İstanbul şehir dokusu içinde müzeler ve halkla ilişkiler

Marmara lletiEim Dergisi, Say:4, Ekim 1993

ISTANBUL $EHIR

DOKUSU

IQTNDE

MUZELER

ve

HALKLA

lLIgxIlnP

tt)

Ogr.

cor. Tiilay ERGiL

MARMARA TINIVERSITESI

lletigim

Fakiiltesi

Istanbul'da

yiizyrllar

Otesinden gelen

kiiltiir

mozai$ini her an

hisse-dersiniz.

Kimisini bilirsiniz,

hazrhliltsrnrzdrr.

kimisi

de hoq

bir

siirpriz

olur

aniden grkar

ka4mza.

Ug bUytik imparatorlula baqkent olmuq Istanbul'un hemen her yerin-de tarihin derinliklerinden gelen zenginliklerle her an burun buruna gelmek' bu kenti

iyi

tanrdrlrnr diiqiinenler iqin bile Eolu kez ho$ bir stirprizli bir

olay-dr.

Belliide mimari

mozaili

boylesine zengin,

kiiltiir

birikimi

boylesine

yolun,

boylesine gdfr bir kent daha

yoktur.

Kentin pek qok semtinde geqitli donemlere ait yaprlar,

birbirinin

yanr baqrnda, karqnrnda, ig igedir adeta.

Miizeler ise, kentin

kiiltiirel zenginli[inin

bir b0liimUnt, sahip olduk-lan koleksiyonlar yoluyla

ilgililere

ve gelecek kuqaklara sunma gdrevini

iist-lenen en onemli merkezlerdir.

Ellinin

iizerinde mtizesiyle Istanbul adeta

bir

miizeler

kentidir

denilebilir.

Qo$u kiqi. hangi miizenin nerede oldu$unu bilmez. Belliide okul

sra-lannda

olretmenlerin

gruplar halinde miizeye

gotiirdtigii

giinden bu yana

miizeye belkide hiE gitmerniglerdir. Neden miizeye gidilmiyor? Neden

mii-zeye

ziyaretibir

zevk bir e$lence olarali delerlendirilmiyor? Mutlaka bir

se-bebi olmah.

Daha Onceleri srkrcr bir ortaml anlmsatan miizelerimiz. artrk dinamik,

bazr miizelerimizde gOriiyoruz.

Diler

miizelerimizin de bu amaca yOnelik

galqmalar yapacaklannr umuyoruz. (2)

Sanat ve

ktilttir

konusu giindeme

geldilinde

turizm konusunda bera-berinde gelir.

Tiirkiye

gerek doga olanaklan, gerek gegitli

kiiltiir

gaglanndan kalan arkeolojik kahntrlar ve gerek tarihi kentlerin

folklorik

geleneklerinin

zenginlili

balimrndan oldukga gansh bir iilke.

o

halde tarihin ve doganur

bi-ze sundugu

zenginlili iyi

delerlendirmeliyiz.

Turizmde en nazik konulardan

biri

de

turisti'

her

gittigi

yerde, kendi

ulkelerinden

farkh

"baqkahlilar" _ve

"yenilikler"

aramasrdr. Sanayileqmenin

getirdigi birbirine benzerlik

slinbsr

ancak sanat ve

kiiltiirel

delerlerle ortaya grkan farkhlagma

ile giderilebilir.

Igte miizelerimiz _{bu isteklere cevap verecek}

_ktilttirel

_{zenginliklerden}

bir

boliim.

Qaldq

anlamda

miizecilik

anlayryurda. degerli sanat

yaprtlamr

ka_

pa]r bir alanda toplamasrnrn yanl

sra,

bu yaprtlann iusanla, sanatseverlerle.

toplumla btitiinle$mesi amaglanryor.

Miizelerimizin

tanltlma ihtiyacr varmr, yokmu? Kuqkusuz bu soru_ nun cevabuu veya bu

isteli

muze yoneticilerinin _{vermesi gerekir. Bana g6re}

ne kadar gok tanrnrlarsa o kadar avantaj elde ederler.

Istanbul gehir dokusu iginde

mtizeleri'

_{igaretlendigi haritaya} baktrgr-mrzda mi.izelerin yogun olarali sultanahmet ve

Bolazigi

kryrlannda gdrtiliir.

Bogaziqi'ni'kryrlan,

korulan.

tarihsel Onemi, sosyal olgu iginde var olmuE

yahlan, devleti

yonetenlerin oturdu$u saraylar,

_{bunlann herbiri bir}

baqka

kiilttirel

zenginlik yursrtular. Nevarki, lrcr gegen giin yeni yerlegim alanlan-nrn yarahlmasr, _{yeqil alanlann iizerine binalann}

_imar

_{edilmesi nedeniyle,}

Bo$azln goriintimti giinbe giin

deligiklile

ulramaktadr.

Buna ragmen tarihi

gegit, Onemini her zaman korumugtur ve

koruyacalitr.

Asya ve

Avmpa kryilannr birbirine ballayan

ulagrma hizmet veren

Bo$azigi ve Fatih sultan Mehmet kOpriileri ise

galrmzn

yenilikleri

olarak

gehir dokusu iginde yer

almalitadrlar.

Sulta'ahmet Camiinin, Alman _Qeqme'sinin,

Mrsr

Hiyeroglif

yazrth

DikilitEln,

Burmah stitunun yer

aldrlr

alan Bizans dOneminde araba

yangla-nnln

yaplldlgr.

osmanh

ddneminde ise esnafin hilnederinin padigah huzu-runda sergilendi-li (hipodrom)

gibi

daha pek gok tarihsel ve anttsal yapmrn yer aldr$r

birilci

derece sit almr olan Sultanahmet

semti

miizeler ve

dolayr-sryla turistin

yolun oldulu

bir

b6lgedir.

Miize mekanlan son derece

deferlidir.

Bu mekanlarda dura-lan sabit sergileme ortamrnda canh

bir

ortam yafatllmasr,

ornelin

tiyatro,

sergiler.. konferanslar,

kokteyler.

yemekler

gibi

organizasyonlar oldukga

risklidir.

Pek tabiki _{bu tur Ealrymalarda} birinci derecede sorumlu kiqiler yoneticilerdir. Bu nedenle boylesine sorumluluk getiren gahqma uzmanlaqmD kigiler

tara-findan yaprlmahdu.

Qiinkii

ktiltiir

ve sanat imajr farkh boyutta

diigiintilmeli-dir.

Benim

hatrrhyabildi[im

kadanyla

miizelerde

kiiltiirel etkinlikleri

baqlatan Istanbul

Arkeoloji

Miizeleri

Miidiirrahmetli

Necati Dolunay olmuq-tur (bende o yrllarda bu Eahqma ekibinde g6revli idim).

Yrl

1974. Qaldaq

sa-natgrlafln

kahldrlr

aErk hava sergi di.izenlemeleri, bugiin pek gok

iinlu

srnat-qrnrn biyografisiude

"lstanbul Arkeoloji Miizeleri

Sanat

Odiilii"

olarali yer

it*attaoll.. o

giinlerde bu tiir _{Eahgmalar kurum igin} de balanh bir qckilde

ya-prlrrdr. _Qi.inkti miizede ig

iletiqim.

ig halkla

iliqkiler.

iE koardinasyon buna

mtisaitti.

Bilindili

gibi iE halhla

iliqkiler

sallanmadan

iyi

mesaj iletmek

ola-naksrz. Halkla

ltiqtiter ilk

defa miize kurumlannda Uluslararasr

bir

sergi

or-ganizasyonunda (Avrupa Konseyi 18. Sanat Sergisi-Anadolu Medeniyetleri sergisi) profesyonelce yer aldr.

Yrl

1983.

Biiyiik

yarar sa$layan son derece

nitelikli.

sergiyi kahcr krlan 0E

cilt

katalog

bastld

(3).

Artrk faaliyetlerini

gosterrnek isteyen kurumlar. kuruluqlar

gibi

mti-zelerde hallila iligkiler hizmetlerini kendileri yapmryorlar, PR igini bir uzman

firmaya vererek iglerin daha sa$hkh yiiriitiilmesine karar vermig oluyorlar. Halkla iliqkilerde en

etkili

unsurlar; uzun vadeli kampanyalar. basm

toplanhlafl. basrn

iliqkileri.

medyayla stirekli diyaloglar, kutlamalar logolar.

tiiimler. videolardr.

Yararlantlan kaynalilarrn ba;mda yazth ve sbzlii basm

gelir. Her kuruluq gibi miizelerimizde yaptrklan Eahqmalan. baqanlan

tantta-iok

toplurun

giivenini kaziurmali ister ve medyayr ikna ederek amacrna bu

yolla ulagabilirler. Bunun iEinde halkla

iligkiler

gorevlisinin basrntu

gbrevle-rini

ve ihtayaglarur

iyi

tantmali bilmek zorundadr. Haberin baun tarafindan

kolayca

kabul

eclilebilecek

ve delerlendirilebilecek

nitclikte

gazetecinin

*.rurur"

gelmesi sa[lanmah. gerelinde

fotolraf

eklenmelidir.

onemli

ha-berin

verildili

bir

gosteri biEimindeki basrn toplantrlan, kokteyl veya

di-$er y0ntemde agrhq ve kuruluq yrldOniimleridir. Tarutma brogtirleri. sergiler. t'uarlar, yayrnlar hazrlanabilir. Tabii bu gahqmalar gok ciddi bir biitge

ihtiya-cr do$urur. Giiniimiizde sponsorlarn 0n plana grkmasr bu alanda Onemli

bir

destektir.

Gegtigimiz

l99l

yrhnda

miizecililin

l00.yrh

kutlandr.

Bu

Onemli

kutlamayr

frsat

bilerek "Miizeler haflasr'nda kigisel olarali

"HAYDI

MUZE-YE"

sloganr ile sembolik bir gezi

(yerli

ve yabancr geEitli gOn0llii

krulugla-nnrn temsilcilerinin katrldrgr ) diizenledim. Qok olumlu

bir

sonug veren bu

kampanyayr daha genig kapsamh

bir

organizasyonla bu yrl yine tekrarlarnak

arzusundaym (4).

Bizden 0nce yaqamrg insanlann bizlere

brralitrklan

mirasr

bilmek,

hazmetmek, ancali dlrenme

ile olur.

Bunun yolu da

bilgilendirici

yayrnlar hazrlamak, geniq kitlelere ulaqmasmr sallamah ve yaymla miize gezmektir. Bu dtiqiinceden yola grliarali

ve

100 yrh agan

mUzecililimize

ISTANBUL

YILI

kapsamrnda lstanbul miizclerini taultan bir kitap yayrnladrm. Tiirkge ve Ingilizce olarali hazrladr$rm kitabur gOrsel _{yonden zengin olmasr igin}

diler-li

miize yoneticileri destek verdiler. _{$u anda salonda bulunan}

_delerli

meslek-taqlanma katlclarurdan dolayr tegekliiirerimi

sunmali

istiyorum.

Bau

iilkeleri

kendi

delerlerini

gegitli tiirde yayrnlarla belgeliyorlar. Bdylece

hem halkrna (Ozellikle yetiqen genglere) sahip olduklan ortali

ktiltiircl

miras-lannr, hemde yaSadrklan ga$rn

yeniliklerini

_{taqryorlar. Istanbul diinyada}

tek-tir.

Miizelerimizin herbiri de tektir, igte

yayurladrlrm

kitap. tinlii geluin

iinlii

anrt ve eserlerini

ilk

defa 1993'teki durumuyla, bugiiniin Istanbul'unu

miize-leriyle

anlatrnrg oluyor. (5)

Miize konusunda bilgilendirme ve iletiqim konulanndalii

eksiklikle-rirnizi

gidermek igin gayret g0steren kiqilerden

biriyim.

Aynca gdrevim ge-re$i

elitim

_{iginde de miizelerc yer venneye ve her d6nem O$rencilerin} miize-lere veya galerilere gitmelerini sa$lamaya galqryorum. Fakiiltemizden

me-zun olan gengler bugiin medyada gdrevleri bagrndalar. Mezun olacaklar da bu gOrevlere katrlacaklardr.

Egitimleri

srasmda mtize

kiiltiirii

alrlarsa veya

yaptlgr ara$trma

ile

herhangi

bir

miizeye

yakurhli

kurarlarsa sonug gok olumlu olur. Qiinliii

kiiltiirel

geliqme ancak diinya goriiqii geniqlediginde,

ye-ni

yaqam

bigimleri

tanrndrgrnda yeni sorumluluklar

ytiklenildilinde

geligir.

Bu nedenle Ozellikle genglerimizin

ilgi

alanlannr bu y6ne gekmenin yollannr

Halkla

iligkiler

yaqandrkEa

olrenilen bir

meslektir. Bu alanda hizmet

verenler

yaptftlan

organizasyonlalda ozellikle yaptildan

hatalan

tespit ede-rek

diizeylerini

yiikseltmeye _Eahqrrlar.

Sabrh,

siirekli ve planh

bir

Ealtgma ortamr isteyeu halkla

ili$kiler

gahqmalanm

nitelikli

yapmak igin teknolojinirt

imkanlanndan yamrlanmali vc gereken

orgiitii

kurmali,

personel sallamah gerekir. Bunlann

hiqbiri kolay

de$il.

Ilii

gundiir izleme firsatuu buldulumuz bu seminer miizecilik.

dolayt-sryla Denii,

Miizesi

ve

g6revlilerini

tanrtma

firsatnt

dolurdu.

lqte en taze

halkla

iliqkiler

_Eahqmasr. (6)

DIPNOTLAR:

(l)

Bu yazr 14-15

Ekim

tarihlerinde Deniz Miizesi Komutanhlmca diizenle-nen

l.

Miizecilik

Sempozyumutrda verilen

bildirinin

tam metnidir. Bu Sempozyuma benimde bir

bildiri

ile kafilmamr sa-Ilayan Deniz Miize-si Komutanr, Deniz ludemli Albay Ahmet Deniz'cittitt ;ahsrnda miize

yetkililerinc

te

gekliiirlerimi

sunanm.

(2) Istanbul

Arkeoloji

Mtizesi Avrupa'da 45 mtizenin kanldr$r yanr;mada

bi-rinci

olmuq ve

Awupa

Kortseyincc

"Yrhn Miizesi"

seqilmiqtir'

(3) Anadolu Medeniyerleri

1.2,3

(22 Mayrs-30

Ekim

1983 Scrgi Katalo$la-11)

(4)

18-24 Mayrs tarihleri arasrntla

ICOM

tarafutclan "Miizeler Haftasr" olarali

bclirlenen ve daha Eok

miizeye

ziyaretgi gitmesini amaglayatt bu hal'-ta kapsamrnda

beuim

bu organizasyonunu yapmatull nedeni: Eski

cser balilmrndan gok zengin olan

iilliemizin

soruulatrntn baqrnda

"ES-Kl

ESER

KAQAKQILIGI"

gelir. Bununda temel ncdeni sahip

oldu-lumuz

de$er hakkrnda

bilgi

eksikli,{idir. Bu eksikli$i giderek en etkitr

yol miizeleri gezip tru zengili$e gorsel olarali yaklaqmditu.

"Miizeler

Hafiasrnda" Tiilay

Ergil

hcrkesi miize gezmeye

galrryor." Ali

Ka&n'

Sayr 50, lstanbul 1992. s.42. "Haydi Mijzelere"'

"Antik&Dekor"

sayr

15, lstanbul 1992. s. 160

"Haber biilteninde roporraj" iuterstar.

t9

Mayrs "cumhuriyet.

Milliyet,

Ter-cilman 20

Mays.

(5)

Tiilay Ergil.

Museums

of

Istanbul

Miizeleri,

Istanbul 1993.

(6) Yaprlan sempozyumda gok srcali

bir

orlam yaratrldr. Bu

tiir

gahEmalar hem bilimsel hemde sosyal y6nden Eok yarar sa$lamalitadr. Devamt-nr bekliyor, erne$i geEenlere baEanlar

diliyorum'