Kadınların Yükseköğrenime Devamını Etkileyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi: Arap Dünyası Örneği

Öz

Bu çalışmada Arap ülkelerinde 1970-2014 dönemi için kadınların yük-seköğrenime devamını etkileyen faktörler ekonometrik olarak analiz edilmiştir. Yükseköğrenim, bireyin bilişsel kapasitesini ve bilgi dağar-cığını geliştirmesi nedeniyle, hem birey hem de toplum yararına önemli çıktılar oluşturur. Sosyal bir yatırım olarak eğitim, iktisadi büyüme ve gelişme üzerinde de önemli etkilere sahiptir. Bu bağlamda, kadınlar-da okullaşma oranı, GSYİH ve enflasyon kadınların yükseköğrenime devamını etkileyen faktörler olarak tespit edilmiştir. Karar vericile-rin, kadınların yükseköğrenime devamını sağlamaya yönelik koşulları iyileştirmeleri ve kolaylaştırmaları hem kadınların hem de toplumun refahı için büyük önem arzetmektedir.

Abstract

Higher education significantly contributes to the welfare and enrich-ment of the individual and society at large, by developing cognitive

Kadınların Yükseköğrenime Devamını

Etkileyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi:

Arap Dünyası Örneği

An Econometric Analysis of the Factors Affecting

Women’s Enrolment in Post-Graduate Studies:

the Case of the Arab World

Elif Haykır Hobikoğlu* Funda H. Sezgin** Gamze Sart***

* Doç.Dr. İstanbul Ünv., İktisat Fakültesi, İktisat Bölümü, İstanbul,Türkiye. elifh@ istanbul.edu.tr, orcid.org/0000-0003-3575-7508

** Dr.Öğr.Üyesi, İstanbul Ünv., Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, İstanbul,Türkiye. fsezgin@istanbul.edu.tr, orcid.org/0000-0002-2693-9601 *** Dr.Öğr.Üyesi, İstanbul Ünv., HAYEF, Eğitim Bilimleri Bölümü, İstanbul,

Tür-kiye. gamze.sart@istanbul.edu.tr, orcid.org/0000-0002-0653-2855

207 Başvuru: 12 Eylül 2018 This work is licensed under the Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Kabul: 30 Ekim 2018 Cite this article as: Haykır Hobikolu, E, Sezgin, F. H. & Sart-Kara, G. (2018). Kadınların Yüksekörenime Devamını Etkileyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi: Arap Dünyası Örnei, Kadem Kadın Aratırmaları Dergisi. Cilt 4, Sayı 2, 207-228. DOI: 10.21798/kadem.2019249086

capacity and knowledge among local populations. Education, as a social investment, also has a significant impact on economic growth and de-velopment. This study, which constitutes an econometric analysis of the factors which have affected female attendance on post-graduate courses in countries where the majority of the population speak Arabic between 1970 and 2014, found that the schooling rate, gross domestic product and inflation rate were the factors that affect female higher educa-tion attainment levels most within the area of study. Domestic policy-makers, imbued with the power to increase or decrease the chances for women to gain a post-graduate level education, thus ought to keep such factors in mind in the interest of women and society in general.

Anahtar Kelimeler: Kadın, Yükseköğrenim, Arap Dünyası Keywords: Women, Higher Education, Arab World

Extended Abstract

Access to education is a crucial prerequisite for the protection, devel-opment, understanding and realization of all rights and freedoms to which an individual is entitled. In the case of women, in particular, is carries further meaning as a vehicle for becoming an independent individual. Women of financial and intellectual independence facili-tate the spread of social equality on a broader basis. One area where significant improvement in gender equality has been witnessed glob-ally is the education of women. There has been a steady increase in women’s enrolment rates in primary, secondary and higher education levels over the years. Still, in many countries, the proportion of men engaged in full time study is considerably higher – especially when it comes of higher education. Given that education has a mission to transform society, the education process must also house the ability to transform society by strengthening values such as gender equality. To ensure gender equality in education, the education system itself needs to accommodate a curriculum that enshrines equal rights and opportunities for both men and women. The lack of integrated poli-cies and practices almost always result in the maintenance of stereo-typical gender roles and continuation of inequality in the education system.

Few dispute the importance of education in the economic, social and socio-cultural advancement of the individual and the economic and social progress of society. Education provides countries with the professional class necessary for economic growth. Countries develop their own systems to produce the professionals they need, with various differences and similarities between one another in the

implementation and results of this endeavor. One difference comes in the level of equality in the distribution of education among a said country’s citizens; a measure at least as significant as the average level of education in a particular country.

Today, educational discrimination against women unfortunately con-tinues across the globe. Improving women’s access to education not only contributes to the development and well-being of women them-selves, but the development and well-being of a country’s economy. In addition to the high social and economic gain of investing in women’s education and training, such educational initiatives have proven to be some of the best tools to achieve sustainable development and economic growth.

Equal access to equal education is impossible before overcoming the obstacle of gender-based discrimination. Gender inequality in educa-tion is higher in developing countries than in developed countries. However, it is impossible for women to strengthen their position in economic, social, cultural and political life and to make equal use of rights, opportunities and opportunities without institutionalizing gender equality in education. In societies where gender equality is high and gender-based prejudice and discrimination is low, income per capita increases, as does quality of life, while conflict and vio-lence are reduced and citizens become more involved in democratic decision-making processes. It is observed that the children of edu-cated mothers with job security are, in turn, more successful in their own academic lives.

As an institution, education provides universal information to stu-dents in higher education, who gain the capacity to question estab-lished norms and analytical thinking. Individuals who undertake tertiary studies develop not only their professional knowledge but also engage in personal development. These personal and profession-al achievements are important factors in shaping the individuprofession-al’s own worth in the outside world. In this context, it is accepted that women’s universal knowledge capacity, as well as scientific analyti-cal thinking and reasoning capacity, will increase through higher education and, more importantly, such a undertaking will increase their capacity to better define, maintain and manage the social and cultural zone they occupy.

Higher education not only contributes to the development of com-petences connected to knowledge and skills, but can also contribute psychologically and sociologically to the development of individuals’ social lives through improving self-esteem and self-confidence.

This study analyzes the factors influencing female higher education attendance rates in Arab countries between 1970 and 2014 with the assistance of Kernel Regression. Different variables were included in the regression model, but were later excluded from the analysis due to multiple linear links. In this context, the rate of enrolment in women, the GDP and inflation were found to have an effect on the continuation of the higher education of women.

According to the results of this model, the schooling rate (KO) vari-able in women has a 62.9% influence in the rate of continuation of Higher Education (YODE), which is dependent variable. GDP has a 75.1% influence in the rate of continuing higher education (YODE), as the most influential factor. The ENF variable has a 68.5% mitiga-tion effect as the second significant variable. As we can see, income is identified as an important factor. Increase in inflation has a negative impact on female enrolment in higher education. In this case, in ad-dition to traad-ditional factors, it has been determined that the increase in income and the increase in purchasing power are important factors for higher attendance. It is important for both women and societal well-being that decision-makers create an environment that facili-tates higher enrolment of women at higher educational institutions. No development program that ignores women’s concerns or disre-gards their interests and problems can hope to succeed in practice. What is realistic is to focus on the methods and solutions that will enable women and men to actively integrate into the development process, and to produce interdisciplinary projects in which women and men will be trained and guided together. The educational process and environment in schools should also support this situation as a virtuous circle. The world’s leading institutions, such as the United Nations, are on the frontline in efforts to ensure women gain equal educational opportunities, especially in countries where women edu-cation is low, in order to facilitate and guide government policies and administrators.

In the first stage, the aim should be to increase the literacy rate among women, before focusing on basic education, and finally on higher education.

1. Giriş

Kazanılan bilgi ve beceriler ülkenin gelişmesi açısından kat-ma değer niteliğindedir. Bunun için, sosyoekonomik gelişmenin en önemli itici gücü toplumun eğitim düzeyi ve insan kaynaklarının

niteliğidir. Eğitim düzeyini ileri noktalara taşıyan ülkeler her alan-da bunun olumlu sonuçlarını görmüşlerdir. Günümüzde bilgi ve ile-tişim teknolojileri çok yoğun olarak yaşanmaktadır. Bu da eğitim konusunu her zamankinden daha önemli bir hale getirmiştir.

Eğitim ve öğrenim alanında tüm dünyada yaşanan hızlı ilerle-me ve gelişilerle-melere rağilerle-men, dünyanın pek çok bölgesinde kadınların eğitimi hâlâ bir sorun teşkil etmektedir. Kadınlar ve kız çocukları eğitim fırsatlarından erkeklere oranla daha az yararlanmakta, top-lumsal cinsiyete dayalı eşitsizlikler devam etmektedir. Oysa kadın-ların ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal yaşamdaki konumkadın-larını güçlendirmek, hak, fırsat ve imkânlardan eşit biçimde yararlan-malarını sağlamakla mümkün olacaktır. Kadınların eğitime olan erişimlerinin iyileştirilmesi, sadece kadınların kendi gelişimine ve refahına katkı sağlamakla kalmayıp ülkenin ekonomik potansiyelini de arttıracaktır.

Eğitim yatırımlarının artması, bireyler ve toplum açısından önemli etkiler yaratmıştır. Bu etkiler, eğitim kademelerine göre değişen miktarlarda olmak üzere faydalar (getiriler) şeklinde yan-sımaktadır. Genel olarak, ilk ve ortaöğretim kademelerinde sosyal, yükseköğretim kademesinde özel getirilerin ağır bastığına dair so-nuçlar elde edilmiştir (Rozada and Menendez, 2002, s. 350). Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayınlanan The Global Gender Gap Report’e (2017) göre, cinsiyet eşitsizliğinin yüksek olduğu (144 ülke içinde; Kuveyt 129., Katar 130., Mısır 134., Suriye 142., Yemen 144. sırada) bazı Arap ülkelerinde kadınların yükseköğrenime devamını, etkilerini ve sonuçlarını inceleyen ekonometrik çalışmaların sayı-sının az olması, literatürdeki ampirik çalışmaların yetersizliği ne-deniyle, bölgesel temelli kadın ve eğitim çalışmalarının önemi ve gereği bu çalışmanın motivasyonunu oluşturmuştur. Çalışmada, Dünya Bankası tanımlamasına göre, Arap Dünyası olarak kabul edilen ülkelerde kadınlarda yükseköğrenime devamı etkileyen fak-törlerin ekonometrik olarak analiz edilmesi hedeflenmiştir. Ana-liz sonucunda, kadınlarda okullaşma oranı, GSYİH ve enflasyon kadınların yükseköğrenime devamını etkileyen faktörler olarak belirlenmiştir.

2. Yükseköğrenim Kadınlara Katkısı ve Cinsiyet Eşitsizliğinin Etkileri

Kişilerin toplum içerisinde hak ettiği konumu bulabilmeleri açısından oldukça önemli bir unsur olan eğitim, tüm ülkeler açısın-dan gerek ekonomik gerekse sosyal ve kültürel açıaçısın-dan gelişmenin vazgeçilmezidir. Gelişmiş ülkeler incelendiğinde, eğitim alanında kadına yapılan yatırımın çok önemli bir yer tuttuğu görülmektedir. Fakat, günümüzde hâlâ kadının ikinci sınıf bir vatandaş olarak gö-rüldüğü, eğitim alanında erkeklere kıyasla eşit şartlara sahip olma-dığı ülkelerin sayısı oldukça fazladır.

Kadının eğitimden yoksun bırakılması aynı zamanda bir ül-kede gelir dağılımında meydana gelecek adaletsizliğe de neden ol-maktadır. Eğitimli bireylerin daha fazla gelir elde ettiği düşünüldü-ğünde, kadının eğitimde fırsat eşitliğinden yararlanması sonrasında iş gücüne katılımı ülke ekonomisi açısından da etkili olmaktadır. Özellikle, ülke içerisinde bölgeler arasındaki farklılıklar nedeniy-le kırsal kesimde yaşayan kadınların eğitimden mahrum kalması, bunun aksine kentsel kesimde hayatını sürdüren kadınların diğer kadınlara nazaran daha eğitimli olması, bölgeler arasında gelir dağı-lımı ve ekonomik kalkınma açısından oluşan farkların sebeplerinden biri olarak dikkat çekmektedir (Duflo, 2012, s. 1030).

Eğitimin cinsiyetçi içeriği sorunu, çalışma yaşamındaki eşit-sizlikle de yakından ilişkilidir. Çalışma yaşamında cinsiyete dayalı ayrımcılığın varlığı genel olarak mesleklere yönlendirmede, işe ele-man almada, iş yerlerindeki tutum ve değerlendirmeler belirgin hale gelmektedir. Mesleğe yönlendirmenin, cinsiyetlere ilişkin tutum ve önyargıların esas olarak okulda şekillendiği göz önünde tutulduğun-da cinsiyetçi toplumsallaştırmanın ne katutulduğun-dar önemli olduğu ortaya çıkmaktadır (Klasen, 2002, s. 350).

Kadınların, toplumun her alanında erkeklerle aynı ölçüde yer alamadığı bir gerçektir. Bu durumun temel nedenlerinden biri, ka-dınların eğitimi alanındaki sorunlarda ortaya çıkmaktadır. Kadının eğitimi ile ilgili sorunlar, birçok ülkede uzun yıllar boyunca ilk sı-ralarda yer almış, ancak son dönemde daha çok gündeme gelen bir

durum olmuştur. Küreselleşmenin yaşandığı günümüzde, eşitsizlik durumunun kadınlar için çok farklılaşmadığı söylenebilir. Kadınla-rın eğitim alanında erkekleri geriden izlemeleri sağlıklı bir toplum, dengeli ve tutarlı bir aile yapısı açısından da değerlendirilmelidir. Dünyanın bir çok ülkesinde bütün çabalara rağmen, başta eğitim olmak üzere birçok alanda kadın ile ilgili eşitsizlikler söz konusu-dur. Bu eşitsizlikler, her eğitim kademesinde açık bir şekilde göze

çarpmaktadır (Van Staveren vd., 2014, s.22).

Dünya geneline bakıldığında, yükseköğrenimde meslek ter-cihlerinde, bazı meslek gruplarında kadınların yer almaması ve bu meslekleri tercih etmeyişi söz konusudur. Dünya Bankası Kalkınma Raporu’na (2012) göre, kadınların meslek seçimi ile ilgili verilere ba-kıldığında; Diş Hekimliği, Eczacılık, Edebiyat, Dil, Tarih ve Coğraf-ya, Fen, Eğitim, Güzel Sanatlar, İlahiyat ve Mimarlık fakültelerinde eğitim gören kadın oranının erkeklerden fazla olması, buna karşılık; Tıp, Mühendislik, Ziraat, Veterinerlik, İktisadi ve İdari Bilimler fa-kültelerinde erkek öğrencilerin kadınlara göre çoğunlukta olduğu belirlenmiştir. Teknik bilimlerde okuyanların %70’inden fazlasını erkek öğrenciler oluşturmaktadır. Toplumda kadınların seçeceği ya da edineceği mesleklerde de toplumsal cinsiyet rollerinin bas-kın etkisi olduğu bu rapordaki veriler doğrultusunda net biçimde görülmektedir.

The World’s Women (2015) raporunda, 46 ülkede yapılan bir araştırmada, ülkede kadınların okur-yazarlık oranının %1 oranında arttırılmasının, çocuk ölümlerini önlemede o ülkedeki doktor sayısı-nın %1 arttırılmasına göre 3 kat daha fazla etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Buradan da anlaşılacağı üzere, statüsü yükselen kadın toplumdaki görevlerinin bilinci ile yaşamın birçok alanında toplu-mun her birimi için âdeta bir asansör görevi üstlenebilmektedir. Kadının bir işte çalışması, onu çalışma hayatında bir şeyler üre-ten ve üretmenin hazzını duyan bir birey yapması yanında, ulaştığı yerlerde erkekle birlikte saygın bir konuma getirmektedir. Kendi ayakları üzerinde durmasının yanı sıra, ekonomik açıdan bağımsız olması ona başlıca kendi sağlığı, gelişimi ve gerektiğinde çocukları ile ilgili kararlarda özgür olma yetkisini kazandırmaktadır. İyi bir

öğrenimle bir araya geldiğinde bu güven unsuru kadının statüsünde yükselmeyi de beraberinde getirmektedir (Çiftçi, 2010, s.1356-1357).

Dünya genelinde, tüm çabalara rağmen, hâlâ erkeklerin yarısı-na yakın kadın okur-yazar değildir; Ortadoğu’da, Asya ve Afrika’da çok büyük eğitim eşitsizlikleri bulunmaktadır. Genel olarak bu bölgelerde, kız çocukları annelerinden çok daha fazla okula gitme şansına sahip bulunuyorlarsa da, eğitime erişme, eğitim düzeyini arttırma ve elde edilebilir eğitimin niteliği bakımından cinsler ara-sındaki farklılık hâlâ sürmektedir (Özgüç, 1998, s. 89). UNESCO (2016) raporuna göre; okuryazarlık oranı açısından: Tanzanya’da erkeklerin %23’ü okuryazar değilken, kadınlarda bu oran iki mislinden fazla, yüzde 48’dir; Malawi’de bu oranlar %26 ve %56, Uganda’da %25 ve %49, Zambiya’da %14 ve %29, Kongo’da %17 ve %33, Lesotho’da %19 ve %38, Botswana’da %20 ve %40, Tunus’ta %21 ve %45, Suudi Arabistan’da %29 ve %50’dir. Okuryazarlık ora-nının daha yüksek olduğu Endonezya’da %10 ve %22, Bolivya’da %10 ve %24 ve Malezya’da oranlar %11 ve %22 ile yarı yarıyadır. Fas’ta okuryazarlık oranı her iki cins için de düşük fakat kadınlar için daha da düşüktür. Bu ülkede erkek %43, kadın %69 oranında okuryazar değildir. Aynı şekilde, Mısır’da erkeklerin %36’sı ve ka-dınların %61’i; Nepal’de erkeklerin %59’u kaka-dınların %86’sı; Burki-na Faso’da erkeklerin %71’i, kadınların %91’i okuryazar değilken, en kötü durum Nijer’de gibi görünmektedir. Bu ülkede de erkekle-rin %79’u ve kadınların da %93’ü okuma-yazmadan mahrumdurlar. Eğitime katılmada eşitsizlik, kuşkusuz, kültürel ve ekonomik du-rumdaki farklılıkları yansıtır. Örneğin; Avustralya’da kızların %88’i ortaokula devam ederlerken, Afganistan’da ancak %4’ü eğitimine ilkokuldan sonra devam edebilmektedir. Gelişmekte olan ülkelerde kadın ve erkeklerin eğitim düzeyleri bakımından büyük bir eşitsizlik söz konusudur.

Şekil 1: Bazı ülkeler için 15- 64 yaş arası Kadın ve Erkek

Uluslara-rası Standart Eğitim Sınıflaması (ISCED) yüzdelik verileri ( lisans+ yüksek lisans)

Kaynak: Eurostat, 2016 verileri (Kadın: ; Erkek: )

Şekil 1’den görüleceği üzere, lisans ve yüksek lisans için eğiti-me devam eden kadın oranı Almanya ve Lüksemburg dışında erkek-lere göre daha fazladır. Bu grafikte yer alan ülkeler Birleşik Krallık dışında Ortadoğu ve Afrika bölgesini içermemektedir. Bu iki bölge için veriler kadın aleyhine dönüş göstermektedir.

Yükseköğrenim bireylere evrensel bilginin verildiği, bilimsel ve analitik düşünme ve sorgulama kapasitesinin kazandırıldığı bir kurumdur. Yükseköğrenim gören bireyler sadece mesleki bilgi biri-kimleri açısından değil, aynı zamanda kişisel gelişimleri açısından da önemli gelişme gösterirler. Bu kişisel ve mesleki kazanımlar bire-yin kendi dünyasını şekillendirirken önemli işlevlere sahip olacaktır. Bu bağlamda kadının yükseköğrenimle evrensel bilgi kapasitesinin ve daha da önemlisi bilimsel analitik düşünme ve akıl yürütme

kapasitesinde gelişmeye bağlı olarak toplumsal olarak kendisine çi-zilen yaşam alanını kendisi ve diğerleri açısından daha iyi tanımla-yıp, koruyup yönetme kapasitesini arttıracağı kabul edilebilir. Yük-seköğrenim, kadınların sadece bilgi ve beceriye bağlı yetkinliklerinin gelişmesine katkı sağlamayıp, aynı zamanda psikolojik ve sosyolojik olarak da özsaygı ve özgüven kazanarak toplumsal hayatta kendi özel alanlarını daha bilinçli yönetmelerine katkı sağlayabilmektedir (Bk. Gündoğdu, 2017; Çelikoğlu, 2008; Arat & Rigel, 2006; Wang & Yu, 2015 ; Zharova & Elin 2017; Colombo & Ferrari, 2015; Salleh & Janczewski, 2016; Korkmaz, 2014 ; Yüksel, 2009; Yüksel, 2014; Dedeoğlu, 2014 ).

Yükseköğrenimin birey ve topluma kısa, orta ve uzun vadede yapacağı ekonomik, sosyal, hukuki ve siyasal kazanımlar oldukça yüksektir. Günümüzde, ülkelerin rekabet gücü ve refahını sahip oldukları beşeri sermayenin nitelik ve yetenekleri belirlemektedir. Bu bağlamda, yükseköğrenimin arz ve talebinin güçlendirilmesine yönelik bireysel ve kamusal çaba ve politikalar artış göstermektedir (Radner, 1975, s.89). Ancak, yükseköğrenim için yükümlü olunan ekonomik ve sosyal bedel veya maliyet çoğu ülkede gözlemlenmek-tedir (Hossler, vd., 1989, s. 250). Özellikle kadınlar için, yükseköğre-nime devam ekonomik ve sosyal olarak hâlâ önemli bir sorun olarak kendini göstermektedir. Böylece, cinsiyet eşitsizliği endeksinin yük-sek olduğu Arap ülkelerinde kadınların yükyük-seköğrenimine yönelik taleplerini etkileyen faktörlerin ortaya konulması genelde sosyal, ekonomik ve politik dönüşüm için son derece büyük önem arz etmek-tedir. Yükseköğrenime talebi etkileyen ekonomik faktörler arasında, yükseköğrenim ücretleri, yükseköğrenimi satın alma gücü, yükse-köğrenim kurumlarının kapasitesi, coğrafi dağılım, istihdam ve iş-sizlik oranları, milli gelir, kredi maliyetleri gibi değişkenler (Soo & Elliott, 2010 ; Elliott & Soo, 2013; Hübner, 2012; Dwenger vd., 2012; Neill, 2009; Savoca, 1990; Epple vd., 2017; Gürler, 2007; De Donder & Martinez-Mora, 2017; Smith vd., 2017; Schultz, 1960 ; Tansel, 1997 ; Tansel, 1997 ) önem arz etmektedir. Diğer yandan toplumsal kültür, değerler ve kadına yönelik bakış açısı yükseköğrenime deva-mı önemli derecede etkileyen sosyal-psikolojik etmenler arasındadır.

3. Ekonometrik Analiz

Regresyon analizi bağımlı ve bağımsız değişkenler arasında-ki ortalama ilişarasında-kinin matematiksel bir modelle ifade edilmesinde, bağımlı ve bağımsız değişkenin doğrusal bir ilişki içinde olduğunu varsaymaktadır. Aradaki ilişkinin doğrusal olmadığı durumlarda, bu varsayım geçersiz hale gelmekte ve regresyonu oluşturan pa-rametrelerin güvenilirliği düşerek modelin tahminleme gücü azal-maktadır. Değişkenler arasında herhangi bir fonksiyonel bir ilişki var ise, etkin ve öngörü gücü yüksek modeller oluşturulabilir. Aksi halde, parametrik regresyon modelleri yerine parametrik olmayan regresyon modelleri kullanılabilir (Takezawa, 2006, s.20).

Parametrik olmayan regresyon modelleri değişkenler arasın-daki ilişkinin türünü fazla dikkate almamakla beraber, regresyon fonksiyonuna odaklanır. Regresyon fonksiyonunun türevlenebilir olması ve sürekli olması modelin tek varsayımı olarak kabul edile-bilir (Eubank, 1990, s.4). Parametrik olmayan regresyon yöntemi, regresyonu oluşturan parametrelerin katsayıların anlamlılığı yerine fonksiyonun istatistiksel özellikleri ile ilgilenmektedir (Fox, 2008, s.476). Çalışmada, ele alınan bağımlı ve bağımsız değişkenler nor-mal dağılım varsayımını sağlamamakta ve kalın kuyruk özellikleri göstermektedir. Bu nedenle parametrik olmayan regresyon Kernel tahmincisi yardımıyla ilişkiler belirlenmeye çalışılacaktır.

3.1. Kernel Regresyon

Parametrik olmayan regresyon kestiricileri, parametrik mo-dellerdeki varsayım ihlallerinin yanı sıra dağılım hakkında hiçbir bilgi olmadığı durumlarda kullanılmaktadır. Ayrıca parametrik mo-del kurmaya yardımcı oluşu ve başta Kernel regresyon olmak üzere diğer tüm kestiricilerinin tutarlı kestirimler sunmasından dolayı pa-rametrik regresyon analizine alternatif olarak tercih edilmektedir (Li ve Racine, 2007, s.45). Parametrik olmayan regresyon kestiri-cilerinin temel amaçları; iki değişken arasındaki ilişkiyi açıklama-da çok yönlü bir yöntem sağlamak, kayıp gözlemleri temsil etmede veya yakın X değerleri arasında bir değer bulmada esnek bir metot

kurmak ve aykırı noktaların etkisini inceleyerek sahte gözlemleri ortaya çıkarmaktır (Hardle vd., 2004, s.89).

En basit ve en yaygın kullanılan parametrik olmayan regres-yon kestiricileri Kernel metoduna dayanır. Kernel odaklı kestiriciler basit ve sezgisel olarak iyi anlaşıldığı için tercih edilmektedir. Diğer önemli parametrik olmayan eğri kestiricileri ise k-en yakın komşu-luk, spline modelleri ve ortogonal serilerdir. Kernel regresyonda ba-ğımlı değişkenin yerel ağırlıklı ortalaması alınır. Ağırlıklar Kernel olarak adlandırılan bir fonksiyona dayanır. Kernel adı da buradan gelmektedir (Chu ve Marron, 1991, s.412). Kernel regresyona ilişkin geliştirilen yaklaşımlar arasında yerel sabit (Nadaraya-Watson), ye-rel doğrusal ve yeye-rel polinomial Kernel kestiricileri ile diğer alterna-tif kestiriciler (Priestley-Chao, Gasser-Müller) yer almaktadır.

Yerel sabit Kernel kestirim tekniği Nadaraya (1964) ve Watson (1964) tarafından önerilmiş olup, Nadaraya-Watson Kernel kesti-ricisi olarak da adlandırılır. Buradaki mantık, bağımlı değişkenin değerlerini yerel olarak ortalayarak koşullu ortalama fonksiyonunu kestirmektir.

(X,Y) gözlem çiftleri için f(x,y) yoğunluk fonksiyonu kullanıla-rak elde edilen yerel sabit Kernel kestiricisi:

(1) şeklindedir, buradan hareketle;

(2)

ifadesinin minimizasyon problemine odaklıdır. Burada K Kernel ya da ağırlık fonksiyonu olup, sıfır etrafında simetriktir ve lim|x|K(x) = 0

x→∞

özelliğini sağlamaktadır. h, pencere genişliği ya da düzleştirme pa-rametresi adı verilen, kestirim düzegünlüğünü kontrol e den ve ge-nellikle pozitif değer alan parametredir. Bir X_i gözlem noktasında

1 1 ( ) ˆ ( ) ( ) = = = n i i i n i i x X Y K h m x x X K h

Σ

Σ

min

Σ

h → 0 olduğunda m_h(X_i) → Y_i keyfi bir x noktasında ise h → ∞ oldu-ğunda m_h(X_i) → Y olacaktır. Bu iki limit durumundan anlaşılacağı gibi, örnek büyüklüğü n ile ilişkili olan düzgünleştirme parametresi h, sıfıra ne çok hızlı ne de çok yavaş yakınsamalıdır (Li ve Racine, 2007, s.78). n → ∞ iken ve h → 0 ve nh → ∞ olması şartıyla (1) deki formülde pay ve payda

(3)

(4)

olacağından m(x) → m(x) olacaktır. Dolayısıyla bu kestirici ile elde edilen regresyon fonksiyonunun, m(x)’in tutarlı bir kestirici olduğu söylenebilir (Schimek, 2000, s.34). Schuster (1972) tarafından gös-terildiği gibi,

√nh [mh(x) – m(x) – h2Yan(x)] → N(0, Var(x)) (5)

(6)

(7)

yerel sabit kestirici asimptotik olarak normaldir .

3.2.Kernel Fonksiyonu ve Pencere Genişliğinin Belirlenmesi

Her gözlem orta nokta olmak üzere her gözleme yerleştirilen tümseklerin toplamı olarak düşünülen Kernel kestiricilerinde, hangi yaklaşım kullanılırsa kullanılsın, belirleyici iki etmen bulunmakta-dır. Bunlardan biri tümseklerin biçimini ifade eden Kernel fonksiyo-nu, diğeri ise tümseklerin yayılımını ifade eden pencere genişliğidir. Pencere genişliği seçimiyle karşılaştırıldığında Kernel fonksiyonu seçimi daha az önem arz eden bir husustur. Kernel fonksiyonu-nun şeklindeki değişikliğin kestirime etkisi, pencere genişliğindeki

1 ( ) ( ) n i i x X E K f x h = ®

Σ

Σ

[

]

değişikliğin neden olacağı etkiden çok daha azdır. Pencere genişliği seçimi ise tüm parametrik olmayan eğri kestiricilerinin uygulama-sında ana sorundur (Toktamış, 1995, s.156).

Olasılık fonksiyonu özelliklerini taşıyan herhangi bir fonksi-yon olarak alınabilen Kernel fonksifonksi-yonu, en iyi olduğu için değil, kolay uygulanırlığı ve diğer yöntemleri anlamada bir araç olması nedeni ile tercih edilmektedir. Yaygın olarak kullanılan Kernel fonk-siyonları Hardle vd. (2004) çalışmasından özetlenerek Tablo 1’de sunulmaktadır.

Tablo 1: Kernel Fonksiyonları

Kernel K_(u) Tekbiçimli

1

(

1)

2

I u

<

₍₁

–

_{u I u}

_{) (}

<

₁₎

3

(1

) (

1)

4

–

u I u

<

15

(1

) (

1)

16

–

u

I u

<

35

₍₁

_{) (}

₁₎

32

–

u

I u

<

1

exp(

1

)

2

2

π

–

u

cos(

) (

1)

4

2

u I u

π

π

_<

K ile gösterilen Kernel fonksiyonu, Her u değeri için: K (u) > 0, K(u)=K(-u),

Kernel kestirimlerinin elde edilmesinde önemli bir etken olan pencere genişliğinin çok küçük seçilmesi, yani çekirdeğin dar olma-sı durumunda her noktadaki ortalama alma süreci daha az sayıda gözleme dayanacağından regresyon fonksiyonunun kestirimi kaba bir kestirim olacaktır. Başka bir deyişle, kestirim sonuçları örnek değişkenliğine fazlaca bağımlı olacaktır (Marron, 1988, s.189).

Düzeltme teriminin optimum şekilde belirlenmesi ve paramet-rik olmayan regresyon fonksiyonunun tahmin gücünün artması; h pencere genişliği seçimine bağlıdır. Literatürde genellikle pence-re genişliği seçicileri arasında çapraz geçerlilik ve plug-in yöntemi ile cezalandırma fonksiyonları yer alır. En çok kullanılan Çapraz geçerlilik fonksiyonu, gözlem değerlerinden herhangi birinin seçil-mesiyle, diğer (n-1) gözlem değerlerini baz alarak; seçilen noktanın (x_i) pürüzsüzlüğünün tahmin edilmesidir. Bu tahmin; düzgün ve ikinci dereceden türevlendirilebilir bir fonksiyon için kareli artıkla-rı tahmin edilerek, artıklaartıkla-rın toplamını minimum yapan düzeltme parametresi olarak tanımlanır (Fox, 2008, s. 490). Çapraz geçerlilik fonksiyonu,

CV(γ) =1₂

n J=1

Σ

(γ_j – f_γ(j)(x_i))2 şeklinde ifade edilmektedir.

3.3.Veri ve Model Tahmin Sonuçları

Çalışmada kullanılan ekonometrik modelin amacı kadınların yükseköğrenime devamını etkileyen faktörlerin etkisini Arap dün-yası için ortaya koymaktır. Veriler 1970-2014 dönemini içeren yıllık verilerdir, www.worldbank.org adresinden elde edilmiştir.

Tablo 2: Analizde kullanılan değişkenler

Değişkenler Tanım

Kadınlarda yükseköğrenim devam oranı (%) YODE (bağımlı değişken) Kadınlarda okullaşma oranı (%) KO (bağımsız değişken) Gayri safi yurt içi hasıla (cari fiyatlarla) GSYİH (bağımsız değişken) Enflasyon (tüke ci fiyatları, %) ENF (bağımsız değişken)

Çalışmada tahminlerin üretilmesinde R paket programı ve http://cran.r-project.org/web/packages/np/ internet adresindeki kod-lar kullanılmıştır.

Arap baharı ve yaşanan yapısal krizler nedeniyle aykırı (out-lier) değerlerin olduğu belirlenmiştir. Aykırı gözlemlerden dolayı parametreler bozulduğu için, varolan güçlü parametrik yöntem-lerin uygun çözümler üretemediği ve verinin gerçek yapısı mode-le yansıtamadığı birçok uygulamacı tarafından ortaya konmuştur. Bu durumda parametrik olmayan regresyon, X doğrultusunda be-lirli bir parametrik model olmaksızın ön bilgi sağladığı için uygun olmaktadır.

Tablo 3: Nadaraya-Watson Tahmincisi için Kernel Regresyon Model

Sonuçları

Kullanılan

Tahminci Tipi Variables Katsayı R2

Hata Kareler Toplamı DW Triangular KO 0.537* 0.45 1.853 1.88 GSYİH 0.783* ENF -0.561* Uniform KO 0.508* 0.47 1.902 1.87 GSYİH 0.693* ENF -0.621 Normal KO 0.573* 0.43 1.742 1.88 GSYİH 0.755* ENF -0.674* Biweight KO 0.603* 0.41 1.655 1.91 GSYİH 0.695* ENF -0.664* Cosinus KO 0.617* 0.44 1.880 1.93 GSYİH 0.726* ENF -0.703* Epanechnikov KO 0.629* 0.48 1.103 2.16 GSYİH 0.751* ENF -0.685*

Kernel regresyon yönteminde pencere genişliği çapraz geçer-lilik yöntemi ile belirlenmiştir. Çapraz geçergeçer-lilik yöntemi güçlü (ro-bust) ve asimptotik olarak optimal bir yöntemdir. Buna göre değer 0.08 olarak elde edilmiştir. Kernel fonksiyonları Nadaraya-Watson tahmincisine göre elde edilmiştir. Modelde farklı etkileyici değiş-kenler denenmiş, çoklu doğrusal bağlantı problemi nedeniyle analiz dışında bırakılmıştır. Etkileyici olduğu düşünülen bazı değişkenler ise eksik veri nedeniyle analizde yer almamıştır.

Tahmin sonuçlarından görüleceği üzere, her tahminci tipi için elde edilen sonuçlarda bağımsız değişkenler istatistik anlamlı ve önemli çıkmıştır. Farklı tahminci tiplerinden R2 _{değerinin yüksek}

olduğu ve otokorelasyon probleminin olmadığı alternatif seçilecektir. Buna göre Epanechnikov tercih edilmiştir. Nadaraya-Watson tah-mincisi kullanılarak oluşturulan fonksiyonlarının en uygun olanının seçimi için Theil testi, ortalama hata karenin kökü (RMSE), ortala-ma mutlak hata (MAE) değerleri karşılaştırılmıştır. Bu ölçütlerin değerlerinin sıfıra yaklaşması istenen bir durumdur. Buna göre de en düşük değer olan Epanechnikov uygun olarak belirlenmiştir. Bu model sonuçlarına göre kadınlarda okullaşma oranı (KO) değişkeni, bağımlı değişken olan yükseköğrenim devam oranı (YODE) üzerinde %62.9 arttırıcı etkiye sahiptir. GSYİH en yüksek etkileyici katsayı olarak yükseköğrenim devam oranı (YODE) üzerinde %75.1 arttırıcı etkiye sahiptir. ENF değişkeni ikinci önemli değişken olarak %68.5 azaltıcı etkiye sahiptir. Tablo 4’te öngörü kriterleri değerleri veril-miştir. Görüleceği üzere Epanechnikov uygun olarak elde edilveril-miştir.

Tablo 4: Nadaraya-Watson Tahmincisi için Regresyon Modelleri

İçin Öngörü Kriterleri

Kullanılan Tahminci Tipi

Triangu-lar Uniform Normal

Biwei-ght Cosinus Epanechni-kov Ortalama Hata Karenin Kökü 0.0234 0.0287 0.0238 0.0192 0.0260 0.0127 Ortalama Mutlak Hata 0.0321 0.0239 0.0365 0.0251 0.0325 0.0153 Theil Test İsta s ği 0.1236 0.1866 0.2288 0.1842 0.2163 0.1094

4. Sonuç

Bireylerin toplumda etkin bir rol alması, toplumla uyum içinde yaşayabilmesi, haklarını bilmesi ve kullanabilmesi ile yakından iliş-kilidir. Bu haklardan biri olan eğitim, diğer haklarını bilmesi ve kul-lanması acısından son derece önemlidir. Eğitim hakkını toplumun diğer üyeleriyle eşit ve etkili kullanan birey toplumun gelişiminde de etkin rol oynar. Kız çocuklarının eğitime katılımı, sağlayacağı birey-sel kazanımların yanı sıra hem ülkenin refah düzeyi hem de hayat standardı açısından önem taşımaktadır. Kadınların eğitim düzeyini erkeklerle eşit duruma gelecek biçimde yükseltmekte başarısız olan ülkelerin, daha yavaş büyüme ve azalan gelir düzeyi ile karşı kar-şıya oldukları bilinmektedir. Kız çocuklarının eğitimi bölgelerarası dengesizlikleri de azaltabilir. Okuma-yazma oranı arttıkça kadın; töre cinayetleri, kuma vb. uygulamalar karşısında daha bilinçli bir tavır sergileyerek toplumun çağdaşlaşmasına katkıda bulunacaktır.

Bu çalışmada Arap ülkelerinde 1970-2014 dönemi için kadınla-rın yükseköğrenime devamını etkileyen faktörler Kernel regresyon yardımıyla analiz edilmiştir. Farklı etkileyici değişkenler modele da-hil edilmiş, fakat çoklu doğrusal bağlantı nedeniyle analiz dışında bırakılmıştır. Bu bağlamda, kadınlarda okullaşma oranı, GSYİH ve enflasyon kadınların yükseköğrenime devamını etkileyen faktörler tespit edilmiştir. Bu model sonuçlarına göre; kadınlarda okullaşma oranı (KO) değişkeni, bağımlı değişken olan yükseköğrenime de-vam oranı (YODE) üzerinde %62.9 arttırıcı etkiye sahiptir. GSYİH en yüksek etkileyici katsayı olarak yükseköğrenime devam oranı (YODE) üzerinde %75.1 arttırıcı etkiye sahiptir. ENF değişkeni ikin-ci önemli değişken olarak %68.5 azaltıcı etkiye sahiptir. Görüleceği üzere gelir önemli bir faktör olarak belirlenmiştir. Satın alma gücü-nün göstergesi enflasyonun artışı yükseköğrenime devam üzerinde olumsuz etki yaratmaktadır. Bu durumda geleneksel faktörlerin yanı sıra, günümüzde gelir artışının ve alım gücünün artışının yük-seköğrenime devam için önemli unsurlar olduğu belirlenmiştir.

Arap ülkeleri içinde petrol geliri olmayanlarda, üniversiteye kadar geçen eğitim sürecinde hane halkları gelirlerinden önemli bir pay ayırmak zorunda kalmaktadırlar. Ailelerin çocukların eğitimi için ihtiyaç duyduğu finansal kaynaklara ulaşma olanakları ağırlıklı

olarak ülke ekonomik koşullarına bağlıdır. Farklı sosyo-ekonomik düzeylerde olan aileler arasındaki gelir eşitsizliklerinin azaltılma-sı çalışmaları, bu finansal kıazaltılma-sıt sorununun çözümünde önemlidir. Dolayısıyla, bu süreçte özellikle düşük sosyo-ekonomik koşullarda yaşayan ailelerin kız çocuklarının eğitim hayatındaki akademik başarılarının arttırılmasında ve finansal kısıtlardan kaynaklanan olumsuzlukların giderilmesinde devlete ve politika yapıcılarına çok önemli roller düşmektedir. Eğitimdeki eşitsizliklerin makro düzey-de ülkenin sosyo-ekonomik yapısından, mikro düzeydüzey-de ise, ailesel ve gelenekçi yapıya ilişkin faktörlerden kaynaklandığı bilinmekte-dir. Ailelerin eğitim için yapacağı harcamalar genel olarak; kişisel, kültürel, kurumsal, sosyodemografik ve ekonomik değişkenlerle doğrudan ilişkilidir. Aile geliri ile çocuğun eğitime katılımı arasın-daki ilişki biçimi ve düzeyi, ülkelerin eğitimi finansman biçimi ve eğitimin düzeyine göre farklılık göstermektedir. Gelirin yanı sıra ülke ekonomik yapısından kaynaklı enflasyon problemi kadınların yükseköğrenime devamında etkili olmuştur. Enflasyonist ortamda paranın satın alma gücü azalacağından, özellikle dar gelirli kesimler eldeki paranın daha fazla değer kaybetmesi ile dolaylı yoldan gelir kaybına uğrarlar ve yoksullaşma artışa geçer. Tasarruflar azalaca-ğından gelir dağılımı giderek bozulacaktır. Böylece, kadınların yük-seköğrenime katılım oranında olumsuz etkiler çarpan katsayısı ile artacaktır. Karar vericilerin, kadınların yükseköğrenime devamını sağlamaya yönelik iklimi iyileştirmeleri ve kolaylaştırmaları hem kadınların güçlenmeleri hem de toplumsal refah için büyük önem ar-zetmektedir. Dünyada önde gelen yardım kurumlarının, kadının eği-timi konusunda karşılıksız yardımlarının hızlanması, özellikle kadın eğitim düzeyinin düşük olduğu geri kalmış ülkelerde hükümetlere ve yöneticilere iyileştirici politikalar üretmeleri doğrultusunda girişim-lerde bulunulması birinci aşama çözümlerdir. Kadının okuryazarlık oranının artışı, daha sonra temel eğitime kazandırılması ve son ola-rak yükseköğrenimde yer alması ana hedefler olaola-rak görülmelidir. Kadının eğitimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi üzerine farklı bölgeler bazında ve kadın eğitiminin farklı seviyeleri için ampirik çalışmalara, durum analizlerine ihtiyaç vardır. Özellikle, cinsiyet eşitsizliğinin yüksek olduğu ülkelerde dönemsel karşılaştırmalar ve etkinlik analizleri literatüre katkı sağlayacaktır.

Kaynakça

Arat, Ü. & Rigel N. (2006). Mahrem Alana İtilen Kadın, Kadın Araştırmaları

Dergisi, 9(1), 67-76.

Chu, C. K. & Marron, J. S. (1991). Choosing a Kernel Regression Estimator,

Statistical Science, 6(4), 404-419.

Colombo, P. & Ferrari, E. (2015). Privacy Aware Access Control For Big Data: A Research Roadmap, Big Data Research, 2(4), 145-154.

Çelikoğlu, N. (2008). Mahremiyet, Kişiye Ait Özel Alan Tartışmaları, İstanbul:İskenderiye Yayınları.

Çiftçi, M. (2010). AB-15 Ülkelerinde Kadın Emeğinin Gelir Elastikiyeti ve Türkiye: Değerlendirmeler Ekonometrik Uygulamalar, Uluslararası

İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1350-1365.

De Donder, P. & Martinez-Mora, F. (2017). The Political Economy of Higher Education Admission Standards and Participation Gap, Journal of

Public Economics, 154(1), 1-9.

Dedeoğlu, S. G. (2014). Özgürlük, Mahremiyet, Demokrasinin Değeri ve Bi-lişim Toplumunda Maruz Kaldığı Tehditler, Journal Of Yaşar

Univer-sity, 9(34), 5887-5897.

Duflo, E. (2012). Women Empowerment and Economic Development, Journal

of Economic Literature, 50(4): 1015- 1079.

Dünya Kalkınma Raporu (2012). http://www.undp.org.tr/ gozlem2. aspx?websayfano=3312 (12.04.2018).

Dwenger, N., Storck, J. & Wrohlich, K. (2012). Do Tuition Fees Affect The Mobility of University Applicants? Evidence From a Natural Experi-ment, Economics of Education Review, 31(1), 155-167.

Elliott, C. & Soo, K. T. (2013). The International Market For MBA Quali-fications: The Relationship Between Tuition Fees and Applications,

Economics of Education Review, 34(1), 162-174.

Epple, D. Romano, R., Sarpça, S., & Sieg, H. (2017). A General Equilibrium Analysis of State and Private Colleges and Access to Higher Education in The US, Journal of Public Economics, 155(1), 164-178.

Eubank, R. L. (1990). Nonparametric Regression and Spline Smoothing

Sta-tistics: A Series of Textbooks and Monographs, Second Edition., New

York: Marcel Dekker Inc.

Fox, J. (2008). Applied Regression Analysis And Generalized Linear Models, London: Sage Publications Inc.

Gündoğdu, Y. B. (2017). Mahremiyet Eğitiminin Temeli İnsanlık Şerefi: Ailenin Mesuliyetleri 1, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 387-394.

Gürler, Ö. K., Turgutlu, T., Kırcı, N. & Üçdoğruk, Ş. (2007). Türkiye’de Eğitim Talebi Belirleyicileri, Finans, Politik&Ekonomik Yorumlar, 44(512), 89-101.

Hardle, W., Müller, M., Sperlich, S. & Werwatz, A. (2004). Nonparametric

and Semiparametric Models, New York: Springer-Verlag Pbc.

Hossler, D., Braxton, J. & Coopersmith, G. (1989). Understanding Student

College Choice, Higher Education: Handbook Of Theory And Research,

5(1), 231-288.

Hübner, M. (2012). Do Tuition Fees Affect Enrollment Behavior? Evidence From A ‘Natural Experiment’in Germany, Economics of Education

Re-view, 31(6), 949-960.

Klasen, S. (2002). Low Schooling for Girls, Slower Growth for All? Cross-country Evidence on the Effect of Gender Inequality in Education on Economic Development, World Bank Economic Review, 16(3), 345-373. Korkmaz, A. (2014). İnsan Hakları Bağlamında Özel Hayatın Gizliliği ve

Korunması, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16 (Özel Sayı I), 99-103.

Kökciyan, N. (2017). Privacy Management In Online Social Networks (Docto-ral Dissertation, Bogaziçi University).

Li, O. & Racine, J. S. (2007). Nonparametric Econometrics: Theory and

Prac-tice, Princeton University Press.

Marron, J. S. (1988). Automatic Smoothing Parameter Selection: A Survey,

Empirical Economics, 13 (3/4), 187-208.

Nadaraya, E. A. (1964). On Estimating Regression. Theory of Probability and

its Applications, 9(1),186-190.

Neill, C. (2009). Tuition Fees and The Demand For University Places.

Eco-nomics of Education Review, 28(5), 561-570.

Özgüç, N. (1998). Kadınların Coğrafyası, İstanbul: Çantay Kitabevi. Radner, R. (1975). Demand And Supply in US Higher Education, New York:

McGraw Hill Book Company Pbc.

Rozada, M. G. & Menendez, A. (2002). Public University in Arjantina: Sub-sidizing The Rich?, Economics of Education Review, 21(1), 341-351. Salleh, K. A. & Janczewski, L. (2016). Technological, Organizational And

Environmental Security And Privacy İssues Of Big Data: A Literature Review, Procedia Computer Science, 100(1), 19-28.

Savoca, E. (1990). Another Look At The Demand For Higher Education: Me-asuring The Price Sensitivity Of The Decision To Apply To College,

Economics of Education Review, 9(2), 123-134.

Schultz, T. W. (1960). Capital Formation by Education, Journal of Political

Economy, 68(12), 571-583.

Schimek, M. G. (2000). Smoothing and Regression, Canada: A Wiley-Inters-cience Publication.

Schuster, E. F. (1972). Joint Asymptotic Distribution of the Estimated Reg-ression Function at a Finite Number of Distinct Points, Annals of

Smith, M. R., Waite, S. & Durand, C. (2017). Gender Differences in The Ear-nings Produced By A Middle Range Education: The Case Of Canadian ‘Colleges’, Social Science Research, 66(1), 140-153.

Soo, K. T. & Elliott, C. (2010). Does Price Matter? Overseas Students in UK Higher Education, Economics of Education Review, 29(4), 553-565. The Global Gender Gap Report (2017).

http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2017.pdf (Erişim Tarihi: 12.09.2018). The World’s Women (2015).

https://unstats.un.org/unsd/gender/downloads/worldswomen2015_report.pdf (Erişim Tarihi: 12.09.2018).

Tansel, A. (1997). Schooling Attainment, Parental Education, and Gender in Cote d’Ivoire and Ghana, Economic Development And Cultural Change, 45(4):825-856.

Tansel, A. (1998). Determinants of Schooling Attainment of Boys and Girls in

Turkey, Economic Growth Center Yale University, Center Discussion

Paper No:789, 1-35.

Takezawa, K. (2006). Introduction to Nonparametric Regression. Wiley Series in Probability and Statistics, London: John Wiley and Sons Inc. Toktamış, Ö. (1995). Olasılık Yoğunluk Fonksiyonunun Çekirdek Kestirimi

Üzerine Bir Çalışma, Hacettepe Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 16(1), 145-163.

UNESCO (2017). Global education monitoring report 2017/8 - Accountabi-lity in education: Meeting our commitments. Paris: UNESCO Pub-lishing, http://unesdoc.unesco.org/images/0025/002593/259338e.pdf (23.05.2018).

Wang, Z. & Yu, Q. (2015). Privacy Trust Crisis of Personal Data in China in The Era of Big Data: The Survey And Countermeasures, Computer

Law & Security Review, 31(6), 782-792.

Watson, G. S. (1964). Smooth Regression Analysis, Sankhya: The Indian

Jo-urnal of Statistics, Series A, 26(4), 359-372.

Van Staveren, I., Webbink, E., De Haan, A. & Foa, R. (2014). The Last Mile in Analyzing Wellbeing and Poverty: Indices of Social Development,

Forum for Social Economics,43(1) 8-26.

Yüksel, M. (2009). Mahremiyet Hakkına ve Bireysel Özgürlüklere Felsefi Yaklaşımlar, Ankara Üniversitesi Dergisi, 64(01), 275-298.

Yüksel, M. (2014). Mahremiyet Hakkı ve Sosyo-Tarihsel Gelişimi, Ankara

Üniversitesi SBF Dergisi, 58(1), 181-213.

Zharova, A. K. & Elin, V. M. (2017). The Use of Big Data: A Russian Pers-pective of Personal Data Security, Computer Law & Security Review, 33(4), 482-501.