Kastamonu ve Sinop Müzelerinde Bulunan Bazı Tunç Çağ Çanak-Çömleği

KASTAMONU VE SINOP MüZELER~NDE BULUNAN

BAZI TUNÇ ÇA~~

ÇANAK-ÇÖMLE~~~

ÖZDEMIR KOÇAK*

1-3 Haziran 1999 tarihleri aras~nda Kastamonu ve Sinop Müzelerindeki

baz~~ arkeolojik malzemeler üzerinde çal~~malar yapt~k**. Bu makalemizde,

sözedilen müzelerde rastlad~~~m~z bir k~s~m Tunç Ça~~

çanak-çömle~i

üze-rinde durulacakuri.

Çal~~t~~~m~z kap örneklerini ba~l~ca üç ana grup içerisinde incelememiz

mümkündür:

1.0murgal~~ ve D~~a Aç~k A~~zl~~ Kaplar (Levha 1-Il; Çizim 1-2).

2.Yayvan Çanaklar (Levha III; Çizim 3 a-b).

3.Dipten A~~za Do~ru Geni~leyen Kadehler (Levha IV; Çizim 3 c).

1. Omurgal~~ ve D~~a Aç~k A~~zl~~ Kaplar (Levha 1-Il; Çizim 1-2)

Bunlardan birinci gruba dahil olan kaplar~n en belirgin özellikleri, d~~a

do~ru çok keskin olmayan omurgalar yapmalar~d~r. A~~z k~sm~n~n ise d~~a

do~ru hafifçe aç~ld~~~~ görülmektedir. Bunun yan~nda az belirgin ~ekilde

bedrimlidirler. Ayr~ca kaplar yayvan bir görünüm verirler (Çizim 1-2).

Bunlardan sözedece~imiz ilk örne~in a~~z~nda hafif bir bedrim vard~r;

d~~a aç~k a~~zl~, düz dipli; omurgal~; a~~z~n hemen alt~ndan omuza uzanan

dikey bir kulp bulunmaktad~ r. Bunun yan~nda bu kulpla simetrik üç

kabartma tutamak var bu tutamaklar dikey ve bunlardan kulbun tam kar~~

-s~nda olan~~ be~~ kabartmadan; birbirleriyle kar~~l~kl~~ olan di~er ikisi de dörder

Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Ara~t~rma Görevlisi.

.* Bu çal~~malar s~ ras~ nda Kastamonu Arkeoloji Müzesi Müdür Vekili (~imdi arkeolog) Hüseyin KARAO~LU, Arkeolog Emin TORUNLAR, Müze Memuru Sabahattin ARSLAN; Sinop Müze Müdürü ~smail TATLICAN ve Arkeolog Fuat DEREL~ 'nin yard~ mlar~ n~~ gördüm. Kendilerine te~ekkürü borç bilmekteyim.

I Bu müzelerde ayn~~ döneme tarihlenen ba~ka örnekler de olmas~ na ra~men, bütün malzemeler aras~nda belli özellikleri olanlar seçilmi~tir.

520 ÖZDEMIR KOÇAK

kabartmadan olu~maktad~r (Levha I; Çizim 1 a). Bu kab~n Beycesultan 2,

Tarsus3 ve ~kiztepe4 ba~ta olmak üzere, baz~~ yerle~melerin ~TÇ sonu ve OTÇ

ba~~na tarihlenen kaplar~yla yak~n benzer oldu~u anla~~lmaktad~r6.

Form bak~m~ndan bu ilk kaba biraz benzeyen ikinci bir örnek de

bu-lunmaktad~r. Ancak buradaki kap, yuvarlak dipli ve tutamaks~zd~r. Bunun

yan~nda keskin olmayan omurgal~, az belirgin bir ~ekilde bedrimli ve d~~a

aç~k a~~zl~d~r (Çizim 1 b). Beycesultan6, ~kiztepe7, Alacahöyük8, Tarsus9 ba~ta

olmak üzere ~TÇ sonu ve OTÇ ba~lar~n~~ veren merkezlerde°8 bu kab~n

ben-zerleri bulunmaktad~r.

Üçüncü örne~imiz düz dipli; omurgal~; omuzun hemen üzerinde iki

si-metrik kabartma tutamakl~d~r. Buradaki yatay tutamaklar üç kabartmadan

olu~maktad~r (Levha II; Çizim 2). Bu kab~n da ~kiztepe" ve Beycesultan"

gibi merkezlerdeki ~TÇ sonu ve OTÇ ba~lar~n~~ veren malzemeleriyle benzer

oldu~u anla~~lmaktad~r.

2 _{Beycesultan'da ~TÇ 3 b'ye tarihlenen ve form olarak çok yak~ n benzeri olan bir örnek} için bkz. Lloyd-Mellaart 1962, I, 222, Fig. P. 57/25 (Level VII). Beycesultan'da ~TÇ sonu ve OTÇ ba~lar~ na tarihlenen yak~n benzerleri için bkz. Lloyd-Mellaart 1965, 86, Fig. P. 2/7-10 (Beycesultan V).

3 Goldman 1956, II Plates, 353/K (~TÇ 3). Ayr~ca form olarak benze~en kulpsuz bir örnek için bkz. 368/B (OTÇ)

4 ikiztepe'deki tutamaks~z bir örnek için bkz. Allum vd. 1988, 26, Lev.- Pl. III/1 (Er Hitit). Kulplu bir örnek için bkz. Lev.- Pl. XLIV/14 (Er Hitit). Ayr~ca bkz. XLVI/2 (Er Hitit).

Burney 1956, 200, no. 120-121 (Çerkes Çukurhisar, Eski~ehir); no: 130 (Tepecik, Kastamonu). Burada bu kab~n OTÇ'a tarihlenen baz~~ benzerleri vard~r.

6 Beycesultan'da duru~u benzeyen ancak a~~z~~ farkl~~ olan bir örnek için bkz. Lloyd-Mellaart 1962, I, 208, Fig. P. 50/10-1 (~TÇ 3 a; Level X). Ayr~ca bkz. 218, Fig. P. 55/18-23 (~TÇ 3 a; Level VIII). Burada özellikle 21 no.'luya çok benzemektedir. Bunun d~~~nda bkz. 222, Fig. P. 57/ 25 (~TÇ 3 b; Level VI!). Bu örnek düz diplidir. Ayr~ca bkz. Fig. P. 63/11 (~TÇ 3 b; Level VI b); 238, Fig. P. 65/4, 6 (~TÇ 3 b; Level VI a). Beycesultan'da ITÇ sonu ve OTÇ ba~lar~na tarihlenen bir benzeri için bkz. Lloyd-Mellaart 1965, 86, Fig. P. 2/7-10 (Beycesultan V).

7 ~kiztepe'de Er Hitit dönemine tarihlenen ve büriklük ve form olarak çok yak~n bir benzeri için bkz. Allum vd. 1988, 26, Lev. Pl. III/1. Ayn~~ yerden kulplu bir benzeri için bkz. Lev. Pl. XLIV/14. Ayr~ca bkz. XLVI/2 (Er Hitit).

8 Ko~ay-Akok 1973, Lev. LXXI Pl. LXXI/Al. n. 143 (Hitit). Buradaki örnek hafif bir ~ekilde kaideli.

9 Goldman 1956, II Plates, 353/K (~TÇ 3); 368/B (OTÇ).

I° Burney 1956, 200, no: 120-121 (Çerkes Çukurhisar, Eski~ehir); no: 130 (Tepecik, Kastamonu) (OTÇ).

Il _{~ kiztepe'de tutamaks~z olan ve Er Hitit dönemine tarihlenen bir benzeri için bkz. Allurn}

vd. 1988, 26, Lev. P1.111/1.

12 Lloyd-Mellaart 1965, 86, Fig. P. 2/7-10 (Beycesultan V; ~TÇ sonu, OTÇ ba~~). Ayr~ca bkz. Lloyd-Mellaart 1962, I, 222, Fig. P. 57/25 (Level 'VII; ~TÇ 3 b); 238, Fig. P. 65/5 (Level VI; ~TÇ 3 b).

TUNÇ ÇA~~ ÇANAK-Ç~MLE~~~ 521

2. Yayvan Çanaklar

(Levha III; Çizim 3 a-b)

~kinci grubun kaplan yayvan çanaklard~r. Bunlar~n da en belirgin

özel-likleri yuvarlak dipli ve aç~k a~~zl~~ olmaland~r. Bu kaplar~n a~~za do~ru

ha-fifçe dikle~erek keskin olmayan omurga yapt~klar~~ görülür (Levha III; Çizim

3 a-b).

Bu örneklerden birincisinin dip k~sm~~ oldukça ) ayvand~r. A~~za do~ru

yap~lan omurga daha belirgindir (Çizim 3 a). Bu kap, Beycesultan13, Troia",

Tarsusi°, ~kiztepel° ve Alacahöyük17 gibi merkezlerde bulunan ~TÇ 3 ve OTÇ

ba~lar~na ait kaplarla benzerlikler göstermektedir.

~kinci örne~imizin dip k~sm~~ ise daha sivri ve a~~z k~sm~ na çok yak~ n ve

çok az belirgin olan bir omurgaya sahiptir (Çizim 3 b). Bu kab~n da Troia 18

Tarsusi°, Beycesultan 2° ve ~kiztepe'nin21 ~TÇ 3 ve OTÇ'a tarihlenen örnekleri

aras~nda benzerleri bulunmaktad~r.

Sözünü etti~imiz her iki kap da Anadolu'daki belli ba~l~~ merkezlerde

bu-lunan ve ~TÇ-OTÇ özelliklerini veren çömleklere benzese de; genel form,

aç~s~ndan hemen hemen benzeri olan bir örnek için bkz. Lloyd-Mellaart 1962, I, 208, Fig. P. 50/37 (~TÇ 3 a; Level X). Ayr~ca, ayn~~ merkezde bulunan ve k~smen form olarak benze~en di~er bir örnek için bkz. Mellaart-Murray 1995, 12, Fig. P. 4/11-13 (Beycesultan III; M. ~. 14. yüzy~hn ilk yar~s~). Ayn~~ merkezdeki kulplu benzerleri için bkz. Lloyd-Mellaart 1965, Il, Fig. P. 3/8, 10 (Beycesultan V; M. ~. 1900-1750). Form olarak çok benzeyen, fakat k~rm~z~~ astarh olan örnekler için bkz. Lloyd-Mellaart 1965, II, Fig. P. 16/1-6 (Beycesultan IV c; M. Ö. 1750-1650).

14 Benzer olan bir örnek için bkz. Blegen vd. 1951, 11/2, 177/4 (Troia Phase IV a). Ayr~ca

bkz. 178/2 (Troia Phase IV b); 180/10 (Troia Phase IV c). Biraz farkl~~ bir örnek için bkz. 185/3 (Troia Phase IV ve Erken Ege).

16 Tarsus'da omurgal~~ olmayan bir benzeri için bkz. Goldman 1956, Il Plates, 354/433

(~TÇ 3). Ayn~~ merkezdeki ba~ka bir benzeri için bkz. 375/950 (STÇ 1).

16 ~kiztepe'de sadece duru~u bak~m~ndan benzeyen bir örnek için bkz. Allum vd. 1988,

Lev. Pl. 11/7 (Er Hitit).

17 Alacahöyük'teki biraz farkl~~ bir benzeri için bkz. Ko~ay-Akok 1973, Lev. LXXI Pl. LXXI/

ALP 37 (Hitit).

113 Bu kab~n Troia'da bulunan ve hemen hemen benzeri olan bir örnek için bkz. Blegen

vd. 1951, 11/2, 177/4 (Troia Phase IV a). Ayr~ca bkz. 182/3 (Troia Phase IV d).

19 Tarsus>da bulunan ve form olarak çok benzeyen fakat a~~z k~sm~~ biraz ince olan bir

benzeri için bkz. Goldman 1956, II Plates, 375/950 (STÇ 1).

20 _{Beycesultan'da form olarak çok yak~n olan bir örnek için bkz. Lloyd-Mellaart 1962, I,}

408, Fig. P. 50/37 (~TÇ 3 a; Level 10). Yine bu merkezde bulunan ve form olarak k~smen benze~en baz~~ örnekler için bkz. Mellaart-Murray 1995, 12, Fig. P. 4/11-13 (Beycesultan III; M. ~. 14. yüzy~l~ n ilk yar~s~).

21 ~kiztepe'de bulunan ve duru~u ve a~~z yap~s~~ bak~m~ndan benze~ti~i bir örnek için bkz.

522 ÖZDEM~R KOÇAK

hamur ve astar özellikleri bak~m~ndan Geçi~~ Ça~~' na tarihlenmesi gereken

kaplard~r.

3. Dipten A~iza Do~ru Geni~leyen Kadehler (Levha IV; Çizim 3 c).

Üçüncü grupta düz dipli ve geni~~ a~~zl~~ kadehler yer almaktad~r. Bunlar

oldukça küçük kaplard~r. Dipten a~~z k~sm~na do~ru geni~leyen bu

örnelde-rin her ikisinde de dip k~s~mlar~~ ip kesimlidir (Levha IV; Çizim 3 c). Bu

kap-lardan birincisi (Levha IV a) di~erine göre (Levha IV a; Çizim 3 c) daha

bü-yük, daha geni~~ a~~zl~~ ve daha geni~~ diplidir. Bu iki örne~imizin de

Bo~az-köy, Kültepe22, ~kiztepe23, Yümüktepe", Karao~lan25, An~ar26, Beycesultan 27,

Alacahöyük28, Konya-Karahöyük29 ve Ahlatl~be13° ba~ta olmak üzere birçok

merkezde benzerleri bulunmaktad~ r. Bu malzemeler Geçi~~ Ça~~' n~ n tipik

kadehleri aras~nda yer almaktad~r.

22 _{Bo~azköy ve Kültepe'deld benzer malzemeler için bkz. W. Orthmann, Frühe Keramik} von Bo~azköy aus den Ausgrabung an Nordwesthang von Buyükkale, Berlin, 1963, Lev. 1, no: 6-9; 47, dipnot 10; F. Fischer, Die Hethetische Keramik von Bo~azköy, Berlin, 1963, Lev. 7, no: 88-95; ayr~ca 30, 113, Lev. 7 no: 97-104; Lev. 10, no: 125-127.

23 Allum vd. 1988, 24, Lev. Pl. I/1-6; Lev. Pl. XL1V/1-4, 10; Lev. Pl. XCl/150-151 a (Geçi~~ Ça~~).

24 J. Garstang, Prehistoric Mersin, Yümük Tepe in Southern Turkey, Oxford, 1953, 227 vd., Fig. 146/5-6 (Yümüktepe XI b; M. Ö. II. bin y~l ba~lar~ ). Bunlardan özellikle 6'ya çok benzemektedirler.

25 R. O. Ar~ k, "Anadolunun En Garp Eti ~stasyonu Karao~lan Höyü~ü", Belleten, 111/9 (1939), 27-60, Levha XL-LVIII, LIV.

26 H. H. von der Osten, The Alishar Hüyük. Seasons of 1930-32. Parti, Chicago, 1937, res. 237-c 303; Lev. VIII b 379 b.

27 Beycesultan'da bulunan ve biraz farkl~~ bir örnek için bkz. Lloyd-Mellaart 1962, 236, Fig. P. 64/4-5 (~TÇ 3 b; Level VI a).

28 Alacahöyük'te bulunan ve form özellikleri yan~ nda ölçüleri bak~m~ ndan da hemen hemen bizim kadehlerimize benzeyen baz~~ örnekler için bkz. R. O. Ar~ k, Türk Tarih Kurumu Taraf~ndan Yap~lan Alaca Höyük Hafriyat~~ 1935'deld Çah~malara ve Ke~iflere Ait ~lk Rapor, Ankara, 1937, Al. 170; LXX1/ Al. 172. Alacahöyük'te bulunan ikinci örne~in ölçüleri ~öyledir: h: 0.055 mm., a~~z R: 0.07 mm., dip R: 0.030 mm. Al. 171; CXIX/ Al. 171'in ölçüleri ise ~öyledir: h: 0.060 mm., a~~z R: 0.080 mm., dip R: 0.030 mm., kal~ nl~ k: 0.004 mm. Bu ölçüler, bizim kadehlerimizin olçüleriyle hemen hemen benzerdir. Ayr~ca bkz. H. Z. Ko~ay, Türk Tarih Kurumu Taraf~ndan Yap~lan Alaca Höyük Hafriyau. 1936'dald Çal~~malara ve Ke~iflere ait ilk Rapor, Ankara, 1938, Lev. 23, 141.

20 Karaman kesiminde yapt~~~ m~z arazi çal~~malar~~ s~ras~ nda u~rad~~~m~z Konya-Karahöyük'te de bizdeki kadehlerle hemen hemen ayn~~ tipte kadeh parçalanna rastlad~ k.

3° H. Z. Kasay, "Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekaletince Yapt~r~lan Ahlatl~bel Hafriyau", Türk Tarih, Arkeologya ve Etno~rafya Dergisi, II (1934), 3-100, 27.

TUNÇ ÇA~~ ÇANAK-ÇÖMLE~~~ 523

TABLO

Astar Rengi Katk~~ Pi~me Yap~m Aç~c~~

Iç 1>~~ Kurn Tagçik Kireç Mika ~ ç DI~~ 2.53.73 A

K.rengi

A li, rengi

~nce X X - Orta El (?) - Silik 353 A A Kahverengi ~nce X X Orta Çark - Silik

K.rengi K.rengi 2.52.73 A. K.rengi A. K.rengi A &rengi ~nce X X t~k - Orta El S - Silik 19.36.7 A. A. A. ~nce X X X ~yi Çark Silik 4 _{K.rengi K.rengi K.rengi}

20.9.75 A. Kahverengi ~nce X X X ~yi Çark - K.rengi

352 A A A ~nce X X ~yi Çark - (1871) K. rengi K.rengi K.rengi

347

A.

(A. K.rengi= Aç~ k Kahverengi; Kireç= Kireç Ta~ç~k Katk~; Env. No= Envanter Numaras~)

Bütün kaplarda hamur rengi ve astar olarak aç~k kahverenginin

yo~un-lu~u dikkat çekicidir. Ayr~ca ta~ç~k katk~~ da yo~undur. Bunun yan~nda,

kap-lar~n hepsinin ince kumlu ve kireç katk~l~~ oldu~u görülür. Bunkap-lar~n bir

k~s-m~ nda ~nika görülmektedir. ~yi-Orta pi~meye rastlan~r. Çark yap~k~s-m~~

a~~rl~k-tad~ n Açk~~ ise ya hiç yoktur ya da k~smen silik açk~ya rastlanmaka~~rl~k-tad~ r

(TABLO).

Üzerinde çal~~ t~~~m~z kaplar~n Anadolu'daki birçok önemli yerle~mede

~TÇ 3 ve OTÇ'a tarihlenen benzerleri vard~ r. Biz, bütün bu

de~erlendirme-lerin ~~~~~~ alt~nda, bu kaplar~n

Geçi~~ Ça~~~

'na tarihlenmesi gerekti~ini

dü-~ünmekteyiz*.

Bu malzemelerin anolojisinde görü~lerine ba~vurdu~um hocalar~ m Prof. Dr. Mehmet ÖZSAIT, Prof. Dr. Turan EFE ve Doç. Dr. Hasan BAHAR'a ve baz~~ teknik konularda yard~mlar~n~~ gördü~üm meslekda~~m Ar~. Gör. Zekeriya ~~M~~R'e te~ekkür ederim.

524

_{ÖZDEMIR KOÇAK}

KATALOG

LEVHA. I

Envanter No

Yeri

Buluntu Yen

Yükseklik

D~~~ A~~z Çap~~

~ç A~~z Çap~~

Omuz Çap~~

Dip Çap~~

2.53.73.

Sinop Müzesi.

Sinop-H~d~rl~~ Köyü.

8,2 cm.

15, 2 cm.

13,5 cm.

17,3 cm.

7 cm.

Aç~k kahverengi hamurlu; d~~~~ kendinden astarl~; orta pi~mi~; ince

kumlu, kireç ve ta~ç~k katk~l~; el yap~m~; d~~~~ silik adul~.

LEVHA II

Envanter No

Yeri

Buluntu Yeri

Yükseklik

D~~~ A~~z Çap~~

~ç A~~z Çap~~

Omuz Çap~~

Dip Çap~~

2.52.73.

Sinop Müzesi.

Sinop-H~d~rl~~ Köyü.

12-13 cm. aras~nda düzensiz.

21,5 cm.

20-21 cm. aras~nda düzensiz.

26,7 cm.

7,5 cm.

Aç~k kahverengi hamurlu; kendinden astarl~; orta pi~mi~- pi~meden

do-lay~~ d~~ta hafif yanma var; ince kumlu, kireç ve ta~ç~k katk~l~; el yap~m~~ ve

dü-zensiz bir i~çili~i var; d~~~~ silik açk~l~.

TUNÇ ÇA~~ ÇANAK-ÇÖMLE~~~ 525

LEVHA m

L

Envanter No

19.36.74.

Yeri

Sinop Müzesi.

Yükseklik

4,6 cm.

A~~z Çap~~

13,4 cm.

Omuz Çap~~

13,6 cm.

Aç~k kahverengi hamurlu; kendinden astarl~; ince kumlu, mika, kireç ve

ta~ç~k katk~l~; iyi pi~mi~; çark yap~m~; d~~~~ çok silik açk~l~.

2.

Envanter No

20.9.75.

Yeri

Sinop Müzesi.

Yükseklik

4,7 cm.

A~~z Çap~~

12,6 cm.

Aç~k kahverengi hamurlu; d~~~~ kahverengi astarl~; ince kumlu, mika,

ki-reç ve ta~ç~k katk~l~; iyi pi~mi~; çark yap~m~.

LEVHA IV

L

Envanter No

347 (1866).

Yeri

Kastamonu Müzesi.

Buluntu Yeri

Samsun.

Yükseklik

7,5 cm.

A~~z Çap~~

10 cm.

Dip Çap~~

4 cm.

Aç~k kahverengi hamurlu; kendinden astarl~; ince kumlu, kireç ve ta~ç~k

katk~l~; iyi pi~mi~; çark yap~m~; düz dipli.

526 ÖZDEM~R KOÇAK

Envanter No

352 (1871).

Yeri

Kastamonu Müzesi.

Buluntu Yeri

Samsun.

Yükseklik

6 cm.

A~~z Çap~~

7,5 cm.

Dip Çap~~

1,5 cm.

Aç~k kahverengi hamurlu; kendinden astarl~; ince kumlu, kireç ve ta~ç~k

katk~l~; iyi pi~mi~; çark yap~ m~.

Çizimi

Envanter No: 2.53.73.

Envanter No

353.

Yeri

Kastamonu Müzesi.

Buluntu Yeri

Samsun.

Yükseklik

8 cm.

A~~z Çap~~

18 cm.

Omuz Çap~~

19,3 cm.

Aç~k kahverengi hamurlu; içi kendinden, d~~~~ kahverengi astarl~; d~~~~ çok silik

açk~l~; ince kumlu, mika ve kireç katk~l~; orta pi~mi~; belirgin çark yap~m~.

Çizim 2

Envanter No: 2.52.73.

Çizim 3

Envanter No: 19.36.74.

Envanter No: 20.9.75.

Envanter No: 352 (1871).

B~BL~YOGRAFYA*

ALKIM, U.B.- H. ALKIM- Ö. BILGI

1988:

_{~kiztepe 1, Birinci ve ~kinci Dönem Kaz~lan- The First and Second}

Seasons' Excavations (1974-1975),

Ankara.

BLEGEN, C.W.-J.L. CASKEY- M. RAWSON

1951:

Troy. The Third, Fourth, and Fifth Setdements. Volume ~~, Part 2.

Plates,

London.

BURNEY, C. A..

1956: "Northern Anatolia Before Classical Times",

Anatolian Studies,

VI,

179-203.

GOLDMAN, H.

1956:

Excavations at Gözlü Kule, Ta~-sus. Volume ~~. Plates. From the

Neolithic Through the Bronze Age,

New Jersey.

KO~AY, H.Z.- M. AKOK

1973:

Türk Tarih Kurumu Taraf~ndan Yap~lan Alaca Höyük Kaz~s~~

1963-1967 Çal~~malar~~ ve Ke~iflere ait ~lk Rapor,

Ankara.

LLOYD, S.- J. MELLAART

1962:

Beycesultan I, The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels,

London.

1965:

Beycesultan ~~, Middle Bronze Age Architecture and Pottery,

London

MELLAART, J.- A. MURRAY

1995:

Beycesultan, Volume il~, Part ~~, Late Bronze Age and Phrygian

Pottely and Middle and Late Bronze Age Small Objects,

Ankara.

* Bibliyografya seçme eserlerden olu~maktad~r. Di~er kaynaklar dipnotlarda verilmi~tir. Ayr~ca burada, anoloji yapt~~~m~z ba~l~ca merkezlere ait birkaç kaynakla yetinilmi~tir.

Çizim 1

Özdemir Koçak

O 5 cm.

Özdemir Koçak

Özdemir Koçak

Çizim 3

a

b

LEVHA IV

Özdemir Koçak