GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
SINIF ÖĞRETMENLERİNİN, 2007-2008 ÖĞRETİM YILINDA KULLANILMAYA BAŞLANAN 1. DEVRE MÜZİK DERSİ ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTAPLARINDAN
YARARLANMA DURUMLARINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Hazırlayan Gülçin KESKĠN
Tez Danışmanı Doç. Mehlika DÜNDAR
ANKARA
(2010)
JÜRİ ONAY SAYFASI ÖRNEĞİ
...Gülçin KESKİN... ‘ın ...”Sınıf öğretmenlerinin, 2007-2008 öğretim yılında kullanılmaya başlanan I. Devre müzik dersi öğretmen kılavuz kitaplarından yararlanma durumlarına ilişkin görüşleri”.. başlıklı tezi
....25.09.2010... tarihinde, jürimiz tarafından
...Müzik Öğretmenliği... Ana Bilim / Ana Sanat Dalında Yüksek Lisans
/ Doktora / Sanatta Yeterlik Tezi olarak kabul edilmiştir.
Adı Soyadı İmza
Başkan:...Yrd.Doç.Dr.Mehmet ŞEREN
Üye (Tez Danışmanı): ... Doç. Mehlika DÜNDAR
GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞĠTĠMĠ ANABĠLĠM DALI MÜZĠK ÖĞRETMENLĠĞĠ BĠLĠM DALI
SINIF ÖĞRETMENLERĠNĠN, 2007-2008 ÖĞRETĠM YILINDA KULLANILMAYA BAġLANAN 1. DEVRE MÜZĠK DERSĠ ÖĞRETMEN KILAVUZ KĠTAPLARINDAN
YARARLANMA DURUMLARINA ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
Hazırlayan Gülçin KESKĠN
Tez DanıĢmanı Doç. Mehlika DÜNDAR
ANKARA
(2010)
TEŞEKKÜR
AraĢtırmamın her aĢamasında bilgi birikimi, deneyim ve anlayıĢıyla bana hep yol gösteren değerli tez danıĢmanım Doç. Mehlika DÜNDAR‟a teĢekkürlerimi sunarım. Bir diğer yol gösterici hocam sayın Yrd.Doç.Dr. Mehmet ġEREN‟e de tüm yardımlarından ötürü çok teĢekkür ederim.
AraĢtırmamı gerçekleĢtirmem safhasında yardımlarını esirgemeyen Yrd. Doç. Dr. Bülent Altunkaynak hocama, çok değerli arkadaĢlarım Demet Aydınlı, Esra Yücesan, Utku ġendurur, Erinç Çelen, Sevil Özmen, Ebru Yücesan, Nil Aksoy ve Ġlkay Göksel‟ e, ve son olarak tüm aileme desteklerinden dolayı teĢekkür ederim.
ANKARA GÜLÇİN KESKİN
ÖZET
SINIF ÖĞRETMENLERĠNĠN, 2007-2008 ÖĞRETĠM YILINDA KULLANILMAYA BAġLANAN 1. DEVRE MÜZĠK DERSĠ ÖĞRETMEN KILAVUZ KĠTAPLARINDAN YARARLANMA DURUMLARINA ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ
KESKĠN, Gülçin
Yüksek Lisans, Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı Tez DanıĢmanı: Doç. Mehlika Dündar
Temmuz - 2010
Bu araĢtırmada, Ġlköğretim 1., 2. ve 3. sınıfları okutan sınıf öğretmenlerinin, müzik derslerinde 2007 Ġlköğretim Müzik Dersi Öğretim Programı dahilinde hazırlanmıĢ olan “Öğretmen Kılavuz Kitapları”ndan yararlanma durumları saptanmaya çalıĢılmıĢtır. Daha önce yapılmıĢ olan araĢtırmalarda sınıf öğretmenlerinin müzik derslerinde sıkıntı yaĢadıkları alanlar olduğu tespit edilmiĢtir. Bu nedenle bu araĢtırma üç boyutta ele alınmıĢtır. “ġarkı”, “kulaktan Ģarkı öğretimi” ve “etkinlikler” araĢtırmanın boyutlarını oluĢturmaktadır.
AraĢtırmada tarama modeli kullanılmıĢ ve öğretmenlere 31 sorudan oluĢan bir anket uygulanmıĢtır. Ankette yer alan sorular 1:hiç katılmıyorum, 2:az katılıyorum, 3:kısmen katılıyorum, :4büyük ölçüde katılıyorum, 5:tamamen katılıyorum olacak Ģekilde 5‟li likert tipi seçeneklerden oluĢmaktadır. ÇalıĢmada yer alan analizler SPSS 18.0 (PASW 18.0) paket program kullanılarak elde edilmiĢtir.
AraĢtırmanın örneklemini; Ankara Ġli; Çankaya, Yenimahalle, Mamak, Altındağ ve Keçiören ilçelerinin her birinden 3‟er okul, toplamda 15 okul ve bu okullardan ankete katılan 109 sınıf öğretmeni oluĢturmaktadır.
uygulanan anketlerde Ģarkılara iliĢkin görüĢlerine ulaĢılmaya çalıĢılmıĢtır. Kılavuz kitaplarda “yapılandırmacı anlayıĢ”ın temel prensiplerinden biri olan “kalıcı izli esas öğrenme etkinlikler aracılığıyla olur” ilkesinden hareketle yaparak yaĢayarak öğrenme gerçekleĢmesi için, Ģarkı öğretimi; öğrencinin müzik derslerinde daha aktif olması ve yaratıcılığının geliĢtirilebilmesine olanak tanıyan farklı öğretim yöntemleriyle zenginleĢtirilmiĢtir. Kulaktan Ģarkı öğretiminin içerisinde, ağırlıklı olarak Orff ve drama yöntemleri kullanılmıĢ ve Ģarkı öğretimi daha aktif etkinliklere dönüĢtürülmüĢtür. Bu nedenle araĢtırmada sınıf öğretmenlerine, kulaktan Ģarkı öğretme durumlarının yanı sıra, ekinlikleri gerçekleĢtirme-geliĢtirme durumlarına yönelik de sorular yöneltilmiĢtir.
Elde edilen veriler ıĢığında sonuçlar ve öneriler sunulmuĢtur. Ortaya çıkan en belirgin sonuç öğretmenlerin kılavuz kitaplarda, yalnızca notası verilmiĢ olan Ģarkıları öğrenmede sıkıntı yaĢadıklarıdır. Sınıf öğretmenlerinin etkin ve etkili bir müzik dersi gerçekleĢtirebilmeleri için en temelde Ģarkılara hakim olmaları gerekmektedir, bu nedenle Ģarkıları daha kolay öğrenebilmeleri ve öğretebilmeleri için her Ģarkının birer kaydının öğretmenlere ulaĢtırılması bir gerekliliktir. Ayrıca sınıf öğretmenlerinin, Orff ve drama yöntemlerini ders içinde etkili bir Ģekilde kullanabilme bilgi birikimine sahip olmadıklarını düĢündükleri ve bu alanlarla ilgili birer hizmet içi eğitime istekli oldukları görülmüĢtür.
HOMEROOM TEACHERS‟ PERCEPTĠONS REGARDĠNG THEĠR USAGES OF THE 1ST, 2ND AND 3RD GRADES MUSĠC LESSON “THEACHER‟S GUĠDANCE BOOKS”WHĠCH WERE STARTED TO BE USED ĠN THE ACADEMĠC YEAR OF 2007-2008
KESKĠN, Gülçin
Master Thesis, Music Education Major
Advisor: Associate Professor Mehlika DÜNDAR July - 2010
This study is conducted to investigate 1st, 2nd and 3rd grade homeroom teachers‟ usages states of the “Teacher‟s Guidance Book” written within the Primary Education Music Course Teaching Program in music courses. Previous research showed that homeroom teachers encounter some difficulties in music classes. Fort his reason, this study is structures in three levels: “Song”, “auditory song teaching”, and “activities.”
In this study survey reseach method is used, and the teachers were given a questionnaire consisting of 31 items. The items included choices as the following: 1: Totally disagree, 2: Slightly agree, 3: Somewhat agree, 4: Mostly agree, and 5: Totally agree. SPSS program was used in the data analysis process.
The participants in this study were 109 homeroom teachers from 15 schools. In the province of Ankara three schools from each of Çankaya, Yenimahalle, Mamak, Altındağ ve Keçiören counties constituted this number.
In Primary school music education song is the basic material and the quality of the song is crucial to music education. For thei reason, this study aims to find out homeroom teachers‟ attitudes towards songs. To help learning take place by using Total Physical Response Approach based on one of the basic principles of “constructivist approach” which suggests “permanent learning occurs when activities are used”, in the guidance books song teaching is enriched by various techniques which will help students become more active and creative in the music lessons.
During auditory song teaching mostly Orff and drama techniques were used and song teaching became more active. For this reason, in this study the participants were asked questions about their ways of conducting-developing activities as well as their auditory song
given in the guidance books. In order fort he homeroom teachers to be able to develop an active and efficient music class, first of all they should master the songs. Since this is the case, in order to be able to learn and teach songs the teachers should be given a copy of each song. In addition to this, the results showed that the homeroom teachers think that they do not have enough knowledge to use Orff and drama techniques in the classes efficiently, and they are eager to participate Professional development workshops related to this fields.
TEġEKKÜR………..……….…i ÖZET……….………….………....ii ABSTRACT…….……….………iv ĠÇĠNDEKĠLER…..………...vi TABLOLAR LĠSTESĠ……..………...viii GRAFĠKLER LĠSTESĠ…………..………...ix BÖLÜM I 1. GĠRĠġ ………...1 1.1.Problem ...………...23 1.2.Alt problemler……….23 1.3.Amaç ………...24 1.4.Önem ………..……….24 1.5.Varsayımlar…………...……….25 1..6.Sınırlılıklar………..………...25 1.7.Tanımlar ………...25 BÖLÜM II 2.ĠLGĠLĠ ARAġTIRMALAR ……….26 BÖLÜM III YÖNTEM 3.1. AraĢtırmanın Modeli………...29 3.2. Evren ve Örneklem………..…………..29
3.3. Veri Toplama Aracı………...30
3.4. Anketin Geçerlik ve Güvenirlik ÇalıĢmaları ………31
3.5. Verilerin Analizi ………...31
BÖLÜM IV BULGULAR VE YORUM 4.1.Birinci Alt Probleme ĠliĢkin Bulgular ve Yorum …………..………...33
4.2. Ġkinci Alt Probleme ĠliĢkin Bulgular ve Yorum……..……….37
4.5. Sınıflara iliĢkin karĢılaĢtırmalar………..………..……...57
4.6. Kıdeme iliĢkin karĢılaĢtırmalar………...59
BÖLÜM V SONUÇ VE ÖNERĠLER 5.1. Sonuçlar……….………....………….61 5.2. Öneriler………...64 KAYNAKÇA………...65 EKLER………..………...………….67 Ek 1. Anket ………..67
Ek 2. M.E.B. Bağlı Okul ve Kurumlarda Yapılacak Olan AraĢtırma ve AraĢtırma Desteğine Yönelik Ġzin ve Uygulama Yönergesi ………..73
Tablo 3.1 AraĢtırmaya Katılan Bireylerin ÇeĢitli DeğiĢkenlere Göre Dağılımı……….30
Tablo 3.2. Güvenirlik Katsayıları ………..31
Tablo 4.1. Öğrenci çalıĢma ve öğretmen kılavuz kitaplarında yer alan Ģarkılara iliĢkin öğretmen görüĢlerinin dağılımı ………33
Tablo 4.2. Sınıf öğretmenlerinin kulaktan Ģarkı öğretme durumlarının dağılımı …………...37
Tablo 4.3. Kılavuz kitaplarda tarif edilmiĢ olan etkinliklerin gerçekleĢtirilebilirlik ve
geliĢtirilebilirlik durumlarının dağılımı ………..42
Tablo 4.4. Genel puanlara iliĢkin istatistikler ………56
Tablo 4.5. ġarkılara iliĢkin öğretmen görüĢlerin sınıflara göre karĢılaĢtırılması …………..57
Tablo 4.6. Kulaktan Ģarkı öğretme durumlarının sınıflara göre karĢılaĢtırılması ……….…57
Tablo 4.7.GerçekleĢtirilebilirlik ve geliĢtirilebilirlik düzeylerinin sınıflara göre
karĢılaĢtırılması ………...58
Tablo 4.8. ġarkılara iliĢkin öğretmen görüĢlerin kıdeme göre karĢılaĢtırılması …………..59
Tablo 4.9. Kulaktan Ģarkı öğretme durumlarının kıdeme göre karĢılaĢtırılması ………….59
Tablo 4.10. GerçekleĢtirilebilirlik ve geliĢtirilebilirlik düzeylerinin kıdeme göre
karĢılaĢtırılması ………59 viii
Grafik 4.1. Öğretmenlerin “Ģarkılar kolaydan zora ilkesine uygun olarak sıralanmıĢtır” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ………..34
Grafik 4.2. Öğretmenlerin “Ģarkılar akılda kalıcıdır” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ………..34
Grafik 4.3. Öğretmenlerin “Ģarkılar öğrenciler tarafından kolaylıkla öğrenilebilir niteliktedir” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ………..35
Grafik 4.4. Öğretmenlerin “Ģarkılar öğrenciler tarafından beğenilmektedir” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı ………35
Grafik 4.5. Öğretmenlerin “Ģarkı türleri kitaplarda dengeli bir Ģekilde dağıtılmıĢtır” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ……….36
Grafik 4.6. Öğretmenlerin “kazanımlar boyutunda Ģarkılar, hedeflere ulaĢtırır niteliktedir” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ………..36
Grafik 4.7 Öğretmenlerin “kılavuz kitaplarda notası verilmiĢ olan Ģarkıları solfejinden hareketle öğrenebiliyorum” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı ………….38
Grafik 4.8. Öğretmenlerin “Ģarkıyı öğrenirken melodisini önceden dinleme ihtiyacı duyuyorum” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ……….38
ix Grafik 4.9. Öğretmenlerin “Ģarkıları tonuna veya makamına uygun bir Ģekilde
seslendirebiliyorum” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ………..39
Grafik 4.10 Öğretmenlerin “Ģarkıyı öğretirken farklı bir ses kaynağından yardım alma ihtiyacı duyuyorum” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ………39
melodilerini bir enstrümanla çalabiliyorum” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ……….40 Grafik 4.12. Öğretmenlerin “Ģarkıyı söylerken bir ritim çalgısıyla eĢ zamanlı tempo tutabiliyorum” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ………41
Grafik 4.13. Öğretmenlerin “Ģarkıyı, çocuklara söyletirken bir ritim çalgısıyla eĢ zamanlı tempo tutabiliyorum” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı ……….41
Grafik 4.14 Öğretmenlerin “etkinlikler, sınıf mevcudu göz önünde bulundurulduğunda etkili bir Ģekilde gerçekleĢtirilebilir niteliktedir” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ……….…44
Grafik 4.15. Öğretmenlerin “etkinlikler sınıfın fiziki yapısı göz önünde bulundurulduğunda etkili bir Ģekilde gerçekleĢtirilebilir niteliktedir” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ………...45
Grafik 4.16. Öğretmenlerin “etkinliklerde kullanılması öngörülen sesli öğretim materyalleri sınıfımızda mevcuttur” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı ………...45
Grafik 4.17. Öğretmenlerin “etkinliklerde kullanılması öngörülen görüntülü öğretim materyalleri sınıfımızda mevcuttur” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı …...46
Grafik 4.18. Öğretmenlerin “etkinliklerde milli bayramlar, özel gün ve haftalarla ilgili marĢ, türkü ve benzeri seçkin eserlerin bulunduğu kayıtlar kullanılmaktadır” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı ………47
x Grafik 4.19. Öğretmenlerin “ilköğretim müzik dersleri için hazırlanmıĢ olan sesli öğretim materyalleri ile ilgili yenilikleri takip ediyorum” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ………..…47
durumlarının grafiksel dağılımı. ……….48 Grafik 4.21. Öğretmenlerin “her ders etkili bir ses açma etkinliği gerçekleĢtirmekteyim” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ……….49
Grafik 4.22. Öğretmenlerin “sınıfımızda kullanabileceğimiz ritim çalgıları mevcuttur” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ……….49
Grafik 4.23. Öğretmenlerin “derslerde ritim çalgılarını kullanmaktayım” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ……….50
Grafik 4.24. Öğretmenlerin “kılavuz kitapta Ģarkı öğretme etkinliklerinde sıkça belirtilen „var olan ritim çalgıları ve kendi yaptığınız ritim çalgılarıyla Ģarkılara eĢlik etme‟ etkinliklerini öğrencilerle etkili bir Ģekilde gerçekleĢtirmekteyim” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ……….50
Grafik 4.25. Öğretmenlerin “Orff müzik öğretim yöntemiyle ilgili bir eğitim aldım” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ……….51
Grafik 4.26. Öğretmenlerin “Orff yöntemini ders içinde etkili bir Ģekilde kullanma bilgi birikimine sahip olduğumu düĢünüyorum” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ………52
Grafik 4.27. Öğretmenlerin “öğretmenlere Orff yöntemini ders etkinliklerinde kullanabilme birikimine dair bir hizmet içi eğitim verilmesi, müzik derslerinin iĢleniĢinin daha etkili gerçekleĢtirilebilmesini sağlayacaktır” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. .53
xi Grafik 4.28. Öğretmenlerin “öğrencilerin kendilerini ifade etmelerini sağlamada kılavuz kitaplardan yararlanabiliyorum” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. …….53
Grafik 4.30. Öğretmenlerin “Ģarkılara hareket katma etkinliklerini yaratıcılığımı kullanarak
geliĢtirebiliyorum” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ……….55
Grafik 4.31. Öğretmenlerin “öğretmenlere müzik ve dramayı birleĢtirici bir hizmet içi eğitim verilmesi müzik derslerinin iĢleniĢinin daha etkili gerçekleĢtirilebilmesini sağlayacaktır” ifadesine katılma durumlarının grafiksel dağılımı. ………..…55
Grafik 4.32. Alt problemlere iliĢkin genel ortalama grafiksel dağılımı ……….…..56
Grafik 4.33.Sınıflara iliĢkin karĢılaĢtırmaların ortalama grafiksel dağılımı ………..58
Grafik 4.34. Kıdeme iliĢkin karĢılaĢtırmaların ortalama grafiksel dağılımı. ………..60
xii
BÖLÜM I
GİRİŞ
Müzik; duygu, düşünce, tasarım ve izlenimleri, belirli bir amaç ve yöntemle, belirli bir güzellik anlayışına göre birleştirilmiş seslerle işleyip anlatan estetik bir bütündür. Birey olarak insan, ‘bebeklik döneminde ninnilerle; erken çocukluk döneminde sayışma, tekerleme, müzikli masal ve oyunlarla..’ yoğrulur (UÇAN, 2005:12).
Müziksel öğrenme, müziksel yaşantıyla oluşan kalıcı izli müziksel davranış değişmesidir. Müziksel öğrenme müziksel algılamayla, müziksel algılama müziksel dikkat etmeyle başlar. Müziksel öğretme ise müziksel öğrenmeyi başlatma, destekleme, kolaylaştırma, kılavuzlama, sağlama ve denetleme sürecidir, bu iş öğretmenin görevidir (MEB, 1999: 10).
Bu bağlamda müzik eğitimi; bireye kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak belirli müziksel davranışlar kazandırma, bireyin müziksel davranışlarını kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak değiştirme, dönüştürme, geliştirme ve yetkinleştirme sürecidir (MEB,1999: 8).
Müzik eğitimi bireyin;
• Müzik yeteneğini geliştirmeyi • Müzik kültürü kazanmasını
• Müzikten yararlanabilmeyi öğrenmesini, gerçekleştirmeyi amaçlar. Müzik eğitimi toplumsal yönden ise toplumda;
• Ortak müzik kültürünün korunmasını, pekiştirilmesini, çağdaş müzik kültürünün kazandırılmasını
• Ortak değerlerin müzik yoluyla güçlendirilmesini hedefler (Küçüköncü, 2007: 60)
Bu nedenle “Genel müzik eğitimi, okul, bölüm, kol-dal ve program türü ne olursa olsun, ayrım gözetmeksizin her düzeyde, her aşamada, her yaşta herkese yönelik olup, sağlıklı ve dengeli bir insanca yaşam için gerekli asgari-ortak genel müzik kültürünü kazandırmayı amaçlar” (Uçan, 2005: 31).
İlköğretim’ de müzik eğitiminin en önemli boyutunu müzik öğretimi oluşturur. Müzik öğretimi müziksel öğrenmeyi tasarlama, düzenleme ve gerçekleştirme sürecidir. Müzik öğretimi programlanır-planlanır, uygulanır-gerçekleştirilir ve denetlenir-değerlendirilir. Öğrenci merkezli bir müzik öğretimi ortamında bu iş daha çok öğrenci-öğretmen iş birliği ile yapılır (MEB,1999,10)
Bireyin dengeli ve doyumlu, sağlıklı ve başarılı, duyarlı ve mutlu olması için bilişsel, duyuşsal ve devinişsel yapıları üzerinde olumlu izler bırakan müziksel uyarılma ve tepkide bulunma biçimlerini kapsayan müziğin planlı ve programlı olarak eğitiminin yapıldığı ilk eğitim kurumları ilköğretim okullarıdır. İlköğretim Kurumları Müzik Dersi Öğretim Programında müzik dersinin 1. devrede (1. 2. 3. sınıf) sınıf öğretmenleri, 2. devrede (4. 5. sınıf) sınıf öğretmenleri veya müzik öğretmenleri, 3. devrede ise (6. 7. 8. sınıf) müzik öğretmenlerince verilmesi esas alınmıştır. Bu öğretim programından bireyin bilişsel, duyuşsal ve devinişsel yapıları üzerinde olumlu izler bırakan müziğin ilk eğitimini yapacak kişilerin sınıf öğretmenleri olduğu anlaşılmaktadır. Böyle bir görev şüphesiz ki sınıf öğretmenine büyük bir sorumluluk yüklemekte ve müzik eğitimindeki önemini arttırmaktadır. Sınıf öğretmeninin taşıdığı bu sorumluluğu en iyi şekilde yerine getirebilmesi için müzik alanında yeterli donanıma sahip olması beklenmektedir.(SÖZEN ve YÖNDEM, 2007 )
Böyle bakıldığında elbette ki müzik eğitimi veren sınıf öğretmenlerinin mesleki birikim ve donanım düzeylerinin yanısıra; yürürlükteki müzik öğretim programı ve bu program ışığında hazırlanmış olan kılavuz kitaplar, öğrenci çalışma kitapları, araç-gereçler, materyaller, zaman ve mekan da önemli bir yer tutmaktadır.
İlköğretim müzik dersi öğretim programı, genel müzik eğitimi içerisinde yer alan ve farklı yöntem ve tekniklerle bireylerin her yönden dengeli, tutarlı ve sağlıklı olarak
yetişmelerini sağlamaya yönelik bir anlayış ve içerikle düzenlenmiştir . Dolayısıyla program; 1968, 1984 ve 1994 yılı müzik dersi öğretim program içerik ve yaklaşımları da göz önünde bulundurularak hazırlanmış ve MEB İlköğretim Genel Müdürlüğünce teşkil edilen Müzik Özel İhtisas Komisyonu tarafından geliştirilmiştir. (MEB, 2007: 4)
Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca hazırlanmış olan 2007 ilköğretim müzik dersi öğretim programı (MEB, 2007:4-9)
Müzik Dersi Öğretim Programı; giriş, vizyon, temel yaklaşım ve yapı, öğrenme-öğretme süreçleri, kazanımlar, ölçme ve değerlendirme, sözlük ve kaynakça bölümlerinden oluşmaktadır.
Programda, öğrenme-öğretme sürecine ilişkin olarak; etkinlik örnekleri ve ölçme-değerlendirme süreçlerine yer verilmiştir. Bu etkinlikler bire bir kullanımın yanı sıra, öğretmenlerde programın yaklaşımına uygun olarak verilen örnek etkinliklerden yararlanarak yeni etkinlikler geliştirebilirler.
Müzik Dersi Öğretim Programı hazırlanırken, öncelikle aşağıda yer alan temel hususlar göz önünde tutulmuştur.
1. Ana yasa, yasa ve yönetmeliklerde ifadesini bulan Türk Milli Eğitimi’nin esasları, 2. Atatürk ilke ve inkılapları,
3. Türk toplumsal-kültürel yaşamına ilişkin beklentiler, 4. Sanatın / müziğin insan yaşamındaki yeri ve önemi,
5. Kalkınma planlarıyla bireylere kazandırmak istenilen davranışlar,
6. Detaylı kaynak taramanın yanı sıra örneklem olarak seçilen sınıf ve branş öğretmenleri ile akademisyenlere uygulanan anketlerden elde edilen bulgular,
7. İlköğretim Genel Müdürlüğü Müzik Özel İhtisas Komisyonu’nca belirlenmiş öğrencilerden beklenen müzikle ilgili beceriler,
Yukarıda belirtilen hususlar çerçevesinde ise program çalışmasında şu ilkeler göz önünde bulundurulmuştur.
1. Müzik Dersi Öğretim Programı öğrenci merkezli olmalıdır.
2. Öğrenciler edilgen durumda değil, aksine dersin etkinlikler boyutuna aktif olarak katılabilmelidirler.
3. Öğrenilecek her beceri ve bilgi, mutlaka yaşam içerisinde kullanılabilir niteliğe dönüştürülmelidir.
4. Programın uygulanma sürecinde; bireylerin yetenek ve yaratıcılıklarının geliştirilmesine önem verilmelidir.
6. Müziğin içselleştirilebilmesi, ancak müzik dersinin yaşanarak ve yaşatılarak işlenebilmesi ile mümkündür.
7. Genel müzik eğitiminde uygulamalar yoluyla bilgiye ulaşılmalıdır.
8. Müzik eğitimi; kavramlar ve kurallar yolu ile değil, müziğin tüm boyutlarının eyleme dönüştürülmesi ve hissettirilmesiyle gerçekleşmelidir.
9. Nota öğretimi amaç değil, yalnızca araç olmalıdır.
Programın Vizyonu
İlköğretim Müzik Dersi Öğretim Programı’nın vizyonu, öğrencilerin müziği etkinlikler aracılığıyla yaşayarak hayatlarının ayrılmaz bir parçası haline getirmek ve müzik yoluyla;
• Kendisi ve çevresi ile barışık,
• Ulusal ve uluslar arası kültürleri tanıyan, • Vatan millet sevgisine sahip,
• Çevresindeki olaylara, değişim ve gelişmelere duyarlı, • Güzel sanatların her türüne açık,
• Mutlu, kişilikli ve öz güveni olan bireyler olarak yetişmelerini sağlamaya yöneliktir.
Programın Temel Yaklaşımları
Yapılandırmacı anlayış, öğrenci merkezli bir anlayışa dayanmakla birlikte, öğrencinin yeni bir bilgiyi ve beceriyi, daha önce edindiği bilgi ve beceriler ile birleştirmesi, yorumlaması ve yaşamına katması ilkesine dayanır.
Yapılandırmacı kurama göre:
• Her birey, daha önce sahip olduğu ön bilgi ve inançlarla öğrenme ortamına gelir.
• Öğrenme, toplumsal bir sürecin parçasıdır.
• Kalıcı izli esas öğrenme, etkinlikler aracılığıyla olur.
• Öğrenme pasif bir süreç değil, öğrencinin içerisinde bizzat yer aldığı, sürekli ve dinamik bir işlemdir.
• Kazanılan bilgi, her birey tarafından hem kişisel hem de sosyal anlamda yeniden yapılandırılır.
Yukarıda ifade edilen temel prensiplere uygun bir öğretim sürecini gerçekleştirebilmek için, kısmen de olsa öğretmeninde kendi öğretim stratejisini oluşturmasına izin verilmelidir. Teknoloji; etkin, özgün, amaçlı ve ortaklaşa bir öğretim gerçekleştirebilmek için mutlaka işe koşulmalıdır. Ayrıca öğrencilere bilgilerini sınayabilecekleri çeşitli öğrenme yaşantıları da sunulmalıdır.
Özetle, müzik eğitiminde yapılandırmacı anlayış; 1. Öğretmeye değil, öğrenmeye önem verir, 2. Bireylerin farklılığını kabul eder,
3. Öğrencilerin araştırıcılığını destekler,
4. Öğrenme sürecinde daha önceki yaşantılara önem verir, 5. Öğrenmede performans ve etkinliklere ağırlık verir, 6. Öğrencinin nasıl öğrendiğini dikkate alır,
7. Öğrencinin sosyal bir çevrede öğrenmesi anlayışını benimser, 8. Öğretimde gerçekçilik ve işlevselliği destekler,
9. Öğrencilere bilgi oluşturma ve deneyimlerden sonuç çıkarma fırsatı verir.
Müzik Dersi Öğretim Programının Temel Yapısı (1-8. Sınıflar)
Müzik Dersi Öğretim Programı; genel amaçlar, temel beceriler, öğrenme alanları, kazanımlar, etkinlikler, açıklamalar, öğrenme-öğretme süreçleri ve ölçme değerlendirme boyutlarından oluşmaktadır.
Genel Amaçlar
Müzik öğretim programının amacı, Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkelerine uygun olarak öğrencilerin;
1. Müzik yoluyla estetik yönünü geliştirmek,
2. Duygu, düşünce ve deneyimlerini müzik yoluyla ifade etmelerine imkan sağlamak,
3. Yaratıcılık ve yeteneğini müzik üretme yoluyla geliştirmek, 4. Yerel, bölgesel, ulusal, uluslararası müzik kültürlerini tanımak, 5. Kişilik ve öz güven gelişimlerine katkı sağlamak,
6. Müzik aracılığı ile zihinsel becerilerinin gelişimini sağlamak, 7. Müzik yoluyla bireysel ve toplumsal ilişkilerini geliştirmek,
8. Bireysel ve toplu olarak nitelikli, değişik türlerde sarkı dinleme, söyleme ve çalma etkinliklerine katılımlarını sağlamak,
9. Müziksel algı ve bilgilerini geliştirmek,
10. Türkçe’yi doğru ve etkili kullanmalarını sağlamak,
11. İstiklal Marşı başta olmak üzere milli marşlarımızı özüne uygun olarak seslendirmelerini sağlamak,
12. Müzik yoluyla sevgi, paylaşım ve sorumluluk duygularını geliştirmek,
13. Milli birliğimizi, bütünlüğümüzü pekiştiren ve dünya ile bütünleşmemizi kolaylaştıran müzik kültürü ve birikimine sahip olmalarını sağlamak,
14. Atatürk’ün Türk müziğinin gelişmesine ilişkin görüşlerini kavramak ve Atatürk ilke ve inkılaplarına gönülden bağlı, kültürlü bireyler olarak yetişmelerini sağlamak.
Temel Beceriler ve Değerler
Müzik dersi 1-8. Sınıflar Öğretim Programı, içerdiği öğrenme alanları ve kazanımlarla öğrencilerde aşağıdaki temel becerilerin ve değerlerin gelişmesini sağlayacaktır. Bu programla ulaşılması beklenen;
Temel Beceriler;
• Türkçeyi doğru, güzel ve etkili kullanma, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, iletişim kurma, problem çözme, araştırma, bilgi teknolojilerini kullanma, girişimcilik, müziksel algılama ve bilgilenme, kişisel ve sosyal değerlere önem verme, müzik okur-yazarlığı edinebilme, duyarlığa sahip olma.
Değerler;
• Paylaşım, hoşgörü, sorumluluk olarak belirlenmiştir.
Öğrenme Alanları
Müzik Dersi Öğretim Programı, ‘’Dinleme-Söyleme’’, ‘’Müziksel Algı ve Bilgilenme’’, ‘’Müziksel Yaratıcılık’’ ve ‘’Müzik Kültürü’’ adı altında dört temel öğrenme alanı üzerine oturtulmuştur. Bu öğrenme alanları, içerik bakımından birbirleri ile tamamen kenetli olup sadece gerekli hallerde ayrılabilirler.
Kazanımlar
Kazanımlar öğrenme-öğretme süreci içerisinde planlanmış ve düzenlenmiş yaşantılar aracılığı ile öğrencilerde görülmesi gereken bilgi, beceri, tutum ve değerlerdir. Kazanımlar, öğrencilerin gelişim düzeyi göz önünde bulundurularak birinci sınıftan sekizinci sınıfa kadar programda sunulmuştur.
Etkinlikler
Müzik Dersi Öğretim Programında verilen etkinlikler sadece örnek niteliğinde olup; öğretmen bu etkinlikleri aynen kullanabilir veya değişiklikler yapabilir. Etkinliklerin öğrenme-öğretme sürecinde öğrencinin etkin rol almasını sağlayacak biçimde düzenlenmesine; çevresel özellikler ile öğrencilerin ilgi, ihtiyaçları ve var olan bilgileri de göz önünde bulundurularak öğrenci merkezli ve yapılandırmacı yaklaşıma uygun planlanmasına dikkat edilmelidir.
Açıklamalar
Tablo 1. Müzik Dersi Öğretim Programında yer alan semboller ve anlamları aşağıdaki tabloda açıklanmıştır.
Müzik Dersi Öğrenme-Öğretme Süreci
İlköğretim müzik dersi öğrenme ve öğretme sürecinde öğrenci merkezli eğitim anlayışı ile paralellik gösteren müzik dersine yönelik aktif öğrenme yöntemleri ile birlikte, genel öğretim yöntemlerine de yer verilmiştir.
Müzik eğitiminde kazanımlara uygun olarak, ‘’oyun, Dans, Devinim’’ ekseninde ilgili yöntemlerden yaralanılması, dersin işlenişinde ayrı bir önem taşımaktadır.
Genel müzik eğitiminde nota öğretiminin amaç değil, araç olduğu ilkesinden hareketle; programda nota öğretimi 4. Sınıftan başlamıştır. Kulaktan şarkı öğretme yöntemi ise 4. Sınıf düzeyine kadar aktif olarak uygulanmakla birlikte, nota öğretiminin yanında ilköğretim süreci boyunca her düzeyde mutlaka kullanılmalıdır. Ayrıca, 7-8. Sınıflarda, öğrencilerin ergenlik dönemine ilişkin ses yapılarındaki değişim sebebiyle, bu dönem çocuklarında şarkı söyleme etkinliğinden çok; dinleme, çalma ve yaratıcılık eğitimlerine ağırlık verilmesi uygun olacaktır.
İlköğretim 1-8. Sınıf Müzik Dersi programında ifade edilen kazanımların bazıları eğitim-öğretim yılı içerisinde, müzik eğitiminin basitten karmaşığa doğru işlenmesini sağlamak ve hangi kazanımın hangi kazanımdan önce mutlaka işleneceğine işaret etmek amacıyla ‘’sıralı kazanımlar’’ ( ‘’Æ’’ sembolü ile) kazanım tablosunun açıklamalar bölümünde belirtilmiştir. Açıklamalar bölümündeki sıralı kazanımlarda belirtilen ‘’Æ’’ işareti. Kazanımın hangi kazanımdan sonra verilmesi gerektiğini ifade etmektedir. Sıralı kazanımların işlenmesinde belirtilen öncelik sonralık sırasına uyulması önemlidir. Sıralı kazanımların ne zaman verileceği ise müzik öğretmeninin etkinliği, öğrencilerin öğrenme ihtiyaçları, bireysel farklılıkları ve çevre özellikleri göz önünde bulundurularak düzenlenmeli ve yıllık planda eğitim-öğretim yılına yayılarak verilmelidir. Özetle sıralı kazanımlardan anlaşılması gereken, kazanımların birbirini takip eden haftalarda işlenmesi zorunluluğu değil, sadece etkili müzik eğitimi için, kendi içlerinde belirtilen öncelik sonralık sırasına dikkat edilerek işlenmesidir. Ayrıca bu kazanımlar başka ders işleniş süreçlerinde, farklı kazanımlarla ders içi ilişkilendirme yapılarak tekrar verilebilir.
Sıralı olan kazanımlar dışındaki kazanımlar yukarıda belirtilen eğitim-öğretim süreçlerinin planlanmasında dikkat edilmesi gereken hususlar gözetilerek, yıl içerisinde farklı zamanlarda tekrar edilerek kullanılabilir.
Belirtilen sıralı kazanımlar öncelik sonralık sırasına uymak kaydı ile birbirlerini tamamlayan, birbirleriyle ilişkili birden fazla kazanım, öğrenme ve öğretme süreçlerinin planlanmasında aynı ders işleniş süreçlerinde ele alınabilir.
Programda sınıf düzeylerine göre verilmiş olan kazanımlar; açıklama bölümünde belirtilmiş olsa da müzik eğitiminin diğer öğrenme alanlarıyla ve özellikle ‘’Dinleme-Söyleme-Çalma’’ alanında uygun görülen kazanımlarla, öğrenme-öğretme süreçlerinin her aşamasında ilişkilendirilmeye çalışılmalı, kazanımların uygulanma sürecinde müzik eğitiminin gerekliliği olan, öğrenme alanlarının birbirleri ile olan sarmallığı sağlanmalıdır.
Kazanımların işlenişinde açıklamalar bölümündeki sınırlılıklara dikkat edilmeli ve öğrenci seviyesine uygun bir işleniş sırası izlenmelidir.
‘’Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür.’’ (M. K. Atatürk) özdeyişi ışığında, Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı ulusal bilinci gelişmiş, ince sanat zevkine sahip kültürlü bireyler yetiştirme anlayışı da her zaman göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca Atatürkçülük kazanımları yıl içinde tekrarlı olarak (10 Kasım Atatürk’ü Anma Haftası, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik Bayramı vb. özel gün ve haftalarla ilişkilendirilerek) işlenmelidir.
Müzik dersinde, temel yaşam becerilerinin yanı sıra olumlu kişilik gelişimine de dikkat edilmeli, diğer disiplinler ile de ilişkiler kurularak, müziğin yaşamın bir parçası olduğu gerçeği her fırsatta dile getirilmelidir.
Programı oluşturan kazanımlarda öngörülen bilgi, beceri, tutum ve değerler gözlenebilir nitelikte olup; öğrencilerin kazanımlara ulaşmasında program içerisinde örnek olarak verilen etkinlikler sadece bir araç olarak görülmelidir. Programı ölçme değerlendirme boyutu, sonraki bölümlerde ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Yapılacak ölçme ve değerlendirmeler farklı ölçek- ölçütlerin kullanımına olanak sağlayacak biçimde düzenlenmelidir.
• Öğrenme-öğretme sürecinin başında öğrencilerin ön öğrenmelerini (bilgilerini) ortaya çıkarmak amacıyla derse hazırlayıcı ve motive edici uygulamalara (etkinliklere) yer verilmelidir.
• Ders yılı sonunda öğrendiklerini sergilemek, paylaşmak ve öğrenmeyi zevkli kılmak amacıyla yıl sonu etkinlikleri yapılabilir.
• Dersin işlenmesi sırasında Öğretmen Kılavuz Kitabı, Öğrenci Çalışma Kitabı ve bu kitapları destekleyecek; ses efektleri de içeren milli bayramlar, özel gün ve haftalarla ilgili marş, Türkü ve benzeri seçkin eserlerin yer aldığı multi-medya araçları kullanılmalıdır.
CD’ de yer alacak eserlerin; çocuğa görelik ilkesi doğrultusunda sınıf seviyeleri ve ses sınırlarında üsluba uygun seslendirilip çalınmış, eğitimde kullanılabilir nitelikte olmasına özen gösterilmelidir.
İlköğretim 1-8 Müzik Ders Programı Yapılandırmacı Yaklaşım’ın 5E modeline göre oluşturulmuştur. Programın uygulanmasında ‘’Öğrenme-Öğretme Süreci’nin ‘’İşleniş’’ bölümünde, uygulamaların etkinlik temelli olarak yapılandırılması gereklidir. Değerlendirme bölümü hariç, 5E modelini yansıtan alt başlıkların (Giriş, Sezdirme, Bilgiyi Paylaşma, Bilgiyi Kullanma) Öğrenme-Öğretme sürecinin işleniş bölümü etkinliklerine yansıtılması gözetilmelidir.
İLKÖĞRETİMDE ŞARKI VE ÖĞRETİMİ
İlköğretim müzik eğitiminde en önemli materyal ‘şarkı’dır ve ilköğretim müzik eğitiminin en önemli boyutlarından biri şarkı öğretimidir. (Uçan, Yıldız, Bayraktar,1999:15)
İlköğretim düzeyinde; ritim, hız, gürlük, ezgi, örgü, doku gibi hemen her öğe; yurt, bayrak, Atatürk, ulus gibi her konu; anne, öğretmen, okul sevgisi, orman, doğa, mevsimler gibi hemen her konu çeşidi; Sağlıklı Büyüme ve Beslenme, Taşıtlar ve Trafik, Yeryüzü ve Gökyüzü gibi hemen her ünite ve müziksel işitme-okuma-yazma-yaratma eğitimi, ses eğitimi ve çalgı eğitimi gibi müzik dersinin her boyutu şarkı da odaklaşır. (Aydoğan,2004)
İlköğretimde şarkı öğretimi, ilköğretimde genel müzik eğitiminin ve öğretiminin başlıca boyutlarından biridir. Başka bir deyişle, ilköğretimde şarkı öğretimi genel müzik eğitiminin ve öğretiminin temelini, ana eksenini, belkemiğini ve odağını oluşturmaktadır. İlköğretimde şarkı öğretimi müzik öğretiminin çekirdeğidir. Çünkü şarkı öğretimi söz ve ezgi öğretimini, bunlara temel olan ritim ve devinim öğretimini ve bütün bunlara dayalı olan müziksel anlatım ve uyum öğretimini içine alır. Demek ki şarkı öğretimi çokyönlü ve çokboyutlu bir süreçtir. (Uçan, Yıldız, Bayraktar,1999:17)
Genel müzik eğitiminde nota öğretiminin amaç değil, araç olduğu ilkesinden
hareketle; programda nota öğretimi 4. sınıftan başlatılmıştır. ’Kulaktan şarkı öğretim yöntemi’ ise 4. sınıf düzeyine kadar ‘aktif’ olarak uygulanmakla birlikte, nota öğretiminin yanında ilköğretim süresi boyunca her düzeyde mutlaka kullanılmalıdır.(MEB,2007:7)
KULAKTAN ŞARKI ÖĞRETİM YÖNTEMİ
• Ortak ses alanı: İlkokul 1., 2., ve 3. Sınıflarda 5-6 ses içeren ninni, sayışma,
tekerleme, marş ve türkülerimizden yararlanılabilir. Bu tür ezgileri çocuklar rahatlıkla söyleyip ritim çalgılarıyla ritmik eşlik yapabilir, oyunlar oynayabilir. Türkülerimizde halk oyunlarımızdan, diğer ezgilerde ise koreografiler yardımıyla dramatizasyondan yararlanılabilir.
• Şarkı seçimi: sınıfın ve çocukların durumuna göre söylendiğinde ezgisi belleklerine hemen yer edecek kısa ama anlamlı, söylenmesi zor olmayan, prozodisi bozuk olmayan ezgiler seçilmelidir. Öğretilecek şarkı çok iyi bellenilmiş olmalı,çalgı ile çalınmalıdır.
• Müzik belleği: Çalınan, dinlenilen ezgiyi ve ritmini akılda tutup tekrarlama eylemine ‘müzik belleği’ diyoruz. Çocuklara şarkı öğretirken müzik belleklerini de gözleme ve izleme imkanı bulunur.
• Bedensel yumuşama: Kafayı ekseni etrafında yavaş yavaş çevirme, sağa-sola, öne , arkaya kendi ağırlığında bırakma omuzları kendi ekseninde döndürme aynı şekilde beli çevirme, tüm yönlere esnetme, bacakları tüm yönlere açma kapama, esnetme, bedenin tüm bölgelerini sırasıyla kasma ve birden kasmayı bırakma, yere çömelip kalkma.
• Nefes açma: Diyafram nefesi ile ciğer nefesinin ayrımını belirterek diyafram nefesi için; çiçek koklama, ani korkma, uyku halinde nefes alma köpek gibi soluma, sıcak süt içme taklitleri yaptırılır.
• Ses açma: Bu çalışma için bir çalgı yardımıyla önce tek sesleri karışık olarak A,E,I,İ,O,Ö,U,Ü harfleri ile veya ‘na’ hecesiyle tek sesleri söyletmek. Ses açma çalışmalarında çocuklar dik oturmalı, ayakta ise yere dengeli bir şekilde basarak çalışılmalıdır.
• Ezginin Öğretmen tarafından ya da kaset, cd, disk, video çaldırılıp dinletilmesi, belletilmesi.
• Ezginin başlangıç ve bitiş bölümlerinin belirlenmesi. • Nefes yerlerinin belirlenmesi.
• Başlangıç, orta ve son bölümlerin ayrı ayrı belletilip sonunda tüm bölümlerin söyletilmesi.
• Varsa ezginin tekrarlanan bölümlerinin buldurulması.
• Sözlerinin söylenmesine göre ezgideki uzun-kısa yerlerin buldurulması. • Sözlerinin söylenmesine göre ezgideki ince-kalın yerlerin buldurulması. • Toplu veya bireysel söyletme.
• Ezgiye tempo tutturulması. • Ritmik çalgılarla eşliklendirme. • Ezginin sözlerine göre dramatizasyon.
• Görsel işitsel araçlarla dinletilip izlettirilen ezgilere eşlik eden çalgıları buldurma. • Dans veya oyun koreografisi yapıp dans ettirme, oynatma.(Gedikli,2003:24-26)
Tek soyut sanat müzik sanatı olarak bilinir. Müziği öğrenebilmenin en önemli koşulu, onu yaşamak, somutlaştırmak ve görsel hale getirmektir. (Morgül, 2006:5)
Yapılandırmacı yaklaşıma göre tüm öğrenmeler zihinde bir yapılandırma sonucu oluşmaktadır. Yapılandırmacı eğitim ortamlarında bireylerin çevreleriyle daha fazla etkileşim halinde bulunmalarına olanak sağlayan işbirliğine dayalı öğrenme ve probleme dayalı öğrenme gibi öğrenenleri aktif kılan öğrenme yaklaşımlarından yararlanılır. Böylece öğrenenlerin problem çözme yetenekleri ve yaratıcılıklarının gelişmesi beklenir. (Şaşan, 2002:49-52,74-75)
Çocuklar doğrudan yaratıcıdırlar. Onlara kendi yaratıcılıklarını ortaya çıkarma fırsatı verildiğinde son derece keyif alırlar. Yaratmak var olan bir şeyi başka bir şekle sokmaktır diye özetlersek, örneğin artık materyallerden farklı tınılar elde etmek, bu sesleri bir öykünün seslendirilmesinde kullanmak yaratıcılıktır. Bir öyküyü ritmik sayışmaya dönüştürmek, bilinen bir ezgiye yeni söz yazmak, bir öyküyü devinimle ifade etmek, öykünün devinimlerini ritmik tekrarlarla grup dansına dönüştürmek yaratıcılıktır. (Morgül, 2006:9)
Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 16.07.2007 gün ve 6725 sayılı yazısı ile eğitim aracı olarak kabul edilen ve 2007-2008 öğretim yılında kullanılmaya başlanan ilköğretim I. devre müzik dersi öğretmen kılavuz kitaplarında yer alan etkinlikler; yapılandırmacı anlayışın temel prensiplerinden biri olan ‘kalıcı izli esas öğrenme, etkinlikler aracılığıyla olur’ ilkesinden yola çıkılarak düzenlenmiştir. Hedef; sınıf öğretmenlerinin müzik derslerinde, kılavuz kitapların yönlendirmeleriyle ve kendi yaratıcılıklarını kullanarak çocukların daha aktif ve hareket halinde oldukları öğretme-öğrenme süreçleriyle eğitim-öğretim gerçekleştirmesidir. Bu nedenle ilkeğitim-öğretim programı hazırlanırken ders etkinliklerinde şarkı öğretimi Dalcroze, Orff, Kodaly vb. müzik öğretim yöntemlerinin yanı sıra genel öğretim yöntemlerinden de yararlanılarak daha etkin ve etkili hale getirilmiştir.
MÜZİKSEL DEVİNME / RİTİMLEME / SÖYLEME ÇALMA / DOĞAÇLAMA YOLUYLA MÜZİK ÖĞRETİM YÖNTEMİ (ORFF YÖNTEMİ)
Eski Yunan’da ‘müzik’ için tek bir kavram kullanılmamıştır. Söz, müzik ve dans sıkı sıkıya birbirine bağlı olmuştur ve ‘musike’ olarak tanımlanmıştır. Carl Orff ritmi, bunları birleştiren güç ve başlangıçtaki ifade biçimi olarak görmüştür. Orff’ a göre ‘elementer müzik’ asla sadece müzik değildir, hareket dans ve dil birbirine bağlıdır. Bu müziğe yaparak katılmak, içinde yer almak gerekir, salt dinleyici kalınmaz. Bu müzik, dünyevi, doğal, bedenseldir. Herkesin öğrenebileceği ve deneyebileceği, çocuğa uygun bir müziktir(Orff,1964:16). Carl Orff ve Gunild Keetmann’ ın müzik eğitimi konusundaki fikirleri özellikle engelli çocuklar için tasarlanmış olmamakla birlikte özel eğitimdeki önemleri fark edilmiş ve bu fikirler geliştirilmiştir(Wolfgang,1971).
Bir kimsenin müziği algılaması, onun entelektüel düzeyinden bağımsızdır. Bu nedenle Orff yaklaşımında herkesin müzik yapması mümkündür. “ Bu nedenle herkeste doğuştan var olan müzik potansiyelinin hayata geçirilmesi elementer müzik olarak adlandırılabilir(Keller, 1984). İnsan oynayarak, hareket ederek, şarkı söyleyerek, müzik yaparak, dans ederek edim ve yaratılarında becerilerini-yetkinliklerini kullanır(Jungmair,1992). Burada müziği yalnızca dinlemek söz konusu olmadığı için çoklu duyumsamaya dayanan bakış noktası çok önemlidir. Farklı etkinliklerde görme, duyma, dokunma gibi değişik duyular, hareket ve denge duyumu uyanır. Birinin eksikliğinde öbürleri açığı kapatır. Duyumsamalar ve algılamalar karşılıklı olarak birbirlerini tamamlar ve çeşitli duyular yoluyla gerçekleşirler. Duyumsal entegrasyonları henüz tam gelişmemiş çocuklar için bunun önemi büyüktür.(Salmon, 2005:26).
Eğitsel ve terapi amaçlı müzik uygulamasında kullanılan birçok enstrüman “Orff Çalgıları” adını alır. Bu çalgılarla müzik yapmak içten gelen bedenin müziğine uygundur. Çalgıları kullanmak çok basittir, önbilgi gerektirmez. Ancak daha yetkin biçimde, topluluk olarak müzik yapmak için kullanılabilirler. Carl Orff sürekli yeni tınılar yaratmanın olanaklarını ve bedene yakın müzik yapmaya uygun materyali aramıştır. Bu anlamda Orff çalgıları elementer müziğe uygun kullanılabilen çalgılarla zenginleştirilebilir. Ses çıkaran doğal nesneler, günlük yaşamda evde kullanılan nesneler, lotus flütler gibi ilkel enstrümanlar da kullanılabilir. Bilinen Orff çalgıları, tanımadığımız çalgılar ve çeşitli ülkelerden ses çıkarmaya yarayan malzemeler kullanılmayı bekler. Çalgılar insanı çekme, vurma, üfleme, sallama, sürme edimi ile çalgı çalmaya, harekete, oynamaya, kulak kesilmeye çağırırlar. Bu enstrümanlarla yapılan etkinlikler duyumsamayı hassaslaştırır.(Salmon, 2005:26).
Basit enstrümanları yapmak özellikle önemlidir. Bilinçli olarak tınının üretilmesi sağlanırken deneme, karşılaştırma, çalma-oynama ve yaratma teşvik edilir. Titreşim olarak tınıyı keşfetmek tüm çocuklar için ilginçtir, kendi çalgısını tasarlamak ve yapmaksa çalgılara ve müziğe duyulan ilgiyi doğurur. Çalgı yapımı çeşitli materyalin dokunarak tanınmasından, deneme yapmaya, kendi çalgısını üretmeye ve biçimlendirmeye uzanan bir yoldur. Çeşitli etkinliklerdeki çalgılarla oyun ilişkisi sayesinde kurulan “ tınısal ” ilişki dilden bağımsız iletişimi gerçekleştirebilir. Çalgılar ve ses veren nesneler bir edim aracı olarak kişinin iç dünyası ile dış dünyası arasında bir köprü oluşturabilirler. Zihinsel etkilenimleri aktarırlar ve bireysel ifadeye olanak tanırlar. İletişim kurma aracı olabildikleri gibi, öteki ile karşılaşma ve
paylaşımı zenginleştirirler. Hayal gücünü harekete geçirir ve yeni oyun, yeni tasarı olanaklarının yolunu açarlar(Salmon, 2005:26).
EĞİTİMDE DRAMA
Bir disiplin ve öğretim yöntemi olarak yaratıcı drama, eğitim sürecinde oyunlarla geliştirilen bir etkinliktir ve bu özelliği ile eğitimin yaşamsal bir parçasıdır (Üstündağ,1994:8).
Gelişmiş ülkelerin eğitim sistemlerine bakıldığında, aileden başlayarak okul öncesi ve temel eğitim kurumlarında, yaratıcılık eğitiminin tüm okul sistemine, programlarına, yöntemlerine girdiğini ve özümsendiğini görmekteyiz. Böyle bir eğitimden geçen çocuk ise yetişkinliğinde, yaşamı estetik ve üretken kavrayabilmektedir. Yaşayarak, düşünerek, tartışarak, yaparak, katılarak öğrenme gerçekleşince, öğrenilenler kalıcı olmakta ve gerçek yaşama geçirilebilinmektedir (Etike, 1995:14).
Eğitimde drama bir grup etkinliğidir. İletişim esasına dayanır. Grup üyelerinin kendisiyle ve diğer üyelerle birbirine dokunarak kurulan güven ortamında gelişen bir yaratma süreci yaşanır. Dramanın hedefi çocuğa bu süreci yaşatmaktır. (Morgül, 2006: 12)
I.Devre Müzik Dersi Öğretmen Kılavuz Kitabında, öğretim programında yer alan hedef ve açıklamalar doğrultusunda ders kitabının daha etkili kullanımını sağlamak amacıyla çeşitli örnek etkinlikler, kazanımlar ve kazanımlara yönelik çalışmalar, etkinliklerin içinde yer alan şarkıların notaları, derse hazırlık safhası, ders içinde kullanılması öngörülen araç gereçler sunulmuştur. Aşağıda etkinliklerden birkaç örnek özet şeklinde sunulmuştur.
ÖRNEK ETKİNLİK I
ŞİFRELİ ÖYKÜ VE SES ÇALIŞMALARI Sınıf: 2
Öğrenme Alanı: Dinleme-Söyleme-Çalma Kazanım: Ses ve nefes çalışmaları yapar Yöntem ve Teknikler: Canlandırma
Ders Öncesi Hazırlık: Sınıfınıza çiçek getiriniz. Öğrencilerinizden de sınıfa çiçek getirmelerini isteyiniz.
Motivasyon: Öğrencilerinize doğum günlerinde neler yaptıklarını sorunuz. Pastanın üzerindeki mumların üflenişini taklit etmelerini isteyiniz. Getirdikleri çiçekleri koklamalarını isteyiniz.
1.Etkinlik
Öğrencilerinize çalışma kitaplarındaki şifreli olarak verilmiş olan Kırmızı Başlıklı Kız öyküsünü okumalarını söyleyiniz. Altı çizili ifadelerin olduğu bölümlerde ses ve nefes çalışmaları yaparak metni okumalarını sağlayınız. (örneğin; çiçek koklama ifadesini okuduktan sonra çiçek koklar gibi nefes çalışması yaptırınız.) Öykünün sonunu tahmin etmelerini ve çalışma kitabına yazmalarını isteyiniz.
2.Etkinlik
Hayvanlar şarkısını öğrencilerinize kulaktan öğretiniz. Öğrencilerinizden çalışma kitabında 3 numaralı çalışmadaki hayvanların seslerini taklit etmelerini isteyiniz. Öğrencilerinizden resimlerde konuşma balonlarının içine hayvanların çıkardıkları sesleri yazmalarını sağlayınız.
3.Etkinlik
Sınıfınızı 3 gruba ayırınız. Her gruptan sırası ile çiçek koklama hareketi, mum üfleme hareketi, tren sesi çıkarmalarını isteyiniz. Grupların yapacağı hareketler değiştirilerek tekrarlanır.
4.Etkinlik
Öğrencilerinize re-la aralığında ses egzersizleri yaptırınız.
5.Etkinlik
Çalışma kitabındaki öyküyü dramatize ettiriniz. Öğrencilerinizden bazıları öyküyü canlandırırken sıralarında oturan öğrencilere de öykünün ilgili bölümlerinde ses efektleri ve nefes çalışmaları yaptırınız.
ÖRNEK ETKİNLİK II
ŞARKILARA EŞLİK EDELİM Sınıf: 1
Öğrenme Alanı: Müziksel Yaratıcılık Dinleme-Söyleme-Çalma Kazanım: Yarattığı ritim çalgısıyla öğrendiği müziklere eşlik eder.
Yöntem ve Teknikler: Kaset ve cd destekli öğretim yöntemi, birebir uygulama, gösterip yaptırma, anlatım, canlandırma
Araç-gereçler: Boncuk, nohut, pet şişe
Ders Öncesi Hazırlık: Çeşitli ritim çalgılarıyla eşliklerin yapıldığı görüntülü cd temin ediniz. Öğrencilerinize pet şişe, nohut, boncuk getirmelerini söyleyiniz.
Motivasyon: öğrencilerinize çeşitli ritim çalgılarıyla eşliklerin yapıldığı bir cd izletiniz ya da dinletiniz. Müziklere hangi ritim çalgılarıyla eşlik yapıldığını söylemelerini isteyiniz.
1.Etkinlik
Dinledikleri müziklerde kullanılan çalgılara benzer ne tür ritim aletleri yapabileceklerini beyin fırtınası tekniği yaptırarak açıklamalarını isteyiniz.
2.Etkinlik
Getirdikleri malzemelerle nasıl bir ritim aleti yapabileceklerini söylemelerini sağlayınız. Ellerindeki pet şişelerin veya kutuların içine getirdikleri nohut, boncuk, mercimek vb.
koymalarını ve şişenin veya kutunun kapağını kapatmalarını söyleyiniz. Yaptıkları ritim aleti ile ses çıkarmak için denemeler yaptırınız. Yaptıkları ritim aletinin basit bir marakas olduğunu açıklayınız.
Öğrencilerinizden ileriye doğru onar ritmik sayarken bu ritim aletini de kullanmalarını isteyiniz.
Yaptıkları ritim aletlerini kullanarak bildikleri müziklere ritimsel eşlikler yapabileceklerini söyleyiniz. Çalışma kitabında resimleri görülen çalgılardan ritim çalgılarını gösterip işaretlemelerini söyleyiniz. Resimde görülen ritim aletlerinin isimlerini söylemelerini isteyiniz.(trampet, def, marakas, çelik üçgen, tahta blok)
3. Etkinlik
Çalışma kitabı ikinci etkinlikte öğrencilerinize yeni bir ritim aleti tasarlamalarını isteyiniz. Tasarladıkları ritim aletini sözlü olarak ifade etmelerini isteyiniz. Tasarladıkları ve sözlü olarak ifade ettikleri ritim aletinin özelliklerini anlatan çalışmayı çalışma kitabındaki verilen alana çizerek ifade etmelerini isteyiniz
4.Etkinlik
Kırmızı Balık tekerlemesini öğrencilerinize kulaktan öğretim yöntemi ile öğretiniz. Öğrencilerinizden tekerlemeyi kendi yaptıkları ritim aletleriyle eşlik ederek söylemelerini isteyiniz. İsteyen öğrencilerinize tekerlemeyi solo söyletebilirsiniz.
5.Etkinlik
Öğrencilerinize Okul Yolu adlı şarkıyı öğretiniz. Öğrencilerinizden şarkıya kendi yaptıkları ritim aletleriyle eşlik ederek söylemelerini isteyiniz. İsteyen öğrencilerinize şarkıyı solo söyletebilirsiniz. Ayrıca öğrencilerinizin şarkıyı iki grup halinde söylemelerini de sağlayabilirsiniz. (1. grup ‘okul yolu düz gider’, 2. grup ‘çocuklar bayram eder’ biçiminde)
ÖRNEK ETKİNLİK III
MÜZİKLERİMİZİN ANLAMI Sınıf: 3
Öğrenme Alanı: Dinleme-Söyleme-Çalma
Kazanım: Belirli gün ve haftalarla ilgili müzikleri anlamına uygun söyler.
Diğer derslerle ilişkilendirme: Türkçe dersi,’görsel okuma ve görsel sunu’ öğrenme alanı: Duygu, düşünce ve izlenimlerini drama, tiyatro, müzikli oyun, kukla vb. yollarla sunar. Hayat bilgisi dersi, ‘okul heyecanım’ teması: Özel günlerin, paylaşımları için uygun zamanlar olduğunu kabul eder ve kutlamalar için alternatifler üretir.
Yöntem ve Teknikler: Anlatım, kulaktan şarkı öğretimi, tartışma
Ders Öncesi Hazırlık: belirli gün ve haftalarla ilgili şarkılar temin ediniz.
Motivasyon: Öğrencilerinize hangi belirli gün ve haftaları bildiklerini sorunuz. Okulunuzda düzenlenen belirli gün ve haftaların isimlerini tahtaya yazınız. Belirli gün ve haftalarla ilgili izlenimlerini anlatmalarını isteyiniz.
1.Etkinlik
Belirli gün ve haftalarla ilgili hangi şarkı, türkü veya marşların söylenebileceği üzerinde sınıf içi tartışma yaptırınız.
2.Etkinlik
Öğrencilerinizden belirli gün ve haftalarla ilgili öğrendikleri müziklerin neler olduğunu söylemelerini isteyiniz. Öğrencilerinize belirli gün ve haftalarla ilgili öğrenilmiş olan şarkı, türkü ve marşlardan bazılarını söyletiniz. Öğrencilerinize şarkıların sözlerinden yola çıkarak ilgili belirli gün ve haftanın anlam ve önemine uygun yorumlar yapmalarını sağlayınız. Öğrencilerinize aşağıdaki şarkıları kulaktan öğretim yöntemiyle öğretiniz ilgili belirli gün ve haftalarda seslendirilmesini sağlayınız.
Öğrencilerinizle okulunuzda ve sınıfınızda yapılacak olan belirli gün ve haftalarla ilgili ne müziksel etkinlikler yapılabileceğini tartışınız. Çıkan sonuçlar doğrultusunda projeler geliştiriniz. Geliştirdiğiniz bu projelerden uygun olanları belirleyerek öğrencilerinizin bu etkinliklerde aktif olarak görev almalarını sağlayınız.
3.Etkinlik
Öğrencilerinizin şarkıları seslendirirken duygu ve düşüncelerini, drama, müzikli oyun, kukla, tiyatro ve küçük gösterilerle ifade etmelerini sağlayınız. Bu etkinlik için öğrencilerinizi sınırlandırmayınız. Onlara, özgürce yaratıcılıklarını ortaya koyma fırsatı tanıyınız.
ÖRNEK ETKİNLİK IV
RİTİM ÇALGISI YAPIYORUM Sınıf: 2
Öğrenme Alanı: Dinleme-Söyleme-Çalma
Kazanım: Öğrendiği müziklere yarattığı basit ritim çalgısıyla eşlik eder. ! Eşlik için en fazla dörtlük nota ve dörtlük sus değerleri kullanılmalıdır.
Yöntem ve Teknikler: Soru-cevap, grup çalışması
Ders Öncesi Hazırlık: Öğrencilerinizden gazoz kapakları, tahta kaşık, metal kaşık, yapıştırıcı bant getirmelerini isteyiniz. Sınıfa tef, oyuncak davul, çelik üçgen, marakas getiriniz.
Motivasyon: Öğrencilerinize çevrelerinde kullanılan ritim çalgılarından hangilerini bildiklerini sorunuz. Bu ritim çalgılarının hangi malzemelerden yapılabileceği konusunda beyin fırtınası yaptırınız. Kendilerinin yapmak istedikleri ritim çalgısının özellikleri hakkında konuşmalarını isteyiniz.
1.Etkinlik
Öğrencilerinizin çalışma kitabındaki 1 numaralı resmi incelemelerini sağlayınız ve ritim aleti oluşturmak için gerekli hangi malzemelerin yer aldığını söylemelerini isteyiniz. Resimde hangi ritim aletlerini gördüklerini sorunuz.
2. Etkinlik
a)Malzemeler: Yuvarlak plastik kap, ip, 2 adet tahta çubuk
b) Yapılışı: Yuvarlak plastik kabın karşılıklı iki ucunu delerek ip geçirip, ipleri kaba bağlayınız. Tahta çubukları da kullanarak ritim çalgınızla şarkılara ve türkülere eşlik ediniz. 3. Etkinlik
a) Malzemeler: İki adet 25cm’lik tahta çubuk veya iki adet tahta kaşık.
b) Yapılışı: Tahta kaşıkları veya çubukları birbirine vurarak ses çıkarmasını sağlayınız. Bunlarla ritim denemeleri yaptırınız.
4. Etkinlik
a) Malzemeler: Gazoz kapakları ve naylon torba
b) Yapılışı: Gazoz kapaklarını naylon torbanın içine koyunuz. Naylon torbanın ağzını bağlayınız. Oluşturduğunuz ritim aletiyle denemeler yaptırınız.
5. Etkinlik
Öğrencilerinizin yaptıkları ritim çalgılarıyla öncelikle serbest ritim denemeleri yapmalarını sağlayınız. Sonra daha önce öğrenmiş oldukları bir şarkıyı söylerken bu çalgıları ile ritmik eşlikler yapmalarını isteyiniz. “Maçka yolları” adlı türküyü öğrencilerinize kulaktan öğretim yöntemiyle öğretiniz. Bu türküye oluşturdukları ritim çalgılarıyla eşlik ederek söylemelerini isteyiniz.
İlköğretim okullarında müzik derslerini yürüten sınıf öğretmenleri ile ilgili daha önce yapılmış olan araştırmalar incelendiğinde, sınıf öğretmenlerinin bir kısmının müzik derslerinde kendilerini teorik ve uygulama becerisi yönünden eksik buldukları, şarkı öğretimi ve şarkı repertuarı oluşturma konusunda sıkıntı çektikleri, herhangi bir enstrüman çalma veya bir okul şarkısına enstrümanla eşlik etme becerilerinin olmadığı, ders içi materyal sıkıntısı
çektikleri ve müzik ders sürelerini farklı dersler işleyerek doldurdukları ifade edilmiştir. 2007 İlköğretim Müzik Dersi Öğretim Programına göre ise; müziğin öğrencilere etkinlikler aracılığıyla yaşatılarak hayatlarının ayrılmaz bir parçası haline getirilmesi ve müzik yoluyla kendisi ve çevresiyle barışık, ulusal ve uluslararası kültürleri tanıyan, vatan ve millet sevgisine sahip, çevresindeki olaylara, değişim ve gelişmelere duyarlı, güzel sanatların her türüne açık, mutlu kişilikli ve özgüveni olan bireyler yetiştirilmesini sağlamak amaçlanmıştır. Bu bağlamda bu temel prensiplere uygun bir eğitim-öğretim süreci gerçekleştirilebilmesi için program dahilinde hazırlanmış olan müzik dersi 1. devre öğrenci çalışma kitapları ve bu kitapların etkili kullanımını sağlayan öğretmen kılavuz kitaplarının uygulanış durumlarının ve sınıf öğretmenlerinin bu kılavuz kitaplara dair görüşlerinin araştırılması, farklı bakış açılarına göre incelenmesi ve değerlendirilmesi etkili eğitim-öğretim açısından önem taşımaktadır.
Bu nedenle bu araştırmada, sınıf öğretmenlerinin öğretmen kılavuz kitaplarından yararlanma durumlarının saptanabilmesi için bu kitaplara dair hangi görüşlere sahip oldukları araştırılacaktır.
1.1
.
Problem CümlesiSınıf öğretmenlerinin, 2007-2008 öğretim yılında yürürlüğe giren müzik öğretim programı dahilinde müzik dersleri için hazırlanmış olan, ilköğretim 1. devre (1., 2. ve 3. sınıf) öğretmen kılavuz kitaplarından yararlanma durumlarına ilişkin görüşleri nelerdir ?
1.2. Alt problemler
1. Öğretmenlerin, kitaplarda yer alan şarkılara ilişkin görüşleri nelerdir ?
2. Öğretmenler kulaktan şarkı öğretim yöntemini ne kadar etkin kullanabilmektedir ? 3. Öğretmenlerin, kılavuz kitaplarda açıklanan etkinlikleri gerçekleştirme durumları
nedir ?
1.3.Araştırmanın Amacı
2006-2007 müzik öğretim programı dahilinde müzik dersleri için daha önceden yapılmış olan araştırmalar da göz önünde bulundurularak sınıf öğretmenlerine yönelik, öğrenci çalışma kitaplarının yanısıra öğretmen kılavuz kitapları da hazırlanmıştır. Bu kılavuz kitaplarda, sınıf öğretmenlerinin her ders için izleyeceği yol, yöntem, araç-gereçler ve ölçme-değerlendirme bölümleri sıralı bir şekilde belirtilmiştir. Araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin bu kılavuz kitaplar dahilinde ders işleme durumlarını araştırmak, kılavuz kitaplardan yararlanabilme düzeylerini ölçmek, kılavuz kitaplara dair görüşlerini saptamak, öğretmenlerin varsa zorluk yaşadıkları alanları tespit etmek ve bu alanlara yönelik çözüm önerileri geliştirebilmektir.
1.4. Araştırmanın Önemi
Müzik eğitimi bireylerin ve toplumların sağlıklı, saygın, becerikli, yordamlı, dürüst, çalışkan, üretken, uyumlu ve çağdaş olabilmeleri için bir düşünce ve davranış eğitimidir. Müzik eğitimi yoluyla kazandırılmak istenen her boyut, kişiyi ve giderek toplum ya da toplumları maddi ve manevi olarak besler, biçimlendirir ve yüceltir. Maddi ve manevi yönden sağlam yetişmiş bireylerden sağlam yapılı toplumlar oluşur (Ünal, 1989: 240).
Bu bilinçle yola çıktığımızda bu araştırma, yeni müzik öğretim programı dahilindeki, 1. devre müzik dersleri öğretmen kılavuz kitaplarına ilişkin, sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin saptanması ve bu kitapların sınıf öğretmenlerince uygulanabilirlik ve kullanılabilirlik düzeylerinin belirlenebilmesi, müzik derslerinde karşılaşılan sıkıntıların en aza indirilebilmesi ve dolayısıyla daha etkili müzik dersleri gerçekleştirilebilmesi açısından önemlidir.
1.5. Araştırmanın Varsayımları
1. Bu araştırma için seçilen araştırma yöntemi; araştırmanın amacına ve konusuna uygun, problemin çözümü için geçerli ve güvenilirdir.
2. Bu araştırmanın yapılabilmesi için ulaşılan kaynaklar ve elde edilen veriler tamamen gerçeği yansıtmaktadır.
3. Ankette toplanan sınıf öğretmen görüşleri araştırmaya cevap teşkil edecek verileri toplayıcı niteliktedir.
4. Ankete katılan sınıf öğretmenleri ankette yer alan sorulara içtenlikle cevap vermişlerdir.
1.6. Araştırmanın Sınırlılıkları
Bu araştırma;
2009-2010 öğretim yılıyla sınırlıdır.
Kaynak tarama yöntemi ile elde edilen kaynaklarla sınırlıdır.
Ankara Çankaya, Mamak, Altındağ, Keçiören ve Yenimahalle İlçelerinden rastgele seçilen 15 okul ve bu okullardan anketi cevaplamayı kabul eden 109 sınıf öğretmeniyle sınırlıdır.
1.7. Tanımlar
I.Kademe : İlköğretim okullarında 1., 2., 3., 4. ve 5. sınıfları kapsar (Gülcan,1988:463) I.Devre :İlköğretim okullarında 1., 2. ve 3. sınıfları kapsar(Gülcan,1988:463)
Kazanım : Öğretim sürecinde öğrencilerin edinecekleri bilgi, beceri ve alışkanlıkları ifade etmektedir (MEB Türkçe Dersi Öğretim Programı, 2005:8).
Öğretim programı: Okulda ya da okul dışında bireye kazandırılması planlanan bir dersin öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsayan yaşantılar düzeneğidir (Demirel, 2006:6).
Yapılandırmacılık: Öğrenenin, anlamı deneyim ve diğerleri ile etkileşim ortamında oluşturduğu ve öğretmenin öğrenenler için deneyimleri anlamlı kıldığı öğrenme bakış açısı(Demirel, 2005:132)
BÖLÜM II
İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
İlköğretim 1. ,2. ve 3. sınıf müzik derslerini yürüten sınıf öğretmenlerinin müzikal donanımları ile ilgili bilgileri ve uygulamada karşılaştıkları sorunlarla ilgili saptanmış bilgileri içeren belirli araştırmalar aşağıda sunulmuştur:
Yünlü (2002) “İlköğretim Okullarında Sınıf Öğretmenlerinin Müzik Dersine İlişkin Eğitim Gereksinmeleri” adlı bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmanın Örneklemini ise, küme örneklemi yoluyla kura ile belirlenen 40 ilköğretim okulunda 547 sınıf öğretmeni oluşturmuştur.
Genel olarak öğretmenler ilköğretimde çocuğun bilişsel, devinimsel, duyuşsal eğitiminin önemli olduğunu ve bu eğitimde Müzik dersinin önemli işlevlerinin olduğunu düşünmektedirler. Ancak öğretmenlerin bir kesimi Müzik dersini bir yetenek dersi olarak görmekte ve bu nedenle ilköğretim okullarında Müzik dersinin sadece yetenekli öğrencilerle yapılması gerektiğini düşünmektedirler. Öğretmenlerin, müzik dersine özgü öğretim yöntem ve tekniklerini kullanmada kulaktan öğretme yöntemi dışındaki tüm yöntem ve tekniklerinde güçlüklerinin olduğu söylenmiştir
Töreyin (1995) “İlköğretim Kurumlarının Müzik Eğitimciliği Sorunu” adlı bir araştırma yapmıştır. Araştırmanın Örneklemini Trabzon ili ilköğretim okullarında görev yapan 60 sınıf öğretmeni ve müzik öğretmeni ile çeşitli üniversitelerin Eğitim Fakültelerinin Müzik Eğitimi bölümlerinde görevli 70 öğretim elemanı oluşturmuştur. Elde edilen bulgulara göre; Müzik derslerinin, ilkokullar ile ilköğretim okullarının 1. ve 2. devresinde gereği gibi işlenmediği, yürürlükteki müzik ders programını, sınıf öğretmenlerinin aynen uygulayamadıkları, sınıf öğretmenleri bölümlerindeki müzik dersi programlarının, yeni program doğrultusunda geliştirilmesi gerektiği, müzik eğitimi bölümlerinin, ilköğretim kurumlarında görev alacak müzik öğretmenlerini de yetiştirmelerini gerektiği belirtilmiştir.
Aydınlı (2007) “Sınıf öğretmenlerinin Müzik Derslerindeki Şarkı Öğretme Durumu” adlı bir araştırma yapmıştır. Bu araştırmanın evrenini, 2005- 2006 eğitim öğretim yılında
Ankara il merkezindeki 956 ilköğretim okulunda görev yapan 11.345 sınıf öğretmeni oluşturmuştur.
Araştırmanın örneklemini ise araştırmanın evreninden küme yöntemiyle seçilmiş 7 okulun 143 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun derslerinde şarkı öğretme etkinliğine yer verdiği görülmüştür. Sınıf öğretmenlerinin şarkı seçme, şarkı dağarcığı ile ilgili yayınları takip etme, şarkı öğretim yöntemlerini uygulama, öğrenciyi şarkı söylemeye hazırlama, öğretmenin herhangi bir okul çalgısını çalma ve çalgısını derste kullanma konularında güçlükleri olduğu saptanmış ve bu bulguların sonuçları da sınıf öğretmenlerinin kişisel özellikleriyle karşılaştırılmıştır.
Küçüköncü (2000,sayı 7).Çanakkale’deki ilköğretim kurumlarında yaptığımız bir araştırma, sınıf öğretmenlerinin müzik eğitimi ile ilgili olarak kendilerini değerlendirmeleri bakımından aşağıdaki sonuçları vermiştir. Araştırma, ilköğretim kurumlarında müzik derslerine giren, 30 öğretmene anket uygulaması biçiminde yapılan bir çalışmadır.
Uygulanan ankette 23 soru sorulmuştur. Sorular, öğretmenin müzik eğitimi ile ilgili ilgi, beceri ve bilgilerinin düzeyini anlamaya yönelik şekilde hazırlanmıştır. Günümüze kadar yapılan sınıf öğretmeni yetiştirme programlarındaki müzik eğitimi dersleri öğretmenlerinin eğitimi bakımından yeterli değildir. Öğretmen kaynaklarının, sınıf öğretmenliği programlarının dışından da sağlandığını düşündüğümüz zaman ise ülkemiz genelinde ilköğretim kurumlarındaki müzik eğitim derslerinin durumu hakkında daha doğru fikir sahibi olmamız mümkündür. Müzik eğitimini istenilen düzeye getirebilmek için, sınıf öğretmenliği programlarında, yan alan düzeyinde yapılacak değişiklikler ve çalışmalarla verimi arttırılabilir. Müzik eğitimi ve öğretimi derslerinin saat sayısı arttırılabilir. Öğretmenlerin programı daha iyi anlamaları için, seminerler düzenlenip uygulamadaki başarı arttırılabilir. Çalgı ve ses eğitimine yönelik kurslar düzenlenebilir
Karan.(2008) Karan, sınıf öğretmenlerinin müzik eğitimi konusundaki bilgi ve birikimlerini saptamaya yönelik araştırma evreninden küme yöntemiyle seçilmiş,2’si “A” 2’si “B” ve 2’si “C” tipi olmak üzere 6 okuldan 80 sınıf öğretmenine anket uygulamış, elde edilen veriler ışığında bazı sonuçlara ulaşmış ve bu sonuçlara ilişkin öneriler sunmuştur. Sınıf öğretmenlerinin %25’i kendisini teorik açıdan ve uygulama becerisi yönünden eksik bulmaktadır, sınıf öğretmenlerinin %40,2’si müzik eğitimi konusunda yetersiz olduğunu ifade
