Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 1, Sayı 1, 1998
ÇOCUKLARDA MAKSİLLER REZEKSIYON SONUCU OLUŞAN
DEFEKTLERİN PROTETİK REHABİLİTASYONU
Yard.Doç.Dr.Cemal AYDIN* Doç.Dr.Sual YALUĞ* ÖZET
Çocukluk kavramı, insan yaşamının doğumdan puberta başlangıcına kadar olan dönemi olarak tanımla-nır. Bu dönemde süt diş dizisi, karışık dişlenme dönemi ve genç daimi diş dizisi söz konusudur. Süt diş dizisi ve bunu izleyen karışık dişlenme dönemi gelişimin en aktif olduğu döneme rastlar. Bu dönemde seçilecek olan tedavi yönlenil büyüme ve gelişime engel olarak dişlerle çeneler arasında-ki uyumu bozmamalıdır. Genel olarak protetik tedavide is-tenilen alt ve üst çene ilişkisinin sağlıklı olarak devamlılı-ğının sağlanmasıdır.
Süt ve daimi dişlerin çürük, kırılma, herediter anomaliler nedeni ile harabiyeti veya erken dönemde kaybı ya da çeşitli nedenlerle yumuşak ve sert damakta oluşan defektler, diş arklarında yer kayıplarına neden olurlar. Buna bağlı olarak maloklüzyonlar dolayısıyla estetik, fonksiyon ve fonasyon kayıpları ve periodontal problemler meydana gelmektedir. Ayrıca diş kayıpları ön bölgede oluştu ise hastalarda psikolojik travmaya neden olabilirler.
Oluşan bu defektler cerrahi müdahalelerle tedavi edilemiyorsa protetik yöntemlerle rehabilite edilmesi ge-rekmekledir. Yakamızda tümör nedeni ile sağ maksillasını parsiyel olarak kaybeden 13 yaşındaki hastamızın obtutra-tör ile rehabilitasyonu anlatılmaktadır.
Anahtar kelimeler: Çocuk protezleri,
obturatör-ler
SUMMARY
Childhood is the period of lifetime from the birth until adolescence. At this period of time both primary and permanent dentition can be seen and this is called mi-xed dentition. Growth and development is maximal du-ring the mixed dentition period, which comes after pri-mary dentition. At this period, the treatmet should not prevent the development and the harmony of interarc relation. In general, interarc relation should be conti-nuted in harmony after the treatment, Also teeth lost at the anterior region would probably cause psychologi-cal trauma.Decay of primary and permanent teeth be-cause of caries. fractures, hereditary anomalies or their loss in early stagesor defects that take place for various reasons in soft or hard palate, cause toothloss in dental arcs. As a result of this, malocclusions that cause aesthetic, function and phonation loss and peri-odontal problems occur.
Unless these defects are treated with surgical approaches they have to be rehabilitated by prothetic applications. In our case, rehabilitation of a 13 years old patient with obturator whose right maxilla is par-tially removed because of a tumor is explained.
Key Words: Prothesis for children, obturators ÇIKIŞ
Ağızda sert ve yumuşak damakta kazanılmış defektler tüberküloz, osteomyelit gibi iltihabi olay-ların yanı sıra travma, patolojik değişiklikler, rad-yasyon yanığı veya cerrahi girişimler sonucu oluşa-bilir. Bunlar arasında patolojik değişiklikler özel-likle de tümörler geniş yer tutar.5,7,15
Çocuklarda oluşan maksiller defektler oral ve nazal yapılar arasında fizyolojik bozukluklara yol açan bir ilişki doğurabilir. Bu bozukluklar genellik-le konuşma, yutkunma, çiğneme, estetik oklüzyon bozuklukları, kötü oral alışkanlıkların gelişmesi ve psikolojik sorunlar olarak karşımıza çıkarlar. Mak-sillada herhangi bir nedenle oluşan defektler cerra-hi müdahale ile giderilemezse obtüratörler ile resto-re edilmesi geresto-rekir.3,5,9,13
Obtüratör latin orjinli "Obturare" kelimesinden gelmekte olup durdurma sözcüğünü ifade et-mektedir. Başka bir deyişle sert yumuşak damakta veya her ikisinde de mevcut defektlerin kapatılma-sını sağlayan, burun ve ağız localarının herhangi
Bir etkenle, meydana gelmiş perforasyonlarını restore eden apareylere bu isim verilir.3,6,8
Çocuklarda obtüratör şu şartlan sağlamalıdır: 1- Çiğneme fonksiyonunu düzeltmeli
2- Uygun bir estetik sağlanmalıdır. 3- Fonksiyonu düzeltmelidir.
4- Yüzün bozulmuş olan konturlarını düzelt melidir.
5- Çene gelişimini engellememelidir.
6- Diş arkı boyutunda değişiklilik yapmayacak şekilde düzenlenmeli.
7- Konuşmayı engellememeli.
8- Değişikliklere ve tamire izin vermelidir. 9- Kolay takılıp çıkartılabilmeli
10- Kolay temizlenebilmeli.
11- Destek dişlere lüzumsuz preparasyon ge rektirmemeli
12- Maksiller protezlerde kaide plağı tüm da mağı içine almalıdır.
13- Bukkal ve labial kenar nispeten kısa tutul malı ve çevre dokularla renk uyumuna dikkal edil-
CİLT: 1. SAYI : 1
mel idi r.
14- Yiyeceklerin defekt bölgesine girişine en-gel olarak hem enfeksiyon en-gelişme riskini azaltmakla hem de beslenmeyi kolaylaştırmayı sağlamalıdır. 2.4.8.10.12.15
OLGU RAPORU
13 yaşındaki hastamız sağ maksillasında şişlik nedeni ile tıp fakültesine başvurmuş ve tümör teşhi-si ile sağ makteşhi-sillası parteşhi-siyal olarak cerrahi müdaha-le imüdaha-le alınmıştır. Kliniğimizde operasyondan 4 ay sonra protez yaptırmak amacıyla başvurmuştur. Hastamızda sağ çenede sürmekte olan 7 no'lu diş ve sol taraftaki diş dizisinde ise eksiklik bulunma-maktadır. Sağ maksillada ise nazal kaviteye açılan iki perforasyon bulunmaktadır.(Sekil 1) Hastamız-dan perforasyon bölgeleri vazelinli gazlı bezle kapa-tılarak bilinen yöntemlerle ölçüler alındı ve model elde edildi. Protezin retansiyonu için sol 1 no'lu di-şe bar krodi-şe, sol 4 ve 6 no'lu dişlere akers krodi-şe yerleştirilmesine karar verildi. Plak sınırı sağ 7 no'lu dişin sürmesini engel olmayacak şekilde ta-sarlandı. (Şekil2) Protezin ağırlığını azaltmak ama-cı ile bilinen yöntemlerle balonlu bir obtüratör ya-pıldı.(Şekil3)
ŞEKİL 3 Balonlu obtüratörün görünümü TARTIŞMA
Çocuklarda obtüratör yapımı için uygulanan temel kurallar genellikle büyüklere uygulanana benzer. Ancak ark boyutlarının değişmesi zamanla protezin kullanım dışı kalmasına sebep olabilir. Şa-to ve arkadaşlarının11 bildirdiğine göre çocuklarda oral ve maksillofasial tümörler genellikle 4 ay ile 15 yaş arasında oluşmaktadır. Bu dönemde hem bü-yüme ve gelişimin tamamlanmamış olması hem de diş indifaları problem yaratmaktadır. Bu nedenle çene gelişimi ve diş indifalarının kontrolü için aylık muayeneye tabi tutulmalıdır. Çene gelişimi sebebi ile 6 ayda bir aparey yeniden yapılmalıdır. Bu ne-denle hastamıza 6 ay sonra yeniden protez yapılma-sına karar verildi. Çünkü kontrol işlemlerinde yapı-lacak hatalar çene darlığına ve diş artikülasyon bo-zukluklarına sebebiyet verebilir.12,13,14
Çocuklarda maksiller protezler akrilik, bükme kroşeli akrilik, döküm metal kroşeli akrilik, döküm metal iskeletli akrilik olabilir. Fakat bükme kroşeli akrilikten yapılmış protezlerin daha başarı ile nıldıkları bildirilmektedir. Eğer uzun süreli kulla-nım söz konusu ise döküm krom-kobalt alaşımlı is-keletli olan protezler dünüşülebilir.4 Bizim vaka-mızda protez 6 ayda bir değiştirileceği için akrilik bükme telden protez yapmayı uygun bulduk.
Sert damak defektleri basit şekilde maksiller plakla kapatılabilir. Burada obtüratörün defekt içine uzanması gerekli değildir. Obtüratör defekt kenar-larını tam örtmeli, tıkanması sağlanmalıdır. Bu ne-denle biz de vakamızda obtüratörü defekt içine ka-dar uzatmadık. Çocuk protezlerinde ebeveyinlerin bilinçlendirilmesi önemlidir. Bu nedenle bizde has-tamıza ve ebeveyinine şu tavsiyelerde bulunduk.
1- Kontakt sporlarda protezini çıkarmasını ve küçük bir kutuda saklamalarını
2-Protezi geceleri çıkarmasını ve su dolu bir bardakta saklamasını
3- Hergün dişlerini ve protezini ayrı ayrı fırça-lamasını
4-Ebeveyininin sıklıkla boya tabletleri ile plak kontrolü yapması ve protezin irritasyona sebep olup olmadığını sık sık kontrol edilmesi.
43 EKİL 1 Hastanın ağız içi görünümü
KAYNAKLAR
1-Adısman I K. Prohetische Behondlung erworbener Kieferdefekte. Den-(al-Report. 6:76-95, 1990
2- Aslan Y. Avcı M Ç. Erişkin Doğumsal Yarık Damak Hastalarında "Speech Aid" Protezleri, A.Ü. Diş. Hek. Fak. Derg. 17(1): 109-111,1990
3- Beumer T, Curtis A. Fırtell D N, Maxillofacial rehabilhalion prosthodontic and surgical consideration. The C. V. Mosby Company, Sı. Louis.1979.
4- Fınn S B. Clinical pedodontics. WB Sounders Company, Philadephia,1973
5- Hasanreisoğlu U. Gürbüz A. Üst çene rezeksiyonlarında uygulanan protezler. A.Ü. Diş Hek. Fak. Derg. 11(2-3): 1100-127,1984
6- Kurtaran A. Patolojik etkenlerle meydana gelen bir damak perforasyonu ve uygulanan obtüratörü. H.Ü. Diş Hek. Fak. Derg. 2(2): 125-130. 1978
7- Laney W R, Gardner A E Maxillofacial Prosthetics, PSG Publishing Company Inc. Lîttleton, 1979
8- Laaney W R, Gibilisco J A. Diagnosisi and Treatment in Prosthodonlics. Lea and Febiger. Philadephia, 1983.
9- Mugan N. Çene Yüz Protezleri. Gençlik Basimevi . İstanbul. 1979
10- Osuji O O. Preparation of feeding obturators for infants with cleft lip and plate. The journal of Clinical Pediatric Dentistry, 19(3): 211-214,1995
11-Şato M, Tanaka T, Amagosa T. Oral and maxilloficial lumors inchildren : a review, British Journal of Oral and Maxillofacial Surgey. 35: 92-95. 1997
12- Schwoewede H. Zur Prothetischen Behandung angeborener und erworbener Kieferdefekie. Dtschn ZahnarztI. Z. 48(8) : 470-474, 1993
13-Schwenzer N, Lehman K M. Protetik und Wekstoffkunde. Georgthicme Verlag, Slutlgarı, I982
14-Simon J W. Wodsworth E T. Medical department haper and row. Publishers hogerstown. Maryland, 1973
15- Ulusoy M, Aydın K. Bölümlü protezler. A.Ü. Basımevi. Ankara, 1988
Yazışma Adresi: Yrd. Doç. Dr. Cemal AYDIN G.Ü. Dişhekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı 8. Cadde Emek- ANKARA
44
