TRAKYA ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER
FAKÜLTESİ
DIŞ TİCARET
İSTATİSTİKLERİ
SEMRA KAYIŞKIRAN
1140703080
GİRİŞ
Türkiye Ekonomisinin 1998-2016 yılları arasındaki; ithalat, ihracat, dış hacim, dış denge rakamlarına bakarak 15 yıllık süreç içerisinde göstermiş olduğu gelişim ve dinamikler değerlendirilmiştir. Dış ticaret istatistikleri bir devletin dış alım ve dış satımının tümünü oluşturmaktadır. Aşağıdaki istatistiklerden yararlanarak Türkiye'nin dış dengesi hakkında analiz yapmak mümkündür. TÜİK'den bulduğumuz rakamlar aşağıdaki gibidir.
LİTERATÜR TARAMASI
Bu bölümde çalışmamıza benzer analizler yapan diğer çalışmalardan yararlanacağım.
1:) Savrul B. Özel H. Kılıç C.-(2013) Türkiye de 1830-2013 yıllarında yapılan araştırmada TCMB veri sistemi kullanılarak Osmanlının son döneminden günümüze kadar olan dış ticaretin gelişimi ile ilgili verilerin analizi yapılmıştır.Yaptığımız araştırmayla son zamanlardaki dış ticaret gelişimiyle ilgili veri sonuçları bulabiliriz. Diğer araştırma ise geçmiş dönemi kapsadığı için gelecek hakkındaki tahminlerde bu araştırmadan yararlanamayız.
2:) Korkmaz T. Zaman S. Çelik E.-(2008) Avrupa Birliği üyeleri ve Türkiye de 1990-2003 yıllarında yapılan analizde birim kök testi ve korelasyon testi uygulanmıştır. Bu analizin yaptığımız araştırmadan farkı : Bulgularımız sadece Avrupa Birliği ülkeleriyle aramızda dış ticareti analizini içermez. Yaptığımız analizde dış ticaret yaptığımız bütün ülkerlerin bulgularına erişmemiz mümkünken bu analizde sadece Avrupa Birliğine üye ülkelerin dış ticaret bilgilerini bulabiliriz.
3:) Akal M.-(2008) Orta Doğu sınırımızdaki ülkelerle 1980-2015 yılları arasındaki Türkiye Dış Ticaret İstatistikleri Veri Sistemiyle ve panel veri sistemi kullanmıştır. Orta Doğuya sınırı olan ülkelerle dış ticaretin yoğunlaşması ve yapısal değişimi üzerinde araştırma yapmışlardır. Bizim araştırmamız daha kapsamlı bir araştırmayken bu araştırma sadece Orta Doğuya sınırı olan ülkeler hakkında bize bilgi sunar.
KARŞILAŞTIRMA
ORANI İTHALAT IHRACAT DIŞ HACIM DIŞ DENGE Mean 64.59474 9.800000 10.20000 9.731579 13.24737 Median 64.80000 18.80000 12.80000 18.30000 16.20000 Maximum 75.70000 40.70000 33.70000 37.80000 89.80000 Minimum 51.00000 -30.20000 -22.60000 -27.20000 -62.30000 Std. Dev. 5.967083 21.34242 13.94445 17.61130 42.30050 Skewness -0.259473 -0.304847 -0.383032 -0.334603 0.143039 Kurtosis 2.991981 1.883432 2.975319 2.172234 2.194810 Jarque-Bera 0.213251 1.281274 0.465075 0.896984 0.578052 Probability 0.898862 0.526957 0.792520 0.638590 0.748993 Sum 1227.300 186.2000 193.8000 184.9000 251.7000 Sum Sq. Dev. 640.9095 8198.980 3500.060 5582.841 32207.99 Observations 19 19 19 19 19
Yukarıdaki tabloya bakarak 1998-2016 yılları arasında dış dengenin durumu hakkında yorum yapılabilmektedir. Dış dengenin en yüksek olduğu oran 89.80000 dir. En düşük olduğu oran ise -62.30000 dir. Ortalama değeri ise 13.24737 dir. Toplam gözlem sayısı 19 olduğunu görüyoruz.
-80 -40 0 40 80 120 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 DISDENGE DISHACIM IHRACAT ITNALAT KARSILAMAORANI
Yukarıdaki tabloda verilerin yıllar içindeki değişimini görüyoruz.Dış ticarette 2000 yılında ani bir artış görülmektedir. Bununla beraber dış hacim, ithalatta da aynı oranda bir artış olmuştur. 2000 ile 2002 yılları arasında ise ani bir düşüş yaşanmıştır.Aynı şekilde ihracattaki düşüş ithalat ve dışhacimi de etkilemiştir. Yani aralarında bir benzerlik (ilinti) söz konusudur. Korelasyon matrisine göre değerlendirilen bu analizde yalnızca yönü ve büyüklüğü hakkında yorum yapmak mümkündür.
DIŞ DENGE DIŞ HACIM ITHALAT IHRACAT KARŞILAŞTIRMAORANI DIŞ DENGE 1.000000 0.851028 0.932232 0.499635 -0.630024 DIŞ HACIM 0.851028 1.000000 0.981830 0.869201 -0.477814 ITHALAT 0.932232 0.981830 1.000000 0.760679 -0.561323 IHRACAT 0.499635 0.869201 0.760679 1.000000 -0.174723 KARŞILAŞTIRMA ORANI -0.630024 -0.477814 -0.561323 -0.174723 1.000000
Yukarıdaki korelasyon matrisine bakarak aralarındaki ilişkiyi analiz etmemiz mümkündür. Örnek olarak ithalatta 0.932232 oranında meydana gelen bir değişim aynı oranda dış dengeyi de
t-Statistic Prob.* Augmented Dickey-Fuller test statistic -5.431233 0.0020 Test critical values: 1% level -4.571559
5% level -3.690814 10% level -3.286909
ADF Test istatistiği 3 Kritik değerden büyük olduğu için H0 reddedilir. Birim kök bulunmamaktadır. Analiz mümkündür. Regresyon analizinde kullanılabilir.
t-Statistic Prob.* Augmented Dickey-Fuller test statistic -4.051270 0.0261 Test critical values: 1% level -4.571559
5% level -3.690814 10% level -3.286909
ADF Test istatistiği %1 anlamlılık düzeyindenden küçüktür. H0 reddedilemez. Fakat %5 ve %10 anlamlılık düzeylerinde büyük olduğundan dolayı reddedilebilir. Birim kök yoktur. Analizi mümkündür. Regresyon analizinde kullanılabilir.
1-) Kaynakça : Savrul B. Özel H. Kılıç C.-(2013)Osmanlının Son Döneminden Günümüze Türkiyede Dış Ticaretin GelişimiGirişimcilik ve Kalkınma Dergisi ( Journal of Entrepreneurship and Development)
2-) Kaynakça : Korkmaz T. Zaman S. Çelik E.-(2008) Türkiye’nin Avrupa Birliği Ve Yüksek Dış Ticaret Hacmine Sahip Ülke Borsaları İle Entegrasyon İlişkisi ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi Cilt 4, Sayı 8
3-) Kaynakça : Akal M.-(2008) Orta Doğu Sınır Ülkeleriyle Dış Ticaret Yoğunlaşması Ve Yapısal Değişim Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Sonuç olarak TÜİK’ den bulduğumuz verileri önce excel programına aktardık. Sonraki aşamada EViews
programını kullanarak verilerin özet istatistiklerini, grafiklerini ve correlation matrislerini bulduk ve yorumladık. Aynı şekilde ADF Test İstatistiklerini bularak yorumladık. World üzerine yaptığımız her işlemi aktardık ve literatür taraması yaptık. Literatür taramasında kendi yaptığımız araştırmayla daha önceki yazılan makaleler arasındaki farkları inceledik. Araştırmamızın eksiklerini bu taramayla bulmuş olduk.
Dış ticaretin ülkemizde son 15 yılda göstermiş olduğu ithalat ve ihracat oranlarına bakarak dış dengenin bize verdiği açık veya fazlayı görmüş olduk. Böylece analizimiz daha sağlıklı sonuçlar vermiştir.
