Dana kardiyak veninde rosuvastatine verilen gevşeme cevabına soğutmanın etkisi

iii T.C.

SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

DANA KARDĠYAK VENĠNDE ROSUVASTATĠNE VERĠLEN

GEVġEME CEVABINA SOĞUTMANIN ETKĠSĠ

Seyfettin Mustafa GÜREġĠR

YÜKSEK LĠSANS TEZĠ

FARMAKOLOJĠ ANABĠLĠM DALI

DanıĢman

Prof. Dr. K. Esra NURULLAHOĞLU ATALIK

iv T.C.

SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

DANA KARDĠYAK VENĠNDE ROSUVASTATĠNE VERĠLEN

GEVġEME CEVABINA SOĞUTMANIN ETKĠSĠ

Seyfettin Mustafa GÜREġĠR

YÜKSEK LĠSANS TEZĠ

FARMAKOLOJĠ ANABĠLĠM DALI

DanıĢman

Prof. Dr. K. Esra NURULLAHOĞLU ATALIK

v

S.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü‟ne

Seyfettin Mustafa GÜREġĠR tarafından savunulan bu çalıĢma, jürimiz tarafından Farmakoloji Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak oy birliği ile kabul edilmiĢtir.

Jüri BaĢkanı: “Prof. Dr. AyĢe S. ġAHĠN” Ġmza

N.E. Üniversitesi

DanıĢman: “Prof. Dr. K. Esra N.ATALIK” Ġmza

N.E.Üniversitesi

Üye: “Prof. Dr. Aydan CANBĠLEN” Ġmza

N.E. Üniversitesi

ONAY:

Bu tez, Selçuk Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim Yönetmenliği‟nin ilgili maddeleri uyarınca yukarıdaki jüri üyeleri tarafından uygun görülmüĢ ve Enstitü Yönetim Kurulu ……… tarih ve ……… sayılı kararıyla kabul edilmiĢtir.

Ġmza

“Prof Dr.Tevfik TEKELĠ”

ĠÇĠNDEKĠLER

Sayfa

SĠMGELER ve KISALTMALAR ... iii

ġEKĠLLER LĠSTESĠ ... iv 1. GĠRĠġ ... 1 2. GEREÇ ve YÖNTEM ... 5 2.1. Deneysel Prosedür ... 5 2.2. Ġstatistik ... 6 2.3. Ġlaçlar ... 6 3. BULGULAR ... 7 4. TARTIġMA ... 9 5. SONUÇ ve ÖNERĠLER ... 13 6. ÖZET ... 14 7. SUMMARY ... 15 8. KAYNAKLAR ... 16 9.ÖZGEÇMĠġ ... 20

TEġEKKÜR

Yüksek Lisans eğitimime baĢladığım günden bu yana bana inanan, yüksek lisans ve tez çalıĢmalarım boyunca ilgisini her zaman yanımda hissettiğim, bana vermiĢ olduğu bilimsel ve manevi desteklerle sürekli beni yüreklendiren değerli hocam ve danıĢmanım Sayın Prof. Dr. K.Esra NURULLAHOĞLU ATALIK‟a, Yüksek lisans eğitimim boyunca bana vermiĢ oldukları bilimsel ve manevi destek için Sayın hocalarım Prof. Dr. AyĢe Saide ġAHĠN, Doç. Dr. Murat AYAZ, Yrd. Doç. Dr. Mehmet KILIÇ, Yrd. Doç. Dr. Burak Cem SONER ve Yrd. Doç. Dr. Salim Yalçın ĠNAN‟ a sonsuz teĢekkürlerimi ve saygılarımı sunarım.

Abdi Ġbrahim Ġlaç Sanayi ve Tic A.ġ.‟ye Rosuvastatin kalsiyum‟un temininde yardımlarından dolayı teĢekkür ederim.

Yüksek lisans eğitimim için beni cesaretlendiren, maddi, manevi ve bilimsel olarak beni hep destekleyen ve kendisini tanıdığım günden bu yana hep yanımda olan Sevgili eĢim Ecz. Özge GÜREġĠR‟e, yaĢamımın her döneminde maddi, manevi destekleri, bana olan inançları ve takdirleriyle yanımda olan Sevgili Ailem‟e sonsuz teĢekkürlerimi sunarım.

iii

SĠMGELER ve KISALTMALAR

DDL : DüĢük dansiteli lipoprotein

HMG-KoA : 3-hidroksi-3-metilglutaril KoA

YDL : Yüksek dansiteli lipoprotein

NO : Nitrik oksit

eNOS : Endotelyal nitrik oksit sentetaz

iNOS : Ġndüklenebilir NO sentetaz

nNOS : Nöronal NO sentetaz

A-II : Anjiyotensin II

FPP : Farnesilpirofosfat

GGPP : Geranilgeranilpirofosfat

GTP : Guanizintrifosfat

sGMP : Siklik guanozin monofosfat

MYPT1 : Miyozin fosfataz hedef alt ünite

PKG : Protein kinaz G

ROCK : Rho-kinaz enzim izofromu

COX : Siklooksijenaz

ET-1 : Endotelin-1

ACh : Asetilkolin

5-HT : Serotonin

L-NAME : NG-nitro-arjinin-metil-ester

IC50 : Maksimum gevĢeme cevabının % 50‟ sini oluĢturan konsantrasyon

DMSO : Dimetil sulfoksid

ROT : Reaktif oksijen türevleri

iv

ġEKĠLLER LĠSTESĠ

ġekil 1. Rosuvastatin‟le 37 °C, 28 °C ve 28 °C‟ de L-NAME varlığında elde edilen gevĢeme cevapları ... 8

1

1. GĠRĠġ

Damar düz kasının çeĢitli agonist ve antagonist ilaçlara verdiği cevaplar fiziksel ve kimyasal faktörlerden etkilenmektedir (Masset ve ark 1998, Weisser ve ark 2001). Temperatür, damar düz kasının endojen ve eksojen maddelere olan yanıtlarında değiĢikliğe neden olan faktörlerden biridir.

Ortam temperatürünün normal çalıĢma temperatürünün altına indirilerek (<37° C) soğutma yapılması kullanılan türe, dokuya ve çalıĢılan ajanlara bağlı olarak cevapları etkileyebilmektedir. ġöyle ki; soğutma esnasında domuz renal arteri (Herrera ve ark 2000) ve sıçan mesane düz kasında (Mustafa ve Thulesius 1999) kasılma cevaplarının arttığı, insan safen veninde ise cevapların, kullanılan agonistlere bağlı olarak değiĢebildiği belirtilmiĢtir (Bodelsson ve ark 1991, Simonet ve ark 2000). Sıçan intraserebral arteriolleri (Ogura ve ark 1991) ve aortasında ise (Herrera ve ark 2000) soğutma esnasında kasılma cevaplarının anlamlı olarak azaldığı gözlenmiĢtir. Herrera ve ark (2002) yaptıkları bir çalıĢmada, damar yatağının yapısal özelliklerinin de soğutmanın etkisini değiĢtirebildiğini belirtmiĢlerdir.

Etkilerini karaciğerde kolesterolce zengin lipoproteinlerin biyosentezini azaltarak ve düĢük dansiteli lipoprotein (DDL) reseptör aktivasyonunu stimüle ederek gösteren statinler; kolesterol biyosentezinde hız kısıtlayıcı enzim olan 3-hidroksi-3-metilglutaril KoA (HMG-KoA) redüktazın spesifik ve kompetitif inhibitörleridir. Lipid düĢürücü etkileri 1976 yılında Endo ve arkadaĢları tarafından tesadüfen keĢfedilmiĢtir (Endo ve ark 1976). Ġlk kuĢak ilaçlar mantar metabolitlerinden doğal olarak üretilirken (lovastatin, pravastatin) daha sonra yarı sentetik türev, simvastatin üretilmiĢtir (Farnier ve Davignon 1998). Atorvastatin ve serivastatin enantiomerik olarak pürüfiye edilmiĢ piridin türevleridir. Rosuvastatin ise son kuĢak sentetik statindir. Rosuvastatin, diğer statinlerden farklı olarak, HMG - KoA redüktaza daha güçlü bağlanma özelliğine sahiptir, bu da enzimde daha güçlü bir baskılanmaya yol açar (Kapur 2007). Rosuvastatin yüksek DDL-kolesterol, yüksek total kolesterol ve/veya yüksek trigliserit düzeylerinin tedavisinde kullanılmaktadır. Rosuvastatin mevcut statinler arasında DDL‟ de en güçlü düĢüĢe ve yüksek dansiteli lipoprotein (YDL)‟ de en çok artıĢa yol açan ilaçtır.

Son zamanlarda yapılan bazı çalıĢmalarda, statinlerin vasküler sistem üzerine olumlu tesirlerinde kolesterol düĢürücü etkilerinden baĢka, bu ilaçların endotelial NO

2

sentetaz (eNOS), indüklenebilir NO sentetaz (iNOS) ve nöronal NO sentetaz (nNOS) enzimlerini modüle ettikleri, lökosit ve trombositlerin göçünü engelledikleri, damar düz kas hücrelerinde gevĢemeye neden oldukları, antioksidan etki gösterdikleri, anjiyotensin II (A-II)‟ nin neden olduğu kalp hipertrofisini ve fibrozisi engelledikleri, antiinflamatuar etkiye sahip oldukları ve hücre duvarında sinyal ileti sisteminde rol alan küçük G proteinlerinin modifikasyonunu önledikleri gösterilmiĢtir (Weitz-Schmidt ve ark 2001, Imaeda ve ark 2002, Laufs ve ark 2002, Napoli ve ark 2002, Weitz-Schmidt 2002, Denoyellea ve ark 2003, Doğan ve ark 2005, Naito ve ark 2006). Küçük G proteinlerinin modifikasyonunun engellenmesi HMG-KoA redüktaz enzimi üzerinden L-mevalonatın metabolik yolu ile açıklanabilir. L-mevalonat katabolizmasının statinler tarafından önlenmesi, farnesilpirofosfat (FPP) ve geranilgeranilpirofosfat (GGPP) yolu ile oluĢan ara ürünleri de engeller. FPP ve GGPP ile prenilasyon, hücre içi organizasyon ve hücre membranı yapımı için önemlidir (Takemoto ve Liao 2001). Ayrıca küçük, Ras‟a benzer Rab, Rac, Rap ve Rho gibi proteinlerin modifikasyonu da FPP ve GGPP‟ ye bağlıdır (Neuhaus ve ark 2004). Rho ve onun alt efektör molekülü olan Rho-kinaz enziminin düz kas kasılma mekanizmasında önemli bir rolü vardır. Monomerik GTP‟azların Ras süperfamilyasının Rho subfamilyası üyesi olan küçük GTP‟ az Rho, agonist stimülasyonuyla indüklenen Ca2+

sensitizasyonundan sorumludur ve onun alt efektörü Rho-kinaz, miyozin fosfataz aktivitesini inhibe ederek düz kas hücrelerinde kasılmanın devamlılığını sağlar (Kimura ve ark 1996, Amano ve ark 2000, Kaneko ve ark 2000, Miao ve ark 2002).

Statin tedavisinin çeĢitli spazmojen ajanlara karĢı damar düz kas reaktivitesini etkileyebildiği gösterilmiĢtir. Örneğin hiperkolesterolemik ve hipertansif hastalarda pravastatin tedavisinin, A-II ve noradrenalinin kan basıncını artırıcı etkilerini azalttığı ortaya konmuĢtur (Straznicky ve ark 1995). Spontan hipertansif ve normotansif sıçanlarda yürütülen bir çalıĢmada ise lovastatinin spontan hipertansif sıçanların sistolik ve diyastolik kan basıncını 1-2 saat içerisinde doza bağlı olarak düĢürebildiği gösterilmiĢtir (Bravo ve ark 1998). Normokolesterolemik sıçanlardan izole edilen aort halkalarında simvastatin, pravastatin ve atorvastatin ile 24 saat süreyle inkübasyon yapılan bir çalıĢmada ise, pravastatin haricindeki diğer iki statinin fenilefrinin kastırıcı etkisini konsantrasyona bağlı olarak azalttığı gösterilmiĢtir (Tesfamariam ve ark 1999).

3

Endotel tabakası, bir takım kasıcı ve gevĢetici faktörler salıvermek suretiyle damar düz kasının eksojen ajanlara cevaplarını etkileyebilir. Nitrik oksid (NO), bu faktörlerden birisi olup, güçlü bir damar düz kas gevĢeticisidir. NO, çözünür guanilil siklaz enzimini aktive ederek sGMP düzeyini artırır. OluĢan sGMP, kendisine duyarlı protein kinaz G‟ yi (PKG) aktive eder. Bu enzimin düz kaslarda Ca2+

duyarlaĢmasına aracılık eden myozin fosfataz enziminin Rho-kinaz tarafından fosforile edilen bölgesi, MYPT1 alt ünitesinin 695. Serin aminoasidini fosforilleyerek myozin fosfotazın Rho-kinaz tarafından inhibisyonunu önlediği gösterilmiĢtir (Wooldridge ve ark 2004). Sonuç olarak, NO bağımlı PKG, Rho-kinazın etkisini antagonize etmektedir. Birçok çalıĢmada kastırıcı Rho/Rho-kinaz yolağı ile gevĢetici L-arginin:NO yolağı arasında negatif bir etkileĢme (“cros-talk”) olduğu bildirilmektedir. Statinler, RhoA / ROCK-aracılı aktin hücre iskeleti değiĢiklikleri oluĢturarak eNOS mRNA stabilizasyonu üzerinden eNOS sentaz enziminin ekspresyonunu artırır (Laufs ve Liao 1998a). Bir çalıĢmada, statinlerin sıçan mesenter arterinde ve aortasında endotel kaynaklı gevĢeme oluĢturduğu bildirilmiĢ ve bu cevapların NO salınımına ve siklooksijenaz (COX)‟ un gevĢetici ürünlerine bağlı olduğu ortaya konmuĢtur. Sonuçta statinlerin gevĢetici etkisinde mevalonat ve tirozin kinaz yolağınının rolü olduğu belirtilmiĢtir (Sotomayor ve ark 2000).

Ġzole damar preparatlarında yapılan bazı yeni çalıĢmalar da endotel hücre kültüründe elde edilen bulguları destekler niteliktedir. Örneğin, sıçan aortasında lovastatin ve simvastatin ve ayrıca sıçan mezenterik arterinde simvastatin ile yapılan çalıĢmalar bu statinlerin konsantrasyona bağlı gevĢetici etkilerinin olduğunu ortaya koymuĢtur (Bravo ve ark 1998, Sotomayor ve ark 2000).

Soğutma esnasında elde edilen cevaplara endotel tabakasından salıverilen NO‟nun rolü kısıtlı sayıda çalıĢmada araĢtırılmıĢ ve birbirinden değiĢik sonuçlar elde edilmiĢtir. Literatürde kullanılan deney hayvanına ve/veya ilaçlara bağlı olarak NO‟ nun rolünün değiĢtiği bildirilmiĢtir (Bodelsson ve ark 1991, Herrera ve ark 2000). Soğutma, NO salıverilmesinde artıĢa bağlı olarak, tavĢan kulak arterinde kolinerjik stimülasyona verilen cevabı artırırken (Garcia-Villalon ve ark 1995), endotelin-1 (ET-1)‟e (Monge ve ark 1991) ve adrenerjik aktivasyona kasılmayı azaltmıĢtır (Garcia-Villalon ve ark 1992). Farklı çalıĢmalarda, soğutma esnasında, tavĢan aortasında (Atalık ve ark 2000) α-adrenerjik reseptör agonistlerine, dana koroner

4

arterinde (Atalık ve ark 2001) karbakol ve serotonin (5-HT)‟ e, insan umbilikal arteri ve veninde ACh ve 5-HT‟ e (Atalık ve ark 2008), verilen cevaplara NO ‟nun rolünün olmadığı gözlenmiĢtir.

Ġzole derin damarlarda soğutmanın etkilerinin araĢtırıldığı çalıĢmalar oldukça az sayıdadır. Literatürde dana kardiyak veninde rosuvastatin‟ e bağlı damar düz kası gevĢemelerine soğutmanın etkisini ve NO‟nun rolünü değerlendiren bir çalıĢma bulunmamaktadır. ÇalıĢmanın bundan dolayı orijinal nitelikli olacağı ve literatüre katkı sağlayacağı düĢünülmüĢtür.

5

2. GEREÇ ve YÖNTEM

2.1. Deneysel Prosedür

ÇalıĢmada Konya Konet Kurumunda kesimi yapılan iki yaĢın altındaki danalardan alınan kalpler soğuk Krebs-Henseleit solüsyonu içerisinde laboratuara getirildi. Kardiyak ven izole edilerek, bağ dokusundan temizlenen venlerden, 2-3 mm geniĢliğinde halkalar hazırlandı. Bu Ģekilde hazırlanan preparatlar, 37 º C‟de ısıtılan, normal Krebs-Henseleit solüsyonu içeren, % 95 O2 ve % 5 CO2 karıĢımı ile sürekli

gazlandırılan 25 ml‟lik organ banyolarına asıldı. Preparatlara 1 g dinlenme gerilimi uygulandı ve 15 dk ara ile besleyici solüsyonla yıkamak suretiyle 60 dk süreyle dinlenmeye bırakıldı. Ġlaçlara verilen cevaplar bir transduser (BIOPAC MP36, Santa Barbara, California, USA) aracılığı ile izometrik olarak (Commat, Ankara, Turkey) kaydedildi. ÇalıĢmanın baĢında halkaların endotel tabakasının bütünlüğü, 5-HT (10-6

M)‟e bağlı kasılma cevabının ardından ACh‟e gevĢeme cevabı alınmasıyla test edildi.

Deneylerde kullanılan Krebs-Henseleit Solüsyonunun içeriği (mM) olarak Ģöyledir: NaCl 119; KCl 4.7; MgSO4 1.5; KH2PO4 1.2; CaCl2 2.5; NaHCO3 25;

glukoz 11.

Dinlenme periyodunun bitiminde 37 °C „de 5-HT (10-6 M) ilavesiyle dokular kasıldı ve maksimum kasılma elde edildikten sonra banyo ortamına kümülatif konsantrasyonda rosuvastatin (10-9 - 3x10-4 M) ilave edildi. Rosuvastatin doz-cevap eğrisi elde edildikten sonra dokular yıkanarak dinlendirildi ve çalıĢmanın ikinci aĢamasında normal temperatürde 10-6

M 5-HT ilavesiyle kasıldıktan sonra banyo temperatürü 28 °C‟ye ayarlandı, dokular bu temperatürde 30 dakika dinlendirildikten sonra banyo ortamına kümülatif konsantrasyonda rosuvastatin (10-9

- 3x10-4 M) ilave edildi. ÇalıĢmanın üçüncü aĢamasında, dokular normal temperatürde 10-6

M 5-HT ilavesiyle kasıldıktan sonra banyo ısısı 28 °C‟ye düĢürüldü ve NO sentez inhibitörü NG-nitro-arjinin-metil-ester (L-NAME, 10-4 M) ile 20 dk inkübasyonun ardından banyo ortamına kümülatif konsantrasyonda ilave edilen rosuvastatin‟e gevĢeme cevabı alındı.

ÇalıĢmada endotel tabakası uzaklaĢtırılmadı çünkü amacımız sadece NO‟nun rolünü araĢtırmaktı.

6

2.2. Ġstatistik

Rosuvastatin‟e gevĢeme cevapları 5-HT ile elde edilen kasılmanın % inhibisyonu Ģeklinde gösterildi. Maksimum gevĢeme cevabının % 50‟sini oluĢturan rosuvastatin konsantrasyonu (IC50) her bir konsantrasyon-cevap eğrilerinden

sırasıyla, 37, 28 ve 28 °C‟de L-NAME varlığında elde edilerek pIC50 değerleri

hesaplandı. ÇalıĢmada elde edilen değerler ortalama ± standart hata Ģeklinde verilmiĢ olup ortalamalar arasındaki farkın istatistiksel anlamlılık derecesi Student‟ın t testi ile saptandı. Grup içi analizlerde eĢleĢtirilmiĢ ve gruplar arası analizlerde ise eĢleĢtirilmemiĢ test uygulandı. P değerinin 0.05‟den küçük olması istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.

2.3. Ġlaçlar

Deneylerde, Serotonin kreatinin sülfat (Sigma), Asetilkolin (Sigma), L-NAME (Sigma) ve Rosuvastatin kalsiyum (Abdi Ġbrahim) kullanıldı. Rosuvastatin kalsiyum‟un stok solüsyonu dimetil sulfoksid (DMSO) içerisinde, kullanılan diğer ilaçların stok solüsyonları ile rosuvastatin de dahil alt dilüsyonları distile suda hazırlandı.

7

3. BULGULAR

Dinlenme periyodunun bitiminde normal temperatürde (37 °C) kasıcı ajan olarak submaksimal konsantrasyonda (10-6 M) 5-HT ilavesiyle dana kardiyak ven halkalarında kasılma cevapları elde edildi. Bu cevaplar tekrarlanabilir nitelikteydi ve zamana bağlı değiĢme görülmedi. Kasılma cevapları maksimum kararlı amplitüde ulaĢtıktan sonra banyoya kümülatif olarak ilave edilen rosuvastatin (10-9

- 3x10-4 M) dokularda konsantrasyona bağımlı tarzda gevĢeme cevapları oluĢturdu (ġekil 1). 37

C‟de rosuvastatin‟e ait pIC50 değeri 6.63 ± 0.07 olarak bulundu.

Rosuvastatin‟e verilen cevaplara soğutmanın etkisinin araĢtırıldığı ikinci aĢamada, dokular normal temperatürde 10-6

M 5-HT ilavesiyle kasıldıktan sonra banyo ısısı 28 °C‟ye düĢürülerek banyoya kümülatif olarak ilave edilen rosuvastatin (10-9 - 3x10-4 M)„e ait pIC50 değeri 8.10 ± 0.01 olarak bulunmuĢ olup, bu değer 37

C‟ de bulunan değere kıyasla anlamlı olarak yüksektir (p<0.05).

Soğutma esnasında NO‟nun etkisini araĢtırmak amacıyla yapılan üçüncü aĢamada, dokular normal temperatürde 10-6

M 5-HT ilavesiyle kasıldıktan sonra banyo ısısı 28 °C‟ ye düĢürülmüĢ, NO sentez inhibitörü L-NAME (10-4

M) ile 20 dk inkübasyonun ardından rosuvastatin gevĢeme cevabı alınmıĢtır. 28 °C‟de L-NAME varlığında rosuvastatin‟e ait pIC50 değeri 6.36 ± 0.42 bulunmuĢ olup, rosuvastatin

gevĢeme cevapları L-NAME ile inkübasyondan anlamlı olarak etkilenmiĢtir (p<0.05).

8

ġekil 1. Rosuvastatin‟le 37 °C, 28 °C ve 28 °C‟ de L-NAME varlığında elde edilen gevĢeme cevapları

0

20

40

60

80

100

9 8 7 3x 6 3x 5 3x 4 3x

Konsantrasyon (-log M)

G

e

v

ş

e

m

e

(%

)

9

4. TARTIġMA

Temperatür, izole damar düz kasının cevap verebilirliğinde önemli bir faktördür. Dana kardiyak veninde yapılan bu in vitro çalıĢmada, 5-HT‟e verilen kasılma cevabının hiperlipidemi tedavisinde kullanıma giren son statin olan rosuvastatinle inhibisyonuna soğutmanın etkisi ve NO‟nun olası rolünün belirlenmesine çalıĢılmıĢtır.

Dana kardiyak veni kolay temin edilebilen bir doku olmasına karĢın, üzerinde çok fazla in vitro çalıĢma yapılmamıĢ bir derin damar olması, temperatürle ilgili çalıĢmaların çoğunlukla yüzeyel damarlarda (Bailey ve ark 2004, Jantschak ve ark 2010), yapılmıĢ olması bu çalıĢmayı orijinal kılmaktadır.

Kolesterolün karaciğerde sentezinde hız kısıtlayıcı basamak HMG-KoA redüktaz basamağıdır. HMG-KoA redüktaz HMG-KoA‟dan mevalonik asit oluĢumunu sağlar. Enzim statinler tarafından kompetetif olarak inhibe edilir. Böylece hepatik kolesterol biyosentezinin erken dönemindeki önemli bir basamak olan HMG-KoA‟ nın mevalonata dönüĢmesi engellenir. Statinler karaciğerde üretilen hücre içi kolesterolü azaltarak hepatik DDL reseptör aktivitesini arttırırlar ve bu da dolaĢımdan DDL klirensinin artmasını sağlar. Statinlerin plak stabilitesini arttırma mekanizmaları arasında; NO sentezini arttırmak, ekstrasellüler alanda ve makrofajlarda lipid depolarını azaltmak, fibröz kapsülün bütünlüğünü korumak, endotelin antitrombotik ve vazodilatör özelliklerini arttırmak bulunmaktadır.

Lipit düĢürücü etkilerini kolesterol sentez basamağında yer alan HMG-KoA enzimini inhibe ederek gösteren statinlerin kardiyovasküler sistemde "pleiotropik etkiler” olarak adlandırılan çok sayıda yararlı etkileri bulunmaktadır (Liao ve Laufs 2005). Direkt vazodilatör etkileri ile damar tonüsü üzerinde etkili oldukları ortaya konulan statinlerin endotel disfonksiyonunu düzeltici, antitrombotik, antiaterosklerotik, antienflamatuvar ve antioksidan etkilerinin olduğu belirlenmiĢtir (Liao ve Laufs, 2005; Wang ve ark, 2008).

5-HT, 5-HT2-tipi serotonin reseptörlerini (Clancy ve Mayani 1985) aktive

ederek vasküler düz kaslarda kasılma oluĢturmakta ve bu kasılma cevaplarında hem ekstraselüler ortamdan hücre içine giren hem de intraselüler depolardan salıverilen Ca2+ iyonları rol oynamaktadır (Doğan ve ark 1991). Bu çalıĢmada, 10-6 M konsantrasyonda uygulanan 5-HT ile kasılan izole dana kardiyak ven preparatlarında

10

kümülatif konsantrasyonda uygulanan bir statin türevi olan rosuvastatin konsantrasyona bağlı gevĢeme cevapları oluĢturdu. Benzer Ģekilde, sıçan aortasında lovastatin ve simvastatinin, sıçan mezenterik arterinde de simvastatinin konsantrasyona bağlı gevĢetici etkilere neden olduğu bildirilmiĢtir (Bravo ve ark 1998, Sotomayor ve ark 2000). Benzer çalıĢmalarda, insan kaynaklı izole damarlarda (internal meme içi arteri ve safen ven) atorvastatin, simvastatin ve pravastatinin ve ayrıca sıçan aortasında atorvastatin, pravastatin ve serivastatinin gevĢetici etkilere neden olduğu ortaya konmuĢtur (UydeĢ-Doğan ve ark 1999, Topal G ve ark 2000, UydeĢ-Doğan ve ark 2000, Topal G ve ark 2001,).

Ġn vitro çalıĢmalarda ortam ısısı, damar düz kasının tonusunu ve/veya endojen ve eksojen maddelere olan yanıtlarını değiĢtirebilen fiziksel faktörlerden biridir. Soğutmanın damar reaktivitesi üzerine olan etkileri, türe, dokuya ve uygulanan ajana göre değiĢmektedir (Bodelsson ve ark 1991, Herrera ve ark 2000).

Bu çalıĢmada, rosuvastatin‟e verilen gevĢeme cevaplarına soğutmanın etkileri de araĢtırılmıĢ olup, 28 0

C‟de rosuvastatin‟e ait pIC50 değerinin 37 0C‟ye kıyasla

anlamlı olarak yüksek olduğu görülmüĢtür. Literatürde statinlerle gözlenen damar düz kası gevĢeme cevaplarına temperatürün etkisini inceleyen bir çalıĢma bulunmamaktadır. Temperatüre bağlı etkilerin araĢtırıldığı farklı çalıĢmalarda elde edilen sonuçlar çeliĢkili olup; Fernandez ve ark (1994), yüzeyel bir damar olan tavĢan kulak arterinde histaminle elde edilen gevĢeme cevabında duyarlığın soğutma esnasında arttığını, derin bir damar olan femoral arterde ise değiĢmediğini bildirmiĢlerdir. Monge ve ark (1993) da soğutma esnasında kolinerjik stimülasyona verilen gevĢeme cevaplarının izole tavĢan kulak arterinde artarken, femoral arterde değiĢmediğini gözlemiĢlerdir. Umbilikal arterde yapılan bir çalıĢmada (Tiritilli 2000), ATP‟ye duyarlı bir K+

kanal açıcı nikorandil‟e bağlı gevĢemelerin, kobay myokardı ve aortasında (Saito ve ark 1998) da diğer K+

kanal açıcı ilaçlar olan NIP-121, kromakalim ve pinasidil‟ le elde edilen gevĢeme cevaplarının soğutma esnasında azaldığı bildirilmiĢtir.

Bilindiği gibi endotel tabakası, bir takım kasıcı ve gevĢetici faktörler salıvermek suretiyle damar düz kasında kasıcı ajanlara verilen cevapları etkileyebilir. NO, bu faktörlerden birisi olup, soğutma esnasında elde edilen cevaplara endotel tabakasından salıverilen NO‟nun rolü kısıtlı sayıda çalıĢmada araĢtırılmıĢ ve birbirinden değiĢik sonuçlar elde edilmiĢtir. Bu çalıĢmada, soğutma esnasında

11

rosuvastatine verilen cevaplarda gözlenen değiĢikliklere damar endotelinden salıverilen NO‟nun etkileri de araĢtırılmıĢ olup, söz konusu endojen maddenin sentezini inhibe ettiği bilinen L-NAME varlığında rosuvastatin pIC50 değeri anlamlı

olarak düĢük bulunmuĢ olup bu bulgu, soğutmaya bağlı cevaplarda NO‟nun önemini vurgulamaktadır. Literatürde temperatür değiĢikliklerinin NO üretimini çalıĢılan damar yatağına ve kullanılan ajanlara bağlı olarak farklı etkileyebileceği belirtilmiĢtir (Bodelsson ve ark 1991, Herrera ve ark 2000). Nitekim, soğutma NO salıverilmesinde artıĢa bağlı olarak, tavĢan kulak arterinde kolinerjik stimülasyona verilen cevabı artırırken (Garcia-Villalon ve ark 1995), ET-1‟ e (Monge ve ark 1991) ve adrenerjik aktivasyona kasılmayı azaltmıĢtır (Garcia-Villalon ve ark 1992). Literatürde, statinlerle elde edilen gevĢeme cevaplarına soğutmanın etkisinde NO‟nun rolü konusunda literatürde herhangi bir bilgiye rastlanmamıĢtır.

Statin tedavisinin hiperkolesterolemide spazmojen ajanlara karĢı artan vasküler reaktiviteyi azalttığı bildirilmiĢtir. Öte yandan izole damar preparatlarında ve endotel hücre kültürlerinde yapılan yeni çalıĢmalar statinlerin damar endotelinden, mevalonat yolağı inhibisyonu ile iliĢkili bir mekanizma ile NO salınımına neden olarak vasküler tonusu direkt olarak etkileyebileceğini de göstermiĢtir. Ġlginç olarak, mevalonat yolağının bazı ürünlerinin aktivasyonunun çeĢitli spazmojen ajanların damar düz kasını kastırıcı etkilerine katkısının olduğu belirlenmiĢtir. Bu durumda statinlerin, mevalonat yolağını inhibe etmesi ile iliĢkili olarak, çeĢitli vazokonstriktör maddelere karĢı vasküler reaktiviteyi direkt olarak etkilemeleri mümkün olabilir. Nitekim, UydeĢ ve ark 2005, yaptıkları bir çalıĢmada noradrenalinle kasılan sıçan aortasında pravastatin, atorvastatin ve serivastatinin konsantrasyona bağlı gevĢeme oluĢturduklarını ve gözlenen cevapların endotele ve mevalonat yolağına bağlı olduğunu bildirmiĢlerdir. Statinler plazmada DDL düzeylerini düĢürmek ve YDL düzeylerini artırmak suretiyle (Paoletti ve ark 2005) endotel fonksiyonunu düzeltebilirler. Bazı çalıĢmalarda, endotel fonksiyonunun düzelmesinin, serum kolesterol düzeylerinin düĢmesinden daha önce ortaya çıktığı da görülmüĢtür (Anderson ve ark 1995, O‟Driscoll ve ark 1997); bu da, endotel fonksiyonunu düzenleyici etkide, kolesterol düĢürücü etkiye ilave bazı etkilerinin olabileceğini göstermektedir. Ayrıca statinler eNOS aktivitesini artırarak (Laufs ve ark 1998b, Kureishi ve ark 2000) ya da reaktif oksijen türevlerinin (ROT) oluĢumunu inhibe

12

ederek oksidatif stresi azaltarak (Rikitake ve ark 2001, Davignon ve ark 2004, Liao ve Laufs, 2005) NO biyoyararlanımını artırmaktadır.

Hiperkolesterolemik hastalarda simvastatin ile yapılan bir çalıĢmada 1 ay süreyle uygulanan statin tedavisinin plazma kolesterol düzeylerini etkilemediği halde ön kol damarlarında ACh‟e karĢı olan vazodilatör cevapta önemli bir artıĢa neden olduğu gözlenmiĢtir (O‟Driscoll ve ark 1997). Deneysel olarak hiperkolesterolemik hale getirilen domuzlarda yapılan bir çalıĢmada ise 5 hafta süreyle simvastatin uygulanan hayvanlardan izole edilen koroner arter ve arteriollerinde, NO aracılı gevĢeme oluĢturan agonistlerle alınan cevaplarda kontrol grubuna kıyasla artıĢ gözlenmiĢtir. Buna karĢın 5 haftalık tedavinin plazma kolesterol düzeylerini değiĢtirmediği belirtilmiĢtir (Wilson ve ark 2001). Bu bulgular, statinlerin endotel disfonksiyonunu geri döndürücü etkilerinin direkt bir mekanizma ile de iliĢkili olabileceğini düĢündürmüĢtür. Sıçan aortası endotel hücre kültürü üzerinde yürütülen bir çalıĢma bu görüĢü desteklemiĢ ve simvastatin ile lovastatinin eNOS enzim ekspresyonunu konsantrasyon-bağımlı olarak direkt bir etkiyle artırdığı gösterilmiĢtir. Aynı çalıĢmada, simvastatin ve lovastatinin yüksek konsantrasyonlarının eNOS ekspresyonunu, düĢük konsantrasyonlarına oranla daha kısa sürede artırabileceği de belirlenmiĢtir (Laufs ve ark 1998b). Ġnsan safen veni endotel hücre kültürü üzerinde yapılan bir baĢka çalıĢmada ise bu kez serivastatinin NO sentezi üzerinde benzer direkt etkisi ortaya konmuĢtur (Yang ve ark 2000). Endotel hücre kültürleri üzerinde yapılan bu çalıĢmalarda, statinlerin eNOS ekspresyonunu artırıcı etkilerinin kolesterolün prekürsör maddesi olan mevalonat varlığında ortadan kalkması, statinlerin bu direkt etkilerinin endotel hücrelerinde kolesterol sentezini inhibe etmeleri ile iliĢkili olduğunu ortaya koymaktadır (Laufs ve ark 1998b,Yang ve ark 2000).

13

5. SONUÇ ve ÖNERĠLER

Sunulan bu çalıĢmada, 5-HT ile kasılan izole dana kardiyak ven halkalarının yeni kuĢak bir statin olan rosuvastatin tarafından konsantrasyona bağlı olarak gevĢetildiği, banyo ortamı temperatürünün düĢürülmesine bağlı olarak rosuvastatin‟e duyarlığın anlamlı olarak arttığı ve soğutma esnasında gözlenen cevaplardaki değiĢikliklerde NO sentezinin rolü olabileceği görülmüĢtür. Soğutmaya bağlı gözlenen bu değiĢikliklerde rolü olabilecek farklı mekanizmaların incelenmesi amacıyla daha ileri araĢtırmalar yapılabilir.

14

6. ÖZET

T.C.

SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

Dana Kardiyak Veninde Rosuvastatine Verilen GevĢeme Cevabına Soğutmanın Etkisi

Mustafa Seyfettin GüreĢir Farmakoloji Anabilim Dalı

YÜKSEK LĠSANS TEZĠ / KONYA-2013

Rosuvastatinin dahil olduğu 3-hidroksi-3 metil koenzim A (HMG-KoA) redüktaz inhibitörleri plazma kolesterolünü düĢürücü etkilerinden bağımsız, kardiyovasküler komplikasyonları azaltan, damar düz kası üzerine etkilere de sahiptir. Dana kardiyak veninde yapılan bu çalıĢmada, 37 °C‟de ısıtılan ve normal Krebs-Henseleit solüsyonu içeren, % 95 O2 ve % 5 CO2 karıĢımı ile sürekli

gazlandırılan 25 ml‟lik organ banyosuna alınan preparatlara, dinlenme süresinin sonunda, 10-6 M 5-HT ilavesiyle elde edilen kasılma cevapları üzerine uygulanan rosuvastatin (10-9 - 3x10-4 M) konsantrasyona bağımlı gevĢeme cevapları oluĢturdu. Dokular normal temperatürde 10-6

M 5-HT ilavesiyle kasıldıktan sonra banyo ısısı 28

°

C‟ye düĢürülerek banyoya kümülatif olarak ilave edilen rosuvastatin„e ait pIC50

değeri 37 °C‟de bulunan değere kıyasla anlamlı olarak yüksek bulundu. Soğutma esnasında NO‟nun etkisini araĢtırmak amacıyla yapılan üçüncü aĢamada ise, 28

°

C‟de L-NAME (10-4 M) ile 20 dk inkübasyonun ardından rosuvastatin‟e duyarlık anlamlı olarak azaldı.

Bu sonuçlar, dana kardiyak veninde rosuvastatin cevaplarına soğutmanın etkisinde NO‟nun rolünün olduğunu göstermektedir.

15

7. SUMMARY

T.C.

SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ

The Effects of Cooling on the Vasodilator Response to Rosuvastatine on Calf Cardiac Vein

Mustafa Seyfettin GüreĢir KONYA-2013

3-hydroxy-3-methylglutaryl coenzyme A(HMG-CoA) reductase inhibitors including rosuvastatin do not only lower plasma cholesterol but also have non-cholesterol lowering effects on the vessel wall which decrease cardiovascular complications. The effects of cooling (to 28 °C) on the vasodilatation induced by rosuvastatin (10-9-3x10-4M) on 5-HT-pre-contracted calf cardiac vein and the role of NO in these effects were analyzed. Ring preparations of veins obtained from calf hearts were suspended in organ baths containing 25 ml of Krebs-Henseleit solution, maintained at 37 °C and continuously gassed with 95% O2-5%CO2. After a resting

period, preparations were contracted with 5-HT (10-6 M) at 37 °C. Rosuvastatin produced concentration-dependent relaxation of calf cardiac vein precontracted with 5-HT. During cooling, the pIC50 value to rosuvastatin was significantly higher than at

37 °C. Cooling to 28 °C in the presence of L-NAME, (10-4 M) decreased the pIC50

values to rosuvastatin.

These results suggest that NO plays an essential role in the cooling-induced changes of rosuvastatin in calf cardiac vein.

16

8. KAYNAKLAR

1. Amano M, Fukato Y, Kaibuchi K. Regulation and function of Rho-associated kinase. Exp Cell Res 2000; 261: 44-51.

2. Anderson TJ, Meredith IT, Yeung AC, Frei B, Selwyn AP, Ganz P. The effect of cholesterol-lowering and antioxidant therapy on endothelium-dependent coronary vasomotion. N Engl J Med 1995; 332: 488-93.

3. Atalık KE, Kılıç M, Nurullahoğlu ZÜ, Doğan N. Effects of cooling and warming on 5-hydroxytryptamine-and acetycholine-induced contractions of human umbilical vessels: role of nitric oxide. Fundam Clin Pharmacol 2008; 22: 37-44.

4. Atalık KE, ġahin AS, Doğan N. Effects of cooling on contractions of calf coronary artery: Role of the endothelium. Asia Pac J Pharmacol 2001;15: 33-6.

5. Atalık KE, ġahin AS, Kılıç M, Doğan N. Role of the endothelium on the response to adrenoceptor agonists of rabbit aorta during cooling. Fundam Clin Pharmacol 2000; 14: 25-30. 6. Bailey SR, Eid AH, Mitra S, Flavahan S, Flavahan NA. Rho kinase mediates cold-induced

constriction of cutaneous arteries: role of alpha2c-adrenoceptor translocation. Circ Res 2004; 94: 1367-74.

7. Bodelsson M, Arneklo-Nobin B, Chester AH, Tadjkarimi S, Törnebrandt K, Yacoub M. Differential effect of hypothermia on the vascular tone and reactivity of human coronary artery and graft vessels. J Cardiovasc Surg 1991; 288-94.

8. Bravo L, Herrera MD, Marhuenda E, Perez-Guerrero C. Cardiovascular effects of lovastatin in normotensive and spontaneously hypertensive rats. Gen Pharmacol 1998; 30:331-6.

9. Clancy BM, Maayani S. 5-Hydroxytryptamine receptor in isolated rabbit aorta: characterization with tryptamine analogs. J Pharmacol Exp Ther 1985;233(3):761-9.

10. Davignon J, Jacob RF, Mason RP. The antioxidant effects of statins. Coron Artery Dis 2004;15:251-8.

11. Denoyellea C, Albaneseb P, Uzan G, Honga L, Vanniera JP, Soriac J, Soria S. Molecular mechanism of the anti-cancer activity of cerivastatin, an inhibitor of HMG-CoA reductase, on aggressive human breast cancer. Cellular Signalling 2003; 15: 327–38.

12. Doğan BSO, Topal G, Takır S, Alp F, Kaleli D, Özdemir O. Relaxant effects of pravastatin, atorvastatin and cerivastatin on isolated rat aortic rings. Life Sciences 2005; 76: 1771–86. 13. Doğan N, Ciçek E, Cenik AG, Singirik E, Kiliç M, Ozcan AS. 5-Hydroxytryptamine-induced

contraction of human isolated umbilical artery and its dependence on cellular and extracellular Ca++. Arch Int Pharmacodyn Ther. 1991;312:79-85.

14. Endo A, Kuroda M, Tsujita Y. ML-236A, ML-236B, and ML-236C, new inhibitors of cholesterogenesis produced by Penicillium citrinium. J Antibiot 1976;29:1346-8.

15. Farnier M, Davignon J. Current and future treatment of hyperlipidemia: the role of statins. Am J Cardiol 1998;82: 3J-10J.

16. Fernandez N, Garcia-Villalon AL, Borbujo J, Monge L, García JL, Gómez B, Diéguez G. Cooing effects on the histaminergic response of rabbit ear and femoral arteries: role of the endothelium. Acta Physiol Scand 1994; 151: 441-51.

17. Garcia-Villalon AL, Monge L, Montoya JJ, Garcia JL, Fernandez N, Gomez B, Dieguez G. Cooling and response to adrenoceptor agonists of rabbit ear and femoral artery: role of the endothelium. Br J Pharmacol 1992; 106: 727-32.

18. Garcia-Villalon AL, Fernandez L, Monge L, Garcia JL, Gomez B, Dieguez G. Role of nitric oxide and potassium channels in the cholinergic relaxation of rabbit ear and femoral arteries: effects of cooling. J Vasc Res 1995; 32: 387-97.

17

19. Herrera B, Desco MM, Eisenberg G, Garcia-Barreno P, Del Cazino JF. Role of elastic fibers in cooling-induced relaxation. Cryobiology. 2002;44:101-9.

20. Herrera B, Eisenberg G, Holberndt O, Desco MM, Rabano A, Garcia-Barreno P, Del Cazino JF. Paradoxical effects of temperature on vascular tone. Cryobiology 2000; 41:43-50.

21. Ichikawa H, Yoshikawa T. Rosuvastatin reduces rat intestinal ischemia-reperfusion injury associated with the preservation of endothelial nitric oxide synthase protein. World JGastroenterol 2006;13:2024-30.

22. Imaeda A, Kaneko T, Aoki T, Kondo Y, Nakamura N, Nagase H, Yoshikawa T. Antioxidative effects of fluvastatin and its metabolites against DNA damage in streptozotocintreated mice. Food and Chemical Toxicology 2002; 4): 1415–22.

23. Jantschak F, Popp AM, Hofmann RA, Villalón CM, Centurión D, Pertz HH. Postjunctional α2C-adrenoceptors mediate vasoconstriction in rat tail artery: influence of precontraction and temperature on vasoreactivity. Naunyn Schmiedebergs Arch Pharmacol. 2010;382(5-6):487-97. 24. Kaneko T, Amano M, Maeda A, Goto H, Takahashi K, Ito M, Kaibuchi K. Identification of

calponin as a novel substrate of Rho-39 kinase. Biochem Biophys Res Commun 2000; 273: 110-6.

25. Kapur NK. Rosuvastatin: a highly potent statin for the prevention and management of coronary artery disease. Expert Rev Cardiovasc Ther 2007;5:161-75.

26. Kimura K, Ito M, Amano M, Chihara K, Fukata Y, Nakafuku M, Yamamori B, Feng J, Nakano T, Okawa K, Iwamatsu A, Kaibuchi K. .Regulation of myosin phosphatase by Rho and Rhoassociated kinase (Rho-kinase). Science. 1996;273:245-8.

27. Kureishi Y, Luo Z, Shiojima I, Bialik A, Fulton D, Lefer DJ, Sessa WC, Walsh K. The HMG-Co A reductase inhibitor simvastatin activates the protein kinase Akt and promotes angiogenesis in normocholesterolemic animals. Nat Med 2000; 6: 1004-10.

28. Laufs U, Gertz K, Dirnagl U, Böhm M, Nickenig G, Endres M. Rosuvastatin, a new HMG-CoA reductase inhibitor, upregulates endothelial nitric oxide synthase and protects from ischemic stroke in mice. Brain Research 2002; 942:23–30.

29. Laufs U, La Fata V, Plutzky J, Liao J. Upregulation of endothelial nitric oxide synthase HMG CoA reductase inhibitors. Circulation 1998b; 97: 1129-35.

30. Laufs U, Liao JK. Post-transcriptional regulation of endothelial nitric oxide synthase mRNA stability by RhoGTPase. J Biol Chem 1998a; 273: 24266-26271.

31. Liao JK, Laufs U. Pleiotropic effects of statins. Annu Rev Pharmacol Toxicol 2005;45:89-118. 32. Masset MP, Lewis SJ, Bates JN, Kregel KC. Effect of heating on vascular reactivity in rat

mesenteric arteries. J Appl Physiol 1998; 85: 701-8.

33. Miao L, Dai Y, Zhang J. Mechanism of RhoA/Rho kinase activation in endothelin-1-induced contraction in rabbit basilar artery. Am J Physiol 2002; 283: 983-9.

34. Monge L, Garcia-Villalon AL, Montoya JJ, García JL, Fernández N, Gómez B, Diéguez G. Role of the endothelium in the cholinergic response of rabbit ear and femoral arteries during cooling. Br J Pharmacol 1993; 109: 61-7.

35. Monge L, García-Villalón AL, Montoya JJ, García JL, Gómez B, Diéguez G. Response of rabbit ear artery to endothelin-1 during cooling. Br J Pharmacol 1991;104(3):609-12.

36. Mustafa SM, Thulesius O. Cooling-induced bladder contraction: studies on isolated detrusor muscle preparations in the rat. Urology 1999;53(3):653-7.

37. Naito Y, Katada K, Takagi T, Tsuboi H, Kuroda M, Handa O, Kokura S, Yoshida N, Weitz-Schmidt G. Statins as anti-inflammatory agents. Trends Pharmacol Sci. 2002; 10:482-6.

38. Napoli PD, Taccardi AA, Gioacchino LD. Regulation of endothelial function in coronary microcirculation by HMG-CoA reductase drugs. Ital Heart J 2002; 3 (Suppl 4): 20S3S

39. Neuhaus O, Stüve O, Zamvil SS, Hartug HP. Are statins a treatment option for multiple sclerosis? Lancet Neurol 2004;3:369-71.

18

40. O‟Driscoll G, Green D, Taylor RR. Simvastatin, a HMG-Coenzyme A reductase inhibitor, improves endothelial function within 1 month. Circulation 1997; 95: 1126-31.

41. Ogura K, Takayasu M, Dacey RG Jr. Effects of hypothermia and hyperthermia on the reactivity of rat intracerebral arterioles in vitro. J Neurosurg. 1991;75(3):433-9.

42. Paoletti R, Bolego C, Cignarella A. Lipid and non-lipid effects of statins. Handb Exp Pharmacol 2005; 170: 365-88.

43. Rikitake Y, Kawashima S, Takeshita S, Yamashita T, Azumi H, Yasuhara M, Nishi H, Inoue N, Yokoyama M. Anti-oxidative properties of fluvastatin, an HMG-Co A reductase inhibitor, contribute to prevention of atherosclerosis in cholesterol-fed rabbits. Atherosclerosis 2001; 154: 87-96.

44. Saito W, Noguchi K, Okazaki K, Matsuda T, Kato Y, Tanaka H, Shigenobu K. Temperature-sensitive effects of potassium channel openers on isolated guinea pig myocardium and aorta. J Cardiovasc Pharmacol 1998; 31: 327-9.

45. Simonet S, Bonhomme E, Fabiani JN, Verbeuren T. Temperature-dependent basal tone in isolated human saphenous veins: implication of TP-receptors. Fundam Clin Pharmacol 2000; 14: 461-7.

46. Sotomayor MAA, Herrera MD, Marhuenda E, Andriantsitohaina R. Characterization of endothelial factors involved in the vasodilatory effect of simvastatin in aorta and small mesenteric artery of the rat. Bjp 2000; 131: 1179-87.

47. Straznicky NE, Howes LG, Lam W, Louis WJ. Effects of pravastatin on cardiovascular reactivity to norepinefrine and angiotensin II in patients with hypercholesterolemia and systemic hypertension. Am J Cardiol 1995; 75: 582-6.

48. Takemoto M, Liao JK. Pleiotropic effects of 3-hydroxy-3-methylglutaryl coenzyme A reductase inhibitors. Arterioscler Thromb Vasc Biol 2001;2:1,1712-9.

49. Tesfamariam B, Frochlich BH, Gregg RE. Differential effects of pravastatin, simvastatin and atorvastatin on Ca2+ release and vascular reactivity. J Cardiovasc Pharmacol 1999; 34:95-101. 50. Tiritilli A. Guanylate cyclase and not ATP-dependent K+ channels seems temperature-dependent

in smooth muscle relaxation of human umbilical arteries. Eur J Pharmacol 2000; 406; 79-84. 51. Topal G, UydeĢ-Doğan BS, Özdemir O. Relaxing effects of cerivastatin on isolated rat aorta.

[abstract]. Fund &Clin Pharmacol 2001;15:95. 6-9 July 2001 Lyon, France.

52. Topal G, UydeĢ-Doğan BS, Takır S, Özdemir O. Relaxing effect of HMG-CoA reductase inhibitor atorvastatin on isolated rat aorta [abstract]. NATO-ASI Conference on Vascular Endothelium: Source and target of inflammatory mediators, 14 June-3 July 2000 Crete, Greece. 53. UydeĢ-Doğan BS, Takır S, Guden M, Akpınar B, SağbaĢ E, Özdemir O. Effects of HMG-CoA

reductase inhibitor, etorvastatin on human isolated bypass graft material. NATO-ASI Course on Nitric Oxide: Basic and Clinical Applications. Life Sciences 2000;317:201. 7-17 Sep 2000 Scily, Italy.

54. UydeĢ-Doğan BS, Takır S, Akpınar B, Özdemir O. Vascular effects of pravastatin and simvastatin on human isolated internal mammary artery. Fund&Clin Pharm 1999; 13:1. 3-7 July 1999 Budapest, Hungary.

55. UydeĢ-Doğan BS, Topal G, Takır S, Alp FI, Kaleli D, Özdemir O. Relaxant effects of provastatin, atorvastatin and cerivastatin on isolated rat aortic rings. Life Sci 2005; 76: 1771-86. 56. Wang CY, Liu PY, Liao JK. Pleiotropic effects of statin therapy: molecular mechanisms and

clinical results. Trends Mol Med 2008;14:37-44.

57. Weisser J, Martin J, Bisping E, Maier LS, Beyersdorf F, Hasenfuss G, Pieske B. Influence of mild hypothermia on myocardial contractility and circulatory function. Basic Res Cardiol 2001; 96: 198-205.

58. Weitz-Schmidt G, Welzenbach K, Brinkmann V, Kamata T, Kallen J, Bruns C, Cottens S, Takada Y, Hommel U. Statins selectively inhibit leukocyte function antigen-1 by binding to a novel regulatory integrin site. Nature Med 2001;7: 687-92.

19

59. Wilson SH, Simari RD, Best PJM, Peterson TE, Lerman LO, Aviram M, Nanth KA, Holmes DR, Lerman A. Simvastatin preserves coronary endothelial function in hypercholesterolemia in the absence of lipid lowering. Atherioscler Thromb Vasc Biol 2001; 21: 122-8.

60. Wooldridge AA, MacDonald JA, Erdodi F, Ma C, Borman MA, Hartshorne DJ, Haystead TA. Smooth muscle phosphatase is regulated in vivo by exclusion of phosphorylation of threonine 696 of MYPT1 by phosphorylation of Serine 695 in response to cyclic nucleotides. J Biol Chem. 2004; 33: 34496-504.

61. Yang Z, Kozai T, Van de Loo B, Viswambharan H, Lachat M,Turina MI, Malinski T, Lüscher TF, HMG CoA reductase inhibition improves endothelial cell function and inhibits smooth muscle cell proliferation in human saphenous veins. J Am Coll Cardiol 2000; 36:1691-7.

20

9.ÖZGEÇMĠġ

9 Ocak 1982 tarihinde Isparta‟da doğan Seyfettin Mustafa GüreĢir ilk ve orta öğrenimini burada tamamlamıĢtır.2001 Senesinde Ġstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi‟nde lisans eğitimine baĢlamıĢtır.2005 Senesinde mezun olan Seyfettin Mustafa GüreĢir aynı yıl Isparta‟da GüreĢir Eczanesi adı altında serbest eczacılığa baĢlamıĢtır.2010 senesinde Selçuk Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi‟nde yüksek lisans eğitimine baĢlamıĢ ve 2013 senesinde mezun olmuĢtur.Halen Isparta‟da GüreĢir Eczanesi „nde Eczacılık mesleğini icra etmektedir.