HATAV VÖRESi SIGIR
,
KOVUN VE KEÇiLERiNDE BRUSELLOzis
'iN
SEROPREVALANSI'
Özkan
A
slantaş
1
c
Nesrin T
urana
S
eropre valance
o
f Bru
celiosis i
n
Ca
u le,
S
heep and
G
oat in H
at ay
R
egion
Özet: BuçalışmadaHataymerkez ve ilçe kOyIerindenalınan589koyun,440keçive 452sığırkanseıumu bn.ısellozis yö-nündenincelendi. Koyunserumlan RoseBengalPlate Test(RBPT), SerunAglütinasyorıTesti(SAT) veKCJn1)IementFık
zasyonTesti(KFT)ile, keçivesığırserumlarıABPTileinceIerK:tikten sonra KFTilekonfirmaedildi. KoyunsenJmlannın "/o 4.92'siKFTilepozitifbulı.nuken keçiıem "/o1.49'uvesığırların%2.21'iseropozilifolaraklespitedildi.
Anahtar Kelimeler :BruseIIozis, Koyın,Keçi,Sığır,SeroprevaJans
Surnrnary: In thisstudy,numbersol 589, 440and452serum samplesfromsheep,goatandcatllecollecledfrom differeotil>
caJiliesol Hatayregionwas investigaled larthepresence ol antibodies loBruceıla. F()(thispcrpose.sheepseraweretestee
withRose BengalPıeıeTest (ABPT), SenanAgglutination Test (SAT)and COmPIemerıt FıxationTest(CFT)whilegoaland
callle sera wereinvestigatedwithRBPTandserawhichhave becnloundpositivewereconfinnedbyCFT, of589sheep sera,4.92%CFTwasfound positivebyCFT.serc-exemıoatcnofgoatandcarue seraprod..ıcedpositivitiesof 1.49%and
2.21" ~.
KeyWord s : 8rucellosis,Sheep,Goal, Gallle,Seroprevalance Giriş
aruseuozts.dünyanın birçok ülkesinde gOrülen Onemli bir zoonoük infeksiyondur. Hastalık yavru atma, kısrmk, sfıt verimi kaybı gibi ekonomik ka-yıpların yanı sıra inlekte hayvanlarla direkt temas veya kontamine süt ve söt ürünleri ile insanlara b u-laştığından halk sağııgı açısından da önem ta-şımaktadır(lyisanve ark.,2000;Aydın,1997).
Evcil hayvanlar içinde koyun , keçi ve sığır Br u-sellozis'i n en yaygın gOrüldüğü türler olup; vahşi hayvanlarda da hastalık bildirilmiştir (Alton ve ark., 1988). Sı~ırlardaki brusellozis vakalarından ge· nelukteBmcella abor1us izole edilirken daha az sık
lıkla Bruceılametitensisizole edilmektedir.Koyun ve keçilerde ise genellikle B.melitensis daha az sıklıkla B.aboftus izole edilmektedir(Aydın, 1997). Hastalık
uzun yıllardan beri devam eden çalışmalar sonucu KuzeyAvrupa,Kuzey Amerika,Avustralya,Yeni Ze-landa ve Japonya'da eradike edilmesine raQmen (OIE, 2000), Akdeniz (Reviriego ve ark., 2000) ve
Ortadoğu (Refai, 2002) ülkelerinde hala insan ve hayvan sağlığı açısından Oneminikorumaktadır. Ü L-kemizde de brusellozis'in evcd hayvanlarda yaygın
olduğu ve bölgeleregOredeğişen prevalans oranları bildirilmiştir(Iyisan ve ark" 2000).
Brusellozis'in hayvan ve insanlarda tanısı direkt ve indirekt yöntemlerle yapılmaktadır. Etken'n lzo-lasyonu ve idendifikasyonu kesin tanı içinönemli
ol-makla birlikte çok sayıda hayvanın söz konusu
ol-duğu durumlarda uygulanması zordur. Ayrıca, her zaman etken izolasyonu da yapılamayabilir. Bu ne-denlerle brusellozis'in kontrol ve eradikasyonund a serolojik testler daha sık kuııanılmaktadır (Nicoletti,
1980)
.
Brusellozis'in indirekt tanısındasüt,kanserurnu, vaginal mukus ve seminalplazma ileyapılanserolojik testlerden yararlanılmaktadır. Bu amaçla,serum ag-Ifıtinasyon testi (SAT) (Alton ve erk., 1988), Rose Bengar Plate Test (RBPn (Corbel, 1973), mor -kaptoetanoltesti (MET) (Aslantaşveark.,2001),
dit
-hiothreilol (Don (Yardımcı ve ark. 1995), EDTA (Izgür ve ark. 1992; Yardımcı ve ark. 1995), rivanal testi (Aslantaş, 1998) gibi aqlütinasyon, komp lement fikzasyon testi (KFT) (Karamanve Küçükayan 2000), Coombs Test(Esendal ve ark.2001) ve enzyme im-munosorbent assay (ELISA) (Öngör ve ark. 2001;
GcüşTarihi: 03.04. 2004 @ :aslantas@ mku.edu.1r
•BuçalışmaM.K.O.BilimselAraştırmaProjeleritarafındandesteklenmiştir(Proje no:OLGO 203 ).
ı.MustafaKemal üniversitesi,VeterinerFakültesi,MikrobiyolojiAnabilimDalı.HATAY 2.Pendikveıen nerKontrol veAraştırmaEnsmüsü,SerolojiLaboratuvarı,ıSTA N B UL
ASLANTAŞ,TURAN
Güllüce veLeloğlu, 1993) tekniklerinden fazlaca
ya-rarlanılmaktadır.
Bu testlerin sensitivite ve spesifiteleri sap-tadıkları antikor tipi ve izotipi ile paralellik gösterir. Bu nedenle,yanlış ve negatif reaksiyonlar görülebilir (Dohoo ve ark., 1986; Sutherland, 1980). Bru-cellosis'te IgG1 izotipinin kanda erken dönemde oluşması ve uzun süredolaşımda kalması bu izotipi belirleyen testlerin güvenilirliğini artırmaktadır. Bu antikor tipini saptayabilen KFT ve RBPT, özellikle, gerek infekte bireylerin gerekse de infekte sürülerin ortaya konulmasında günümüzde yaygın kullanılan testlerdir (Iyisan ve ark., 2000; Alton ve ark., 1988)
Bu çalışmada, Hatay yöresi koyun, keçi ve sı ğırlarında Brusellozis infeksiyonunun prevalansının
belirlenmesi ve bu hastalığın epidemiyolojisi üzerine
yapılacak çalışmalara katkıda bulunulması
amaç-ıanmıştır.
Materyal ve Metot
Koyun Kan Serumu Örnekleri: Bu çalışmada tesadüfi örnekleme ile Hatay iii merkez ve il-çelerinden alınan sığır, koyun ve keçi kan serumları çalışmanın materyalini oluşturdu. Koyun kan
se-rumiarınaRBPT, SAT ve KFT'i uygulanırken, keçi ve sığır serumları RBPT iletarandıktan sonra pozitif re-aksiyon veren kanserumlarıKFT ile konfirme edildi.
Antijenler: Rose Bengal Plate Test ve Brucelfa abortus Aglütinasyon antijenleri Pendik Veteriner
Kontrol veAraştırmaEnstitüsü'den temin edildi. Rose Bengal Plate Testi (RBPT): Temiz bir lam üzerine bir damla (0.03 ml) antijen eşitmiktarşüpheli serum ile karıştırıldı ve aglütina~yon oluşumu yö-nünden 4 dakika içinde değerlendirildi (Alton ve ark., 1988).
Serum Aglütinasyon Testi (SAT): Test edilecek serum örneklerinin % 0.5 fenollü fizyolojik tuzlu su ile 1:1O'dan 1:640'a kadar iki katlı dilüsyonları yapılarak üzerlerine eşit miktarda B.abortus tüp aglütinasyon antijeninden ilave edilerek 37 oC'de 18-24 saat in-kube edilerek sonuçlar değerlendirildi. Sığır se-rumIarı için~1:40, koyun ve keçiserumları için~1:20 SAT titreleri pozitif kabul edildi (Anonim, 1990).
Komplement Fikzasyon Testi (KFT): Bu test Alton ve ark. (1988) bildirdiği yönteme göre mik-rokomplement fikzasyon yöntemi ile Pendik Ve-teriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü Seroloji la-boratuarında yapıldı. Testte 1/10 ve üzeri titre veren serumlar pozitif kabul edildi (Anonim, 1990).
Bulgular
Hatay yöresinde koyunlarda saptanan Bruceıla
seropozitifliği Tablo.1'de verilmiştir. Incelen koyun serum ömeklerinin 24'ü (% 4.07) RBPT, 26'sı (% 4.41) SAT ve 29'u (% 4.92) KFT ile pozitif bulundu.
Keçi serumlarının 7'si (% 1.59) vesığır kan se-rumiarının ise 10'u (% 2.21) pozitif bulundu (Tablo. 2-3).
Tablo 1. Koyun Serumlannda RBPT, SAT ve KFT ile saptananBruceılaseropozitiflikoranları
Yer Hayvan Testler
Sayısı RBPT SAT KFT
n % n % n %
BintaşKöyü-Haasa 119 6 5.04 5 4.20 5 4.20
Serinyol-Merkez 36 2 5.55
Yeşilova Mahallesi-Reyhanlı 22
ıbrahim PaşaKöyü- Reyhanlı 44 2 4.54
.
-ÇakıryiğitKöyü-Reyhanlı 19
Paşaköy-Reyhanlı 21 SaylakKöyü-Kırıkhan 71 1 1.38 Ilıkpınar Köyü-Kınkhan 82 2 2.43 2 2.43 3 3.65 Yayladağ!-Merkez 74 2 2.70 M.AşağıobaKöyü 101 16 15.84 17 16.83 16 15.84 TOPLAM 589 24 4.07 26 4.41 29 4.92
Tablo
2.
Keçi serumlanllda saptanan Bruceıla s e-ropozil illikoranlarıYe' Hayvansayısı Seropozitif
n % Hassa
53
2
3
.
n
Serinyol26
Aeyhanlı2
9
Kınkhan 832
2.40 Yayladağı 48 AhınOzQ137
3
2.18 Belen4
2
Kumlu 22 TOPLAM44
0
7
1.59Tablo
3
.
Sığı r serumla nnda saptanan Bnıcellase-ropozitiflikoranlan
Ye' Hayvan Seropozitif
SaY"" n %
KılıçtutanKöyü'Altı nOzO 32
Kozkalesi-Anınözü 38
çarnsan KöyO-Kınkhan
55
7
12.7GOltepeKOyU-Kınkhan
1
7
Kararpe iiiKOyü-Belen
3
6
EğerciKöyü-Yayladağı
36
Güze lyurtKöyü-Yayladağı
19
Merkez GünyazıKOyU
23
Merkez-AşağıobaKOyü
41
12.43
Merkez-P aşaKOyU1
7
Hıdırbey-Samandağ
1
8
Huz u ru-Sam andağ2
7
Heyhanh-Me rkez
4
6
2
4.34
Serinyol·Merkez
47
TO PLAM
4
52
1
0
2.21Tartışma veSonuç
Brusellozis, dünyanın birçok bölgesinde oldu{ıu
gibiülkemizde deçiftlik hayvanlarında yaygınolarak görülen önemli bir zoonolik inteksiyondur.
ÜL-kemizde yapı lan çalışmalarda, koyun, keçi ve sı
{ıırlardakiyavruatmavakalarındabüyük oranda Br
u-cena etkenlerinin sorumlu oldu{ıu ortaya
konulmuştur (Karaman ve Küçükayan, 2000; ılhan ve ark., 1999; Sa{ılam ve ark.• 1998;Kıranve ark.,
1997;Erdo{ıanve ark.1993).
Dünyada birçok ülke uyguladıkları kontrol ve
eredikasyonprogramları ilehastalı{ııya kontrolaltına almışlar ya da tamamen eradike etmişlerdir. Ü
L-kemizde 1984yılında uygulamaya konulan "Türkiye
Brucellesis
MücadeleProqramr'na
ra{ımen istenilensonuçlaraulaşılamamıştır(Iyisan ve ark.,2000).Bu sonuca ulaşı lamamasında, hastahğın epl-demiyolojisinin kompleks oluşu, ortak mera ku l-lanımı, hayvaneıll{ıınaile tipi işletmelerde yapılması,
hayvan hareketlerinin kontrol edilememesi, genç
hayvan aşılamasının istenilen düzeyde y
a-pılamaması ve intekte sürülerin takip edilemamesi
gibinedenleretkilikontrolönlemlerininalınmasını ve uygulanmasınızorıaşurmaktadrr.
Yurdumuzda koyunlarda brusellozun
pr
e
-vatansım saptamayayönelik çalışmalarda farklı
se
-roprevalans de{ıerleri saptanmıştır. Trakya Böl
-gesi'nde % 0.6 (Demirözü ve ark. 1996), Konya,
Kayseri, Ni{ıde ve Nevşehir illerinde sı rasıyla %
1.18, % 0.90, % 3.06, % 1.67 (Kenar, 1990) ve
Kars ilinde ise% 0.93(Demirözü ve ark.1993)
cra
-nmda
seropozitillik bildirilmiştir. Karaman ve Kü·çükayan (2000), 1993-1997 yıllan arası nda Iç Ana-dolu Bölgesi'nde yeralan 17 ile ait 12 199 atı k
yapmış koyun serumundan 1909'unu (% 15.60).
Konya yöresindeyapılan di{ıer birçalışmada Kı ran
ve ark. (1997)abortyapmış sürülerdenalınan 1119
adet serum örne{ıinin % 32.3'ünü, Arda ve ark.
(1987), Iç Anadolu Bölgesi'nde atık yapm ış 595
koyun kan serumunun % 16.80'ini, Şeyda ve ark.
(1997b), Kars ilinde ço{ıunlu{ıu infeksiyon şüpheli
1580 koyunkan serumunun % 22.7'siniRBPT ve%
29.3'üna SAT ile bruseüczis yönünden pozitif bu
l-muşlardır. Ülke genelinde 2000 yılında yapı lan se
-rosurvey çalışmasında Halay ilinde koyunlardabru
-seüozls'm
prevalansı % 0.2 olarak bildirilmiştir(Iyisan ve ark., 2000). Bu çalışmada, bulunan %
4.92 oranındaki seroprevalans değeneri Konya,
Kayseri, Ni{ıde ve Nevşehir (Kenar, 1990), Kars
(Demirözü ve ark. 1993) illerinde ve Trakya' B
öl-gesi'nde (Demirözü ve ark. 1996) bildirilen d e-{ıerlerden yUksekdi{ıer araştıncı ların bildirdikleri se-roprevalans de{ıerlerinden ise araştmorlarm örneklemeyi infeksiyon riski yüksek yerlerden yap
-ması nedeniyledüşük bulunmuştur. Keçilerdebru
-sellezunprevalansı% 1.59oranındatesbitedilmiştir. Bu durum, yörede keçilerde brusellozun se -roprevalansının koyunlardakikadar yüksek olmasa
bile mevcudiyetinigöstennektedir.
Fidancı ve ark.(1995), Ankara ve Adana il -lerinden topladıklan 976 adet sı~ır kan serumunun
ASLANTAŞ,TURAN
ark. (2002 ), Van yöresinde 320 adet süt sı~ ı rı ndan alınan kan serumunu 20'sini (% 6.25) RBPT ve 19'unu (% 5.93) SAT ile seropozitif saptamışlardır. Kenar (1990), Süt Halka Testi (SHT) ile Konya, Kay-seri, Niğde ve Nevşehir'de sırasıyla % 13.93, % 0.92, % 24.15 ve % 3 Demirözü ve ark. (1996), Trakya Bölgesinde % 1.06 oranında seropozitiflik
saptamıştır. Kars ilinde yapılan serosurvey
ça-lışmasında sığırlarda brusellozun prevalansı% 6.49 (Demirözü ve ark. 1993) olarak belirlenirken, Gül-lüce veLeloğlu (1993), infeksiyonolduğubilinen
yer-leşim birimlerinden toplanan 720 adet sı~ırkan se-rumunun % 46.95'ini RBPT ve % 53.89'unu SAT ile, yine aynı ilde yapılan diğerbir çalışmada Şeyda ve ark.(1997a) brusellozis'ten şüpheli280 sı~ırkan se -rumunun % 59.7'sini RBPT ve % 65.7'sini SAT ile pozitif olarak saptamışlardır. Ülke genelinde 2000
yılında yapılanserosurveyçalışmasındaHatay ilinde seropozitiflik saptanmamasına rağmen (Iyisan ve ark., 2000), yapılan bu çalışmada ise sı~ırlarda
%2.21 oranında seroprevalans saptanmıştır. Bu oran, Niğde ilinde Kenar (1990) tarafındanbildirilen seroprevalans değerinden yüksek di~er araş tırıcıların bildirdikleri seroprevalans oranlarından düşük bulunmuştur.
Koyun ve keçi brusellozis'i saptanan yerleşim
yerlerinde insanlarda da brusellozis vakalarının gö-rülmesi hastahğm hayvan sağlığı açısından oldu~u
kadar insan sağlığı açısından tüm dünyada olduğu
gibi önemli olduğunu göstermektedir. Bu nedenle, yörede evcil hayvanlardaki atıkların dikkatlice iz-lenmesi, hastalık mihraklarındagerekli önlemlerinalı
narak genç Bruceıla ebortus S19 ve Bruceıla me-!itensis Rev-1 aşılarının uygulanması ve halkın bu konuda bilgilendirilerek hastalıkladaha etkili bir mü-cadeleyapılması gerektiğisonucunavarılmıştır.
Teşekkür
Kan serumu örneklerinin toplanmasında
yar-dımlarını esirgemeyen gerek kamuda gerekse ser -best olarakçalışanVeteriner Hekim meslektaşlarıma teşekkürübir borç bilirim.
Kaynaklar
Alton, G.G., Jones, L..M., Angus, R.D., Verger, J.M. (1988). Techniques for the Bruceffosis Laboratory. INRA, Paris.
Anonim (1990). Brusellozis mücadele talimatnamesi. Tarım veKöyişleri BakanlığıKoruma ve Kontrol Genel Mü· dürlüğü,Sayl.189,Ankara.
Arda, M.,Bisping,W., Aydın, N.,ıstanbulluoğlu, E., Akay, Ö.,Izgür, M., Karaer,Z., Diker, S.,Kirpal, G.(1987). Ati· ologische untersuchungen über den Abort bei Schafen unter besonderer Berücksichtgung des Nachweises von
Bruceilen, Campylobacter, Salmoneilen, Listerien, Lep-tospiren und Chlamydien. Berı' Münch. Tierartz.Wschr. 100, 405-408.
Aslantaş, Ö., Babür,C., KılıÇ, S. (2001). Kars yöresinde atlardabruselloz ve toksoplazmoz'un seroprevalansı. Etlik Vet.Mikrob. Derg. 12, 1-2, 1-7.
Aslantaş, Ö. (1998). Sığırlarda brusellozis'in ~ffe~ik deri
testler ileteşhisi üzerineçalışmalar. Kafkas Universitesi
SağlıkBilimleri Enstitüsü, Kars
Aydın, N. (1997). Bruceıla infeksıyonları. Özel
Mik-robiyoloji MedisanVayınSeri No.26.s.11 0-124.
Corbel, M.J. (1973). Studies on the mechanism of the Rose Bengal plate test for bovine bruceliosis. Bri. Vet. J. 129,157-166.
Demirözü, K., Çelik, M., Iyisan, SA, Özdemir, Ü., Er-denliğ, S.(1996). Trakya Bölgesi'nde bruceffosis'in sero-epidemiyolojisi. Pendik Vet. MikrobiyoL. Derg. 27, 79-100. Demirözü, K.,Çelik, M., Iyisan, SA(1993).Karsilinde bru-cellosis'in seroepidemiyolojisi. Pendik Vet. MikrobiyoL. Derg. 24, 2, 123-132.
Dohoo, I.R., Wright, P.F., Ruckerbauer, G.M., Samagh, B.S., Robertson, F.J.,Forbes, L.B. (1986).A comparison of five serological tests for bovine brucellosis.Can. Vet. Res.50, 485-433.
Erdoğan,/., Gürel, A, Tekin, C., Uyanık, F., Bitgel, A.
(1993)..Trakya Bölgesi'nde koyun, keçi vesığırlardabak -teriyel abortların tesbiti ve dağılımı. Pendik Vet. Mikrob.
Derg., 24, 23-24.
Esendal, M. Ö.,Yardımcı,H.,Keskin,O.,Altay, G. (2001).
Sığır,koyun ve keçibrucellosis'lnlnserolojiktanısındakon -vansiyoneltestler ve Coombs testininkullanılması.Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg., 48, 97-102.
Fidancı, HA, Akın,S., Alabay, M., GOvener, N. (1995). Sığırlarda Bruceıla abortus'akarşı oluşan antikorları sap-tamada ELlSA ve diğer serolojik tekniklerin ka
r-şılaştırılması.Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg. 42,553-557.
Güllüce, M.,Leloğlu, N. (1993).Kars ve çevresindesığır serumlarında bruceffa antikorlarının araştırılması için ELlSA vediğer metotların karşılaştırılması. Vet. Hek.Dem. Derg.,64, 4,27-34.
ılhan, Z., Keskin, O., Sureyyüpoğlu, L., Kökçü, [., Akan,
M. (1999). Birsığıreıiık işletmesinde Bruceıla abortus epi· demisi. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg., 46, 2-3, 257-262. Iyisan, A.S., Akmaz, Ö., Düzgün, S.G., Ersoy, V., Es-kiizmirliler, S., Güler, L., Gündüz, K.,IŞık, N., fçyerioğlu, AK., Kalender, H., Karaman, Z., Küçükayan, U.,Özcan,
C.,Seyitoğlu, Ş., Tuna,
1.
,
Tunca,T., Üstünakın, K.,Yur-talan, S. (2000). Türkiye'de sığır ve koyunlarda bru-cellosis'in seroepidemiyolojisi. Pendik Vet. MikrobiyoL. Derg., 31, 1, 21-75.
Izgür, M., Akay, Ö., Candaş, A., Inan, A, Ayhan, H., Esendal, Ö. (1988). Ankara'da at brucellosis'inin pre-valans ı üzerinde birçalışma. EtlikVet. MikrobiyoL. Derg., 6,117-126.
Karaman, Z.,Küçültayan,U.(2000).1993- 1997yıllan
için-deenstitümOze gönde rilenalı kyapan koyunkan serumlan
ve materyallerinin serolojik ve mikrobiyolojikyoldama
so-nuçları. Etlik Vet.Mjkrob.Derg.l l,1-2, 23-30.
Kenar, B. (1990).Konya, Ni~de , Nevş ehirve Kayseri il,
lerinde koyun ve sığı r brucellosls'inin sero-survey epi.
demiyolojikaraştırmas ı.Veıerinarium. 1,2,34-37 .
Kıran, M.M.,Baysal, T.,Gözün,
H
.
,
Güle,l.,GündL1z,K.,Kuyucuoğlu, O.,Küçükayan, U.(1997). Konya yöresinde
koyun abortuslan üzerinde patolojik, bakteriy olojikve
se-rolojikçalışmalar.EırikVet. Mjkrob.Derg.9, 2,109-128.
Nicctetıi, P. (1980). The epidemiology of bevine bru
-ceüosıs.Ar:N.
v
et
.
Sci.Comp. Path.24,69-97.DIE (2000).Manualof slandardsfor diagnos1ictesıs and
vaccıres.,4th edition,2000.
6ogör,H.,Muz, A Çetinkaya, B. (2001).Atıkyapmış
ko-yunlardabrusellozis'inleşhisindeElISA ve diğerserolojik
testlerinkarşılaştınlması.TurkJ.Vet. Anim.Sci.25,21-26.
Relai, M. (2002). Incidence and contrOı ol brucellosisin
Ihe nearEaslregion.Vet.Microbiol.90, 81-110.
ReYiriego, F.J.,MorellO,MA, Dominguez,L.(2000).Risk
taeters lor bruceucsıs sercorevaıenceol sheep and goal
lIocksin Spain.Prev.Vet. Med., 44,167- 173.
Sağlam, Y.S., TürkOlanıt, S.S.,Taştan, R.,Bozoğlu, H.,
Onu,S. (1998). Kuzey Anadolu Bölgesi'nde görCılen b
ak-teriyelsı~ırve koyuneccmennmetiyolojikve patolojik
yön-den incelenmesi.UlusalSı~ ı rve Koyun YavruAlma Sem -pozyumu,6-8Ekim, Pendik.
Sutheı1and, S.S. (1980). lmmunology ol bovıne
oru-ceao
se.
Vet.Bull.,50,359-368.Şeyda, T., Aydı n, F., Genç, O., GOler, MA, Baz, E.
(1997a). Sı~ır serumlarında mikroag lülinasyon tesn (MAT)
ne
bruceıla enukortanmnaraşunenesı. KafkasOniv.Vet.Fak. O9rg.3,1, 7-1 1.
Şeyda, T., Güler, MA , Genç, O. (1997b). Koyunlarda
B.melifensis'in mikroaglCrtinasyon testı (MAn ile teşnısı
üzerinearaştırmalar. KafkasOniv.vet,Fak.Oerg.3,1, 67
-72.
Corbel, M.J.(1973). Studies on the mechanism of Ihe
Rose Bengalpıete lesi for bovine brucellosis.Br. Vel. J.
129,157-166.
Solmaz , H.,TOlüncü,M., Gülhan, T., Ekin,I-H., raşar,
i-(2002).Van yöresi sütsl~l r1arında brusellozis'in insidensi
üzerine incelemeler.YYO.Vel. Fak.Derg.13,1·2,54-56.
Yardımcı, H.,Esendal ,
O
.,
Küçükayan, U.,Erdemoğlu, A.(1995). Koyun bruceüosis'inin teşh isinde dilhiolhreitol ve EDTA'nın kullanılması. Ankara Oniv. Vel. Fak.Derg.,42, 24 1-245.
