Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 2, Sayı 1, 1999
İKİ FARKLI DOLGU MADDESİNİN RETROGRAD DOLGULARDA
APİKAL SIZDIRMAZLIĞININ İN VİTRO OLARAK
KARŞİLAŞTİRİLMASİ
Yrd.Doç.Dr.Kerem Engin AKPINAR*, Dt.Melih KONARILI**
ÖZET
Bu çalışmada retrograd dolgu maddesi olarak cam iyono-mer siman ve amalgam dolgunun apikal tıkama kabiliyetleri in vitro şartlarda karşılaştırmalı olarak incelendi. Bu amaçla 30 adet çekilmiş maksiller ve mandibular tek köklü insan dişi kulla-nıldı. Dişlerin kanalları hazırlanıp doldurulduktan sonra iki gru-ba bölündü. Her bir kökün apikal 2 mm.lik kısmı kesildi ve 2 mm. derinliğinde retrograd kavite açıldı. Köklerin yüzeyleri tır-nak cilası ile kaplandı.Dişlerin tamamı 72 saatlik bir süre için %1'lik metilen mavisi boyasına daldırıldı. Kökler separe edildi ve stereomikroskop ile değerlendirildi. Kullanılan retrograd dol-gu maddelerinin tıkama kabiliyetleri istatistiksel olarak değer-lendirildi. Bu analiz sonucunda kullanılan dolgu maddelerinin tı-kama kabiliyetleri arasında fark önemsiz bulundu
Anahtar Kelimeler:Retrograd dolgu tıkama kabiliyeti. Apikal sızma
SUMMARY
An in vitro dye leakage study was performed to compare the sealing ability of a glass ionomer cement and amalgam when used as retrograd filling materials. 30 extracted human mandibular and maxillary single-rooted teeth were used. Teeth were divided to two group, after two root canals were resected and a 2 mm deep retrograde cavity was prepared. Surfaces of the roots were immersed in 1% metylene blue dye for 72h. The roots were seperated and evaluated through a steromicrosco-. pe The ability of sealing retrograde filling material used evalu- ated statisticalIy.After those analyses the difference between filling materials sealing capacity found meaningless.
Key words:Retrograd filling, Sealing ability.Apical leaka-ge
GİRİŞ
Modern endodontide, başarılı bir endodontik tedavinin en önemli safhası kök kanallarının boşal-tılması, dezenfeksiyonu ve dolgusu olarak belirlenmiştir4. Endodontik tedavinin üçüncü evresi olan kök kanal sisteminin doldurulmasında amaç kök kanallarını tıkayarak periapikal dokulara her-hangi bir giriş yolunun ortadan kaldırılmasıdır7.
Fa-kat bazı durumlarda uygulanan tüm endodontik teknikler yeterli olmamaktadır. Çeşitli nedenler ile tekrarlayan akut alevlenmeler, aşırı apikal kıvrım ve kalsifikasyon ile birlikte periapikal radyolusent yapı gösteren dişler, kanal preparasyonu esnasın-da gelişen kök perforasyonlarınesnasın-da ve kanal aletinin kırıldığı durumlarda apikal rezeksiyonu takiben ret-rograd dolgu yapılmaktadır9. İdeal bir retrograd dolgu materyali periapikal dokular tarafından iyi to-lere edilmeli, sıkı bir apikal tıkama yapmalı, kulla-nıldığı ortamda boyutsal değişikliğe uğramama-lı,nemden etkilenmemen, maniplasyonu kolay ol-malı, hızlı bir sertleşme süresi olol-malı, bakteriosta-tik ve radyoopak olmalıdır1,2.
Günümüze kadar retrograd dolgu materyali olarak amalgam, guta-perka ve gümüş konlar, al-tın yaprak, kompozit rezinler ojenol içermeyen çinko oksit maddeler, çinko oksit ojenol simanlar, çinko
fosfat siman, polikarboksilat siman, dentin bon-ding ajanlar, cam iyonomer simanlar ve seramik:
parçalar kullanılmıştır.1.3.6.13.16.18.19
Çeşitli kanal dolgu tekniklerinin ve kanal dol-gu maddelerinin apikal tıkama başarısını ölçmek için değişik yöntemler vardır.10,11,14 Bu yöntemler
arasında sık kullanılan yöntemlerden bin metilen mavisi linear ölçümüdür. Metilen mavisi su içinde erir, dişin su içeren bölümlerine kolayca yayı-lır,dental matriks ve apatit kristalleri tarafından re-zorbe edilmez.11,14
Bu çalışmamızın amacı; gümüş partikülleri ile desteklenmiş olan cam iyonomer siman (SGI) ile amalgam dolguların apikal sızdırmazlık yönün-den karşılaştırmalı olarak incelemektir.
MATERYAL VE METOT
Bu çalışmamızda periodontal ve protetik ne-denlerle çekilen 40 adet maksiller ve mandibular anterior diş kullanıldı.Çalışma öncesi dişler oda sı-caklığında %5 formalin içerisinde bekletildi.Daha sonra dişlerin kök yüzeyleri periodontal küret yar-dımı ile temizlendi.Çalışmaya alınan dişlerin rad-yografik muayenelerinde daha önceden kök kanal tedavisi yapılmamasına, kök gelişimini tamamla-mış olmasına, normal kök morfolojisine sahip ol- * C.Ü Diş Hek. Fak. Hast. ve Tedavisi Anabilim D. Endodonti Bilim Dalı. Öğretim Üyesi
** C.Ü. Diş Hek. Fak. Hast. ve Tedavisi Anabilim D. Endodonti Bilim Dalı, Araştırma Görevlisi
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1999 CİLT: 2, SAYI: 1 masına ve kırık hattının bulunmamasına dikkat
edildi. Elmas separeler ile dişlerin kron kısımları kesildi.Çalışmaya alınan tüm dişler Hendstrom tipi kanal eğesi ile step-back tekniğine uygun bir şekilde genişletildi.Genişletme esnasında kanallar % 5'lik H202 ve % 5'lik NaOCI ile irrige
edildi.Daha sonra kanallara mikromotora takılı lentilo aracılığı ile AH26 (DeTrey-Germany) kanal patı gönderildi. Lateral kondensasyon metodu uygulanarak kanallar gutta-perka ile dolduruldu. Kron kısımları geçici dolgu maddesi ile kapatıldıktan sonra 48 saat %100 nemli ortamda 37°C de bekletildiler. Bu sürenin sonunda tüm köklerin apikal kısımları labio-lingual yönde 45°'lik açı ile 2 mm. seviyeden kesildi. Daha sonra ters konik frez ile 2 mm. derinliğinde retrograd kavite açıldı. Bu esnada dişler serum fizyolojik içinde saklandı.
Apikal çapları dikkate alınarak dişler 20'şer dişten oluşan iki gruba ayrıldı. Retrograd kaviteler doldurulmadan önce nemli şekilde tutuldu. 1.grup dişler Cam iyonomer siman (Ketac-Silver Apli-cap/ESPE Germany), 2.grup dişler amalgam dolgu ile dolduruldu. Dişlerin tamamı apikal bölge hariç iki kat tırnak cilası ile kaplandı. Dişler %1 metilen mavisi bulunan su içerisinde 72 saat bekletildi. Bu sürenin sonunda kökler üzerinde bulunan tırnak cilası çıkarıldı ve musluk suyu altında yıkandı. Apikal sızmanın incelenmesi için her bir kök ince elmas separe ile longitudinal olarak ikiye ayrıldı. Boya sızmasının derinliği steromikroskop (Carlzeıss-Jena/Germany) altında değerlendirildi. Retrograd dolgu yüzeyinde boyanın koronole doğru sızdığı en derin yerin ölçümü yapıldı (Resim 1). Kullanılan retrograd dolgu materyalinin tıkama kabiliyetleri iki ortalama
arasındaki farkın önemlilik testi ile istatistiksel olarak değerlendirildi.
BULGULAR
Çalışmada uygulanan retrograd dolgularda kullanılan cam iyonomer siman ile amalgamın bo-ya penetrasyonuna ait ölçümler Tablo 1'de, ortalama ve standart sapma değerleri belirlenerek Tablo 2'de verilmiştir. Gruplara ait apikal sızdırmazlık ölçüm değerleri karşılaştırıldığında gruplar arası fark istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. (p>0.0.5)
TARTIŞMA
Çalışmamızda retrograd dolgu maddesi ola-rak kullandığımız amalgamın kullanım kolaylığı ol-ması,çoğu dişhekimliği kliniğinde rahatlıkla bulun-ması, radyografilerde radyopak görüntü verme-si,dokular tarafından iyi tolere edilmesi ve apikal tıkama kabiliyetinin iyi olması nedeni ile tercih sebebi olabilir.1 Fakat uygulama esnasında amalgam parçacıklarının çevre dokulara kaçma riski olması bir dezavantaj olarak görülebilir.8
Diğer bir grupta kullandığımız gümüş des-tekli cam iyonomer simanların kaviteye tutunması dentin kanalcıklarına mikroretansiyon ile olmakta-dır.12 Bu durum araştırmamızda kullandığımız dol-gu maddeleri arasındaki mikrosızıntı farklılığı ile izah edilebilir. Cam iyonomer simanların hem mi-neye hem de dentine yapışma özelliği göstermesi, amalgamın ise kaviteye tutunması kavitenin tutucu özelliğine bağlı olması nedeni ile Ketac-Silver'ın tıkama kabiliyetinin neden amalgama üstün geldiğini açıklar5. Biz de çalışmamızda iki grup arasında istatistiksel yönde fark gözlenmemesine karşın cam iyonomer simanların biraz daha üstün olduğu saptanmıştır.
Zetterqvist ve arkadaşları20 boya sızıntı tek-niği ile yaptıkları araştırmada cam iyonomerlere göre amalgamın çok yüksek derecede önemli sız-ma gösterdiğini bulmuşlardır. Bu sonuçlar bizim çalışmamızla paralellik göstermektedir. Pissiotis ve arkadaşları15 gümüş destekli cam iyonomer
simanın tıkama kabiliyetlerinin iyi olduğunu göstermişlerdir.
Bizim araştırmamızda retrograd dolgu mad-desi olarak kullandığımız cam iyonomer siman ile amalgam dolguların mikrosızıntısı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır. Fakat cam iyonomer simanların özelliklerinden kaynaklanan dişin sert dokuları ile kimyasal bağ oluşturarak iyi bir tıkama sağlama avantajı sayılabilir.Bunun yanında çalışmamızda kullandığımız cam iyonomer simanın çalışma sahasına uygun olarak geliştirilmiş kapsül içinde olması ve bu kapsüle uygun bir aparey ile çok zor bölgelere kolaylıkla uygulanabilir olması hekime oldukça kolaylık sağlamaktadır.
49 Şekil 1: Apikal bölgeden koronale doğru
CÜ. DİŞHEKİMLİGİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1999 CİLT: 2, SAYI: 1
I.GRUP II.GRUP
Amalgam Retrograd Dolgu 4 Cam İonomer ret.dolgu 2
2 2,5 5 6 4 2 3 2 2 2.5 2 3,5 4 2,5 2 2 3 5 4 3 2 2 4 22 4 2 2 2 4 3
Tablo 7: Boya penetrasyon değerleri (mm)
GRUP Apikal Ölçüm
(XSx)
AMALGAM 3,13 0.27
CAM İYONOMER SİMAN 2,28 0.31
SONUÇ T=0.80
P>0.05
Tablo 2:Gruplarda kullanılan dolgu maddelerinin apikal sızdırmasına ait ortalama,standart sapma değer-leri ve analiz sonuçlar
KAYNAKLAR
1. Abdal A.K.,Retief D.H.:The apical seal via the retro-
surgical appoach.Oral Surg.;6:614-621,1982
2. Abdal A.K.,Retief D.H.:The apical seal via the retro- surgical appoach.l A preliminary study.Oral Surg.,53:614,1980 3. Akyıldız.F.:Retrograd dolgu maddesi olarak gümüşlü cam. iyonomer siman ve amalgamın doku uyumu ve sızdırmaz- lık açısından karşılaştırılması.Doktora Tezi.Konya,1995
4. Alaçam.T.:Endodonti,Gazi Üniversitesi
5. Barkhorder R.A.,Peizner R.B..Stark M.M.:Use of glass ionomers as retrofilling materials.Oral Surg Oral Med Oral Pathol.;6:734-39r1989
6. Barry G.N.,Heyman R.A.,Elias A.:Comparison of api cal sealing methots.Oral Surg.;6:817-823,1976
7. Bayırlı ,G.S.:Endodonti,Nazım Terzioğlu Matematik Araştırma Merkezi Baskı Atölyesi,istanbul,1983
8. Delivanis P..Tabibi A.:Acomparative sealability study of different retrofilling materials.Oral Surg;2:273-81:1978
9. Gerhards F.,Wagner W.:Sealing abılıty of five diffe rent retrograde filling materials.J.Endodon.;463-469:1996
10. Jacobson, S.T M.,Fraunhofer J.A.:The investigation
of microleakage in root canal therapy.Oral Surg;6:817- 823,1976
11. Küçükay,l.,K.:Endodontide "Apikal Sızıntı İnceleme Yöntemleri" 1.Bölüm.D.Ü. Diş Hek.Derg.,6(2-3}:65-79,1991
12. Lin,A.,Mclntyre, N,S.. Davidson R.D.:Studies on the adhesion of glass-ionomer cement to dentin. J. Dent. Res..11:836-841:1992
13. Marcotte,L.R.,Dowson.J.,Rowe,N.,H.:Apikaf healing with retrograde materials,amalgam and gutta percha.J.Endo- don.,1:63,1975
14. Matloff, ı., R., Jensen J., R., Singer, L..Tabibi, A.. A.:Comparison of methots used in root canal sealability studi- se.Oral Surg.;2:203-208,1982
15. Pissiotis E.,Sapouna G.,Spanberg L.S.W.:Silver glass ionomer cement as a retrograde filling material:A study in vitro.J.Endodon.;21:1 -8,1991
16. Schwatz,S.A.,Alexander,J.B.:A comparison of lea kage between silver-glass ionomer cement and amalgam retro- filling.J.Endodon.,14:365,1988
17. Tanzilli J.P.,Raphael D.,Moodnik R.M.:A compari son of the marginal adaptation of retrograde tecniques:A scan- ning electron microscopıc study.Oral Surg.,:74-80,1980
18. Waikakul A.,Punwutikorn J.:Clinical study of retrog rade filling with gold leaf:Comparison with amalgam .Oral Surg.,6-811,1975
19. Zaimoğlu L.,Şaklar F.,Kalaycı A.,Topbaş,C.,Çetin- kaya,N.:Bir cam iyonomer esaslı kanal dolgu patının apikal sı zıntı yönünden değerlendirilmesi:Otoradyografi çalışma- sı.A.Ü.DişHek.Fak.Derg.22,19-22;1995
20. Zetterqvist,L.,Anneroth G.,Danin.J.,Röding,K.Micro leakage of retrograde filling a comparative investigation betwe- en amalgam and glass ionomer cement in vitro.Int.En- dod.J.;21:1-8;1988
50
Yazışma Adresi:
Yrd.Doç.Dr.Kerem Engin AKPINAR C.Ü.Diş Hekimliği Fakültesi Diş Hast. ve Tedavisi Anabilim Dalı
Endodonti Bilim Dalı SİVAS
