Küreselleşme aldatmacası

Kiiresellesme Aldatmacasr

prof. Dr.

Semra

ATILGAN

Abstract

Imperialism is a policy of extending

_conttol or authorily ovcr foreign enulles as a means ofrequrLron or malnlenaDcc of empires Today imperiallsm

_has beeD exlended by capitalistic intematioDal trade and banking.

Especially. US js the undisputed centre of political po\r'er in the world and the media has been a big role on the

cultural impefldlijm

Kiireselleqme Aldatmacasr

Kiircsellegme, enforrnasyon

teknolojisi, bio+eknoloji,

_ve

telekomtinikasyon sekt0rtine dayanan ve

"Yeni

ekonomi" adryla diinyaya yeni

bir

olgu olarak sunuian,

gcrgekte

uluslar

arasr

arenada

"gtiglii

sermayenin" serbestge,

karh

pazarlard,a

dolagmasrnr sallayabilen emperyalizmin

yeni

adrdrr. Sermayenin serbestge dolagrmr,

ulusal ve uluslar arasr pazarlard,a birtakrm diizenlemeleri zorunlu krlmaktadrr.

Mal

ve

hizmet [ireten eski ekonominin yerini alacalr iddia edilen yeni ekonomi,2000 yrhndan

itibarcn

gcikmeye baglamrgtrr.

Ancak

bu

gergek gizlenerek, di.inya

halkrarrna kiirescllegme olgusunun,

iilkeler

arasr ekonomik egitsiziigi ortadan kaldiracak, adaleti

sallayacak

sihirli

bir

delnek

olarak

goster meye devam

edilmigtir.

Ktiresellegme olgusunu yeni bir kavram olarak ortaya atan, aynr zamanda emperyalizmin bag aktciileri 9f1n Avrupa ve Amerika Birleqik Devretleridir. Bu aktorler, kiireselleqmenin 3.

silimsel

Teknolojik Devrimin

dolal

sonucu

oldulunu,

3. Bilimsel

reknolojik

Devrimin .,yeni

Ekonomi"yi

_{yarattrglnl, ulusal devletlerin pazarlarrmn sermayeye}

_kiigtik

_geldili

_ve ekonomik alanda yaganan

_{tiim krizlerin}

_{yeni ekonominin}

_yarafig;

_{olanaklar-sayeiinde} son bulacalrnr vaad

ve iddia

etmektedirler,

yeni

ekonominin

teknoloji,

medya ve

telekom girketleri 2001 yrhnda ekonomik krizden sonra dev isletmeler taiafindan satrn ahnarak

yok

olmuqlardrr.

ABD

ve

Avrupa'ya

balh

ulus-ritesi i$letmeler karlannr

arthnrken

_,

bu

igletmelere oranla

kiigiik

kalan

igletmelerin

agrr

kayrplar yagamasl

tanrmlanan kavramlann ardrnda bagka _{gergekler ordulunu agrkga giistermiktedir.}

-Ulus<ltesi pazarlara,

Avrupa

ve

ABD'nin gok

uruslu girketleri

aracrhlryra

girilmektedir.

Bu

girketler Avrupa ve

ABD

merkezli girketlerdir. 2001 verilerine -e6re gokuluslu girketlerin

To79'u

ABD ya da Avrupa merkezlidir. Japonya ile oran %o 9-l

'

e ulagmaktadrr.r

2006 verilerine

grire

son durum,

adr

gegen

iilkeler

lehine

devam

etmektedir.

ilk

ona

giren

girketler,

ABD,

ingiltere,

Almanya, Danirnarka, Japonya merkczli uluslar arasr girketlerdir. En

biiytik

ilk yiiz

qirketin

_dalrhmr

_{incelendifinde,} "eski _{ekonominin", sanayi, finans, enerji, molor, miihendislik, qirketlerinin}

_ilk

_srrilarda

oldulu

gdri.iliir.' Bu sozti edilen gok-uluslu qirketlcrin flimti merkezden ydnetilmektedir.

Yatrnm

ve

ydnetim

kararlan

merkezde ahnmakta

ve

karlar

da

merkez

iilkeye aktanlmaktadrr. _Qok

uluslu

girketler merkez drgrndaki

iilkelerde

yalmzca

mal

veya

hizmet

iiretimi

yapmakta,

tiim

diger

faaliyetlerinde merkeze

balh

kalmaktadrrlar.

Birkag

elde toplanmrg

ve fiilen

tekel

durumu yaratan

mali

sernaye,

mali

oligargi egemenliSini giiglendirerek, igletmelerin kurulugundan, krymetli evrak grkanlmasrndan, devlet tahvillerinden 9ok

biiyiik

karlar elde etmektedirler.

Mali

sermayenin, belli baEh

I

James Petras, Klresellesme ve Direnis, istaribul,2002, s.40-43. r

iglemlerinden

biri

olan menkul krymetler ihractntn

sa[ladrlr

ola$aniisti.i karhhk, mali oligarginin geligmesinde ve gtiglenmesinde onemli

_-

_{-g-p"ryalizmin}

rol oynamtqttr.

geligme stireci incelendi[inde, 1840

ve

1895

arast dzellikle

ingiliz

,urruyil"grn"sinin srnrrlannt

aqtt[t

yrllardrr.

Birinci

sanayi a$amasr (tekstil)

tamamlanmrgtr

ve

ekonomik btiytime

igin

daha sa[lam

bir

temel vaat eden serrnaye

mallan sanayilerine, yani k6miire, demire ve

gelife

dayanan yeni

bir

stireg baqlamtqtt'

Bu agamada

ingiliz tetstil

sanayi ciddi bir

kriz

stirecine girmigti. Bu yrllar Ingiltere igin

tekstil

sanayinin daraldr[r, buna kargrn

komiir,

demir

ve

demiryolu yaprmr sanayinin

cinernli bir stgrama yaptrlr donemdi.

Bu donemde saniyileqme siirecinin drgrnda kalan tilkeler, sanayileqmig tilkelerin serrnaye

mallannr

tiretemediklerinden

bu mallan ithal

etmek

igin dofal

bir

pazar olugturmuglardr. 1780-1800 arast donemde,

komiir'

demir

ve gelik

ihracatr pamuk ihracatrndan gok daha ytiksek oranda

bir

ihracat kalemini oluqturmuqtu. Komiir, demir ve gelik ihracatr, demiryolu ve buharh gemi alanlanndaki taqrmacrhk devrimi

ile

rekor

dtizeye ulaqtr.

Bu

durum,

yeni

pazatlann aqtlmasrnt sa[larken,

eski

pazarlann da

geniilemesine

yol

agmr$trr.

lnglliz

demiryolu

apr hrzla geniglemeye baqlamrqttr' Bu

frrgk.rsu, devrimci

bir

d6ni.iqiimdU. Ulkenin her yant demiryolu

a[lanyla

kaplanmtqtt. tgSO

ite 20.W

ortalamalanna

kadar

demiryollan ekonominin

diler

alanlanndan gok

ilerideydi.l840'lurdu

ya$anan

ekonomik

bunaltmdan

ingiliz

sermayesi demiryolu

yaprmryla

grktr.

Bu

ionemde,

ingiliz

sermayesi,

ingiliz

teghizat

ve

malzemeleri

luitunun

ingiliz

miiteahhitleri, ttim di.inyada demiryollan yapryorlardr. Diinya geligmig

tilkelerde sanayileqme

ve

geligmemig bolgelerde ekonomik agrlma siirecini yaqryordu'

Btiyuk

bir

dontiqii*

yuguttu.uk

Almanya

ve ABD, bu

teknoloji

,sanayi

mallan

ve sermaye

ihracr

r";*

i";iltere'den

got

dutu

biiyiik ekonomiler..l{ti.

geldiler'3 Sermaye ihracr uyn, ,u1nunda sdmi.irgelerin

varh[tyla

da yakrn

ilintilidir.

Ingiltere'nin

baghca sennaye

yatrnm

alanlan,

Asya,

Amerika'daki

(Kanada) somiirgelerinde

yofiunlagrrken, Fransa'nrn serrnaye

yattnmlan

istikrazlar

ve

devlet borqlarr geklinde olmugtur.

Kapitalizmin

<izellili,

genel olarak serrnaye

sahiplifini,

bu sermayenin sanayie uygulanrgrndan

ayrrmaktidrr. Kapitalizm

para-sermayeyi

stnai

veya

prodiiktif

,e.*uyeden aytrmakta, para serrnayeden elde

ettili

gelirle ya$ayan kesimi, sanayiciden ve serrnayenin yonetimi ile do[rudan do!ruya

ilgili

herkesten aytrmaktadtr. Bu ayrrlma,

genig

olgtilere-

ulagtrpr

zaman,

mali

sermayenin

egemenli[i veya

emperyalizm,

lapiializmin

en yiiksek agamasrna

gelir.

Mali

sermayenin,

di[er

serrnaye tiirlerinden

tisitinlugu

bu

sermayenin

sa[ladr[r rantla

geginen

rantiyenin

ve

mali

oligarginin

egemenli[i anlamtnt da taqrr.*

-

20

yy.

bagr diinyada, mali sermayenin biiytik

bir

hrzla arttrfr

bir

ddntim noktast olmugtur. Bu artrgta ingiltere, Fransa (en eski kapitalist ve scimi.irgeci tilkeler),

ABD

ve Almanya bagr (Sanayi agrsrncian

en

geligmiq

iki

iilke)

gekmiqtir. Serbest rekabetin

htikiim

siirdiilii

eski

kapitalizmin

ayrncl

niteligi

emtia ihracrydr.

Tckellerin

hiikiim

stirdtili.i bugiinkii

kapitalizmin

aylncl niteligi

ise

sermaye ihractdrr. Sermaye ihract

scimtirgelerin

varhlryla

yakrndan

ilintilidir.

Fransa'ntn serrnaye

yattrtmlan

ise

3

Hobrbu**, E.J, Sanayi ve imparatorhLl, Ankara, 1987,s.87.

a _V.l,

Lenin, Emperyalizm Kapitalizmin en Yilksek Asamast, gev., Cemal Siireyya, II.baskr,Sol yay,,

Ankara, 1974, s.86,

istikrazlar, devlet

borgla'

geklindedir.

_S.miirgeci

_ingiliz

_{emperyarizmiylc mukayese} edildigrnde Fransrz cmperyalizmi tefcci

nitelikli idi.

_{Aimanya'nrn ise s<imiirgeleri azdr.}

Ingiltcre'nin

baghca

yatrnm

alanla'

ise Asya

ve

Amerika'da

ki

s<imirgcleriydi. Scrmayc ihrag eden iilkcler, genellikle _{belli bir takrm avantajlara da sahiptiler."En fazla} rastlanan avantai gekli, ahnan borcun bir krsmrnrn borg veren iilkererden yaprlacak satrn

almalara harcanmasr qartrdrr.

Sermayc ihract, meta ihracrnr da harckete gegiren

bir

araqtrr.

Mali

sermaye

tckeller

gagrnr yaratmrstlr.

Sermaye

ihrag

eden

iilkcler

dtinyayr arala'nla

paylaqmrglardrr

_{ve bu}

paylaqrm

_silrekli

yenilenmektedir. _Serbest

_reiaietin

_egemen

oldulu

drinem 1860-1880

yrllan

arasrndadrr. Bu drinem emperyalizmin dtinyadi hrzla

yayrldr!r yrllardrr ( ome$in, ingiltere bu yrllar arasrnda _{somiiigelerini hrzla arttrrmrqtrr).} Tekelci kapitalizmin

_oluqtulu

_{dtinem ise}

_mari

_{sermayenin diinyadaki egemenligi}

_iL

kosuttur.

1884-1900

yrlla'

bagta Fransa,

ingiltere,

Belgika,

fortekii,in

(Airupa

devletlerinin) ycni sdmiirgeler kazandrlr

yrllardir.s

-.

Tekel haline gelen gruprar-karte er, sendikalar

ve

lrdstler

ilk

olarak kendi i9 pazarla.o. bdlii$tiiler. _{Ancak kapitalist diizende ig pazar, drg pazara bafhdrr. Bu stirei} kapitalizme drlnya _{pazannr yaratma olanagr sallamrgtrr.}

_d"rrnuy"

_{ihracr arttrkga ve}

btiyiik

tekellerin

diler

iilkerer,ve scimiirgelerle

iiigkireri

_{genrqlemeye baqladrlrnda bu} tekel

grupla'

arasrnda

bir

igbirligini zorunlu krlarak uluslar arasr kartellerln dJgmasrna

nedcn olmugtur.

'-Sermaye ve iirctimde gdriilen yogunla$ma siiper monopolii yaratmrgtrr.

Omegin,

elektirik

sanayi bunun

cn

tipik

omeklerinden

birldir.

19

yy.

sonu 20.yy. baglannda bu sanavi tiiriini.in en hrzla

ilerledili iki

iilke ABD

ve almanya idi.

ozellilie

Almanya'da ki yolunlaqma 1900 buhranryla btiyiik bir hrz kazanmrgtrr.6

Bu

siireg sonunda

(

1900'den sonra)

yolunlagma htzla

artmrghr.

Ornelin

elektirik

sanayinde bulunan

yedi

sekiz

grup

l90g-19r2

yr

an

arasrnda

bir

veya

iki

gruba diigmii$tiir.(AEG ile Siemens ve Harshe-Schuckert).

_ilmanya'daki

_{bu hrzL sureg,}

ABD ile

_{aynr zaman iginde olmugtur.}

_ABD'deki

_{rhompson-Houiton girketi}

_aurupu'ia

bir

_qirket kurarak, Almanya'daki Union qirketi ve

dilei

bu

iki

qirketi AEG bUnyesinde

toplaml;tlr.

Rekabete son vercrek General

Elekrrik company Birlegik

Devletler vc Kanada'yr AEG ise _{Almanya, Avusturya, Rusya, Hollanda, Danimarka, isvigre, Ttirkiye}

ve Balkanlan almrptrr.

Diinya petrol pazan da

iki

biiyiik

_{trdst araslnda (1905) payla;rlmrgh. Bunlardan}

birincisi Rochefeller'in Standard

oil

crompany adh qirketi,

digeri

ise Bakti'de

ki

Rus

petrollerine sahip

Rothschild

ve

Nobcl'di.

Diinyanln paylagrlmasr yolundaki bu si.ireg giin{imiizde

de

tiim

_{vahqetiylc siirmektedir. $iiphesiz,}

giigler

arasrndaki dengenin

bozuldulu her durumda "diinya gtiglii trristler tarafindan paylaqrlmaktadrr." 7

Diinfanrn

yeniden

bu

dev triistler tarafrndan

paylagrmrnr

bugiin

lrak'ta

agrk

bigimde grirmekteyiz.

Mali

sermaye,

politik

anlamryla ba!rmsrz sayrlan tilkelcri de boyundurulu alhna

almaktadrr.

Kapitalizm

geliqtikge,

iiretim

artrrkga

hammaddeye

olan ihtiyag

da

artmaktadlr. Bu yeni hammadde ihtiyacr eskiden srimiirgelerden safilanrrken giiniimiizde balrmsrz tilkeler iqgal edilerek somtirgc haline _{getirilmekredir. Qiinkii tiretici} giiglerin

geliqimi

ile

sermaye

birikimi

arasrndaki

vc mali

sermaye

igin

s<imtirgelerin ve

ntfuz

tlbid.,s.87.

6

tbid., s.85.

t

b<ilgelerinin paytagrlmasrndaki dcngesizlik kapitalist dilzende yalntzca savaqla giderllir.

Diiiyanrn yiniden

paylaqrmr,

top;ak

olarak paylaqrm tamamlandrlrndan,

yani

artrk

rakip

ulusa kargr

iavagmakslzln gasp" edilecek "serbest

topraklar"

kalmadrlrndan

emperyalist savaqlar zorunlu olmaktadtr."

somiirge diizeni rantiye

srnlfinl

yaratmaktadrr. Somiirge sahibi devletler de rantiye devletlir. Dtinya

bir

alug

tefeci devlete ve onlara borglu devletlere btiliinmtig durumundadrr. Tiim bu somiirgeci devletler incelendilinde sanayi mamuller iiretimi vc ihracrnrn mutlak dlgiide artls gOstermesine kargrn, tiim bu iilkelerin

milli

ekonomilerinin btittiniinde faiz ve temettti gelirlerinin, emisyon, komisyon ve spekiilasyon gelirlerinin nispi onemi biiyiikttir. Ticaretin ve kapitalizmin geligmesinin htzr iiretim ve serrnayenln

yolrrnlug-as,yiu tekelci yapryr

dolurur.

Emperyalist devletler kendi ni.ifuz bolgelerini

ioi:-ut

ya da

genigletrnek amacryla aralartnda "ultra-emperyalist"

ya

da _

"inter-emperyaliit" deniGn antlagmalar yaparlar. Tiim uluslar arast ekonomik orgiitler bunlara ornektir.

'

Diinya Bankasr,

AID

ve Uluslar alasr Para Fonu emperyalist iilkelerin aralarln'le

gtkarlannauygunbigimdebirlegipkurduklarrOrgtitlerdir..Yoksuliilkelereyaprlacak

yardrmlar

uifi.it

otgiia"

bu

kuruluqlarca planlanrr, uygulanrr. Yardrmrn arkasrnda giol"n"n

g"rg.kt"

belirH

bir

politikanrn yerytizilnde egemen krhnmasr

ve

belirli

bir

lkonomit-.iste-in yiiriirliikte

kalmasr gayretidir.

Krediler

gogunlukla

bu

azgeligmig iilkelere gerici hiikiimetlerini ya da

diler

siyasal giiglerini yagatmak iizere

dalrtrltr.

Bu i.ilkelerin

ig

politikalarrna kangrlrr,

bu

drgtitlerle anlagmaya yana$mayan hiikiimetlere

darbeler pianlanrr

ve

gergekleqtirilir.

Bu

bankalar

1950'lerden

itibaren

iilkelerin

(ozellikle

torg

alan iilkeler igin) kredi kapasitesi ve ihtiyaglanna ytinelik olmayan mali

ve

yatrrrm politikalarrnr ydnlendiren, odemeler dengesini,

hyatlar

ve

iicretleri,

<izel sektcire kargi allnan tutumu ve hatta tanm ve egitim

politikala.nr

da kapsayan raporlar hazrrlayarak iilkelerin ig iglerine mtidahalede bulunmuglardtr')0

Buekonomikaltyapr,kiiltiirelanlamdadakiiresellegmeyiberaberinde

getirmektedir.

Bagta medya sektorii

olmak

iizere

tiim

ktiltiirel

iiriinlerin

de

fiiresellegmesini gerektirmektedir.

"Ktreselleqme" yolunda yaprlan

ekonomik

..diizenlemeler",

_{k-tilturel alanda}

_da

_{gergeklegmektedir.}

_{Stjmiiriini.in}

rrza

yoluyla gergeklegmesi

yontemidir

bu

ttr

diizenlemeler. Kiiresellegmenin

ekonomik

eqitlik

lurutu"ug,n,

idiia

eden

egemenler,

ktiresel

kitle ktiltiirti

yaratma

konusunda da israrhd,rlar. Bu noktada medla devreye girmektedir. Medyanrn rinctiliiliinde yarahlan

"

ktiresel

kitle

ktilttirii

*

ba$ta

ABD

olmak iizere batr kaynakhdrr. $iiphesiz, bu i$leyi!, ekonomik somtiriide

oldulu

gibi

yerel aktorler aracrhfiryla olmaktadrr.

Bu

ballamda,

yerel

kiilttrel

farkhhklar

iginde

somiirii

sdylemi eritilerek

kitlelere

kendi nzalanyla

Lenimsetilir. Korkulan iddiada

oldufu

gibi,

ulusal kiilti.irlerin

yok

olmasrndan gok o

kiiltiirler

araclhgryla "ktiresellegme" siireci i9ler.

"Kapitalist emperyalizm galrnrn

tipik

0lkeleri yalnrz sdmtirge sahibi iilkelerle

srim[rgeler

de[ildir;

siyasi baktmdan resmen

baltmstz olan

ama gerqekte

mali

ve diplomatik balrmhhk alrna takrlmrg olan

llkeler

de bu konuda

tipik

drnektirler. Siyasi

balrmhhkla el ele giden farkh

bir

mali ve diplomatik

balrmhhkhr

bu. Bunun en

tipik

orneli

l70l

yrhndan itibaren Portekiz'di. Portekiz baglmsrz egemen bir devletti. Ancak

3

V.1., Lenin, Prosve shoheniye, no.l-2, Collected Works, cilt 26, s. 163.

Lenln. op. cll, s.v/. to _TeresaAaybr,

Emperyalizmin yardtm\Y 6ntem yay., istanbul, l9'12, s,74.

iki

ytiz

yrh_ agkrn

bir

s.ire (ispanyol _vcraset savaqrndan.

_beri

_{r70l-r714) ing}

_tere'nin

vcsayeti altrna girmigtir. ingiltere

rakipleri

olan

ispanya

vc

Fransa;ya

kargr

miicadelesinde durumunu giiqrendirmek

_{igin portekiz'i ve}

_{sdmrirgelerini korumugtui.}

Bunun

kargrhlrnda

ingiltere

kendisine

ticari

imtiyazlar,

portekiz,e

_ve

portekiz somiirgelcrine mal vc _{sermayc ihrag etmek igin tercihii gartlar,} portckiz _{limanrarrnr ve}

adalarrnr' telgraf kablolarrnr k,lranma _{hakkrnr, vs. sa!lamrgtrr.}

_Biiyiik

_{devretlcrre ktigiik}

devletlcr arasrnda _{bu tur iligkiler hep g6rtilmiisttir. Faiat}

kapitalist cmperyalizm 9a!rnda bu

iligkiler

genel

_bir

_{sistem orur, grkarlar "diinyayr b<iltiqme"}

_g"v*,i"iJ

ui.

p"iq_u-''ri

diinya finans kapitalinin faaliyet zincirinin halkalarr olurlar.,,

Ekonomik bakundan bu-siiregte csas olan gey kapitalist serbest _{rekabetin yerini}

kapitalist tekelin

_{almasrdrr. Serbest}

_{rekabet kapitalizmin}

_ve

_gener

_olarak

meta

iiretiminin

temel

.zellilidir.

Tckel,

serbest rekabetin

tam

karqrhdrr.

(...)

Bununla

birlikte

serbest rckabctten

do[an

tekeller scrbest rckabcti ortadan kaldrmazrar, onun

iishindc ve onunla

birlikte

var oruriar. _{Teker, kapitarizmden daha yiiksek}

_bir

_sisteme gegl$tir. Emperyalizmin

_miimkiin

_olabilecek

_en

_krsa

_bir

_{tanrmlamasr, emperyalizm}

kapitalizrnin tekelci a$amasl olduludur . Briylc bir tanrmlama en rinemli biitiin unsurlarr

da iginde ta$rr.

qiinkii

finans

_kapital, birkag

biiyiik

tekelci banka

,r"

t"t.r"i

.ui"fiii

birliklerinin

_{sermayelerinin birleqmesinden meydana gelen banka sermayesidir.}

B<iyiece diinyanrn paylaqrlmasr.

_higbir

_kapitalist

_dcvletin

_el'e

_gegiremedili

_topraklara

higbir

engelle karqrlagmadan yayrlan

_bir

_{srimiirge siyasetinJen,}

_her

_bir

_yanr

_{paytug,t_ri}

diinyanrn

_{topraklarrnrn tekel,}

_alhna

_{arrnmasrni amaglayan}

_bir

scimrirge siyasetine gegilerek siirdtirtilmti$

_{olur. r: Bu}

_{tcmel_ siyasi}

_gOriil,

_{bugUn de emperlalist}

Avrupa

iilkeleri ve

ABD'nin

ytiriirltikte _olan politikairdrr.

"Emperyarizmin temer <ize

iklerini

qu qekilde srralamak

mtimkiindiir:

l-

Bir

iiretim

ve

_sennaye yofunlaqmasr, geliqerek

o

kadar

ileri

bir

agamaya

uu._,Su.

ti,

ekonomik _{hayatta kesin}

_bir

_{ror. oynayan tekelreri yaralmrgtrr;}

_{2- Bania}

sermayesinin

sanayi

. sermayesiyle birlegmesi,

bu

temcr

iizerinie "finans

kapitaristin",

bir

mali oligarginin _{ortaya grkmasr; 3}

_-

_{Meta ihracrndan}

_ay'

_{olarak sermaye ihracr oralaniistti}

P1...9.."1

kazant;

4-

Diinyayr

aralannda paylagan milletlerarasr

tekclci

kapitalist

birliklerin

teqekktil

ctmesi;

5-

Diinyanrn

b{iitin

-

toprakra'nrn

_{en biiy0k}

_kapitalisr devletler arasrnda paylaqrlmasr _{tamamlanmr5trr.,'}

ll

Emperyalizm stireci,

II.

Diinya

sava;tndan sonra hrz kazanml$tlr.

Bu,.yeni

Diinya Diizeni"nin

ana hatlarr

winston churchill

tarafrndan

qizirmigtir.

_Dtinyayi yonetmenin, hak

ettigi

huzur _{iginde yagayan zengin uruslann hakkr olarak gti.en}

_bir

gririig olarak sunulmuqtur. "Diinyanrn yrinctilmesi, sahip olduklarr drqrnda

teniiteri

igin

bir

gey beklemeyen zengin uluslara brakrlmah. _{Diinyanrn yOnetimi a9 uluslann erinc} geqerse, tehlike her zaman kaprmrzda _{olur. oysa higbirimizin daha fazlasrnrn peqinde}

kogmasrna gerek yok.

Ba'g

kendi halinde yagayan _{ve hrrslr olmayan uluslar tarafindan} korunabilir.

Giiciimiiz

bizi

otekilerin

usttine yerleqtirdi.

Kcndi

malikanesinde huzur iginde yaqayan _{zengine benziyoruz."} ra

'.

_{Y.l.Lenin, Dolu da Ulusol Krrtuhq Hareketleri,}

Qev., Tekta$ Afaoglu, anr yay.,istanbul, 1974,s.Ig0.

't lbid., s, t 84. 't lbid., s.184.

'-

W Churchill, The Second ll/ar,S.cilt Hougton Mifflin, 1951, s.382, den, Noam Chomsky, Drirla

1950

tarihli

Milli

Gtivenlik

Kurulunun

68

sayrh

muhturast gerqevesindeki

politikalar

Il.

Dtinya savaqtndan kayrp almadan zaferle grkmrq olan

ABD'nin

sdmtirii

iolitikala'nr

6zetleyen bir

nitelik

tagrmaktadrr. Wilson prensipleri gerqevesinde geliqen

bu gdrtigler, Sorryet sisteminin yrkrlmasr yolunda yaprlacaklall ve sonrastnda oluqacak

yeni

devletlerle "olabilecek"

iligkilerin

ana

hatla'nt

oluqturuyordu' igerdc ise askeri

harcamalar arttrralarak,

sosyal

harcamalar

ktsttlanacak

ve

kadcme'

kademe

kaldr'lacaktr. Bu

oog*it"ou

Marshall planr,

ABD'nin

kendi

politikala.

do[rultusunda

hareket eden AvrupJ'ntn, kapitalist ekonomilerini giiglendirme yolunda maddi dcstck

sallamrqtrr.

ABD,

ozellikle Sovyetler

Birli[i'nin

da[rlma stireciyle

birlikte

dtinya'daki

iisti.in

ekonomik gticilnti yitirmeye

baglairrqtr. Reagan'ntn

kotii

ydnetimi

iilkedeki zengin niifusunun oranlnr

arttrlrken,

niifusun

btiytik

go[unlufunu

fakirleqtirmiqtir' Sosyal harcamalar azaltrlmtg, savunma harcamalan artmtqttr'

Bugiin

ABD

diinyantn kaynaklannr somiirmede, hayali di.igmanlar yaratarak, emperyalist gtkarlannt "bartq ve demokruri" ihraq ederek gergeklegtirmektedir' I s

So[uk

suuuqrn

"noltutun-asryla

birlikte,

yeni

diinya

diizeni

soylemleri duyulmaya baqladr.

iit

gugrr, iigiincii diinyanrn 6nde ge-len iktisatgrlal, devlet planlama uzmanlan,

dini

liderler

uJoig.i

bazr kiqiierden olugan hiikiimet drqr Gi.iney Komisyonu tarafindan yayrnlanmrqtr. 1960

tarihli bir

incelemesinde komisyon, devletlerin yalnrz

eme[i

defil,

sermayeyi

de kontrol

cdebilecek kadar

gtiglii

olduklan

igin'

piyasantn yrkrmrndan gu yu Ou Uu qekilde kurtulmuq olan

Dolu

Asya'daki Japon niifus alanr harig'

lg80,lerde

geleneksel

,o*ti.g"

alanlannt

silip

siiptirmtiq olan kapitalizm felaketiyle sonuglanan Kuzey-Gtiney

ilifkilerinin

son durumunu gdzden gegiriyordu' 1973'deki

petrol fiyatlannrn artrqr

ve

Gtineyin dnlenemez yiikseliqinin ardtndan Giineyin kuzey tilkelerine olan "yumugama" poliiikasr terk edildi ve Gtiney filkeleri, dtinya ekonomisi

iizerindeki

kontrollerini

tekelle$tirerek,

BM'nin

demokratik 6pelerini

baltalayarak

..Gi.ineyin

_ikinci

_srnrf

_{stattisii"nti daha}

da

kurumsallagttrarak"

yeni

tip bir

"yeni

't-u'i3'"1;l::Till?1ff::lf:;

-.,rsiiyre

yiiz

yrze

geren ingliz.emperyarizmi de ieei

srnrfinrn

en yoksul

kesimine kargr

saldrnlanna

devam etmektedir'

ingiltere'deki

gahganlann yurr.rnu yakrnr Avrupa Gegim Standardr (European Decency Threshold)

tarafindan belirlenenin altrnda kazanrnaktadrr

ve ingiliz

burjuvazisi

Ulusal

Safltk

Sistemini

pargalamaya,

igsizlik

ve

safihk

sigortast

uygulamalannt

terk

.etmeye ydnelmekteoo.

gun""

'ronu.u

yoksullukta

kiitlesel

bir

artrg

ve iqgi

srnrfi

igindeki Loltnm"rrin geniqlemesi olmaktadrr. Giderek artan bigimde "hoqnut

golunluk"

annyBa

doni.igmekte ve sava$rn sonundan bu yana

ilk

defa

ingiliz

i99i srnrfinrn btiyiik gogunlufu

mutlak yoksulluk, umutsuzluk ve sefalet girdabrna gekilmektedir.

Giiniimi.izde ticretlerin ulusal

gelir

igindeki oranr gegtigimiz 40 yrhn en dtigi.ik

seviyesine gelmigtir; sanayi karlarr reel olarak 1990 yrhnrn o/o30uzerindedir; kar paylan

30

yrlrn

en

ytitset'seviyesindedir,

1979

ve

1995 arasma ulusal

gelir

igindeki orant Yol,S'tan oh5,Z',ye yukselmigtir.

Btittin

bu

faktdrlere

ra[men

sanayi yatrnmlanndaki dura[an1k sti.m"tteOir. Ulusal sanayiye yattnm yapmak yerine

ingiliz

sermayesi tilke drgrnda m.sazzarn yattnmlara afrrhk vermigtir'

"

't Noam Chomsky, Sam Amca ne istivor, Minerva yay', istanbul'2909' s-11 '6 Noam Chomsky, Diinya Di)zeni: Eski.si Yenisi, Metis yay., istanbul, 2000 s.14. '7 Harpal Brar, Imperialisz, London, 2001, s. 170'

Emperyalist

_tilkeler,

_pazarlanm

_tam

_olarak

_agmayarak,

sribvansiyonlannr kaldrrmayarak,

_siyasal

_ve

_{toplumsal nedenlerden}

_straiejik

ekonomik

sektorleri desteklemek ve korumak igin mridahalelerde bulunurlar. Emperyalist tilkelerde ,.serbest

ticaret", ekonomik' siyasi

kriterlerden _{olugmaktadrr. Emperyal devletlerin}

segmeci

serbest piyasa _{uygulamalan, yurtiginde <inemli siyasi}

_segmen

gevrelerini kapsayan

sektdrleri korumak, gok uluslu _{girketlerine, piyasa frrnou*.ntulizmini._uygulayan hedef}

tilkelerdeki piyasa firsatranndan yararranmatarina olanak saglamakt,r.,"

"Saf demokrasi teorisi, _{emperyalist haydutlar}

_tarafiidan

_{evcillegtirilip}

beslenen

i99i

srnrfinrn

_tist

katmanrnln

_teorisidir.

_Bu

_{teori, kapitalizmin}

grbanlannr gizlemek, emperyalizmin aytbrnr drtmek ve scimtiriilen kitleiere i.urg,

_-u.udelede

_ona

_rioral

_gtig

vermek

igin

yaratrlmlgtrr.

_Kapitalizm

_{altrnda, scimtirtilenler}

_igin

higbir

gergek

"cizgtirltik" yoktur ve olamaz, giinkii _{"cizgtirli.ikle.';d"n yu.u.ianabilmek igin gerekli olan} yaptlann' _matbaalann'

_kafrt

_{depolanntn srimtiniciilerin}

ayncah[rnda olmasr, tek bagrna

bu

bile,

"cizgiirliikler"in

yoklulunu

_kanrtlamaya

_yeter.

_{Kapitalizm altrnda, s6mtirtilen}

kitlelerin

tilkenin

. ycinetimine gerEekten kairrmasr

yotirr.

ve

oramaz,

grinkii

en

demokratik durumlarda

_bile

_{kapitaiizm kogullan}

_altr;da

_htikiimetler

halk

tarafrndan

defil'

tam

_{tersine Rothschild}

_ve

_Stinnes,

_Rockefeller

_ve

Morgan,lar

tarafindan

kuruldu[undan,

_tek

_bagrna

_bu

_bile,

kapitalizm kogullarr altrnda somiirtilen kitlelerin

tilkenin

ydnetimine _{gergekten kattlmasrnrn}

_yoklulunu

kanrtlamaya yeter. Kapitalizm

altrnda

demokrasi,

_kapitalist

_bir

_{demokru.idir,}

_stimuruten

go$unlulun

_haklarrnrn

5:tJ"il:Til1.,,9itunun

ve bu

solunlula

karsr

ycinelen,.

icimrircri

azrnhgrn

Ktireselleqme kavramrnr,

_yeni

_bir

_olgu

_orarak

_dtinyaya

yaymaya ga.gan

emperyalist

_iilkelerin,

_i9

_ekonomik

_dengelerinin

bozuk

oldugu

bir

gergektir. _Bu

tilkelerde tilke igindeki kaynaklar stirekli varhkh kesime aktanlrrken, gahganlar _aleyhine

olan

bir

gelir

paylaqlmrnrn

_{yanl slra}

_sosyal

_{harcamalannda}

'siirekli

t ,rrn,ryu gidilmektedir. _{ingiltere ve}

_ABD

_{drneklerinde bu durum}

uf*

tigi-ae

_{g<inilmektedir. Bu}

tilkelerde,

_{birkag medya}

_tekelli

_elindeki

_{haber kanallannda,}

dev[tin irt"aigi

u"t5

do!rultudaki

gergekler

_{sunulur. Haberler si.irekli}

_{tekrarlanarak}

_gergeklik

hissi

yarailmaya _{gahqrhr. Yalmzca sistemin izin}

_verdili

olaylar, haberler ve-olgular sunulur

ve

tanlfma

programlanyla

"bu

_{sahte gergeklikler" kanaat cjnderleri}

_tarafindan

kamuoyuna kabul ettirmeye g.ahqrlrr. _{Higbir bigimde halk srnrflarrnrn, bu igleyife}

folitik

katrhmr

mtimktin

defildir.

Ozel

sahiplik kurumunun

elindeki

medya yalruzta'kendi

grkarlanna ters dtigen bir durumda

"muhalif'tutum

takrnrr.

Emperyalist iilkelere baprmh tilkelerde ise medya "sadrk bir

kul"

gorevini yerine

getirir. Bu giidilmlti _{tilkelerde, emperyalist tilkelerin politikalanna ters dtigen}

_bir

_haber

yer

alamaz

ya

da

garprtrlarak

verilir.

Bu

gartlar altrnda,

"Saf

demokrasi" iddiasr

tamamen

igi

boqaltrlmrg,

golunlulun

haklannr

krsrtlayan

azrnh[rn

iddiasr

olarak kalmaktadrr.

I8

Petras, op.cit.. s.48.

Kaynakqa

Brar,Harpal,Imperialism' London' 2001'

Chomsky,N oam ,Sam Amca

ne

isti:iyor'Minerva yay'' istanbul'20OO'

Chomsky,N oam ,Oun1,o

Dilzeni;

iskis.i Yenisl' Metis yay'' istanbul' 2000'

Fortune -CtoUut 500 Companies-World Largest' 2006' ' Hayter,Tere sa,E.p " rv o I' iz mi

n

Y ar dr m.t'

.Y ontem yay'' I stanbul' I 97 2'

Hotsbawm ,E.J, Sinayi ve imparatorluk' Ankara' 1987'

V.l,

Lenin, Emperyalizm Kap.italizmin en Yiiksek Asamast,gev., Cemal Si'ireyya' Il.baskr,Sol YaY', Ankara, 197 4'

V.L, Lenin, ProsveshoheniYe'

V.LLenin,

Dogu'da

Ulusal

no.l -2, Collected Works, cllt 26'

KurtuluS Hareketleri, 9eV', Tektaq

A[ao[lu'

ant yay.,istanbul,1974..

Petras, James ,K-ilreselleSme ve

Direni'f

istanbul' 2.002'

J. Stalin, Leninizmin Temelleri Uzerinel,Nisan

l914,,inter

Yay', istanbul' 1977' KAYNAKqA

Brar,Harpal lmperialism, London, 200l '

Cho-.tv,Nou m ,Sam Amca ne i'iyo''Minervl yay'' istanbul'290g'^^^^

Chomsky,Noam ,Otnyo Oi'eni; iskisi /enisi' Metis yay'' istanbul' 2000'

eo*n"

CfoUal 500 Companies-World Largest' 2006'

Hayter,Teresa,Emperyalizmin Yardrmr'Ytintem yay'' istanbul' I 972'

tfoLtUu*,

E.J, Sanayi ve imparatorluk' Ankara' 198'l '

V.l, Lenin, Emperyatizm

x"i,rti^ti

e:n yiiksek'Asamast,gev.,cemal Siireyya, II.baskr,Sol yay''

Ankara, 1974.

V.i.,-i.itit, p _{rosveshoheniye, no'} I -2'-Collected Works' cilt 26'

v.I.Lenin, Dogu,da

uuri

xrrtrtus Har.eketleri, 9ev., Tektag A[ao!lu' ant yay',istanbul, 1974"

P;i;;;

j";.t

"J{i) r e s e I I e s m e v e D i r e n i s' i s.tanbul' 2002'

J. Stalin, Leninizmin

f"*'li"''i

0'e'in'e'Nisan 1924' 'lnter Yay'' istanbul' 1977 '