I j EÇEN ağustos ayında, büyük şâir ve W yazarımız Orhan Seyfi'yi kaybettik. Kasım ayının ilk günü de, Yahyâ Ke mal’in ölümünün 14’üncü yıldönümüdür. Bu münasebetle iki şâirimizin bestelen miş şiirlerini toplayan bu yazımı yayınlı yorum. Makalemi, 82 yaşında, ölümünden 6 saat önce son makalesini Yahya Kemal hakkında yazan Orhan Seyfi Orhon'un bü yük ruhuna ithaf ediyorum.
Aşağıda, Yahyâ Kemal Beyatlı (Üsküb, 2.XII.1884 - İstanbul, 1 .X I.1958) ve Orhan Seyfi Orhon (İstanbul, 1890 - 22.VIII.1972) gibi iki eşsiz şâirin hangi şiirlerinin bes telendiklerini gösteriyorum. Yahyâ Ke mal’in listesinin tam veya tama yakın olduğunu söyleyebilirim. Aynı şeyi Orhan
Seyfi’nin şiirleri için iddia edemem. Zira, onun şiirleri pek çoktur ve dağınık yerlerdedir.
Bestekârlar arasında pek tanınmışları olduğu gibi, mübtedî piyasacılar da var. Bunları da tesbit etmekte mahzur gör medim. Bestelerin hiçbiri hakkında da es tetik bir değerlendirmeye girişmiyece- ğim. Zira bu suretle bahis, tamamen mu sikiye intikal etmiş olur.
Bazı bestekârlar şiirin ilk değil, sonraki bir kıt'asını bestelemişlerdir. Bunlar az dır, ama mevcuttur. Besteli mısrâ sayısı gösterilmeyenlerin daima 4 mısrâ beste ledikleri anlaşılır. Zira musikimizde kol lanılan esas birim, 4 mısrâlı güfteli eser dir. Güfte olarak kullanılan şiirlerin
yal-Yahya Kemal Beyatlı.
nız ilk mısrâlarını veriyorum.
Aynı güftenin birden fazla bestekârca bestelendiği çok olmuştur. Böyle güfte lerde bestekârlar, doğum tarihlerine gö re sıralanm ışlardır. En çok Yahyâ Ke mal’in «Aheste çek kürekleri mehtâb uyan masın» mısraı ile başlayan gazeli (5 de fa) ve «Kalbim yine üzgün seni andım da derinden» şarkısı (4 defa) besteien- miştir.
Yahyâ Kemal'in şiirlerinde şu makam lar kullanılm ıştır: 7 defa Rast, 6 Mâhûr, 6 Nihâvend, 5 kürdî’li Hicâzkâr, 5 Uşşak, 3 Hicâz, 3 Muhayyer, 2 Acem - Aşirân, 2 Hüzzâm, 2 Segâh, 2 Sûz-i Dil, 1’er defa Bayatî, Çârgâh, Dilkeş - Hâverân, Evcâ- râ, Hisâr - Bûselik, Hümâyûn, Isfahân,
Karcığar, Nevâ, Nîm Hisâr'da Kürdi, Reng-i Dil, Sabâ, Sultân! - Yegâh, Sûznâk, Şevk - Efzâ, Uzzâl, Yegâh.
Orhan Seyfi’nin şiirleri içinse şu ma kamlar kullanılmıştır: 6 Nihâvend, 3 Hi câz, 3 Uşşak, 2 Acem-Aşîrân, 2 Hüseynî, 2 Karcığar, 2 Muhayyer-Kürdî, 2 Rast, 2 Segâh, 1’er Acem-Kürdî, Aşk - Efzâ, Gül’i- zâr, Hüzzâm, Mâhûr, Tâhir - Bûselik, Uz zâl, Yegâh.
YAHYÂ KEMAL’İN BESTELENMİŞ ŞİİRLERİ
Aheste çek kürekleri mehtâb uyanma sın (gazel)
1 — Haşan Fehmi Mutel (1885 - 1964), Karcığar Şarkı
2 — Hayri Yenigün (1893), Segâh Yü-5
rük Semâî Şarkı (10 mısrâ)
3 — Münir Nûreddin Selçuk (1899), Sultânî • Yegâh Gazel (10 mısra)
4 — Aynı Bestekâr, Uşşak Gazel (10 mısrâ)
5 — Burhan Yılmaz Uysal (1930), Ne va Gazel (10 mısrâ)
Artık demir almak zamanı gelmişse limandan (mesnevi)
Münir Nûreddin Selçuk (1899), Hümâ yûn Nîm Sofyân Şarkı (10 mısrâ: Sessiz Gemi)
Beklemem fecrini leylâklar açan nîsânın
(mesnevi)
Burhan Yılmaz Uysal (1930), Hicâz Müsemmen Şarkı (Bahçelerden Uzak)
Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik
(mesnevi)
1 — Ahmed Yektâ Madran (1885 - 1950), Akıncılar Marşı
2 — Mustafa Câhid Atasoy (1927), Çârgâh Nîm Sofyân Marş (12 mısrâ)
Bir gülşene vardık ki uzak mihr ile mehden (gazel)
Münir Nûreddin Selçuk (1899), Mâhûr Curcuna Şarkı
Bir hıyâbandır ki hasret kûy-i canandan geçer (gazel)
1 — Sâdeddin Arel (1880 - 1955), Nîm H isâr’da Kürdi Gazel (6 mısrâ)
2 — Kemal Batanay (1893), Evcârâ Ağır Aksak Semâî Şarkı
Bir merhaleden güneşle derya görünür
Münir Nûreddin Selçuk (1899), Uşşak Sofyân Şarkı
Bir uykuyu cananla berâber uyuyanlar
(mesnevi)
Râdife Erten (1920), Rast Düyek Şarkı (Bütün şiir: Vuslat)
Bizdlk o hücûmun bütün aşkıyla kanatlı
(mesnevi)
Mustafa Câhid Atasoy (1927), Mâhûr Sofyân Marş (8 mısrâ: Mohaç Türküsü)
Biz şî'rl böyle söyledik ağyâr söylesin
(gazel)
Münir Nûreddin Selçuk (1899), Rast Hafif değişmeli Kâr (10 mısrâ)
Çepçevre bahar içinde bir yer gördük
(rubâî)
1 — Râkım Elkutlu (1872 - 1948), Yegâh Şarkı
2 — Münir Nûreddin Selçuk (1899), Muhayyer Düyek Şarkı
Dil uyur mest olarak yâr-ı dil-ârâ söyler
(gazel)
1 — Münir Nûreddin Selçuk (1899), Hüzzâm Aksak Şarkı (10 mısrâ)
2 — Hüseyin Tolan (1910), Dilkeş • Hâverân Aksak Şarkı
3 — Akın Özkan (1934), Uşşak Aksak Şarkı
Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç (mesnevi)
Münir Nûreddin Selçuk (1899), Segâh Fantezi (10 mısrâ: Rindlerin Akşamı)
Dün bezmimizin bir ezeli neş'esi vardı
(şarkı)
Hayri Yenigün (1893), Uşşak Sengîn Semâ! Şarkı
Dün kahkahalar yükseliyorken eviniz den (şarkı)
1 — Lem'i Atlı (1869 - 1945), Şevk- Efzâ Yürük Semâ! Şarkı
2 — Zeki A rif Ataergin (1896 - 1964), Kürdî’li Hicâzkâr Curcuna Şarkı
3 — Muzaffer ilkar (1912), Nihâvend Aksak Şarkı (2 kıt'a)
Eslâf kapıldıkça güzelden güzele (ru bâî)
Münir Nûreddin Selçuk (1899), Muhay yer Düyek Şarkı
Ey nâz-u işve velvele-i şân olan sana
(gazel)
1 — Refik Fersan (1893 - 1965), Mâ hûr Curcuna Şarkı (10 mısrâ)
2 — Münir Nûreddin Selçuk (1899), KürdîTI Hicâzkâr Şarkı
Ey şimdi elâ gözleri süzgün sesi şakrak
(şarkı)
Akın Özkan (1934), Sûz-i Dil Aksak Şarkı
Fer' almışken tulû-î Kibriya'dan (nefes)
Sâdeddin Arel (1880 - 1955), Hisâr - Bûselik Durak (dinî eser)
Gece Leylâ'yı ayın ondördü (mesnevi)
1 — Fahri Kopuz, (1882 - 1968), Nihâ vend Sofyân değişmeli Fantezi (çokses li, bütün şiir: Nazar)
2 — Kemal Niyâzi Seyhun (1885 - 1967), Fantezi (bütün şiir)
3 — Muhlis Sabâhaddln Ezgi (1889- 1947), Fantezi (çoksesli, bütün şiir)
Gönlümde oturdum da hüzünlendim o yerde (şarkı)
1 — Şeklb Memduh Bey (— 1935?), Nihâvend Düyek Şarkı
2 — Hayri Yenigün (1893), Hüzzâm Türk Aksağı Şarkı
3 — Akın Özkan (1934), Uzzâl Sengîn Semâ! Şarkı
Gördüm ol meh dûşunâ bir şâl atıp Lâhûr'dan (gazel)
1 — Sâdeddin Arel (1880 - 1955), Ga zel (10 mısrâ: Mâhûr'dan Gazel)
2 — Hasan Fehmi Mutel (1885 - 1964), Mâhûr Müsemmen Şarkı
3 — Akın Özkan (1934), Mâhûr Mü semmen değişmeli şarkı (10 mısrâ)
Hâfız'ın kabri olan bahçede bir gül varmış (quatrain)
Sâdeddin Arel.
1 — Münir Nûreddin Selçuk (1899), Rast Şarkı (8 mısrâ: Rindler’in Ölümü)
2 — Â rlf Sâmi Toker (1926), Şarkı (8 mısrâ)
Her rind bu bezmin nedir encâmı bilir
(rubâî)
Fehmi Tokay (1889 - 1959), Sûznâk Aksak Şarkı
Hulyâ gibi bir yazdı yarattın hevesinle
(quatrain)
Ömer Altuğ (1905 - 1965), Nihâvend Şarkı
İstinye Körfezi'nde bu akşam güzelliği
(mesnevi)
Münir Nûreddin Selçuk (1899), Nihâ vend Sofyân Fantezi (8 mısrâ)
Kalbim yine üzgün seni andım da derinden (şarkı)
1 — Ali Salâhî Bey (1878 - 1945), Sûz-i Dil Sengîn Semâî Şarkı
2 — Fahri Kopuz (1882 - 1968), Kür- dî'li Hicâzkâr Sengîn Semâî Şarkı
3 — Salâhaddin Pınar (1902 - 1960), Bayatî Curcuna Şarkı
4 — Burhan Yılmaz Uysal (1930), A- cem-Aşîrân Müsemmen Şarkı
Kandilli yüzerken uykularda (odelette)
Münir Nûreddin Selçuk (1899), Nihâ vend Şarkı (5 mısrâ: Gece)
«Nev-bahâr-i vuslatın bassın» deyü ilk âyına (murabbâ)
1 — Lem’i Atlı (1869 - 1945), Hicâz Düyek Şarkı
2 — Hasan Fehmi Mutel (1885 - 1964), Rast Müsemmen Şarkı
3 — Hayri Yenigün (1893), Uşşak Devr-i Hindî Şarkı
0 şûh ağlar bugün Kasr-î Şeref - Âbâd’e geldikçe (gazel)
1 — Sâdeddin Arel (1880 - 1955),
Reng-i Dil Gazel (6 mısrâ)
2 — Hasan Fehmi Mutel (1885 - 1964), Muhayyer Aksak Semâî Şarkı
Rûyâ gibi bir yazdı yarattın hevesinle
(şarkı)
1 — Zeki A rif Ataergin (1896 - 1964), Kürdî'li Hicâzkâr Curcuna Şarkı
2 — Mustafa Câhid Atasoy (1927). Acem-Aşîrân Semâî Şarkı (2 kıt'a)
Sâkıy safây-ı meyle parıldasın camımız
(gazel)
Münir Nûreddin Selçuk (1899), Rast Nakış Aksak Semâî
Sana dün bir tepeden baktım azız İstanbul (quatrain)
Münir Nûreddin Selçuk (1899), Hicâz Şarkı
Şu kopan fırtına Türk ordusudur Yâ Rabbî (kıt a)
Mustafa Câhid Atasoy (1927), Rast Sofyân Mat;ş
Vur pençe-î Alî’deki şemşîr aşkına
(gazel)
Münir Nûreddin Selçuk (1899), Rast Mehter Marşı
Yokmuş o hayâl etdiğimiz â’leme yol
(rubâî)
Mustafa Nâfiz Irmak (1903), Isfahân Orta Aksak Şarkı
Yollarda kalan gözlerimin nürunu yor dum (şarkı)
1 — Bimen Şen (1872 - 1943), Sabâ Sengîn Semâî Şarkı
2 — Mefharet Yıldırım (1920), Kürdî'li Hicâzkâr Curcuna Şarkı
ORHAN SEYFİ’NİN BESTELENMİŞ ŞİİRLERİ
Acabâ şen misin kederin var mı?
Bimen Şen (1872 - 1943),. Uzzâl Curcu na Şarkı
Bana önce sözleri biraz mânâlı geldi
Ahmed Yektâ Madran (1885 - 1950), Hüseynî Nîm Sofyân Fantezi (10 mısrâ: Dul)
Bâzı bir kuş olarak dağlardan aşar gönül
Hayri Yenigün (1893), Hüseynî Raks Aksağı Şarkı
Benim gönlüm bir kelebek
1 — Refik Fersan (1893-1965), Rast Şarkı
2 — Nazmi Atlığ (1900- 1968), Nihâ vend Semâî Şarkı (3 kıt’a)
ORHAN SEYFİ ORHON
k u r M u t t . -m“
^
TaA./Un
<,.
/ is ^
--
---ORHAN SEYFİ ORHON’dan
Ş İ İ R L E R
1000 Temel Eser’in 35’incisi olan «Orhan Seyfi
Orhon'dan Şiirler» in, makale yazarına ithaf edilmiş
nüshasının iç kapağı.
Biraz daldım hayâline
Mustafa Câhid Atasoy (1927), Nihâvend Semâî Şarkı (3 kıt’a)
Bir daha o fırsat geçer mi ele?
Hayrı Yenigün (1893), Hüzzâm Düyek Şarkı
Bu gece size geldim, pencerenize gel dim
Hayri Yenigün (1893), Gül'izâr Düyek Şarkı
Çıktım bugün güzellerin gözlerinde
seyâhate
Haşan Fehmi Mutel (1885 - 1964), Acem-Aşîrân Yürük Semâî Şarkı (10 mıs- râ)
Çiçekler dağılmış, yapraklar sarı
Yüksel Kip (1937), Segâh Curcuna Şarkı
Dün yine günümüz geçti berâber
Refik Fersan (1893 - 1965), Mâhûr Yü rük Aksak Şarkı
Dünyâda biricik sevdiğim sensin
1 — Refik Fersan (1893- 1965), Hicâz Curcuna Şarkı
2 — Mustafa Câhid Atasoy (1927), Karcığar Aksak Şarkı
3 — Necdet Tokatlıoğlu (1933), Uşşak Düyek Şarkı (2 kıt'a)
4 — Akın Özkan (1934), Nihâvend Se mâî Şarkı (2 kıt’a)
Ey benim güzel kuşum
Reşad Erer (1899 - 1940), Acem - Aşî- rân Semâî Fantezi (m üselles, 4 kıt'a)
Hani o bırakıp giderken seni
Yusuf Nalkesen (1923), Muhayyer - Kürdî Yürük Semâî Şarkı (2 kıt'a: Vedâ Bûsesi)
Her akşam muhakkak tesâdüfümüz
Ahmed Çağan (1920 - 1966), Uşşak Şarkı
İhtiyarlar Türküsü
Ferid Alnar (1906), 2 sesli
Kız bir ince su gibi karşımdan akıp gitme
1 — Zeki Arif Ataergin (1896 - 1964), Tâhir - Bûselik Düyek Şarkı (6 mısrâ)
2 — Mustafa Câhid Atasoy (1927). Nihâvend Sofyân Şarkı (3 kıt’a)
3 — Erdoğan Yıldızel, Karcığar Şarkı
Ölürsem yazıktır sana kanmadan
Hayri Yenigün (1893), Segâh Semâî Şarkı (6 mısrâ)
Sarâhaten söylesem, acabâ darılmaz mı?
Ali Rif'at Çağatay (1867 - 1935), Nihâ vend Düyek Fantezi: Tereddüt
Sen gül dalında gonca
1 — Ahmed Yektâ Madran (1885 - 1950), Uşşak Fokstrot
2 — Emin Ongan (1906), Muhayyer - Kürdî Yürük Curcuna Şarkı (2 kıt'a)
3 — Kasım İnaltekin (1926), Hicâz Şarkı
Sevdâ o bir peridir
Erdoğan Yıldızel, Acem - Kürdî Şarkı (Perî Kızı ile Çoban)
Son defa ayrılıp gittiğin gündü
1 — Refik Fersan (1893 - 1965), Nihâ vend Aksak Şarkı (8 mısrâ)
2 — Mustafa Câhid Atasoy (1927), Aşk - Efzâ Türk Aksağı Şarkı (3 kıt'a)
Uzaktan gülerim, gülüm sensin sen
Akın Özkan (1934), Hicâz Semâî Şarkı
Yıllar var ben onu hiç unutmadım
1 — Kasım İnaltekin (1926), Rast Se mâî Şarkı
2 — Mustafa Câhid Atasoy (1927), Yegâh Türk Aksağı Şarkı
9
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a To ros Arşivi
