Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 5, Sayı 1, 2002
TRAVMATİK KEMİK KİSTİ (Olgu Raporu)
Yrd. Doç. Dr. Hasan YELER*, Dt. Aslıhan TOKER*, Dt. Defne YALÇIN YELER**
ÖZET
Travmatik kemik kisti, literatürde iyi huylu,epiteliyal sınır-lan olmayan ve çeşitli terimler adı altında tanımsınır-lanan bir terim-dir. Lezyon vücudun uzun kemiklerinde görülür.Çenelerde gö-rüldüğü zaman lezyonların büyük çoğunluğu mandibulanın kor-pusunda ortaya çıkar.
Bu makalede, Cumhuriyet Üniversitesi Diş hekimliği Fa-kültesine başvuran 17 yaşındaki erkek hastada mandibula an-terior simfiz bölgesinde tespit edilen travmatik kemik kisti rapor edilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Travmatik Kemik Kisti
SUMMARY
The traumatic bone cyst is a benign nonepitelial lined le-sion has been described in the maxillo facial under various terms.The traumatic bone cyst is most freguently seen in the long bones .When the traumatic bone cystoccurs in the javss , the majority of the cases may affect the body of the mandible.
In this anide a patient who was admitted to the Cumhuri-yet University Faculty of Dentistry has been evaluated. The le-sion was diagnosed as 'traumatic bone cyst' on symphis of the mandibls.
Key Words : Traumatic bone cyst
GİRİŞ
Travmatik kemik kisti literatürde ilk olarak 1929'da bildirilmiştir. Fakat bu lezyonun sıklığı pa-naromik filmlerin yaygın kullanımı ile birlikte art-masına kadar pek dikkate alınmamıştır.7'12
Travmatik kemik kisti, uzun kemiklerin proksi-mal kısımlarında ve çoğunlukla genç bireylerde görülen bir lezyondur ve bu lezyon nadiren çene ve yüz bölgelerinde de görülebilmekledir.5-16
Travmatik kemik kistinin etyolojisi tam olarak bilinmemesine rağmen en çok kabul edilen görüş lezyonun daha önce geçirilen bir travmatik olay ile ilişkili olduğu görüşüdür. Bu lezyonla ilgili olarak öne sürülen hipotez, travma sonucu kemiğin inter-medullar kısmında hematom oluşmasıyla lezyonun meydana gelmesi şeklindedir. Daha sonrasında pıhtının organizasyonu bozulur ve boş kemik kavitesini terk eder, Lezyonun oluşumuna dair diğer alternatif görüşler, santral dev hücreli granuloma gibi kemiğin primer tümörlerinin kistik dejenerasyonları, kalsiyum metabolizması hastalıkları ve kemik iliğinin iskemik nekrozu olarak sayılabilir.16
Travmatik kemik kisti normal olarak posterior mandibula ile ilişkilidir, fakat nadiren maksillayı da tutar.7 Çene ve yüz bölgesinde meydana geldiği takdirde en çok etkilenen lokalizasyonlar; mandi-bulada korpus ve ramus bölgeleridir. Mandimandi-bulada kanin diş ile molar dişler arası bölgede veya sim-fizde görülebilmektedir. Nadir olarak bilateral izle-nebilir.
Lezyonlann çoğunluğu asemptomatik olup her iki cinsiyette eşit düzeyde görülmektedir. Geniş bir yaş grubunda görülmekle birlikte en fazla görüldüğü dönem 2. kattır. Bazı durumlarda ağrı ve parestezi izlenebilir. Bölgede oluşan venöz drenaj bozukluğu ödeme ve kavite içerisinde sıvı birikimine sebep olur. Hastalarda genellikle bir travma hikayesi vardır.15
Radyolojik olarak; sınırları odontojenik kistler kadar muntazam olmayan multiloküler veya unilo-küler, düzgün sınırlı, tarak seklinde dişlerin arasına girmiş radyolusent gölgeler şeklinde görülürler.15
Lezyon ile komşu olan bölgedeki dişlerin lamina duraları incelmiş ancak devamlılığını korumuş şekildedir. Kök rezorbsiyonları görülmez.16'19 Lezyonun
şekli ve boyutu değişebilir. Nadir olarak dişlerde yer değişikliği ve kortikal kemikte ekspansiyon, yapabilir. Lezyon dişlerin vitalitesini etkilemez. 6.8
Travmatik kemik kistinin histopatolojisinde; kemik duvarlarında sadece minimal miktarlarda fibröz dokular izlenir. Lezyon bazı durumlarda sadece kan veya kan ve serumdan oluşan sıvı içerikli olabilir. Mikroskobik olarak; epiteliyal komponent varlığı olmaksızın; ince, iyi vaskülarize fibröz konnek-tif doku varlığı izlenir.'6
Travmatik kemik kistinin tedavisinde, cerrahi olarak kist açılarak, kavite içerisine, kan dolması ve kanın rezorbe olarak yerinde sağlıklı yeni kemik-dokusu oluşması sağlanır. Büyük lezyonlarda ka-vitenin greft materyali ile doldurulması gerekebilir. Rekürrens görülmez.
VAKA
Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakülte-si'ne konservatil tedavi amacıyla başvuran 17 ya-şındaki erkek hastada radyolojik muayene sonu-cunda mandibula simfiz bölgesinde radyolusent lezyon tespit edilmiş ve hasta bunun sonucunda Ağız Diş Çene Hastalıkları ve Cerrahisi bölümüne sevk edilmiştir.
Hastanın alınan anamnezinde, 8 yaşında ge-çirdiği kaza sonucu alt çenesinin çarpma sebebiyle travmaya maruz kaldığı tespit edilmiştir. Hasla ilgili bölgede ağrı şikayeti bildirmemiştir. Yaptlan klinik muayene sonrasında extraoral ve intraoral tüm ya-pılar normal olarak gözlenmiştir. Panoramik grafi- 'Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Ağız, Diş, Çene Hastalıkları ve Cerrahisi AD.
"Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Oral Diagnoz ve Radyoloji Bilim dalı
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESi DERGİSİ 2002 CİLT: 5, SAYI: 1 de, mandibulada kanin dişleri arasındaki simfiz
bölgesinde, diş kökleri boyunca uzanım gösteren, sınırları net olarak izlenebilen radyolusent lezyon tespit edilmiştir. (Resim l)
Resim 1: Vakanın panaromik radyografisi
Dişlerin vitalitesi kontrol edilmiş ve tümünün vital olduğu saptanmıştır. Bu bulgular ışığında hasta 'mandibulada travmatik kemik kisti' ön tanısı ile operasyona alınmıştır.
Operasyonda lokal anestezi sonrasında, man-dibula anterior bölgede kanin dişleri arasında serbest dişeti ve yardımcı vertikal insizyonlar ile mu-koperiosteal lambo kaldırılmış ve kemik yüzeyi açığa çıkarılmıştır. Vestibulde kemik yüzeyinin in-celmiş olduğu tespit edilen 2 bölgeden pencere şeklinde kaviteler açılarak kist boşluğuna ulaşıl-mıştır. Kist kavitesinin içi tamamen kürete edilerek kavitenin kanla dolması sağlanmış ve cerrahi ope-rasyon bölgesi 3-0 ipek sütur ile kapatılmıştır. Elde edilen doku parçaları incelenmek üzere patoloji bölümüne gönderilmiştir. Operasyon sonrasında hasta takibe alınmıştır. 12 ay sonra yapılan radyografîk muayenede kist boşluğunun yeni kemik ile dolduğu gözlenmiştir. (Resim 2)
Resim 2: Vakanın 1 yıl sonraki kontrol
panaromik radyografisi PATOLOJİK BULGULAR
Makroskobik olarak en büyüğü 0.7x0.5x0.2 cm boyutlarında en küçüğü 0.3x0.3x0.1 cm boyutlarında gri-kahve renkli, yer-yer gri-beyaz renkli yumuşak kıvamda düzensiz şekilli 6 adet doku parçasından hazırlanan kesitlerde, organize kan fibrin (hematom) kitlesi içinde ve çevresinde ufalanmış kemik spekül-
leri, bazı yağ kistleri ve yağlı makrofaj topluluklarından oluşan ankiste olmuş izlenimi veren doku izlenmiştir. Bulgular genel olarak Travmatik hemorajik kemik kisti ile uyumlu olarak bulunmuştur. (Resim 3)
Resim 3: Lezyonun histopatolojik görünümü
TARTIŞMA
Aslında travmatik kemik kisti terimi epitel içer-mediği için yanlış bir adlandırmadır. İdiopatik kemik kavitesi olarak adlandırılabilir. Bununla beraber soliter kemik kisti, hemorajik kist, ekstravazasyon kisti,basit kemik kisti, unikameral kemik kisti gibi isimlerin hepsi kullanılmaktadır.18
Biyolojisi bilinmemekle birlikte bir çok yazar travma ile ilişkili olabileceğini belirtmiştir. Heubner ve Turlington şu muhtemel sebepleri göstermişlerdir:
1 -intramedullar hemoraji ile sonuçlanan travma. 2-Kemik iliği veya spongioz kemiğin nekrozu. 3-Anjiomatöz kist, hemanjiom veya lenfanjio-manın neden olduğu kan kaybı.
4-Tümörlerin kistik dejenerasyonu. 5-Osteojenik aktivitenin kaybolması. 6-Kalsiyum metabolizmasının bozulması.7 Fakat hala travmatik kemik kistinin benign olarak bilinmesinin dışında mekanizması tam olarak bilinmemektedir. Bu vakada da muhtemel etyolojik sebep hastanın küçük yaşta geçirdiği kaza neticesi ndeki travmadır.
Travmatik kemik kistinin ayırıcı tanısı, periapikal granülom, santral dev hücreli granülom, eozinofilik granülom, desmoplastik fibrom, histiositozis X, ameloblastom, odontojenik kistler, nonosteojenik fibrom ve fibröz displazi ile mutlaka yapılmalıda11
Saap ve arkadaşları17 literatür bilgilerine da-yanarak travmatik kemik kistinin klinik ve radyografik özelliklerim şu şekilde belirtmişlerdir:
Klinik kriterleri:
l-Bölgede herhangi bir ağrı hikayesi veya has-
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 2002 CİLT: 5, SAYI: 1 sasiyetin olmaması.
2- Bölgedeki dişlerin vital olması. 3- Oral kavite İle ilişkisinin bulunmaması. 4-Lezyonun öncelikle 2-4. dekatlarda olması. Radyografik Özellikleri:
l-Lezyonun iyi sınırlı olması ve kemiğin me-dullar kısmı içinde bulunması.
2-Radyolüsent görülmesi.
3-Radyolüsent görüntünün dişler arasına gir-mesi ve dişlerin lamina dura devamlılığının radyo-lüsensi içinde izlenmesi.
4-Lezyonun bazen kortikal kemiği inceltmesi veya genişletmesi.
Vakamız da bu klinik ve radyolojik bulgular ile uyumluluk göstermektedir.
Lezyon cerrahi olarak ortaya çıkıncaya kadar kesin teşhis konulamaz. Klasik bulguları epitelden yoksun olması ve kavitenin duvarının histolojik olarak normal kemikle çevrili olmasıdır. Boşluk çok küçük miktarlarda, değişken renkli bir sıvı haricin-de herhangi bir gözle görünür içerikten yoksun-dur.3'9
Travmatik kemik kistinin en sık yapılan tedavi şekli küretaj ve kapatmadır. Küretajı takiben kısa süre içinde kemik rejenerasyonu yoluyla defekt iyi-leşir. Vakamızda da küretaj yapılmış ve 1 yıllık ta-kip sonucunda kavitede yeni kemik oluşumunun meydana geldiği gözlenmiştir.
Diğer tedavi seçenekleri ise kansellöz kemik ciplerinin veya hidroksilapetitin küretaja ilaveten kavite içine doldurulması, 10 veya küçük miktarlar-da otojen kanın kemik içine enjeksiyonudur.10'15
Travmatik kemik kistinin genç bireylerde gö-rülmesi ve radyograflarda tesadüfen ortaya çıkma-sı sebebiyle, bu lezyonun muhtemelen kendiliğin-den iyileşebileceği belirtilmiştir. Saap ve arkadaş-ları bu amaçla kendiliğinden iyileşme gösteren iki vaka tanımlamışlardır.17
Genellikle travmatik kemik kisti rekürrent gös-termemekle beraber nadir de olsa bu özelliğe sa-hip olabileceği belirtilmiştir.1'14
Değişik yazarlar lezyonun florid osseous dysplasia (FOD) ile ilişkili olabileceğini göstermiş-lerdir.8,13,14 Yine bazı, yazarlar travmatik kemik kistinin dev hücreli reperatif granülomaya dönüştü-ğü vakalar belirtmişlerdir.2
KAYNAKLAR
1-Bren GH, Adöante RA. Recurrent traumatic bone cyst: report of case.J Dert tor Children. 61:141-145, March-Aprii 1994
2-Chiba l, Teh BG, lizuka T, Fukuda H.Conversion of a traumatıc bone cyst into central giant cell granuloma :implicati-ons lor pathogenesis -A case report. J Oral Maxxillofac Surg 60: 225-229, 2002
3- Donkor P, Punnia-Morthy A.Biochemical anaiysis of simple bone cysl fluid- report ofacase .int J Oral Maxillofac Surg. 23:296-297,1994
4-Feinberg SE, Finkelstein MW, Page HL, Dernbo BJ. Re-current traumatic bone cysts ofthe mandible Oral Surg. 57: 418-422 ,1984
5-Günhan Ö: Oral ve Maksillofasiyal Patoloji, Atlas Kitap-çılık Tic.Ltd.Şti., I.Baskı, Ankara, 2001
6-Hansen LS, Sapone J, Sproat RC. Traumatic bone cyst of jaw :report of sixty-six cases Oral Surg Oral Med Oral Pathol. 37: 899-910 ,1947
7-Heubner GR, TurlingtonEG. So-called traumatic( he-morrhagic) bone cysts of ttıe jaws. Oral Surg Oral Med Oral Pathol.31:354-365,1971
8-Higuchi Y, Nakamura N, Tashiro H. Clinicipathologic study of cemento-osseous dysplasia producing cyst of the man-dible. Oral Surg Oral Med Oral Pathol. 65: 339-342, 1988
9-Howe GL .Haemorrhagic cysts ofthe mandible .Br J Oral Surg. 3: 55-91 ,1965
10-lnoue O, ibaraki K, Shimabukoro H, Shingaki Y. Pac-king with high-porosity hydroxyapetite cubes alone for the treat-ment of simple bone cyst. Clin Orthop. 293:287-292 ,1993
11-Khosla VM. Hemorrhagic bone cyst of the mandible Oral Surg Oral Med Oral Pathol. 30:723-729 , December 1979
12-Lucas CD. Blum T. Do ali cysts of the jaws originate from the dental system? Am Dent Assoc. 16: 647-661 ,1929
13-Melrose RJ, Abrams AM, Milis BG. Flond osseous dysplasia J Oral Surg .41:62-82 ,1976
14-Miyauchi M, Ogawa l, Takata T, ito H, juhin N, Tani-moto K.Florid cemento-osseous dysplasia with concomitant simple bone cyst: A case in a Japanese woman J Oral Pathol Med 24: 285-287 ,1995
15-Precious DS, Mc Fadden LR. Treatment of traumatic bone cyst of mandible by injection otogenic blood. Oral Surg Oral Med Oral Pathol. 58:137-140 ,1984
16-Regezi JA, Sciubba J. Oral Pathology, 2th edition, WB Saunders Company, Philedelphia, 1993,p:312
17-Saap JP, Stark ML Şelf healing traumatic bone cyst. Oral Surg Oral Med Oral Pathol.69: 597-602,1990
18-Shafer WG, Hine MK, Levy BM. A Textbook of Oral Pathology ed. 4. Philedeiphia: Saunders . 541-544 ,1983
19-Türker M, Yücelaş Ş: Ağız Diş Çene Hastalıkları ve Cerrahisi, Atlas Kitapçılık, Ankara, 1997
Yazışma Adresi:
Yard. Doç. Dr. Hasan Yeler Cumhuriyet Üniversitesi
Dişhekimliği Fakültesi Ağız, Diş, Çene Hastalıkları ve Cerrahisi AD. SİVAS
Tel (0346) 219 13 00/2788
