeple parlak brom ülkemizde yem bitkisi ekim alanlarının genişletilmesi ve meraların ıslahında kullanılabilinecek ümitvar bir türdür.

Bu araştırma değişik kaynaklardan (Yeni Zellanda, Arjantin, Şili, ve Amerikan Ulusal Gen Bankası) elde edilmiş 100 parlak brom aksesyonunu temsilen 1000 genotipin Fakültemiz deneme alanında aralıklı olarak ekilerek bir ön değerlendirmeden geçirilmesi sonucu ümitvar olarak görülmüş ve seçilmiş olan 23 parlak brom (Bromus catharticus Vahl.) hattının Trakya Bölgesi koşullarında yem bitkisi olarak performansları ile yem değerlerinin kimyasal analizler ve in vitro organik madde sindirilebilirliği ile saptanması amacıyla yürütülmüştür. Çalışmadan elde edilecek sonuçlar genelinde, ileride biyolojik materyal ile saha koşullarında yapılabilecek çalışmalar veri tabanının oluşturulması amaçlanmaktadır.

(11)

3 2. KAYNAK ÖZETLERİ

Bromus cinsi, Gramineae familyasının Festucea oymağının bir üyesidir (Wolff ve ark. 1996). Smith (1970)’in yapmış olduğu sınıflandırmaya göre Bromus cinsi altı alt gruba ayrılmıştır. Bu altı alt gruptan biri olan ceratechloa, Gen merkezi Kuzey Amerika, Meksika ve Güney Amerika’da bulunan 6 oktaploid tür ile Güney Amerika’da yetişen 7 heksaploid türü içermektedir. Bromus cartharticus Vahl gen merkezi Güney Amerika olan bu 7 hexaploid türden birisi olup, tek veya iki yıllık bir serin mevsim buğdaygil türüdür. Kompleks bir tür olan B. catharticus Wahl, Bromus uniloides H. B.

K., Bromus schraderi Kunth ve Bromus willdenowii Kunth gibi botanik adlarla da bilinmektedir (Hume 1990). Matthei (1986) B. catharticus’un Arjantinde cebasilla, Şilide lanca, llanco, cebadilla, pasto del perro adıyla bilindiğini, Pavlik (1995) ile Wolff ve arkadaşları (1996) Amerika Birleşik Devletlerinde chilean brome, cebradilla criolla, cebdilla australiana, ve rescue grass, ve Yeni Zellanda’da praire grass adlarıyla anıldığını bildirmişlerdir. Bromus catharticus Vahl ülkemizde ise parlak brom adı ile tanınmaktadır. Planchuelo (2006) morfolojik incemeler yaptığı çalışmasında B.

stamineus veya B. cebadilla olarak bilinen türün aslında B. catharticus’unbir varyetesi olduğunu saptamıştır.

B. catharticus’un doğal gelişim alanı Güney And dağlarından Arjantin Patogonyasına uzanan ve Şili’yi de içeren coğrafi bölgedir (Gutierrez ve Pensiero nun 1998). Matthei (1986) türün Şilinin dağlık kesiminden sahil kesimine kadar geniş bir dağılım gösterdiğini bildirmiştir.

B. catharticus uzun boylu, dik gelişen, yumak oluşturan ve geniş yapraklar taşıyan az sayıda kalın sapa sahip bir bitkidir (Hume 1991a). B. catharticus türü içerisinde yer alan bitkiler generatif gelişme için soğuklamaya (vernelizasyon) ihtiyaç duymayıp, uzun gün şartlarında bahar ortalarından sonbahar ortalarına kadar sürekli generatif saplar oluşturabilme yeteneğine sahiptir (Hume 1991b).

B. catharticus kışın soğuk, ve yazın sıcak ve kurak aylarında diğer çok yıllık serin mevsim buğdaygil türlerine göre daha iyi performans göstermektedir (Fraser 1982;

Belesky ve ark., 2006). Wilson (1977) ise gelişme bakımından B. catharticus türünün en az Lolium perenne ve Lolium multiflorum kadar iyi performans gösterdiğini bildirmiştir. Burges ve ark. (1986) yılın soğuk zamanlarına kadar vejatatif gelişimini sürdürmesi ve kurağa daha dayanıklı olması gibi özellikleri nedeniyle B. catharticus’a

(12)

4

geleneksel serin iklim çayır mera bitkilerinde verimin azaldığı zamanlarda bile üretkenliğini devam ettirebilme yeteneği kazandırdığını bildirmektedir.

Daha önce yapılmış olan morfolojik karakterlere dayalı incelemelerde tür içerisinde büyük bir varyabilite olduğu tespit edilmiştir (Perez Lopez 1975, Szpiniak ve ark. 1995, Arturi 1983, Pahlen 1986, Garcia ve Arturi 1992, Spiniak 1995, Wolff 1996, Pistrole 1999). Aulcino ve Arturi (2002) Arjantin’deki Bromus catharticus populasyonları arasındaki fenotipik değişkenlikler ve varyetebilitenin belirlenmesi amacıyla yürüttükleri çalışmalarında kantitatif özellikler üzerindeki genetik ve çevresel etkileri incelemişlerdir. Araştırıcılar, yürüttükleri çalışmada toplam fenotipik varyasyonun büyük oranda çevresel etmenlerden kaynaklandığını gözlemiş ve türde fenotipik özelliklerin büyük bir esneklik gösterdiğini bildirmişlerdir. Bununla beraber moleküler marker sistemleri kullanılarak tür üzerinde günümüze değin yapılmış olan tek araştırmada türün genetik çeşitliliğinin sanıldığı kadar yüksek olmadığı saptanmıştır (Puecher ve ark. 2001).

Frame ve Morrison (1988) yaptıkları çalışmada Bromuscatharticus’un sindirile bilirliğinin Lolium perenne den biraz daha düşük olmakla birlikte, Phleum pratense, Phalarisarundinacea L. ve Dactylis glomerata’dan çok daha yüksek olduğunu bildirmişlerdir. Aynı çalışmada B. Catharticus’un suda çözünebilir karbonhidrat oranın Lolium multiflorum’dan daha düşük bir değere sahip iken Dactylis glomeratave Phelum pratense’den belirgin derece yüksek olduğunu gözlemlemişlerdir.

Hume (1991a) çalışmasında, B. catharticus ve Lolium multiflorum arasındaki önemli gelişim ve kalite kriterlerini karşılaştırmalı olarak incelemiştir. Bu çalışmada B.

catharticus’un daha kısa boylu olmasına karşın daha çok kardeşlendiği, L.

multiflorum’a göre daha fazla yaprak aksamı oluşturduğu ve daha derine inen, toprağa daha fazla yayılmış köklere sahip olduğunu saptamıştır. Gelişmiş ve derine giden kökleri, B. catharticus’un nitrojen fakiri topraklarda bile nitrojen içeriğinin yüksek olmasını sağladığı saptanmıştır (Hume ve Lucas 1987).

Fraser (1982) araştırmasında yalın olarak ekilen Bromus catharticus çeşitlerinin 8600 kg/ha ile 16800 kg/ha arasında kuru madde üretiklerini tespit etmiştir. Aynı çalışmada yalın olarak ekilen yoncanın kuru madde (KM) verimlerinin 18500-19500 kg/ha arasında olduğu saptanmıştır. Yonca ile Bromus catharticus’un karışım halinde birlikte ekilmesinde ise KM veriminin 19000-22400 kg/ha arasında olduğu saptanmıştır.

Hume (1991b) yaptığı bir çalışmada yüksek verim ve yüksek kaliteli yem elde etmek

(13)

5

için biçim zamanının belirlenmesinde KM oranı, kimyasal bileşikler ve sindirilebilirlik özelliklerinin dikkate alınması gerektiğini bildirmiştir.

Simon ve ark. (1983) Fransa’da yapmış oldujkalrı araştırmalarında B.

catharticus’un kültür çeşitlerinin ot verimi bakımından L. prenne, L. multiflorum, L.

prenne x L. multiflorum melezleri, Dactylis glomerata ve Festuca arundunacea Schreb den daha iyi olduğu saptanmıştır.

Bromus catharticus’un çiçeklenmesi üzerine yapılan çalışmalarda, cleistogamik (çiçekler açılmadan döllenen) ve chasmogamik (çiçekler açıldıktan sonra döllenen) olmak üzere iki çeşit çiçeklenme biçimi sergilediği, genelde otogam bir bitki olmakla birlikte çok düşük oranda allogam özellikte sergilediği gözlemlenmiştir (Caldera ve Pahlen 1984, Naranjo 1985, Pahlen 1986 ve Morant 1990). Bu türde chasmogamic çiçeklenme genellikle bahar başında ortaya çıkarken, cleistogamic çiçekler bahar sonunda belirirler ve yaz boyunca varlıklarını sürdürürler (Perez Lopez 1975).

Ragonese ve Marco, 1941 ile 1943 tarihli çalışmalarında B. catharticus’ta çiçeklenme zamanının fotoperiyot ve toprak nemi tarafından belirlendiğini söylemektedirler. Karim (1970) generatif gelişimin uzun fotoperiyot döneminde olduğunu bildirmiştir.

Falloon ve Hume (1988) yaptıkları alan çalışmalarında başakta gelişen bir pas türü olan Ustilago bullata Berk. pas’ının B. catharticus türünün yem verimi üzerine olan etkilerini incelemişledir. Bu araştırmada Ustilago bullata Berk. pas’ının çiçeklenme sorunlarına yol açarken, başak sayısını azalttığı gözlemlenmiştir. Ustilago bullata Berk. pas’ının biçilen yaprak ve sapların tekrar gelişiminde başarısızlığa yol açarak yem verimini düşürdüğü saptanmıştır. Buna ek olarak aynı çalışmada, Ustilago bullata ile enfekte olan bitkilerin bakteriyel hastalıklara daha duyarlı hale gelip hayatta kalma oranlarının düştüğü gözlenmiştir.

Fallonun çalışmalarında (1976; 1979a) Ustilago bullata pasının B. catharticus türünün yem verimini büyük ölçüde düşürdüğü saptanmıştır. Araştırıcı yaptığı bu çalışmalarda bitkinin arazide tesisinin, tutunmasının ve üretkenliğinin bu pasça azaltıldığını saptamıştır. Bu pasın en dikkat çekici etkisi, enfekte olan bitkilerin tümünün (pas görülmeyen bitkiler hayatlarını sürdürürlerken) çıkışı izleyen 9-10 aylık bir sürenin sonunda ölmeleri olmuştur. Pas nedeniyle oluşan bitki ölümünün aşırı yağışlar ve göllenme stresinin yol açtığı ölümlerden daha yüksek olduğu saptanmıştır.

Fisher ve Holton nun (1957) sera koşullarında yürüttükleri çalışmalarında Ustaligo bullata ile enfekte olan bitkilerin kök patojenlerine karşı, enfekte olmayan bitkilere oranla, çok daha hassas oldukları tespit edilmiştir. Öte yandan tohumların ekimden önce

(14)

6

fungisitle muamele edilmesiyle hasata kadar pas sorununun önemli ölçüde engellendiği saptanmıştır (Fallon ve Rolstonu 1986).

Bromus cartharticus üzerine yapılan sitogenetik çalışmalarda temel kromozom sayısı x=7 olarak bulunmuştur. Naranjo (1985) tarafından yapılan çalışmalarda Bromus catharticus’un 2n=42 kromozom sayısı ile A, B, ve C genomlarına sahip hekzaploid bir tür olduğu saptanmıştır.

Sahip olduğu üstün özelliklerden dolayı son yıllarda B. catharticus’a duyulan ilgi artmaya başlamıştır. Ancak, diğer serin mevsim buğdaygil türlerine kıyasla B.

catharticus hakkında mevcut olan bilgi birikimi çok daha sınırlıdır. Ülkemizde ise bu tür ile ilgili daha önce yapılmış bir çalışmaya rastlanmamıştır.

(15)

7 3. MATERYAL ve METOT

Bitki materyali:

Bu projede Tarla Bitkileri Bölümünde daha önce yürütülmüş çalışmalarda seçilmiş olan 23 adet hat bitki materyali olarak kullanılmıştır (Tablo 1).

Çizelge 2.1. Projede kullanılan hatların aksesyon no ve orijinleri

Tohumların çimlendirilmesi:

Hatlara ait tohumların sayısının sınırlı olmasından dolayı tohumlar petri kabı içerisinde kaptan solusyonu (fungisit) ile ıslatılmış 2 tabaka havlu kağıt arasında çimlendirilmiştir. Çimlenmeden sonra elde edilen fideler viyollere şaşırtılmıştır. Fideler yaklaşık 5 hafta kadar viyollerde yetiştirilmiştir.

Hat No

Aksesyon No

Tür adı Origin

1 Bareno Hollanda

2 197848 Bromus catharticus var. catharticus - 3 283204 Bromus catharticus var. catharticus Japonya

4 ARBR-12a - -

5 ARBR-12b - -

6 283203 Bromus catharticus var. catharticus Uruguay 7 595121 Bromus catharticus var. catharticus ABD 8 304864 Bromus catharticus var. catharticus Arjantin 9 316173 Bromus catharticus var. catharticus Avustralya 10 595114 Bromus catharticus var. catharticus ABD

11 ARBR01 - Hollanda

12 ARBR-37a - Hollanda

13 217583 Bromus catharticus var. catharticus Hindistan 14 168564 Bromus catharticus var. catharticus Avustralya

15 284111

Bromus catharticus var. catharticus

Güney Afrika 16 413792 Bromus catharticus var. catharticus Fransa

17 634281 - -

18 ARBR-37b - Hollanda

19 283202 Bromus catharticus var. catharticus Fransa 20 197848 Bromus catharticus var. catharticus

21 469243 Bromus catharticus var. catharticus ABD 22 595125 Bromus catharticus var. catharticus ABD 23 217593 Bromus catharticus var. catharticus Hindistan

(16)

8 Tarla denemelerinin kurulması:

Tarla denemeleri 2014 yılı sonbaharında (10-12 Ekim, 2014) Tekirdağ (Namık Kemal Üniversitesi Deneme Alanı) ve Edirne (Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Deneme Alanı) olmak üzere 2 lokasyonda kurulmuştur. Denemeler her iki lokasyondada 3 tekrarlamalı olarak kurulmuş ve parseller 3 metre uzunluğunda 1 sıradan oluşmaktadır. Fideler 10 cm sıra arası (her sıraya 30 adet fide) ile tarlaya şaşırtılmıştır.

Gübreleme ve bakım:

Deneme alanlarına toprak altı gübresi olarakdekara 15 kg DAP (18, 46, 0) gübresi uygulanmıştır. Deneme alanlarına Şubat ayı ortalarında da 10 kg/da üre gübresi verilmiştir. Gerektikçe çapalama veya el ile yolma şeklinde yabancı ot mücadelesi yapılmıştır.

Bahar aylarında yapılan gözlemler:

2015 bahar aylarında birinci biçim öncesi hatlar üzerinde gelişme ve pas gözlemleri yapılmıştır.

Bitki boyu:

Hasat işleminden hemen önce bitkilerin toprak seviyesi ile en uç noktaları arasında kalan kısım metre ile ölçülmüş ve cm olarak kaydedilmiştir.

Hasat:

Hasat işlemi bitkiler tam başaklanma döneminde iken yapılmıştır. Biçilen bitkiler hemen tartılarak kg/da olarak hatların yeşil ot verimi hesaplanmıştır. Bitkiler tarlada iyice kurutulduktan sonra tekrar tartılarak kg/da olarak kuru ot verimi hesaplanmıştır. 2015 bahar aylarında bitkiler ikinci biçimden sonra bir miktar gelişme göstermiş olmalarına rağmen biçmeye değmeyeceği için biçme işlemi yapılmamıştır.

Hatların yem değerleri farklı zamanlarda (başaklanma başlangıcı, tam başaklanma ve çiçeklenme başlangıcı) yapılacak olan yeşil ot hasadından elde edilen materyal üzerinde yapılmıştır.

(17)

9

Şekil 1. Namık Kemal Üniversitesi Deneme alanlarında kurulmuş olan denemenin görünüşü. (A. Sonbahar, B. Erken bahar, C. Tam başaklanma, D. Biçim sonrası gelişim

Şekil 2. Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Deneme alanlarında kurulmuş olan denemenin görünüşü. (A. Erken bahar, B. Tam başaklanma)

Kimyasal Analizler

Yemler 1 mm elek çapına sahip değirmende öğütülerek analizlerde kullanılmıştır. Yemlerin KM içerikleri 105 C sıcaklıkta 4 saat etüvde kurutularak, ham kül (HK) içeriği ise 550 C sıcaklıkta 4 saat kül fırınında yakılarak saptanmıştır. Azot

A B

(18)

10

(N) içeriğinin saptanmasında Kjeldahl metodundan yararlanılmıştır (AOAC 1990). Ham protein (HP) ise Nx6.25 formülü ile hesaplanmıştır. Yemlerin hücre duvarı bileşenlerini oluşturan nötr deterjanda çözünmeyen lif (NDF), asit deterjanda çözünmeyen lif (ADF) ve asit deterjanda çözünmeyen lignin (ADL) içerikleri ise Goering ve Van Soest (1983) tarafından bildirilen yöntemlere göre yapılmıştır. Hemiselüloz ve selüloz hesap yolu ile bulunmuştur. Nispi yem değeri (NYD) Van Dyke ve Anderson (2000) tarafından geliştirilen aşağıdaki eşitlikler ile saptanmıştır. Nispi yem değerini hesaplamak için öncelikle kuru madde sindirimi (%KMS) ADF değerinden hesaplanmıştır.

%KMS = 88.9-(0.779 x %ADF)

Hayvanın canlı ağırlığına bağlı olarak kuru madde tüketimi (%KMT) NDF değerinden hesaplanmıştır.

%KMT = 120/NDF

Nispi yem değerini hesaplamak için %KMS ve %KMT değerleri formülde yerine konulmuştur.

NYD = %KMS x %KMT x 0.775

Yem örneklerinin in vitro organik madde (OM) sindirilebilirliğinin belirlenmesinde Aufrère ve Michalet-Doreau (1988) tarafından bildirilen enzim metodu uygulanmıştır. Bu amaçla Trichoderma viride mikroorganizmalarından elde edilen selülaz enzimi (Merck, Onozuka R10; Germany) ile pepsin enzimi (Merck, 0.7FIP-U/g, Germany) kullanılmıştır. Selülaz yöntemi ile elde edilen enzimde çözünmeyen OM içerikleri (EULOS), bazı ham besin maddeleri içerikleri ile aşağıda önerilen regresyon eşitliğinden yararlanılarak metabolik enerji (ME) değerleri hesaplanmıştır.

ME, MJ/kg KM= 14.27 - 0.0147xHK -0.0120 EULOS +0.00234xHP

KM ve OM veriminin belirlenmesi amacıyla 5 m2 alandaki tüm bitkiler toprak yüzeyinin yaklaşık 5 cm yüksekliğinden kesilmiş ve elde edilen bitkilerin tümü 1 g duyarlı terazi ile tartılmış. Elde edilen değerler bitkilerin KM ve OM miktarları kullanılarak dekara KM ve OM verimi hesaplanmıştır. Birim alandan elde edilen sindirilebilir OM verimi, bir dekardan elde edilen toplam OM miktarlarının, in vitro OM sindirilebilirlik değerleri ile çarpılmasıyla bulunmuştur.

(19)

11 Verilerin değerlendirilmesi

Araştırmada bitki boyu, yeşil ve kuru ot verimleri ile ilgili olarak elde edilen veriler TARİST paket programından (Açıkgöz ve ark. 1994) yararlanılarak üç tekerrürlü tesadüf blokları deneme desenine göre varyans analizi uygulanmıştır. F testi yapılmak suretiyle, farklılık görülen uygulamaların ortalama değerleri “LSD” önem testine göre gruplandırılmıştır. Kimyasal bileşenler, KMS, KMT, NYD, OMS ve ME İçerikleri ile KM, OM ve SOM verimleri ile ilgili elde edilen verilerin istatistiksel değerlendirilmesinde 3 x 20 Faktöriyel deneme desenine göre varyans analizi, gruplar arası farklılığın belirlenmesi ise Duncan çoklu karşılaştırma testi uygulanarak hesaplanmıştır (Düzgüneş ve ark. 1987). Bu amaçla SPSS 15.0 (2006) paket programı kullanılmıştır.

(20)

12 4. BULGULAR VE TARTIŞMA

4.1. Tekirdağ Lokasyonunda Elde Edilen Sonuçlar 4.1.1. Gelişme durumu ve pas gözlemleri

Tekirdağ koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarının 2015 yılı bahar aylarındaki gelişme durumu ve pas hastalığı gözlem değerleri Çizelge 4.1’de sunulmuştur.

Çizelge 4.1. 2015 yılı Tekirdağ koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L.

hatlarının gelişme durumu ve pas hastalığı gözlemleri

Pas hastalığı: 0: pas gözlenmedi; 1: az; 2: orta; 3:yüksek Gelişme durumu: 1-çok kötü, 2-kötü, 3-orta, 4-iyi, 5- çok iyi

En iyi gelişmeyi 9 nolu hat yaparken, 1, 2 ve 15 nolu hatlarda gelişme zayıf olmuştur. Bitkilerin hiç birinde pas hastalığı gözlenmemiştir.

4.1.2. Bitki Boyu

Tekirdağ koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarının 2015 yılı 1.

ve 2. biçimde elde edilen bitki boyu sonuçları Çizelge 4.2’de sunulmuştur.

Hat No Gelişme durumu (1-5) Pas Hastalığı

1 2 0

2 2 0

3 3 0

4 3 0

5 4 0

6 4 0

7 4 0

8 3 0

9 5 0

10 3 0

11 3 0

13 3 0

14 4 0

15 2 0

16 3 0

17 3 0

18 4 0

19 4 0

20 4 0

21 3 0

23 4 0

(21)

13

Çizelge 4.2. 2015 yılı Tekirdağ koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarına ait ortalama bitki boyu (cm) değerleri

Hat No 1. Biçim 2. Biçim

1 118.33 109.00

2 127.67 98.67

3 113.00 106.00

4 114.00 109.00

5 118.00 109.67

6 116.67 107.67

7 130.67 106.67

8 108.00 93.67

9 119.33 101.33

10 114.00 113.00

11 102.33 95.67

13 113.33 110.67

14 119.67 108.00

15 100.67 104.33

16 106.67 98.00

17 126.67 104.33

18 123.33 96.33

19 126.00 124.00

20 119.33 101.33

21 110.33 106.33

23 111.00 114.00

LSD % 5 önemsiz önemsiz

Tekirdağ koşullarında ot üretimi amacıyla yetiştirilen Bromus catharticus L hatlarının 1. ve 2. biçimlerinde belirlenen bitki boyu değerleri arasında istatistiki olarak önemli farklar ortaya çıkmamıştır. Bitki boyları arasında istatistiksel olarak önemli farklar olmamakla birlikte, 1. biçimde en yüksek bitki boyu 7 nolu hatta belirlenmiştir.

Bunu 2, 16 ve 18 nolu hatlar takip etmiştir. En düşük bitki boyu ise 14 nolu hatta saptanmıştır. İkinci biçimde ise en yüksek bitki boyu 18 nolu hatta olarak belirlenmiştir.

Bunu 21 ve 10 nolu hatlar takip etmiştir. En düşük bitki boyu ise 8 nolu hatta saptanmıştır.

4.1.3. Ot Verimi

Tekirdağ koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarının 2015 ilkbahar dönemi yeşil ve kuru ot verimleri Çizelge 4.3’de sunulmuştur.

(22)

14

Çizelge 4.3. 2015 yılında Tekirdağ koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L.

hatlarına ait ortalama yeşil ve kuru ot verimleri (kg/da)

Klon No Yeşil Ot Verimi (kg/da) Kuru Ot Verimi (kg/da) 1.Biçim 2.Biçim Toplamverim 1.Biçim 2.Biçim Toplam verim 1 2109.00b-d 1402.33 e 3511.33 d-f 458.33 e-h 364.67 d-g 823.00 gh 2 2059.67b-d 1397.00 e 3456.67 ef 381.33 h 309.33 fg 690.67 h 3 3985.67 a 2270.33 a 6256.00 a 762.33 ab 692.33 a 1454.67a 4 3935.00 a 2142.00 ab 6077.00 ab 787.00 a 587.00 ab 1374.00 ab 5 2796.33 a-d 1717.67 b-e 4514.00 a-f 581.67 c-f 406.33 b-g 988.00 c-h 6 2891.00 a-d 1941.33 a-d 4832.33 a-f 626.00 a-e 381.67 c-g 1007.67 c-h 7 3146.00a-c 1773.33 a-e 4919.33 a-f 606.33 b-f 458.33 b-f 1064.67 b-g 8 3056.67 a-d 2084.33a-c 5141.00 a-e 619.00 a-e 451.00 b-g 1070.00 b-g 9 3652.67 a 1742.33 a-e 5395.00 a-d 562.00 c-g 361.33 d-g 923.33 c-h 10 2658.00 a-d 1573.33c-e 4231.33 b-f 521.67 c-h 391.33 b-g 913.00 d-h 11 3241.67 ab 2157.00 ab 5398.67 a-d 687.00 a-c 531.67 a-e 1218.67 a-d 13 3471.67 a 2147.00 ab 5618.67 a-c 658.33 a-d 530.33 a-e 1188.67 a-f 14 3707.67 a 1978.67 a-d 5686.33 ab 594.33 b-f 573.33 a-c 1167.67 a-g 15 1905.67 c-d 1257.67 e 3163.33 f 406.67 gh 306.67 fg 713.33 h 16 1747.67 d 1380.00 e 3127.67 f 458.00 e-h 254.00 g 712.00 h 17 3238.67a-c 2023.33 a-d 3756.33 c-f 638.33 a-d 570.67 a-c 1209.00 a-e 18 2945.00 a-d 1670.33 b-e 4615.33 a-f 534.33 c-h 339.00 e-g 873.33 f-h 19 3075.00 a-d 2094.33a-c 5169.33 a-e 645.33 a-d 459.33 b-f 1074.33 b-g 20 2100.33b-d 1338.67 e 3439.00 ef 442.33 fh 266.33 fg 708.67 h 21 3186.67a-c 2081.67a-c 5268.33 a-e 691.33a-c 548.33 a-d 1239.67a-c 23 3041.67 a-d 1523.33 de 4565.00 a-f 499.67 d-h 390.00 b-g 889.67 e-h LSD % 5 1335.392 535.316 1900.025 174.981 203.368 321.161

Tekirdağ koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarının yeşil ot verimleri arasında önemli farklar saptanmıştır. Hatların 1. biçiminde en yüksek yeşil ot verimi 3, 4, 14, 9 ve 13 nolu hatlarda belirlenmiştir. En düşük yeşil ot verimi ise 16 nolu hatta belirlenmiştir. Bromus catharticus L. hatlarının 2. biçiminde en yüksek yeşil ot verimi 3 nolu hatta belirlenmiştir. Bu hattı 11,13 ve 4 nolu hatlar takip etmiştir. En düşük yeşil ot verimi ise 15 nolu hatta belirlenmiştir. Toplam yeşil ot verimi bakımından ise 3 nolu hat en yüksek verimlere ulaşmıştır. Bu hattı 4 ve 14 nolu hatlar takip etmiştir. Toplam yeşil ot verimi bakımından en düşük verimler ise 16 nolu hatta belirlenmiştir. Tekirdağ koşullarında ot üretimi amacıyla yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarının kuru ot verimleri arasında önemli farklar saptanmıştır. Hatların 1.

biçiminde en yüksek kuru ot verimi 4 nolu hatta belirlenmiştir. Bu hattı 3, 21 ve 11 nolu hatlar takip etmiştir. En düşük kuru ot verimi ise 2 nolu hatta belirlenmiştir.

Bromus catharticus L. hatlarının 2. biçiminde en kuru ot verimi 3 nolu hatta belirlenmiştir. Bu hattı 4,13 ve 16 nolu hatlar takip etmiştir. En düşük yeşil ot verimi ise

(23)

15

16 nolu hatta belirlenmiştir. Toplam kuru ot verimi bakımından ise 3 nolu hat en yüksek verimlere ulaşmıştır. Bu hattı 4 ve 21 nolu hatlar takip etmiştir. Toplam yeşil ot verimi bakımından en düşük verimler ise 2 nolu hatta belirlenmiştir.

4.2.Edirne Lokasyonunda Elde Edilen Sonuçlar 4.2.1. Gelişme durumu ve pas gözlemleri

Edirne koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarının 2015 yılı gelişme durumu ve pas hastalığı gözlem değerleri Çizelge 4.4’de sunulmuştur.

Çizelge 4.4. 2015 yılı Edirne koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarının gelişme durumu ve pas hastalığı gözlemleri

Hat No Gelişme durumu (1-5) Pas Hastalığı

1 4 0

2 4 0

3 5 0

4 4 0

5 3 0

6 4 0

7 4 0

8 3 0

9 4 0

10 3 0

11 4 0

13 4 0

14 5 0

15 3 0

16 4 0

17 5 0

18 2 0

20 4 0

21 4 0

23 4 0

Pas hastalığı: 0: pas gözlenmedi; 1:az; 2: orta; 3:yüksek Gelişme durumu: 1-çok kötü, 2-kötü, 3-orta, 4-iyi, 5- çok iyi

Edirne koşullarında ot üretimi için yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarının 3, 14 ve 17 nolu hatları en iyi gelişme göstermişlerdir. Pas hastalığı ise gözlenmemiştir.

4.2.2. Bitki Boyu

Edirne koşullarında ot üretimi için yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarının 2014 yılı 1. 2. ve 3. biçimde elde edilen bitki boyu sonuçları Çizelge 3.5’de sunulmuştur.

(24)

16

Çizelge 4.5. 2014 yılı Edirne koşullarında ot üretimi için yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarına ait ortalama bitki boyu (cm) değerleri

Hat No 1. Biçim 2. Biçim 3. Biçim

1 132.33 a-d 119.00 b-f 86.33

2 137.67 a 131.00 a 75.33

3 125.33 a-d 125.67 ab 85.00

4 132.67 ab 124.67 a-d 97.00

5 130.33 a-d 128.00 ab 96.33

6 119.67 e-g 119.67 b-e 96.00

7 123.33 c-f 114.00 e-g 90.67

8 111.67 gh 116.33 c-f 78.67

9 122.00 d-g 127.00 ab 82.33

10 134.00 ab 125.33 a-c 78.33

11 111.67 gh 115.67 d-f 82.33

13 123.33 c-f 125.67 ab 94.33

14 116.33 e-h 127.67 ab 89.33

15 100.67 ı 103.00 h 78.33

16 113.00 f-h 126.33 ab 86.33

17 124.67 b-e 125.33 a-c 82.33

18 117.00 e-h 110.00 f-h 82.33

20 136.33 a 131.33 a 81.67

21 108.33 h-ı 105.33 gh 77.67

23 116.67 e-h 120.33 b-e 85.67

LSD % 5 10.405 9.125 önemsiz

Edirne koşullarında ot üretimi amacıyla yetiştirilen Bromus catharticus L hatlarının 1. ve 2. biçimlerinde belirlenen bitki boyu değerleri arasında istatistiki olarak önemli farklar ortaya çıkarken, 3. Biçimde belirlenen bitki boyları arasındaki fark önemsiz bulunmuştur. Bitki boyları arasında 1. biçimde en yüksek bitki boyu 2 nolu hatta belirlenmiştir. Bunu 20 ve 10 nolu hatlar takip etmiştir. En düşük bitki boyu ise 15 nolu hatta saptanmıştır. Bitkilerin 2. biçimde ise en yüksek bitki boyu 20 ve 2 nolu hatlarda belirlenmiştir. En düşük bitki boyu ise 15 nolu hatta saptanmıştır. Birinci biçimde en yüksek bitki boyu 4 nolu hatta belirlenmiştir. Bunu 5 ve 6 nolu hatlar takip etmiştir. En düşük bitki boyu ise 2 nolu hatta saptanmıştır.

4.2.3. Ot Verimi

Edirne koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarının 2015 bahar dönemi yeşil ot verimleri Çizelge 4.6’da sunulmuştur.

(25)

17

Çizelge 4.6. 2015 yılı Edirne koşullarında ot üretimi için yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarına ait ortalama yeşil ot verimi (kg/da)

Hat No 1. Biçim 2. Biçim 3. Biçim Toplam 1 1933.33a-e 1370.67a-d 106.00f-h 2676.67c-g

2 2412.33a 1495.00a-c 101.33f-h 4008.67ab

3 2251.33ab 1724.00a 260.67a-c 4236.00a

4 2107.00a-d 1464.33a-d 194.33b-g 3765.67a-d 5 1343.00e-g 1329.33a-d 232.00a-e 2904.33b-g 6 1514.00c-g 1307.00a-e 222.67a-e 3043.67a-g 7 1497.33c-g 1281.00a-e 175.33b-g 2953.67b-g 8 1165.33fg 1120.00c-e 213.67a-f 2499.00e-g 9 1259.67fg 1400.33a-d 155.67c-g 2815.67b-g 10 1428.00e-g 1256.00b-e 310.33a 2993.67a-g 11 1745.67b-f 1615.33ab 273.00ab 3634.00a-e 13 1514.00c-g 1390.33a-d 160.67b-g 3065.00a-g 14 1737.37b-f 1452.67a-d 142.67d-g 3297.00a-f

15 1080.67g 865.33e 23.33h 1969.33g

16 1548.33c-g 1394.67a-d 195.00b-g 3138.00a-g 17 2148.33abc 1545.00a-c 98.33g-h 3791.67a-d

18 948.33g 1027.67d-e 190.00b-g 2166.33fg

20 2215.33ab 1549.67a-c 122.33e-h 3887.33a-c 21 1493.33d-g 1373.00a-d 241.33a-d 3107.67a-g 23 1342.67e-g 1173.00b-e 120.33e-h 2636.00d-g

LSD % 5 653.980 444.706 113.993 1244.091

Edirne koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarının yeşil ot verimleri arasında önemli farklar saptanmıştır. Hatların 1. biçiminde en yüksek yeşil ot verimi 2 nolu hatta saptanırken, bu hattı 3 ve 20 nolu hatlar takip etmiştir. En düşük yeşil ot verimi ise 18 nolu hatta belirlenmiştir. Bromus catharticus L. hatlarının 2.

biçiminde en yüksek yeşil ot verimi 3 nolu hatta belirlenmiştir. Bu hattı 11 nolu hat takip etmiştir. En düşük yeşil ot verimi ise 15 nolu hatta belirlenmiştir. Hatların 3.

biçiminde en yüksek yeşil ot verimi 10 nolu hatta saptanırken, bu hattı 11 ve 3 nolu hatlar takip etmiştir. En düşük yeşil ot verimi ise 15 nolu hatta belirlenmiştir. Toplam yeşil ot verimi bakımından ise 3 nolu hatta yine en yüksek verime sahip olmuştur. Bu hattı 2 ve 10 nolu hatlar takip etmiştir. Toplam yeşil ot verimi bakımından en düşük verimler ise 15 nolu hatta belirlenmiştir.

Edirne koşullarında yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarının 2015 bahar dönemi kuru ot verimleri Çizelge 4.7’de sunulmuştur.

(26)

18

Çizelge 4.7. 2015 yılı Edirne koşullarında ot üretimi için yetiştirilen Bromus catharticus L. hatlarına ait ortalama kuru ot verimi (kg/da)

Hat No 1. Biçim 2. Biçim 3. Biçim Toplam

1 446.33a-e 716.00 a-d 21.67 fg 1188.33 a-d

2 563.33 a 832.33 ab 24.67 e-g 1420.33 a

3 511.33 a-d 836.67 ab 64.67 a-c 1412.67 ab

4 533.67 ab 802.33 a-c 48.67 b-f 1384.67 ab

5 318.33 e-g 684.67 a-d 56.33 a-d 1059.33 a-e

6 380.00 c-g 724.00 a-d 56.00 a-d 1160.00 a-d

7 391.00 b-g 653.00 a-e 48.00 b-f 1092.00 a-d

8 284.33 fg 526.00 e 54.67 a-e 865.00 de

9 310.33 e-g 752.00 a-d 37.00 c-g 1099.33 a-d

10 330.00 e-g 653.00 a-e 80.33 a 1063.33 a-e

11 428.67 a-f 819.33 a-c 71.00 ab 1319.00 a-c

13 359.67 d-g 574.00 b-e 41.33 b-g 975.00 c-e

14 459.67 a-e 875.33 a 35.67 c-g 1370.67 ab

15 289.67 fg 392.67 e 14.33 g 696.67 de

16 392.00 b-g 581.33 b-e 50.00 a-f 1023.33 b-e 17 521.33 a-c 818.67 a-c 25.00 e-g 1365.00 a-c

18 243.33 g 567.33 c-e 49.33 b-f 860.00 d-e

20 534.67 ab 820.00 a-c 32.67 d-g 1387.33 ab

21 341.33e-g 646.33 a-e 48.67 b-f 1036.33 a-e 23 346.33 e-g 593.67 b-e 32.33 d-g 972.33 c-e

LSD % 5 153.491 264.199 30.450 395.264

Edirne koşullarında ot üretimi amacıyla yetiştirilen Bromus catharticus L.

hatlarının kuru ot verimleri arasında önemli farklar saptanmıştır. Hatların 1. biçiminde en yüksek kuru ot verimi 2 nolu hatta saptanırken, bu hattı 20 ve 4 nolu hatlar takip etmiştir. En düşük kuru ot verimi ise 18 nolu hatta belirlenmiştir. Bromus catharticus L.

hatlarının 2. biçiminde en yüksek kuru ot verimi 14 nolu hatta belirlenmiştir. Bu hattı 3 ve 2 nolu hatlar takip etmiştir. En düşük kuru ot verimi ise 15 nolu hatta belirlenmiştir.

Hatların 3. biçiminde en yüksek kuru ot verimi 10 nolu hatta saptanırken, bu hattı 11 ve 3 nolu hatlar takip etmiştir. En düşük yeşil ot verimi ise 15 nolu hatta belirlenmiştir.

Toplam kuru ot verimi bakımından ise 2 nolu hat en yüksek verimlere ulaşmıştır. Bu hattı 3, 20, 4 ve 14 nolu hatlar takip etmiştir. Toplam yeşil ot verimi bakımından en düşük verimler ise 15 nolu hatta belirlenmiştir.

4.3. Yemlerin Kimyasal Bileşimi

Araştırmada Tekirdağ lolasyonunda elde edilen Bromus catharticus L. hatlarının kimyasal bileşimleri saptanmış ve Çizelge 4.8’de sunulmuştur.

Referanslar

Benzer Belgeler

Dedektif Somerset ve Dedektif Mills’ın 7 günah üzerine işlenen ilk cinayetin olay yerinde yaptıkları araştırmayı içeren sahneden alınmış bu planda, (Şekil 29)

Türkiye,de yerleşim yerlerine göre yapılan ayrımda köy ailesi , hane halkı genişliği, evlilik biçimleri, ilk evlenme yaşı, doğurganlık , boşanma gibi

Şimdiye kadar tek nüsha olarak bilinen adı geçen eserin tespit edilen iki yazma nüshasının tavsifi yapılmıştır. Ahmedî’nin Bedâyi è u's - Siór fî äanâyièi'ş -

Simultaneous ovarian metastasis detected pre/peri-operatively from early cervical squamous cell carcinoma was reported to be rare, however all of those lesions were either

Linear Atrophoderma of Moulin (LAM) is characterized by acquired unilateral hyperpigmented depressed band like skin lesions following blaschko’s lines.. Moulin

Kontrol ve obez olgu grubunda trigliserit değerleri arasında p<0,05 düzeyinde anlamlı bir ilişki bulunmuştur.Trigliserit değerlerinin diğer parametrelerle ilişkisi

Ölçme ve DeğerIendirme Komisyonunun belirlediği standartlara gore, verdikleri soru sayıları parametre olarak kullanılacağından öğretim üyelerinin peformans

Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmada, Amerikan AISC (American Institute of Steel Construction) 360-10 ve Türk Deprem yönetmeliği DBYBHY (Deprem Bölgelerinde