Çukurova bölgesi koşullarında yetiştirilen fiğ (Vicia sativa L.) + buğday (Triticum aestivum L.) karışımında otlatma amenajmanı ilkelerinin saptanması üzerinde bir araştırma

ÇUKUROVA BÖLGESİ KOŞULLARINDA YETİŞTİRİLEN

FİĞ (Vicia sativa L.) +BUĞDAY (Triticum aestivum L.)

KARIŞIMINDA OTLATMA AMENAJMANI İLKELERİNİN

SAPTANM ASI ÜZERİNDE BİR ARAŞTİRMA

Ö Z E T

Bu araştırma, Ç u k u r o v a Bölgesi koşullarında otlatma amacıyla yetiştirilecek fiğ + buğday karışımında uygulanacak otlatma amenajmanı ilkelerinin saptanması amacıyla Ç u k u r o v a Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü araştırma alanında 2006-2009 yılları arasında 3 yıl süre ile yürütülmüştür. Araştırmada, 4 farkTi biçim zamanı (bitkiler 15 cm, 20 cm, 25 cm veya 30 cm bitki boyuna eriştiğinde) ve 4 farklı biçim yüksekliğinin (2.5, 5.0, 7.5, 10 cm) karışımın ot verimi ve kalitesine etkileri incelenmiştir.

Araştırma sonuçları, ot verimi ve kalitesinin yıllara bağlı olarak önemli farklılıklar gösterdiğini, biçim zamanı geciktikçe ot verimi ve ham protein veriminin arttığını, otun ham protein oranının biçim zamanından çok fazla etkilenmediğini, biçim yüksekliğinin ot verimi ve otun fiğ içeriği üzerine önemli etkide bulunduğunu ortaya koymuştur. Araştırma sonuçlarına dayanılarak, Çukurova koşullarında otlatma amacıyla yetiştirilecek fığ+buğday karışımının bitkiler 25 cm bitki boyuna eriştiğinde 10 cm anız kalacak şekilde otlatılması d u r u m u n d a 15 Mart-30 Nisan döneminde otlatılarak kaliteli ve yüksek ot verimi sağlanabileceği sonucuna varılmıştır.

A n a h t a r Kelimeler: Fiğ, Buğday, Karışım, Biçim Zamanı, Biçim Yüksekliği

R E S E A R C H O N T H E G R A Z İ N G M A N A G E M E N T P R I N C I P L E S O F V E T C H ( V i c i a sativa L . ) + W H E A T (Triticum aestivum L . ) M I X T U R E U N D E R Ç U K U R O V A C O N D I T I O N S

A B S T R A C T

This researclı was conducted to determine grazing management principles of vetch+vvheat mixture under Çukurova conditions. The experiment vvas done during the years of 2 0 0 6 - 2 0 0 9 at the research area of Field Crops Department of Agricultural Faculty of Çukurova University. İn the experiment, the ellects of four different cutting times (cutting vvhen planı reached 15, 20, 25 or 30 cm plant lıeight) and four cutting height (2, 5, 5, 7.5 or 10 cm above ground level) on the hay yield and quality were studied.

H a y yield and quality were significantly influenced by the years. Delaying the cutting increased the hay yield and crude protein yield. Cutting height significantly affected hay yield and vetclı ralio of hay. Froııı the results of the research, it was concluded that i f t h e mixture of vetch+vvheat is grazed by leaving 10 cm stubble height vvhen plants reached 25 cm plant height during 15th March- 30th April, could be obtained lıigh hay yield and quality.

Key W o r d s : Vetch, Wheat, Mixture, Cutting time, Cutting height

G İ R İ Ş Ü l k e m i z i n e k o l o j i k k o ş u l l a r ı n ı n u y g u n l u ğ u n e d e n i y l e b i t k i s e l ü r e t i m a ç ı s ı n d a n y ü k s e k p o t a n s i -y e l e s a h i p o l a n b ö l g e l e r i n d e n b i r i s i o l a n Ç u k u r o v a b ö l g e s i n d e d i ğ e r t a r l a b i t k i l e r i -y a n ı n d a -y e m b i t k i l e r i d e d i ğ e r b i r ç o k b ö l g e m i z e g ö r e d a h a y ü k s e k v e r i m p o t a n s i y e l i n e s a h i p t i r . B ö l g e d e y a p ı l a n a r a ş t ı r m a l a r d a , ö z e l l i k l e s u l a n a n a l a n l a r d a y e m b i t k i l e r i n i n a n a ü r ü n , a r a ü r ü n v e y a i k i n c i ü r ü n o l a r a k y e t i ş t i r i l e -b i l e c e ğ i s a p t a n m ı ş t ı r ( G e n ç v e a r k . . 1 9 7 7 ) . F i ğ t ü r l e r i , m ü r d ü m ü k , İ r a n ü ç g ü l ü v e İ s k e n d e r i y e ü ç g ü l ü g i b i b i r y ı l l ı k b a k l a g i l l e r i n s a f o l a r a k v e y a t a h ı l l a r l a k a r ı ş ı m h a l i n d e k ı ş l ı k a r a ü r ü n o l a r a k b a ş a r ı l ı b i r ş e k i l d e y e t i ş t i r i l e b i l e c e ğ i s ü r d ü r ü l e n a r a ş t ı r m a l a r l a o r t a y a k o n m u ş t u r ( G e n ç v e a r k . , 1 9 7 7 ; Y ı l m a z v e T ü k e l , 1 9 8 7 ; H a t i p o ğ l u v e a r k . , 1 9 9 0 ; K ö k t e n v e T a n s ı , 2 0 0 4 ) . B u g ü n e k a d a r y a p ı l a n a r a ş t ı r m a l a r d a s ö z k o n u s u k a r ı ş ı m l a r ı n y e ş i l o t , k u r u o t v e y a s i l a j a m a c ı y l a y e t i ş t i r i l m e e s a s l a r ı ü z e r i n d e d u r u l m u ş t u r . B u k a r ı ş ı m l a r ı n o t l a t ı l m a s ı ü z e r i n d e b ö l g e d e y a p ı l m ı ş b i r a r a ş t ı r m a b u l u n m a m a k t a d ı r . A n c a k , ö z e l l i k l e h a y v a n c ı l ı k i ş l e t m e l e r i n d e b u k a r ı ş ı m l a r ı n o t l a t ı l a r a k t a d e ğ e r l e n d i r i l d i ğ i g ö z e ç a r p m a k t a d ı r . M u n z u r ( 1 9 8 4 ) , O r t a A n a d o l u k o ş u l l a r ı n d a M a c a r f i ğ i v e t ü y l ü f i ğ i n ç a v d a r v e y a a r p a ile v e a d i f i ğ i n y u l a f

ile karışımlarının otlatılması üzerinde sürdürdüğü araştırmada, fiğlerin otlatmadan sonra büyümesinin tahıllara göre daha hızlı olduğunu, hayvanların genellikle fiğleri tahıllara göre daha fazla tercih ettiğini saptamıştır. Cangir ve ark. (1984), Orta Anadolu koşullarında Macar fiği+ arpa karışımında kuzularla sürdürdükleri otlatma denemelerinde 56 günlük sürede yalnızca karışımda otlayan kuzuların toplam 8.6 kg canlı ağırlık kazancı sağladıklarını, karışımın ham protein içeriğinin bitkilerin büyüme dönemi-ne göre farklılık gösterdiğini, botanik kompozisyonda Macar fiği oranının gedönemi-nellikle düşük olduğunu saptamışlardır.

Bu araştırma, Çukurova koşullarında otlatma amacıyla yetiştirilecek fiğ+buğday karışımında uygulanacak otlatma amenajmanı prensiplerinin ortaya konulması amacıyla yürütülmüştür.

M A T E R Y A L V E Y Ö N T E M

Araştırma ile ilgili tarla denemeleri Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bö-lümü araştırma alanında, 2006-2009 yıllarında üç yıl süre ile yürütülmüştür. Deneme alanı düz bir arazi olup, toprakları killi-tınlı bir tekstürde. toprak derinliğine bağlı olarak p l l ' ı 7.72, kireç oranı %7.30-* %6.78. elverişli fosfor miktarı 5.01-4.84 kg/da ve organik madde oranı % 1.49-%1.81 arasında değiş-mektedir. Deneme alanını içine alana Adana İlin'de Kasım-Nisan dönemindeki uzun yıllar ortalaması sıcaklık 11.6 °C, toplam yağış miktarı 550.5 mm'dir (Adana Meteoroloji İl Müdürlüğü, 2009). 2006-2007 ve 2006-2007-2008 yetiştirme sezonları uzun yıllar ortalamasına göre daha sıcak ve kurak, 2008-2009 yetiştirme sezonu ise daha serin ve yağışlı geçmiştir.

Araştırmada, % 60 fiğ+% 40 buğday tohum karışımı olarak yetiştirilen karışımda otlatma za-manının ot verimi ve kalitesine etkisinin saptanması amacıyla parseldeki buğday bitkilerinin ortalama bitki boylarına göre dört farklı zamanda (ortalama bitki boyu 15. 20, 25 veya 30 c m ' y e eriştiğinde) biçim ve otlatma intensitesinin verim ve kaliteye etkisinin saptanması amacıyla 4 farklı biçim yüksekli-ğinde (2.5, 5. 7.5 veya 10 cm) biçim uygulamaları, biçim zamanları ana parselleri, biçim yükseklikleri de alt parselleri oluşturacak şekilde kombine edilmiştir. Karışımda Kübilay-82 fiğ çeşidi ve Adana 99 buğday çeşidi kullanılmıştır. Parsel boyutları 5 m x 1.2 m = 6 m2 olarak düzenlenmiştir. Sıra arası 20

cm olarak tutulmuştur. Karışıma giren fiğin saf ekimde 12 kg/da, buğdayın ise 20 kg/da ekim normu ile ekildiği dikkate alınarak tohum karışımı hazırlanmıştır. Deneme alanı ekimden önce derin olarak pullukla işlenmiş, daha sonra ikincil toprak işleme aletleriyle işlenerek ekime hazırlanmıştır. Ekim öncesinde parsellere 5 kg/da saf N + 5 kg/da saf P olacak şekilde 20-20 gübresi uygulanmıştır. Ekim işlemi, her üç yılda da Kasım'ın ilk haftasında yapılmıştır. Her yıl 15 Mart-30 Nisan döneminde yapı-lan biçimlerde, kenar tesirleri alındıktan sonra geriye kayapı-lan 4m x 0.8 m = 3.2 m^'lik ayapı-lan biçilmiş ve uygulama parsellerinde yaş ot ve kuru ot verimi ile kuru otta fiğ oranı saptanmıştır. Ayrıca, ilk iki yılda parsellerden alınıp kurutulan örneklerde Kjeldalıl yöntemine (Kaçar, 1977) göre azot analizi yapılmış ve % azot değerleri 6.25 katsayısı ile çarpılarak ham protein oranları ve ham protein oranları kuru ot verimleri ile çarpılarak ham protein verimi değerleri hesaplanmıştır.

Araştırmadan elde edilen verilere MSTATC paket programında üç tekrarlamalı tesadüf blokla-rında kuru ot verimi ve kuru otta fiğ oranı için 3 yıl, ham protein oranı ve verimi için 2 yıl tekrarlanan bölünmüş parseller deneme desenine göre (Steel ve Torrie, 1960) varyans analizi uygulanmış ve önemli çıkan faktör ortalamaları LSD testine göre karşılaştırılmıştır.

B U L G U L A R V E T A R T I Ş M A

Araştırmada, vejetasyon mevsiminde düşen yağış miktarı yıllara bağlı olarak değişmiş vc bu değişime bağlı olarak kuru ot verimi de değişmiştir. Nitekim, en yüksek kuru ot verimi ortalaması en yüksek yağışın kaydedildiği üçüncü yılda saptanmıştır (Çizelge 1). Daha düşük yağışın düştüğü birinci yılda kuru ot verimi ortalaması her iki yıldaki ortalamadan önemli derecede daha düşük olmuştur.

Biçim zamanı ve biçim yüksekliği kuru ot verimini önemli derecede etkilemiştir. Ancak, her iki faktörün etkisi yıllara bağlı olarak farklılık göstermiştir (Çizelge 1). Araştırmanın birinci yılında biçim zamanının kuru ot verimi üzerindeki etkisi istatistiksel olarak önemli çıkmamıştır. İkinci ve üçüncü

yıllarda ise b i ç i m zamanı g e c i k t i k ç e kuru ot verimi artış g ö s t e r m i ş v e bitki b o y u 2 5 c m v e y a 3 0 c m ' y e eriştiğinde yapılan b i ç i m l e r d e n ikinci y ı l d a bitki b o y u 15 v e y a 2 0 c m ' y e eriştiğinde yapılan biçimlere göre, üçüncü y ı l d a ise bitki b o y u 15 c m ' y e eriştiğinde yapılan b i ç i m e göre ö n e m l i d e r e c e d e daha y ü k s e k kuru ot verimi e l d e edilmiştir. Ü ç yıllık ortalamaya göre ise, biçim zamanının bitki boyunun 15 c m ' y e e r i ş m e s i n d e n 2 5 c m ' y e eriştiği d ö n e m e kadar geciktirilmesi kuru ot v e r i m i n d e istatistiksel olarak ö n e m l i d e r e c e d e artışa neden olmuştur. B u sonuç, H a t i p o ğ l u v e ark. ( 1 9 9 0 ) ' n ı n fiğ+arpa karışımı için saptadıkları bulguları desteklemektedir. B i ç i m y ü k s e k l i ğ i n i n kuru ot verimi üzerindeki etkisi de yıllara bağlı olarak farklılık göstermiştir. Birinci y ı l d a biçim y ü k s e k l i ğ i kuru ot verimini etkilememiştir ( Ç i z e l g e 1). İkinci yılda, biçim y ü k s e k l i ğ i n i n 2.5 c m ' d e n 5 c m ' y e çıkartılması, üçüncü y ı l d a ise 10 c m ' y e kadar çıkartılması kuru ot veriminde istatistiksel olarak ö n e m l i d e r e c e d e artışa n e d e n olmuştur. Ü ç yıllık ortalamaya g ö r e ise, b i ç i m y ü k s e k l i ğ i n i n artışı kuru ot v e r i m i n d e önemli d e r e c e d e artışa neden olmuştur.

Çizelge I Biçim Zamanı ve Biçim Yüksekliğinin Fiğ+Buğday Karışımında Kuru Ot Verimi (kg/da) ve Kuru Otta Fiğ Oranına (%) Etkisi

Biçim Zamanı Biçim Yük.

Kııru Ot Verimi (kg/da) Fiğ Oranı (%) Biçim Zamanı Biçim

Yük. 2007 2008 2009 Ort. 2007 2008 2009 Ort.

15 cm 2.5 163.0 290.1 270.7 241.3 61.1 11.4 42.5 38.3 15 cm 5.0 159.9 373.1 373.8 302.3 62.4 13.6 47.1 41.0 15 cm 7.5 150.8 357.5 378.1 295.4 60.1 13.6 51.4 41.7 15 cm 10 165.1 349.5 418.4 311.0 64.2 16.0 52.8 44.4 Ortalama 159.7 342.5 b* 360.3 b 287.5 c 62.0 b 13.6 48.4 41.3 b 20 cm 2.5 204.6 346.6 306.6 285.9 72.6 14.7 44.2 43.8 20 cm 5.0 201.9 349.3 377.8 309.7 65.2 16.0 47.5 42.9 20 cm 7.5 199.8 366.0 414.0 326.6 65.0 11.0 51.9 42.6 20 cm 10 179.7 381.6 480.0 347.1 69.8 15.2 55.6 46.9 Ortalama 196.5 360.9 b 394.6 ab 317.3 b 68.2 a 14.2 49.8 44.1 a 25 cm 2.5 212.1 365.2 355.6 311.0 65.2 11.0 44.6 40.3 25 cm 5.0 215.4 408.4 430.1 351.3 65.0 12.7 48.1 41.9 25 cm 7.5 209.5 401.1 428.7 346.4 68.1 13.9 51.9 44.7 25 cm 10 213.6 411.5 484.1 369.7 67.0 14.1 53.4 44.8 Ortalama 212.6 396.6 a 424.6 a 344.6 a 66.3 ab 12.9 49.5 42.9 a 30 cm 2.5 195.1 411.7 362.7 323.2 72.7 11.5 43.4 42.5 30 cm 5.0 209.7 416.6 410.1 345.5 71.1 13.5 49.2 44.6 30 cm 7.5 199.0 411.0 446.6 352.2 69.6 12.6 51.5 44.6 30 cm 10 208.8 438.2 564.9 404.0 63.1 12.6 52.4 42.7 Ortalama 203.2 419.4 a 446.1 a 356.2 a 69.2 a 12.6 49.1 43.6 a Ortalama 2.5 193.7 353.4 b 323.9 c 290.3 c 67.9 12.2 b 43.7 c 41.2 c Ortalama 5.0 196.7 386.9 a 398.0 b 327.2 b 65.9 14.0 a 48.0 b 42.6 bc Ortalama 7.5 189.8 383.9 a 416.9 b 330.2 b 65.7 12.8 b 5 1 . 7 a 43.4 ab Ortalama 10 191.9 395.2 a 486.9 a 357.9 a 66.0 14.5 a 53.6 a 44.7 a 193.0 c+ 379.8 b 406.4 a 326.4 66.4 a+ 13.3 c 49.2 b 43.0

*) Aynı sütun içerisinde / +) Aynı satır içerisinde benzer harf ile gösterilen ortalamalar L S D Testine göre P<0.05 hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak birbirinden farksızdır.

Kuru otta f i ğ oranı yıllara bağlı olarak ö n e m l i derecede d e ğ i ş i m g ö s t e r m i ş v e birinci y ı l d a 2. v e 3. yıllara, 3. y ı l d a ise 2. y ı l a göre istatistiksel olarak daha y ü k s e k oranda f i ğ içeren kuru ot verimi e l d e edilmiştir. B i ç i m zamanı v e b i ç i m y ü k s e k l i ğ i n i n kuru otta fiğ oranına etkisi yıllara bağlı olarak farklılık göstermiştir. Birinci yılda, b i ç i m zamanının bitki boyunun 15cm*ye eriştiği d ö n e m d e n 2 0 c m ' y e eriştiği d ö n e m e kadar geciktirilmesi f i ğ oranında istatistiksel olarak artışa neden olmuştur. İkinci ve üçüncü

yıllarda biçim zamanı kuru otta fiğ oranını önemli derecede etkilememiştir. Üç yıllık ortalamaya göre ise, bitki boyu 20 cm eriştiğinde yapılan biçim bitki boyu 15 cm iken yapılan biçime göre istatistiksel olarak önemli derecede daha yüksek oranda fiğ içeren kuru ot sağlamıştır. Biçim yüksekliğinin fiğ oranı üzerindeki etkisi de yıllara bağlı olarak farklılık göstermiştir. Birinci yılda biçim yükseklikleri fiğ oranında önemli bir farklılık yaratmamıştır. İkinci yılda 5 cm ve 10 cm biçim yüksekliği 2.cm ve 7.5 c m ' y e göre istatistiksel olarak önemli derecede daha yüksek fiğ oranına neden olmuştur. 3. yılda ve 3 yılın ortalamasında ise biçim yüksekliği arttıkça kuru otta fiğ oranı artmış 10 cm biçim yüksekliğinde en yüksek fiğ oranı sağlanmıştır.

Karşım otunun ham protein içeriği yıllara bağlı olarak önemli derecede farklılık göstermiş ve 1. yılda 2 yıla göre önemli derecede daha yüksek olmuştur (Çizelge 2). Biçim zamanının ham protein oranına etkisi yıllara bağlı olarak farklılık göstermiştir. Birinci yılda, bitki boyu 15 c m ' y e eriştiğinde yapılan biçimden daha geç biçimlere göre istatistiksel olarak daha yüksek ham protein oranı elde edil-miştir. 2 yılda biçim zamanı ham protein oranını etkilemeedil-miştir. Biçim yüksekliği ham protein oranını istatistiksel olarak önemli derecede etkilememiştir.

Ham protein verimi yıllara bağlı olarak farklılık göstermiş ve 2. yılda diğer 1. yıla göre daha*' yüksek ham protein verimi elde edilmiştir. Biçim zamanı Ham protein veriminde yalnızca 2. yılda farklılık yaratmış ve biçim zamanı geciktikçe ham protein verimi artmıştır. İki yıllık ortalamaya göre ise, biçim zamanının bitki boyu 25 c m ' y e erişinceye kadar geciktirilmesi ham protein veriminde önemli derecede artışa neden olmuştur. Biçim yüksekliği ham protein veriminde istatistiksel olarak önemli bir farklılık yaratmamıştır.

Bu sonuçlara göre, Çukurova koşullarında yetiştirilecek Fiğ+Buğday karışımı 15 Mart-30 Ni-san döneminde bitkiler 25 cm boylandığında otlatmaya başlanması ve 10 cm anız kalıncaya otlatma yapılması durumunda hayvanlar için yüksek ve kaliteli ot sağlanabileceği söylenebilir.

Çizelge 2. Biçim Zamanı ve Biçim Yüksekliğinin Fiğ+Buğday Karışımında H a m Protein Oranı (%) ve Ham

Protein Verimine (kg/da) Etkisi Biçim

zamanı Biçim Yük.

Ham Protein Oranı (%) Ham Protein Verimi Biçim

zamanı Biçim Yük. 2007 2008 Ortalama 2007 2008 Ortalama

15 2.5 22.7 19.6 21.1 36.9 56.9 46.9 15 5.0 23.3 18.2 20.7 37.3 67.7 52.5 15 7.5 22.5 19.1 20.8 33.6 68.3 51.0 15 10 22.0 18.5 20.3 36.2 64.9 50.6 Ortalama 22.6 a 18.9 20.7 36.0 64.5 e 50.2 b 20 2.5 20.2 19.6 19.9 41.0 67.6 54.3 20 5.0 20.4 18.6 19.5 40.8 64.8 52.8 20 7.5 20.3 18.9 19.6 40.2 69.1 54.6 20 10 21.2 18.5 19.9 37.3 70.4 53.8 Ortalama 20.6 b 18.9 19.7 39.8 68.0 bc 53.9 b 25 2.5 20.8 19.8 20.3 43.4 72.1 57.8 25 5.0 19.8 20.6 20.2 42.7 83.7 63.2 25 7.5 21.1 19.1 20.1 44.0 76.8 60.4 25 10 20.1 19.3 19.7 43.6 79.6 61.6 Ortalama 20.5 b 19.7 20.1 43.4 78.1 ab 60.8 a 30 2.5 20.2 20.2 20.2 39.2 83.4 61.3 30 5.0 21.3 19.3 20.3 45.0 80.3 62.6 30 7.5 21.4 18.6 20.0 42.7 76.4 59.6 30 10 21.2 18.8 20.0 44.2 82.4 63.3 Ortalama 21.0 b 19.2 20.1 42.8 80.6 a 61.7 a Ortalama 2.5 21.0 19.8 20.4 40.2 70.0 55.1 Ortalama 5.0 21.2 19.1 20.2 41.4 74.1 57.8 Ortalama 7.5 21.3 18 9 20.1 40.2 72.6 56.4 Ortalama 10 21.2 18.8 20.0 40.3 74.3 57.3 Ortalama 21.2 a 19.2 b 20.2 40.5 b 72.8 a 56.7

*) Aynı sütun içerisinde / +) Aynı satır içerisinde benzer harf ile gösterilen ortalamalar L S D Testine göre P<0.05 hata sınırları içerisinde istatistiksel olarak birbirinden farksızdır.

K A Y N A K L A R

Cangir, S., Eliçin, A., Karabulut, Munzur, M. ve İlaslan, M. 1984. Nadas Alanlarına Ekilen Karışımlarda Otlatılan Sütten Kesilmiş Kuzuların Besi Güçleri Üzerinde Araştırmalar. Ankara Çayır-Mera ve Zootekni Araştırma Enstitüsü Yayın No: 98.

Genç. İ., Atakişi, İ. ve Sağlamtimur, T., 1977. Ç u k u r o v a ' n ı n Sulu Koşullarında Uygulanabilecek Ekim Nöbeti Sistemleri Üzerinde Bir Araştırma. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Yıllığı, Yıl 8, Sayı:2, 77-87, 1977

Hatipoğlu. R.. Atılarsal, A. E„ Tükel, T. ve Baytekin, I I., 1990. Çukurova Bölgesi Kıraç Koşullarında Yetiştirilen Fiğ + Arpa Karışımında Biçim Zamanının Ot Verimi ve Botanik Kompozisyona Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Ç.Ü. Zir. Fak. Dergisi 5(3): 173-182

Kaçar, 1977. Bitki Besleme Uygulama Klavuzu. A.Ü. Zir. Fak Yay.: 647, Uygulama Klavuzu: 206. Kökten., K., ve Tansı, V., 2004. Çukurova Koşullarında Mürdümük (Lathyrus sativııs L.) ile Değişik

Tahıl Türleri Karışım Oranlarının Verim ve Kaliteye Etkisi. Ç.Ü. Zir. Fak. Dergisi, 2004, 19 (4): 69-76.

Munzur, M., 1984 Experiments on The Optimum Seed Retes of Some Vetch+Cereal Mixture and The Resulting graziııg Possibilities and Hay Yield in The Region of Ankara. Grassland and Husbandry Resarch Activities Edited by Karabulut. A. And Munzur. M.. Ankara Çayır-Mera ve Zootekni Araştırma Enstitüsü Yayınları. 97. 29-31

Steel, R.G.D and Torrie, J.H. 1960. Principles and Procedures of Statistics. McGravv-Hill Book Co., London.

Yılmaz, E., ve Tükel, T. 1987. Çukurova Kıraç koşullarında Yetiştirilebilecek Fiğ (Vicia sativa L.) + Arpa ( H o r d e u m vulgare L.) Karışımlarında En Uygun Karışım Oranının Saptanması Üzerinde Bir Araştırma Doğu T U Tar. Ve Or.D.Vol. 11(1): 171-78.