11
A¤ustos 2001 B‹L‹MveTEKN‹K
B ‹ L ‹ M V E T E K N L O J ‹ H A B E R L E R ‹
Bu "fabrika"lardan biri SLAC. Bu-rada elektronlar ve (ters yani + elektrik yükü tafl›yan) karfl› parça-c›klar› pozitronlar, ayr› demetler ha-linde 2.2 kilometre uzunlu¤unda iki tünel içinde h›zland›r›ld›ktan sonra h›zland›r›ld›ktan sonra düz bir tünel içinde kafa kafaya çarp›flt›r›l›yor. Elektronlara haz›rl›k turlar› s›ras›n-da biraz s›ras›n-daha fazla enerji kazand›r›-larak çarp›flmada enkaz›n pozitron taraf›na do¤ru saç›lmas› sa¤lan›yor. Varolduklar› çok k›sa süre içinde B mezonlar› ve karfl› parçac›klar› bü-yük dedektörlerce belirleniyor. Ku-ramsal modellere göre ortaya ç›kan çarp›flma enkaz›n›n üçte birinin B-mezonlar› ve karfl›t parçac›klar› ol-mas› gerekiyor. Bunlar›n bozunma h›zlar›ndaki farkl›l›¤›n da, madde ve karfl› madde aras›ndaki CP ihlalini de kesin biçimde ortaya koymas› bekleniyordu.
SLAC’daki BaBar adl› 1200 tonluk dedektörün saptad›¤› 32 milyon bo-zunma olay›n› inceleyen 600 araflt›r-mac› ve teknisyenin vard›¤› sonuç, sin 2βdiye tan›mlanan CP ihlali pa-rametresinin , bir simetriye iflaret edecek olan 0 de¤erinin bir hayli üzerinde, 0.59 oldu¤u. Araflt›rmac›-lar bu sonuçta 0.14 yan›lma pay› olabilece¤i uyar›s›nda da bulunuyor-lar. Gene de SLAC taraf›ndan yap›-lan aç›klamada, gözlenen fiziki asi-metrenin bir gözlem hatas› olmas›-n›n 100 000’de 3’ten daha küçük bir olas›l›k oldu¤u vurguland›. Aç›k-lamada ayr›ca, bulunan de¤erin, par-çac›k fizi¤inin geçerli kuram› olan Standart Model’in öngörüleriyle uyum içinde oldu¤u da belirtildi.
Nature, 12 Temmuz 2000 Physics News, 12 Temmuz 2001 http://www.slac.stanford.edu./slac/media in-fo/2001076/cpviolation.html.
Amerika’da Fizikten
Biyolojiye Kan Kayb›
ABD’de resmi kurulufllarca araflt›rmaya ayr›lan fonlardaki genel art›fla karfl›n master ve doktora düzeyindeki ö¤ren-ciler aras›nda fiziki bilimlere olan ilgi-nin düflmekte oldu¤u aç›kland›. Ulusal Araflt›rma Konseyi (NRC) taraf›ndan derlenen verilere göre, federal fonlarda yaflam bilimleri lehine bir kaymaya pa-ralel olarak fizik, kimya, matematik ve mühendislik dallar›nda lisansüstü prog-ramlar için baflvurularda ciddi azalma-lar oldu. Örne¤in, 1993-1999 y›lazalma-lar› aras›nda fizik dal›nda tamgün lisan-süstü ö¤renim gören araflt›rmac›lar›n say›s›nda %22 azalma olurken, ayn› ta-rihlerde t›p ve biyoloji bilimlerindeki programlara devam edenlerin say›s› %41 oran›nda artt›.Uzmanlara göre e¤ilim, genel bir art›fla karfl›n ABD federal fonlar›n›n da¤›t›-m›nda yaflam bilimlerine verilen a¤›rl›-¤›n da bir yans›mas›. Araflt›rmaya göre 1993 aras›nda federal fonlardan fiziki
bilimlere ayr›lan pay %18 azal›rken, ya-flam bilimlerinin pay› %22 artm›fl bulu-nuyor. Durum fizikçileri hayli rahats›z etmifl görünüyor. Amerikan Fizik Der-ne¤i Halkla ‹liflkiler Yöneticisi ve New York City College fizik profesörü Mic-hael Lubell’e göre fonlardaki kayman›n olumsuz etkileri zaman içinde kendini belli edecek. Lubell, "Mevcut araflt›rma-c›lar ulusal laboratuvarlardan ve üni-versitelerden emekliye ayr›ld›kça, yerle-rine ayn› kalitede biliminsanlar› bula-bilmek güçleflecek" diyor.
Nature, 19 Temmuz 2001
Kat› ve ‹letken Nitrojen
Genellikle güçlü ba¤larla ba¤lanm›fl moleküler gaz yap›s›nda bulunan nit-rojenin çok yüksek bas›nç alt›nda mo-leküler yap›s›n› kaybederek yar›ilet-ken bir kat› madde haline geldi¤i be-lirlendi. Washington’daki Carnegie Institution araflt›rmac›lar›ndan Rus-sell J. Hemley ve ekip arkadafllar›, iki elmas yüzey aras›na yerlefltirilen con-tadaki 20 nanometre çap›ndaki bir deli¤e doldurduklar› saf nitrojeni 240 gigapascal (2.4 milyon atmosfer) ba-s›nca kadar s›k›flt›rm›fllar. 190 giga-pascal bas›nca kadar dikkate de¤er herhangi bir tepki göstermeyen gaz, bu noktada birden opak ve kat› biryar›iletkene dönüflmüfl. Araflt›rmac›-lar, bas›nc› düflürdüklerinde de nitro-jenin uzun süre kat› formunu koru-du¤unu gözlemifller. Tekrarlanan de-neyler, nitrojenin bu moleküler olma-yan yar›iletken formunu 100 ve 240 gigapascal aral›¤›ndaki bas›nçlarda dengede tutabildi¤ini göstermifl. Araflt›rmalarda elmas hücre yöntemi-nin 200 gigapascal üzerinde bas›nç üretebilmesi, araflt›rmac›lara göre ile-ride y›ld›zlar›n derinliklerindeki mu-azzam bas›nçlarda kat› halde bulun-du¤u düflünülen hidrojenin de ileride oda s›cakl›¤›nda süperiletken özellik gösterecek kat› metale dönüfltürülebi-lece¤i konusunda umut ›fl›¤› yak›yor.
Nature, 10 May›s 2001. Scientific American, Temmuz 2001
Gaz halinde nitrojen Kat› nitrojen
Mat emat ik Fizik Kim ya Gökb ilim Biyo loji Bilg isay ar B ilim leri T›p Yer Bilim leri % De¤iflim
