-tı-50i3öir
G ü n d e
y ü z b i n
k i ş i n i n
g e l i p
H A V D A R P A 5 A
■ stanbul’un ünlü «paşa»
la-I
rının en ünlüsü hiç kuşkusuz Haydarpaşadır. Yur dun uzak köşelerinde Ka sımpaşa’yı, Mahmutpaşa’yı, Cerrahpaşayı, Atikalipaşa’yı Eskialipaşa’yı, Yusufpaşa'yı bilmeyenlere belki rastlanabi lir amma Haydarpaşa’yı bilme yen birinin çıkacağını hiç de ummayız.Kimdir bu Haydar Paşa?.. Öncelikle bu sorunun cevabını vermeye çalışalım. Haydar Pa
şa, Üçüncü Sultan Selim devri
vezîrlerindendir. Üsküdar ile Kadıköyü arasındaki sahada ve bugün kendi adıyla anılan semtte, denize bakan yüksek çe bir tepenin üzerinde aske rî bir kışla yaptırmış ve kendi
de bu kışlanın civarındaki bir konakta oturduğu için koca semt onun adıyla anılmakta dır iki yüzyıldanberi.
Haydar Paşa'mn adını taşıyan Haydarpaşa semtinin büyük ö-
nem ve değer kazanması, bu raya kurulan tren istasyonu ile başlar. Bu başlangıç ise 1872 yılına uzanır. Anadolu yaka sında, Marmara Denizi doğu kıyısı üzerindeki bu tren istas yonu, Anadolu’ya uzanan de miryolunun başlangıç noktası nı teşkil etmektedir. Önce Pendik'e kadar uzanan demir yolu 22 Eylül 1872 tarihinde işletmeye açılmış, daha sonra Anadolu’nun içlerine doğru u- zanıp gitmiştir.
Bunu gerçekleştiren «Anadolu
-Bağdat Şimendifer Şirketi» a- dım taşıyan bir Alman firması olmuştur. Adı geçen Alman firması Anadolu'nun en üçrâ köşelerine kadar demiryolu döşerken, Anadolu ve Bağdat- ı Osmanlı İmparatorluğunun taht şehri İstanbul’a bağlayan ve buradaki başlangıç noktası nı teşkil eden Haydarpaşa’ya da muhteşem bir gar binası yaptırılmıştır. Bugün olanca görkemiyle yükselen çifte ku leli bu muhteşem gar binası 1903 yılında tamamlanıp hiz mete açılmış bulunmaktadır. O tarihlerde Anadolu-Bağdat Şimendifer Şirketi'nin Genel Müdürlüğü’nü yapmakta bulu nan Hüknenn adındaki Alman mühendis yalnız bu görkemli gar binasını yaptırmakla kal
mayıp ayni zamanda garın ö- nündeki rıhtıma vapurların ko laylıkla yanaşmalarını sağla mak amacıyla, lodos fırtına sından gar rıhtımını koruyacak güzel bir mendirek ile garın yanına tahmil ve tahliye işlem- lerii sağlıklı bir şekilde yapa bilmek amacıyla depolar ve si lolar da inşa ettirm işti. Böylelikle bugüne kadar olan ca heybeti ve sağlamlığı ile ulaşan gar binası, mendirek ve bazı silolar tam 75 yaşım İkmâl etmiş durumdadırlar. Birinci Dünya Savaşı’nın son yılında (1918), cephelere sev- kedilen askerî cephanenin mavnalardan trenlere nakli sı rasında ya affedilmez bir ih mâl, ya da bir sabotaj sonucu
Köprü (Rumeli yakası) ile Asya’nın kapısı sayılan Haydarpaşa arasında şehir hatları vapurları günde karşılıklı 50 sefer yaparlar.
g e ç t i ğ i , ş e h i r
i ç i n d e
b i r
b a ş k a
ş e h i r
A S K E R İ
V E
S İ V İ L
H A S T A N E L E R İ ,
P T T S i
T R E N , V A P U R , L O K A N T A
V E
D Ü K K A N L A R I
İ L E
A S Y A ' N I N
B İ R
G İ R İ Ş
K A P I S I D I R
vukua gelen şiddetli infilâk sonucu gar ciddî şekilde ha sar görmüş bu arada yüzlerce vagon da havaya uçmuştu. An cak binanın sağlam yapısı, bu şiddetli infilâklere rağmen Haydarpaşa Garı binasının bir enkaz yığını haline gelmesini önlemişti.
Aradan geçen 75 yılık zama na rağmen Haydarpaşa önem ve değerinden hiçbirşey yitir- memiştir. Bugün de tesisler o- lanca görkemleriyle yükselir ken Haydarpaşa Garı yine A- nadolu'ya açılan Bağdat'a ka dar uzanan demiryolunun baş langıç noktasını teşkil etmek tedir.
Haydarpaşa’nın yurdun çeşitli yerlerindeki önemli istasyon lara olan uzaklığını şöyle
özet-leyebiliriz : Adana 1117 kilometre Adapazarı 140 kilometre Afyon 475 kilometre Amasya 1394 kilometre Ankara 576 kilometre Aydın 852 kilometre Balıkesir 643 kilometre Bilecik 232 kilometre Burdur 647 kilometre Çetinkaya 1290 kilometre Diyarbakır 1684 kilometre Elâzığ 1549 kilometre Erzincan 1510 kilometre Erzurum 1725 kilometre Eskişehir 314 kilometre Gaziantep 1411 kilometre Horasan 1811 kilometre İskenderun 1255 kilometre İzmir (Basmane) 884 kilometre İzmit 91 kilometre Kars 1954 kilometre Kayseri 956 kilometre Konya 748 kilometre Kütahya 391 kilometre Malatya 1430 kilometre Manisa 818 kilometre Maraş 1340 kilometre Mardin 1821 kilometre Mersin 1136 kilometre Meydanıekbez 1295 kilometre Muş 1788 kilometre Niğde 1040 kilometre
Rus Hududu 2015 kilometre Samsun 1524 kilometre
Sivas 1171 kilometre
Toprakkale 1196 kilometre
Uşak 609 kilometre
Yolçatı 1525 kilometre Haydarpaşa’da Haydar Paşa tarafından yaptırılan askerî kışla bugün Askerî Hastane
o-larak kullanılmaktadır. Ayrıca İstanbul’un önemli bir sağlık merkezi olan Haydarpaşa Nü- mune Hastanesi ile Türk mil lî eğitiminin en büyük irfan yu valarından biri olan ve semtin adını taşıyan Haydarpaşa Lise si çevrein en önemli ve en il ginç merkezleri arasındadır. Haydarpaşa, ayni zamanda İs tanbul’un Anadolu’ya uzanan karayolu ve otoban yolun baş langıç noktası olarak da kara yolu trafiğinde önemli bir dü ğüm noktasını teşkil etmekte dir. Üsküdar ile Kadıköy’ü bir birine bağlayan Haydarpaşa İs tanbul'dan Anadolu'ya uzanan demiryolu ile karayolunun başlangıç noktası olmakla ay rıca büyük bir önem ve değer taşımaktadır.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
