r s
9
/
7/1943
Feridun Osman MENTEŞEOGLU
İyi niyet sahibi olmamak kadar böy le bir isnadı başkasına yükletmenin de hazin bir talih olduğunu söylemek is terken, bu hazin talihin meslekdaşiarınıa ait olması teessürümü artıran sebeplerin büsbütün başında geliyor. Hâdiseyi ihti mal ki hep biliyorsunuz: Istanbulda gü ya müstakil adındaki gazeteler, secini te minatı hakkında büyüklerimize müşte rek bir telgraf çekmişler diye dünkü Ulus’ta bir haber görünce hakikaten merak ettim. İstanbul'da gazeteler ol duğunu şüphesiz biliyorum amma müs takil olduklarına dair bir fikrim bulun madığından acaba bir tashih hatası ya pıldı da mustatil gazeteler, müstakil ga zeteler şeklinde mi aksetti endişesiyle bir hayli oyalandım! Nihayet tayyare ile İstanbul’un mustatil ve kendi iddialarına göre müstakil gazeteleri geldi de mera kımı gidermek mümkün oldu. Meğer e- fendim, bu müstakil gazeteler şu Demo krat Parti dâvasını güden altı gazeteden ibaretmiş!
Bunların Demokrat Parti yardııııiy- le çıktıklarına dair elimizde ne emare, ne de vesika bulunmadığına göre res men Demokrat organı olduklarını iddia etmek bizce ünkânsızdır. Fakat hepsi de - ihtimal ki kârın bu yolda olduğu mülâhazasiyle - resmen Demokrat Parti taraftarlığı yaptıklarına nazaran acaba nereleri müstakildir? Sonsuz ithamlara mukabil Türk fikriyatında yalnız bu is tiklâl isbat olunabilirse, demokrasinin teminine muadil bir dâva kazanılmış o- lacaktır. Gazete isimleri ve imzalar üze rinde düşünüyorum: Demokrat Parti menfaatine Halk Partisine karşı umumi bir hınç yaratabilmek için her fırsat ve taktiği kullanan A.E.Y. vatandaşımız mı? Demokrat Parti Lideriyle birlikte propaganda turnesinden geçen hafta dö nen aziz dostum Nadir Nadi Abalıoğlu mu? Teşrii varlığını idame için her mu halif feverana alemdarlıktan çekinmiyen C. Baban mı? Dün Bayar’m , bugün ü n e r’in Yedekçiliğini millî vazife bilen zat mı?
Bizde gazeteciliğin, partili veya müs takil gazete olmanın tuhaf bir telâkkisi var. Bir müddet evvel, gazete çıkarmak tasavvurunda olan arkadaş ileri geri bir sürü hırpani veya ultra - modern fikir- ler.ileri sürdükten sonra, gazetenin mes leği ne olacak? sualine karşı, güya kur nazlığım gülümseyişinde saklamak isti- yen bir çehre ile:
“— Müstakil, tarafsız! Amma bir parça öbür tarafa mütemayil! dedi.
— Hem müstakil, hem öbür tarafa mütemayil nc* demek anlamadım ?
Bahsi kapatmak istiyen bir isticalle cevap verdi:
— Canım, halk müstakil adını taşı
yıp dedikodu yapmaktan hoşlanıyor. Galiba diğer tarafta kâr da fazla! ?,..
Mcslekdaşların tebliğinden mantıkan anlaşılan şudur:
Aralarındaki toplantı umumi efkârın asla arzusu veya tazyiki ile yapılmış de ğildir. Kendileri - tıpkı Demokrat Par ti gibi - çok istedikleri adli temina 4 Mecliste lüzumsuz sayılması üzerine te lâşa düşmüşler ve tamamen antidemo kratik olan bir yola saparak, Devlet Reisi, Meclis Başkanı, Hükümet ve Parti şefleri üzerinde bir baskı yapma ğa kalkışmışlardır.
Adlî teminat reddedilince onun ye rine kaim olacak bir teminat mevcut ol ması lâzımgelirdi kanaati ise bizce sade antidemokratik değil, aynı zamanda gayri meşru bir nazariyeden ibarettir. Çünkü adlî teminat münhasıran Demo krat Partinin bir münazaa kozu idi. N i tekim Mecliste yalnız Hükümet ve Halk Partisi mensupları değil, bizzat Demokrat Partinin gerek grup, gerekse müstakil grup âzası tarafından reddedil mişti. Mevzuda asıl teminat, kanun de ğil miydi? Kanun gizli seçim, serbest tasnif, adlî murakabe ve memurların kanun üstü salâhiyet ve imtiyazlardan mahrumiyeti esaslarını temin etmiyor muydu?
İstanbul’un altı Demokrat Partili ga zetesi, bu kanaatleriyle asla müstakil ol madıklarını göstermişler, ihtilâftan ihti lâfa sürüklenmekte olan Demokrat Par tiye Mecliste itibar kazandırabilmek için Hükümet ve Millet Meclisine karşı son bir tazyiki mücerret şahsi emeller uğru na tecrübeye kalkışmışlardır. Nihai mer ciin Millet Meclisi olduğunu bilen ve meşru vazifesinin bu .Mecliste halk ara sında tarafsız ve müstakil bir tavassut olduğunu takdir eden gazetelere düşen vazife, umuıüi efkârı Demokrat Parti lehine bir parlâmento oyununa düşür meğe çalışıp Halk Partisi aleyhine tah rik etmek değildi. Demokratlık, bilhassa demokrasiye önderlik iddiasında bulu nan bir basın, halka, halkın Büyük Millet Meclisi, Hükümet ve partiler gi bi teşekküllerine karşı kendi vaziyetini müdrik olmalıdır. Biitiin bunlar içinde millî vekâlet ve vicdanî vesikalara daya narak temsil eden tek taazzuv olan Mil let Meclisi kararları önünde altı muha lif gazetenin geçirdiği kriz, meslek ba kımından teessüre, milletin umumi he yeti namına muvazzaf oldukları vazifeler bakımından esefe lâyıktır.
Meraka değer bir nokta daha var: mahut tebliğde imzalan görülen başya zarlardan bazılan günlerdir Ankarada- dırlar, diğerleri de her halde İstanbul’ da olacaklar. Acaba altısının birden yaptıklan meşhur içtima nerede ol muş?!..
T a h a Toros Arşivi
