قانون الاوقاف الاسلامية التي اسست بقياد الادارة الكويتية للاوقاف ومعهد البحوث وتدريب ااسلامية

3URI'U0RKDPHG5$0$'$1

 ΙΩΣΗϣϟ΍  ϡγΎΑ  ΔϳέϭϬϣΟϟ΍  έλϣ  ΔϳΑέόϟ΍  ΩϣΣϣ  ϥΎοϣέ  ϡγΑ  ௌ  ϥϣΣέϟ΍  ϡϳΣέϟ΍  ΩϣΣϟ΍  Ϳ  Γϼλϟ΍ϭ  ϡϼγϟ΍ϭ  ϰϠϋ  ϝϭγέ  ௌ   ϲϓ  Δϳ΍ΩΑϟ΍  ηϧ έϛ  ΓϭΧϻ΍  ϲϓ  ΔϳέϳΩϣϟ΍  ΔϣΎόϟ΍  ϸϟ ϑΎϗϭ  ϲϓ  ΎϳϛέΗ  ϡϬΗϭϋΩϟ  Δϣϳέϛϟ΍  ϡϳυϧΗϟϭ  ΍Ϋϫ  ˯ΎϘϠϟ΍  ϓΎΣϟ΍ ϝ  ϭΟέϧϭ  ϥ΍  ϡϫΎγϧ  έΩϘΑ  ϥϣ  ΕΎϣϭϠόϣϟ΍  ϥϋ  Ϙϟ΍ ϥϭϧΎ  ΩϳΩΟϟ΍  ϭΟέ΍ϭ  ϥ΍  ϊϣγϧ  ΕΎϬΟϭ  έυϧϟ΍  ϲϓ  ΍Ϋϫ  ωϭέηϣϟ΍   Ύϧ΍  Εϧϛ  έυΣϣ  ΙϼΛ  έυΎΣϣ  ΍ΫϬϟ  ϥϭϧΎϘϟ΍  ϡϗέ Ϯ  ΕΎγΎϳγϟ΍  ϲΗϟ΍  ϡίΗϠϳ  ΎϬΑ  ϕϳέϔϟ΍  Ωϧϋ  Ω΍Ωϋ΍  ϥϭϧΎϘϟ΍  έϭΣϣϟ΍  ΙϟΎΛϟ΍  ΎϳΎοϘϟ΍  γϳ΋έϟ΍ Δϳ  ϭ΍  ΎϳΎοϘϟ΍  ΔΛΩΣΗγϣϟ΍  ϲϓ  ωϭέηϣ  ϥϭϧΎϘϟ΍  ϥϭϧΎϘϟ΍ϭ  ϝϭΎϧΗϳ ΍  έϳΛϛϟ  ϥϣ  ΎϳΎοϘϟ΍  ϠόΗϣϟ΍ ΔϘ  ϑϗϭϟΎΑ  ϥϛϟ  έϳηϳ  ΎοϘϟ Ύϳ  ΃έϣϟ΍ Γ  ϥ΍  ΎϬϳϓ  έΩϗ  ϥϣ  ΏϳΫϛΗϟ΍  έϭΗϛΩϟ΍  ϲηΎϳϋ  ϝϭΎϧΗ  ˯ίΟϟ΍  ϝϭϻ΍  ϥϣ  ˯ίΟϟ΍  ϲϧΎΛϟ΍  ϕϠόΗϣϟ΍  ΕΎγΎϳγϟΎΑ  ϲϟ΍  ϡίΗϟ΍  ΎϬΑ  ϳέϔϟ΍ ϕ  Ωϧϋ  Ω΍Ωϋ΍  ωϭέηϣ  ϥϭϧΎϘϟ΍  ΍ϭ ϟ ΔΣ΋ϼ  ΔϳΫϳϔϧΗϟ΍  ΓέϛΫϣϟ΍ϭ  ΔϳέϳγϔΗϟ΍  ΔγΎϳγϟ΍  ϰϟϭϻ΍  ϭ΍  ΃ΩΑϣϟ΍  ϝϭϻ΍  ϲΗϟ΍  ϡίΗϠϳ Α ΎϬ ΍ έϔϟ ϕϳ  ϭϫ  ωΎϳλϧϻ΍  ϝϣΎϛϟ΍  ϸϟ ϡΎϛΣ  Δϳϋέηϟ΍  ΓΩέ΍ϭϟ΍  ϲϓ  ϪϘϔϟ΍  ϲϣϼγϻ΍  ϊϣ  ϡΩϋ  ϡ΍ίΗϟϻ΍  ΏϫΫϣΑ  ϥϳόϣ  ΫΧϻ΍  ϥϣ  Ν΍ίϣϟ΍  ϭ  ϥϣ  Ε΍ΩΎϬΗΟϻ΍  ΔϳϬϘϔϟ΍  Ύϣ  ϡ΋ϼϳ  ΏγΎϧϳ  ϝ΍ϭΣ΍  ΩϼΑϟ΍  ΩΑϻ΍ϭ  ϝ΍ϭΣ΍  έϭρΗϟ΍  Δοϳέόϟ΍  ϲϟΎΗϟΎΑϭ  ϝϛϓ  ϡΎϛΣϻ΍  ΍ϭϟ΍ ΓΩέ  ϭϧΎϘϟΎΑ ϥ  ΕϣίΗϟ΍  ϷΎΑ ϡΎϛΣ  Δϳϋέηϟ΍  ϥϭΩ  ϻ΍ ϡ΍ίΗϟ  ΏϫΫϣΑ  ϥϳόϣ  ΔγΎϳγϟ΍  ΔϳϧΎΛϟ΍  ϲΗϟ΍  ϡίΗϠϳ  ΎϬΑ  ϕϳέϔϟ΍  ϲϫ  ΫΧϻ΍  έΩϘΑ  ϳΑϛ έ  ϥϣ ΍ Δϧϭέϣϟ  ϲϛϟ  ϥϭϛϳ  ϥϭϧΎϘϟ΍  ϡ΋ϼϣ  Ϸ ϝ΍ϭΣ  ΩϼΑϟ΍  Δϳϣϼγϻ΍  ϊϣ  ϑϼΗΧ΍  ϑϭέυ  ΔϳΩΎλΗϗϻ΍  ΔϳϋΎϣΗΟϻ΍ϭ  ϑϭέυϟ΍ϭ  ΔϳϧΎϛγϟ΍  Ϗϭ έϳ  ϙϟΫ  ϥϣ  έϭϣϻ΍   Δϧϭέϣϟ΍  ΫΧΗΗ  ϭ  ΎϧΣ΍  Ύϧϣο  ϥϭϧΎϘϟ΍  Ωϋ΍ϭϘϟ΍  ΋έϟ΍ Δϳγϳ  ϡΎϛΣϻ΍ϭ  ΔϳϠϛϟ΍  ΎϧϛέΗϭ  ΔΣ΋ϼϟ  ΔϳΫϳϔϧΗϟ΍  ϡΎϛΣϻ΍ϭ  ΔϳϠϳλϔΗϟ΍  ϵ ϥ  ϥϭϧΎϘϟ΍  Ϫϟ  Ε΍˯΍έΟ΍  Ω΍Ωϋ΍  ϥϭϧΎϘϟ΍  Ε΍˯΍έΟ΍ϭ  ϩέϳϭρΗ  ϩέϳΑόΗϭ  ϡΛ ΍ Ε΍˯΍έΟ  ΓΩϘόϣ  ϥϻ  ϲϓ  ϡυόϣ  ϝϭΩϟ΍  ΏϠρΗϳ  νέόϟ΍  ϰϠϋ  αϠΟϣϟ΍  ϟ΍ ϲΑΎϳϧ  αϛόΑ ΍ ϼϟ ΔΣ΋  ΔϳΫϳϔϧΗϟ΍  ϥϭϛΗΑ  Γέϭλ  έ΍Ωλϻ΍  ΏγΣ  έϭΗγΩ  ϝϛ  ΔϟϭΩ  Ύϣ΍ ϟ έϳίϭϠ  Ύϣ΍  αϳ΋έϠϟ  ˯΍έίϭϟ΍  ϭ΍  Οϣ αϠ  ˯΍έίϭϟ΍  ϰλϗ΍  ˯ϲη  Ύϣ  έΩλϳ  ΎϬΑ  ϡϭγέϣ  αϳ΋έϟ΍  ΔϟϭΩϟ΍  ϲϟΎΗϟΎΑϭ  νέόΗϟ  ϰϠϋ  αϠΟϣϟ΍  ϲΑΎϳϧϟ΍  Ίϳηϟ΍  έΧϻ΍  ϥ΍ ϳ ϲϧό  ϰϟ΍  ΩΣ  Ύϣ   ΎϧΫΧ  ΕΎΣϠρλϣϟΎΑ  ΔϳϧϭϧΎϘϟ΍  ΕΎΣϠρλϣϟ΍ϭ  Δϳϋέηϟ΍  ΔΛϳΩΣϟ΍  ΔϧϭΩΗϣϟ΍  ϲϓ  Εϗϭϟ΍  ϲϟΎΣϟ΍  ϡϟ  ΫΧ΄ϧ  νόΑΑ  ϟ΍ ΕΎΣϠρλϣ  ΫΧϻ΍  ΎϬΑ  ϪϘϔϟ΍  ϡϳΩϘϟ΍  ϥϻ  ϩΫϫ  ΕΎΣϠρλϣϟ΍  ΕΣΑλ΍  ϰϟ΍  ΩΣ  Ύϣ  ΓέϭΟ΄ϣ  ϝϭλϭϟ΍ϭ  ϰϟ΍  ΔϘϳϘΣ  ϲϧόϳ  ϩΎϧόϣ  ΫΧ΄ϳ  ϗϭ Ε  ϝϳϭρ   ΔγΎϳγϟ΍  ΔΛϟΎΛϟ΍  ϥ΍  ϲϓ  νόΑ  ϝϭΩϟ΍  ΃έρΑ  ϥ΍  ϥϭϛϳ  Ωϋ΍ϭϘϟ΍  ϡΎϛΣϻ΍ϭ  ΔλΎΧϟ΍  ϑϗϭϟΎΑ  ϥϣο  έΎρϻ΍  ϡΎόϟ΍  ΎϘϠϟ ϥϭϧ  ϲϧΩϣϟ΍  ϰϠϋ  έΎΑΗϋ΍  ϥ΍  ϥϭϧΎϘϟ΍  ϲϧΩϣϟ΍  ϝΛϣϳ  Ωϋ΍ϭϘϟ΍  Ηϟ ϡοϧ  ΔϛέΣ  ΕϼϣΎόϣϟ΍  ΔϳϧΩϣϟ΍  ΕΎϓέλΗϟ΍ϭ  ΔϳΩ΍έϻ΍  ˱˯΍ϭγ  ΕϧΎϛ  ΕΎϓέλΗ  ΔϳΩ΍έϻ΍  ϲΗϟ΍  ϲϫ  Γέϭλ  έΑόΗ  ϭ΍  ΓέϭλΑ  ϝϣϋ  ϱΩ΍έ΍  Ωέϔϧϣ  ϝΛϣ  ΔΑϬϟ΍  Δϳλϭϟ΍ϭ  ΔϓϼΧϟ΍ϭ  ϲϓϭ  νόΑ  ϝϭΩϟ΍  έρ ΃ ρ΍έϓ΍  ϑϗϭϟ΍  ϥϭϧΎϘΑ  ιΎΧ  ϥϻ  ϑϗϭϟ΍  έΩλϣ  ϡΎϛΣϻ΍  Δϳϋέηϟ΍  ΎϬΑϭ  ϡΗϳϭ  ιϧ  Ύϣ΋΍Ω  ϥϳϧ΍ϭϘϟ΍  Ϸ ϑΎϗϭ  ϰϠϋ  ϥ΍  ϡΗϳ  έϟ΍ ωϭΟ  ϸϟ ϡΎϛΣ  Δϳϋέηϟ΍  ϲϓ  ΔϟΎΣ  ϡΩϋ  ΩϭΟϭ  ιϧ  ϕϳέϔϟ΍  ϡυϧ΍  ϰϟ΍  έϟ΍ ϱ΃  ϲϧΎΛϟ΍  ϭϫϭ  ϱ΃έϟ΍  ϱΫϟ΍  ΫΧ΄ϳ Α Δο΍έϔ  ϑϗϭϟ΍  ϥϭϧΎϘΑ  έλϣΔϟϭΩαϠΟϣϥϳΩϋΎϘΗϣϟ΍έΎηΗγϣ ±  Εϳϭϛϟ΍ΔόϣΎΟ 

ιΎΧ  ϲϓϭ  Ε΍Ϋ  Εϗϭϟ΍  ϲϟ΍  ϊϠρϳ  ϰϠϋ  ΏΗϛϟ΍  ϪϘϔϟ΍  ΔϣϳΩϘϟ΍  ΔλΎΧϟ΍  ϑϗϭϟΎΑ  ΩΟϳ  ϥ΄Α  ΏΗϛ  ϪϘϔϟ΍  Η εϗΎϧ Α ΄ έϭϣ  ΔϣΎϋ  ϝΛϣ  έΎΟ΍  ϑϗϭϟ΍  ϲϓ  ϡυόϣ  ϝϭΩ  ϡϟΎόϟ΍ ϳ ΩΟϭ  ϥϳϧ΍ϭϗ  ΔλΎΧ  ϹΎΑ έΎΟϳ  ϻϭ  Ωέϔϧϳ  ϑϗϭϟ΍  ϡΎϛΣ΍  ΔλΎΧ  Ύϣϳϓ  ϕϠόΗϳ  ϹΎΑ έΎΟϳ  ϥΎϳϋϻ΍  Δϓϭϗϭϣϟ΍  ϝοϓ  Ύϣ  ϡΗϳ  ωϭΟέϟ΍  ϰϟ΍  ϡΎϛΣϻ΍  ΔϣΎόϟ΍  ΍ΫϬΑ  ιϭλΧϟ΍  ΏϧΎΟΑ  έΩλϣϟ΍  ϲϣγέϟ΍  ϲγΎγϻ΍ϭ  ϥϭϧΎϘϠϟ  ϟ΍ Ωϋ΍ϭϘ  Δϳϋέηϟ΍  ϥϛϟ  ϕϳέϔϟ΍  ϯ΃έ  ϥ΃  ϙΎϧϫ  ϡΧί  ϥϣ  ΕΎϣυϧϣϟ΍  ϲϟ΍  ϰϠϋ  ϰϟϭΗγϣ  ϡϟΎόϟ΍  ϥΣϧ  ΎϫΎϧϟϭΎϧΗ  ϲϓ  ΍Ϋϫ  έϣΗ΅ϣϟ΍ Η ϝϣό  ϲϓ  ϝΎΟϣ  ϪΑΎηϣϟ  ϝΛΎϣϣϭ  ϝΎΟϣϟ  ϑϗϭϟ΍  ϭ  ϥ΃  ΎϬϳΩϟ  ΔϠλΣϣ  Ε΍έΑΧ  ϰϟ΍  ϻ  ΩΑ  ϥϣ  ΓΩΎϔΗγϻ΍  ΎϬϧϣ  Ε΍ΫϟΎΑϭ  Ύϣϳϓ  ϕϠόΗϳ  Γέ΍ΩΎΑ  ϝ΍ϭϣϻ΍  ϑϗϭϟ΍  ϭ  ΎϫέΎϣΛΗγ΍  Ύϣϳϓϭ  ϕϠόΗϳ  ΔΑΎϗέϟΎΑ  ΔϳϓΎϔηϟ΍ϭ  Ύϣϳϓϭ  ϕϠόΗϳ  ΎϬΗϗϼόΑ  ΔϳόϣΗΟϣϟ΍  ϧΩϔΗγ΍ Ύ ϥϣ  ΍Ϋϫ  ΕΎϣυϧϣϟ΍  ϭ  Α ΕΎγ΍έΩϟΎ  ϲΗϟ΍  ΕϟϭΎϧΗ  ϩΫϫ  ΕΎϣυϧϣϟ΍  ϕϳΑρΗΑϭ  ϑϗϭϟ΍  ϲϓ  ΩϼΑϟ΍  Δϳϣϼγϻ΍  ϻΎϣ  Ύϣϭ  ϪϳϠϋ  ϲϫ  Ε΍έϐλϟ΍  ϭ  ϣϟ΍ Εϼϛη  ϲϫ  ϝϣ΍ϭόϟ΍  ΔϳΑΎΟϳϻ΍  ϪϠόΟ  ΢Οϧϳ  ϲϓ  νόΑ  ΩϼΑϟ΍  ϭ  ϝϣ΍ϭόϟ΍  ΔϳΑϠγϟ΍  ϲΗϟ΍  ΕΩ΍  ϰϟ΍  ϥ΍  νόΑ  ΕΎόϣΗΟϣϟ΍  ΫΧ΄Η  ϣ ϑϗϭ  ϲΑϠγ  Ϫϧϣ   Ε΍ΫϟΎΑϭ  ΔΑγϧϟΎΑ  ϑϗϭϠϟ  ϲϟϻ΍  ϰΗΣ  ΎϧΩόϘΗ  ϰϠϋ  ϱΫϟ΍  ϪϟΎϗ  έϭΗϛΩϟ΍  ϲηΎϳϋ  Ύϣϟ  νέϓ  ϥϭϧΎϗ  ωϭέηϣϟ΍  ϡΩϗ  Δϧγ  ΔΗγ  ϥϭΛϼΛϭ  εϘϧϭ  ϲϓ  αϠΟϣ  Ώ΍ϭϧϟ΍  αϠΟϣϭ  Υϭϳηϟ΍  ΓΩϣϟ  έηϋ  Ε΍ϭϧγ  ϥΎϛ  ΔϠϛηϣϟ΍  ΔϳγΎγϻ΍  ΔΑΎλϣϟ΍  ϲϫ  ϰϠϋ  ϑϗϭϟ΍  ϟϻ΍ ϲ  ϭ΍  ϑϗϭϟ΍  ϱέίϟ΍  ϰϠϋ  έΎΑΗϋ΍  ϥ΍  ϙΎϧϫ  ϱ΃έ  ϡΎϋ  ϥΎϛ  Ωο  ΍Ϋϫ  ωϭϧϟ΍  ϥϣ   ϑϗϭϟ΍  ϸϟ ΏΎΑγ  ϲΗϟ΍  ΎϫΎϧόϣγ  ϲϓ  ΡΎΑλ  ϳϟ΍ ϡϭ  ϲϓ  ΄Αϧϟ΍  ϥ΍  ϥΎϛ  ϑϗϭϟ΍  ϝϐΗγϳ  ϡέΣΗϟ  ΙΎϧϻ΍  ϥϣ  Ι΍έϳϣϟ΍  ϼοϓ  ϥϋ  ϥ΍  νόΑ  έΎοϧ  ϑΎϗϭϻ΍  ΎϫϭϠϐΗγ΍  ϲϓ  ϥΎϣέΣ  νόΑ  ΔΛέϭϟ΍  νόΑϭ  ϥϳϘΣΗγϣϟ΍  ϥϣ  ϩΫϫ  ϝ΍ϭϣϻ΍  ΔλΎΧϟ΍  ΍Ϋϫϭ  ˯ίΟ  ϕϠόΗϣ  ΕΎγΎϳγΑ  ϑϗϭϟ΍  ϲϓ  ΕΎγΎϳγ  Ω΍Ωϋ΍  ΍Ϋϫ  ηϣϟ΍ ωϭέ  ΎϣΩϧϋ  ϝϭϘϧ  ϡϫ΍  Ε΍έϭρΗϟ΍  ϥ΍  ϲϓ  ΎϳΣϟ΍ Γ  ΏΗΎϛ  ˯Ύϳη΍  ΓέϳΛϛ  ΏΟϳ  ϥ΍  ίϛέϧ  ϰϠϋ  ˯Ύϳη΍  έΛϛϻ΍  Δϳϣϫ΍  ϲϓ  ϳέόΗ ϑ  ϑϗϭϟ΍  Ϫϋ΍ϭϧ΍ϭ  ϑϳέόΗ  ϑϗϭϟ΍  ϲϓ  ΎϳΎοϗ  Δϳέϛϓ  ϑϠΗΧϣ  ΎϬϳϠϋ  ϥϳΑ  ˯ΎϬϘϔϟ΍  Ύϧ΍  ϥϟ  ϝϭΎϧΗ΍  ϲϓ  ΍Ϋϫ  ωϭοϭϣϟ΍  ϥϛϟϭ  ϭϫ  ϱΫϟ΍  ίϳϣϳ  ϑϗϭϟ΍  Ύϣϋ  ϩ΍Ωϋ  ϥϣ  ω΍ϭϧ΍  ΕΎϓέλΗϟ΍  ΔϳϧϭϧΎϘϟ΍  ϲΗϟ΍  ϥϭϛϳ  ϑΩϬϟ΍  ΎϬϧϣ  ϝΎϣϋϻ΍  ΎϬϣγ΍  ϻ΍ ϝΎϣϋ  έΑΗϟ΍ Δϳϋ  ϭϫ  ϥ΍  ΍Ϋϫ  ϟ΍ ϑϗϭ  αΑΣΗ  Ώϳόϟ΍  ϡΗϳϭ  ϕΎϔϧϻ΍  Ϸ ˯ΎϳέΑ  Ώϳόϟ΍  ΍Ϋϫ  ϭϫ  έΎϳόϣϟ΍  ϲγΎγϻ΍  ϱΫϟ΍  ίϳϣϳ  ϑϗϭϟ΍  ϥϋ  ϩέϳϏ  ϥϋ  ΕΎϳόϣΟϟ΍  ΔϳέϳΧϟ΍  ϥϋ  Δϳλϭϟ΍  ϼΛϣ  ϭϫ  ϝϣϋ  ϱΩΩόΗ  ΩλϘϟ΍  ΎϬϧϣ  Ωλϗ  ϥΎγϧ΍  ϭ΍  Ύϣ  ϪΑΎη  ϱΫϟ΍  ίϳϣϳ  ϑϗϭϟ΍  Δϳλϭϟ΍  ϥϛϣϣ  ϕϔϧΗ  ϝϛ  ϝ΍ϭϣ΍  Δϳλϭϟ΍  ϭ΍  ϻ  ΩΑ  ϥϣ  ϕΎϔϧ΍  ϝϛ  ϝ΍ϭϣ΍  Δϳλϭϟ΍  ϥϛϟ  ϑϗϭϟ΍  Ύϧ΍  υϔΗΣ΍  ΏϳόϟΎΑ  ϥϛϟ  ϕϔϧ΍  ϥϣ  ˯Ύϳέ  ϑϗϭϟ΍  Ϋϫ  ϭ΍  Ύϣ  ϝΛΎϣϳ  ϟ΍ ˯ΎϬϘϔ  ϥϭϣγϘϳ  ϑϗϭϟ΍  ϰϟ΍  ΙϼΛ  ϑϗϭϟ΍  ϲϟϻ΍  ϭ  ϑϗϭϟ΍  ϱέϳΧϟ΍  ϑϗϭϟ΍ϭ  ϙέΗηϣϟ΍  ΔΑγϧϟΎΑ  ϑϗϭϠϟ  ϱέϳΧϟ΍  ωϭέηϣ  ϥϭϧΎϗ  ϣϣ ίϳ  Ύϣ  ϥϳΑ  ϥϳϋϭϧ  ϥϣ  ϑϗϭϟ΍  ϱέϳΧϟ΍   ϑϗϭϟ΍  ϱέϳΧϟ΍  ϱΩΎόϟ΍  ϑϗϭ΍  ϰϠϋ  ˯΍έϘϔϟ΍  ϑϗϭ  ϰϠϋ  ϰϣΎΗϳϟ΍  ϭ΍  ϑϗϭ  ϰϠϋ  Ώϼρ  όϟ΍ ϡϠ  ϲϓϭ  ϑϗϭϟ΍  ϱέϳΧϟ΍  ϱΫϟ΍  ΏλΧϳ  Ϫϧϣ  Γέ΍Ω΍  ϭ΍  ΔϳΫϐΗ  ϕϓέϣ  ϡΎϋ  ΎϣΩϧϋ  ιλΧϧ  ϑϗϭ  ΔϬΑΟϟ  ϭ΍  ιλΧ΍  ϑϗϭ  ϔηΗγϣϟ ϰ  ϭ΍  ιλΧ΍  ϑϗϭ  ϡϳϠόΗϟ  ωϭϧ  ϥϳόϣ  ϼΛϣ  ϡϳϠόΗ  ϥϳΩϟ΍  ϭ΍  ϩέϳϏ  ϙΎϧϫ  ϕϓ΍έϣ  ΔϣΎϋ  ΔϟϭΩϟ΍  ΎϫέϳΩΗ  ΩΟϭϳϭ  ϥϳϧ΍ϭϗ  υϧΗ ϡ  ˯΍Ω΍  ϫ ϩΫ  ΕΎϣΩΧϟ΍  ΍Ϋ΍  Ύϧϛ  ϝϭϘϧ  ρέη  ϑϗ΍ϭϟ΍  ιϧϛ  ωέΎηϟ΍  ϰϧόϣΑ  Γέϭέο  ϡ΍ίΗϟϻ΍  ϪΑ  Γέϭέοϭ  ϩέϳγϔΗ  έγϔϳ  ιϧϟ΍  ϲϋέηϟ΍  ΩΑϻ  Ύοϳ΍  ϥ΍  υϓΎΣ΍  ϰϠϋ  ΔϠγϠγ  ϥϳϧ΍ϭϘϟ΍  ϲΗϟ΍  ϡυϧϳ  ΄Α ˯΍Ω  ΔϣΩΧϟ΍  ϭϫ  ϝ΍΅γϟ΍  ϼΛϣ  ϲϓ  νόΑ  Εϗϭϟ΍  ιλΧΗ  Εϗϭ  ϡϳϠόΗϟ  ϝΎϔρϻ΍  ϭ΍  ϡϳϠόΗϟ  ωϭϧ  ϥϳόϣ  ϥϣ  ϡϳϠόΗϟ΍  ϥϣϭ  ϥϣο  η ρϭέ  ϑϗϭϟ΍  ϡΩϋ  αϳέΩΗ  ΓΩΎϣ  Δϧϳόϣ  ϡΎυϧϟ΍  ϲϣϳϠόΗϟ΍  ϭ΍  Χ ϝϼ  ΓέΗϔϟ΍  ΔϳϣϳϠόΗϟ΍  ϻ  ˮΩΑ  αέΩϣ  ϰϘϳγϭϣϟ  ϼΛϣ  ϭ΍  αέΩϣ  ΓΩΎϣϟ΍  ΔϳϧΩΑϟ΍  ϭ΍  αέΩϣ  ΕΎϧΑϟ΍  ϝϫ  ΍Ϋϫ  ρέηϟ΍  ϊϣ  ΩϭΟϭ  ϥϳϧ΍ϭϘϟ΍  ΔϣΎόϟ΍  ϡυϧΗ  ΍Ϋϫ  ωϭϧϟ΍  ϥϣ  ϡϳϠόΗϟ΍  ϝϭΑϘϣ  ϭ΍  έϳϐϟ΍  ϝϭΑϘϣ  ϥϭϧΎϘϟ΍  ϡυϧ  ϩΫϫ  Δϟ΄γϣϟ΍  ΏγΣϭ  Ύϣ  ϝΎϗ ΍ ϑΎϗϭϻ  ϲΗϟ΍  ιλΧΗ  ΕΎϣΩΧϠϟ  ϭ΍  ϕϓ΍έϣϟ΍  ΔϣΎόϟ΍  ΩΑϻ  ϡ΍ίΗϟϻ΍  ϥϳϧ΍ϭϘϟΎΑ  ϱ΍ϭ  ρέη  ϑϗ΍ϭϠϟ  ϑϟΎΧϳ  ϥϭϧΎϘϟ΍  ϥΣϧϓ  έΑΗόϧ  ΍Ϋϫ  ρέηϟ΍  Ϫϧ΄ϛ  ϡϟ  ϥϛϳ  ΏΟϳϭ  ϡ΍ίΗϟϻ΍  Σ΄Α ϡΎϛ  ϥϭϧΎϘϟ΍  ΍Ϋϫϭ  ϡϳγϘΗ  ΩϳΩΟ  ϹΎΑ ΔϓΎο  ϰϟ΍  έϭϣ΍  ϯέΧ΍  ΓΩϭΟϭϣ  ΔΑγϧϟΎΑ  Ϸ ϥΎϛέ  ϑϗ΍ϭϟ΍  ϥϭϧΎϘϟ΍ ϳ ίϳϣ  Ύϣ  ϥϳΑ  ϡΎϛΣ΍  ϭϟ΍ ϑϗ  ρϭέηϭ  ϪΗΣλ  ρϭέηϭ  ϩΫΎϔϧ  ϥΎϛέ΍  ϑϗϭϟ΍  ΍Ϋ΍  ϰϠΧΗ  ϑϗϭ  ϥϣ  ϪϧΎϛέ΍  ϑϗϭϟ΍  αϳϟ  ΩϭΟϭϣϭ  ϥ΄ϛ  ϡϟ  ϛϳ ϥ  ΍Ϋ΍  ϰϠΧΗ  ρέη  ϥϣ  ρϭέη  ΔΣλ  ϑϗϭϟ΍  ΩϭΟϭϣ  Ϫϧϛϟ  ϝΑΎϗ  ϥϼρΑϠϟ  ΍Ϋ΍  ϑϗϭϟ΍  ΩϭΟϭϣ  ϰϓϭΗγ΍  ϪϧΎϛέ΍  ϰϓϭΗγ΍ϭ  ϭέη Ϫρ  ϥϛϟ  ϡϟ  ϳ ϰϓϭΗγ  Ϫρϭέη  ΫΎϔϧ  ϑϗϭϟ΍  ΩϭΟϭϣ  Ϫϧϛϟ  ϻ  ΙΩΣϳ  έΛ΍  ϝΛϣ  ϥϣ  ρϭέη  ΫΎϔϧϟ΍  ΓΩϭΟϭϣϟ΍  ϲϓ  ϥϭϧΎϘϟ΍  ϥ΍  ϥϠόϧ  ϋ ϥ  ϑϗϭϟ΍  ϥ΍  ϥϭϛϳ  ϑϗϭϟ΍  ϲϓ  ΓέΟΣ  ΔΑϭΗϛϣ  ΔϘΛϭϣϭ  ϥ΍ϭ  ϡΗϳ  έΎΑΧϻ΍  ϡϼόϟ΍  Ϫϧϋ  ϥ΍ϭ  ϡϟ  ϡΗϳ  ϡϼϋϻ΍  Ϫϧϋ  ϝϭϘϧ  ϥ΍  ϑϗϭϟ΍  Οϭϣ Ωϭ  ϻ  ΙΩΣϳ  ϻ  Ϋϔϧϳ  έΛϻ΍  ϲϧϭϧΎϘϟ΍  Ϫϟ  ϥϣ  ϥϣο  ϥϳϠΛϣ  ρϭέηϟ΍  ϥ΍  ϑϗϭϟ΍  ϲϠΑϘΗγϣϟ΍  έΛϛϻ΍  ϥϣ  ΙϠΛ  ΔϛέΗϟ΍  ϻ ϳ Ϋϔϧ  ϻ΍  ˮΔϘϓ΍ϭϣΑ  Ιέϭϟ΍  ˯ίΟϟ΍  ϱΫϟ΍  Ωϳίϳ  ϰϠϋ  ΙϠΛ  ΔϛέΗϟ΍  ϻ΍  ΩόΑ  ΔϘϓ΍ϭϣ  Ϫϧϛϟ  έϳϏ  ΫϓΎϧ  ϙϟΫϛϭ  ϲϓ  ρϭέη  ϑϗϭϟ΍  ϲϫϭ  ϳοϗ Δ  ϥϛϟ  ϑϗϭϟ΍  ϲϓ  έϳΛϛ  ϥϣ  ϝ΍ϭΣϻ΍  ϑϗϭ  ΩΑ΅ϣ  ϑϗϭ  Εϗ΅ϣ  έϣΗγΗ  Ε΍έΗϔϟ  Δϳϧϣί  ΔϠϳϭρ  νόΑϭ  ρϭέη  ϥϳϔϗ΍ϭϟ΍  ΩϘϔΗ  γ ΏΑ  ΎϫΩϭΟϭ  ϭϟ  ϑϗ΍ϭϟ΍  ϰϠϋ  Ωϳϗ  ΓΎϳΣϟ΍  ϥΎϛϟ  ϭϫ  ωέΎλ  έϳϐΗϟ  ρέη  ϑϗϭϟ΍  ϲϓ  ϥϭϧΎϘϟ΍  ΡΎΗ΍  Δλέϔϟ΍  ˯ΎοϘϠϟ  Ϫόϓέϟ  οϘϠϟ ˯Ύ  Ϸ ΏΎΑγ  Δϧϳόϣ  ϥ΍  ϲοΎϘϟ΍  έϳϐϳ  ρέη  ϑϗ΍ϭϟ΍  ΩΑϻ  ϥϣ  ϭΩλ  ϡϛΣ  ϲ΋Ύοϗ  ϥ΍ϭ  ϥϭϛϳ  ϙΎϧϫ  ΏΎΑγ΍  ΔϳΩΟ  ϡϛΣΗ  ϩΫϫ  ΩϭΩλϟ΍  ϥϣϭ Α ϥϳ  ΏΎΑγϻ΍  ϼΛϣ  Γέγ΍  ϑϗ΍ϭϟ΍  ϪΗϳγϔϧ  έϳϐΗΗ  ϝ΍ϭΣϻ΍  ΔϳϋΎϣΗΟϻ΍  ϝϭλ΍  ϭ΍  ωϭέϓ  ϑϗ΍ϭϟ΍  ϭ΍  ΏέΎϗ΍  ϥϣ  Ωϟ΍ ΔΟέ  ϟ΍ ΔόΑ΍έ  ΕέϳϐΗ  ϡϬϟ΍ϭΣ΍  ϲϋΎϣΗΟϻ΍  ϭΣΑλ΍ ΍ έΛϛ΍  ΔΟΎΣ  ϝ΍ϭϣϸϟ  Αϭ ΩϭΟϭ  ΏΎΑγ΍  ϯέΧ΍  ΓέϳΛϛ  ϲϓ  Ε΍˯΍έΟ΍  ˯Ύηϧ΍  ϑϗϭϟ΍  ϭ ΏΎΑγ΍  ϥΣϧ  ΎϧϟϭΎΣ  ϊγϭϧ  ΞΟΣ  ϑΎϗϭϻ΍  ϲϓϭ  αϔϧ  Εϗϭϟ΍  ΫΧ΄ϧ  ΔρΎγΑϟΎΑ  ΩΑϻ  ϥ΍  ϥϭϛΗ  ΔΑϭΗϛϣ  ΔϘΛϭϣϭ  ϥ΍ϭ  έρΧϳ  ΧΗ έρ  ˯Ύηϧ΄Α 

Prof. Dr. Mohamed RAMADAN ϑϗϭϟ΍  ϝϛ  ϥϣ  ΔϬΟϟ΍  Δϳϧόϣϟ΍  ϱ΍  ΔϬΟϟ΍  Δϳέ΍Ωϻ΍  ϷΎΑ ϑΎϗϭ  έρΧΗ  ϲϓ  ϡϳυϧΗ  ΩΣ΍  ˯ϼϣίϟ΍  ϲϓ  ΓϭΩϧϟ΍  ΔϘΑΎγϟ΍  ϝΎϗ  ϥ΍  ϑΎϗϭϻ΍  ϰϠϋ  ϯϭΗγϣ  ϥΎρϭϻ΍  ϰϠϋϭ  ϯϭΗγϣ  ϡϟΎόϟ΍  ϪϠϛ  ΓέΎΑϋ  ϥϋ  έίΟ  ΡέγϣΗϣ  ϻ  ΩΟϭϳ  ϻ΍  ϑΎϗϭ΍  Γέϳϐλ  ϰΗΣ  ΔργϭΗϣ  ΓέϳΑϛϭ  ϝϛ  ϑϗϭ  ϲϓ  ϡϟΎϋ  ιΎΧ  ϪΑ  ϊϣ  ϥ΍  ϊϳϣΟΗϟ΍  ϥϭϛϳΑ  Γϭϗ  ΓέϳΑϛ  ϥΣϧ  ωϭέηϣΑ  ϥϭϧΎϗ  ΎϧϠϣϋ  ϰϠϋ  ϡϳυϧΗ  ϯϭΗγϣ  ϝϛ  ΔϟϭΩ  ϭϫϭ  ϡϳυϧΗ  ϡϳϠϗ΍  ϝϭΩ  ΓέϳΑϛ  ϝΛϣ  ΎϳϛέΗ  ϭ  έλϣ  ϥ΍έϳ΍ϭ  ΔϳΩϭόγϟ΍ϭ  ϼΛϣ  ϲϓ  ϝϛ  ΔϘρϧϣ  ϭΗϳ ΩΟ΍  ϡϳυϧΗ  ϡϳϠϗ΍  ϑϗϭϟ΍  ϊϣΟϳ  ϩΫϫ  ϑΎϗϭϻ΍  ϕγϧϳϭ  ϡϬϧϳΑ  ΩΣϭϳϭ  ΕΎϣΩΧϟ΍  ϲϧΑϳϭ  ΎϬϟ  ϰϧΑ  ΔϳΗΣΗ  ϕϘΣΗ ΍ ϟ νέϐ  ϰϠϋ  ϯϭΗγϣϟ΍  ϲϧρϭϟ΍  ϥ΍  Ϫϳϓ  ΩΎΣΗϻ΍  ϸϟ ϑΎϗϭ  ϲϧρϭϟ΍  ϭϘϳ ϡ  αϔϧΑ  έϭΩϟ΍  ϭϋΩϧϭ  ˯΍έίϭ  ϑΎϗϭϻ΍  ϥ΅ηϟ΍ϭ  Δϳϣϼγϻ΍  ϰϠϋ  ϯϭΗγϣ  ϡϟΎόϟ΍  γϻ΍ ϲϣϼ  ϥϭϛϧϭ  ϡϳυϧΗ  ϰϠϋ  ϯϭΗγϣ  ϡϟΎόϟ΍  ϲϣϼγϻ΍  ΩΎΣΗϻ΍  ϡΎόϟ΍  Ϸ ϑΎϗϭ  ϥϳϣϠγϣϟ΍  ΍Ϋϫ  ϡϳυϧΗϟ΍  ϥϭϛϳ  ϲϓ  ϯϭΗγϣ  Ηϟ΍ ΕΎϣϳυϧ  Δϳϣϼγϻ΍  ΔϳϣϟΎόϟ΍  ˮ  ϝϣόϧ  ϲϓ  έίΟ  ΓέϭΑ΄ϣ  ΎϧΗϳϠϋΎϓ  ϲϓ  ΔϬΟ΍ϭϣ  Ιέ΍ϭϛϟ΍  ϭ  ϬΟ΍ϭϣ Δ  ΕΎΟΎϳΗΣϻ΍  ΔϣΎόϟ΍  ϥϳϣϠγϣϠϟ  ϥϭϛΗγ  ΓΩϭΩΣϣ  ΔϳΎϐϠϟ  ϝυϧγϭ  ϱέΟϧ  ϑϠΧ  ΕΎϣυϧϣϟ΍  ϯέΧϻ΍  Ύϣϳϓ  ϕϠόΗϳ  ΕΎΑΛ΄Α  ϑϗϭϟ΍  ϥ΍  ϑΎϗϭϻ΍  ϻ  ΊηϧΗ  ϩΫϫ  ϳγϭ ΔϠ  ΓΩΩΣϣ  Ϲ ΕΎΑΛ  ϥϭϛΗγ  ϕΛϭϣ  ΏϭΗϛϣϭ  ϥϛϟ  ϑΎϗϭϻ΍  ΔϘΑΎγϟ΍  ϰϠϋ  έ΍Ωλ΍  ϥϭϧΎϘϟ΍  ϲϫ  ΔϠϛηϣϟ΍  ΓΩϭΟϭϣϟ΍  ϲϓ  ϡ΍ίϟ΍  ϰϠϋ  ϛ ϝ  έυΎϧ  ϑϗϭϟ΍  ϰϠϋ  ϧ΍ Ϫ  ΏϫΫϳ  ϰϟ΍  ΔϬΟϟ΍  ΔλΗΧϣϟ΍  ΩΎΣΗϻ΍ϭ  ϡΎόϟ΍  ϻ΍ ϑΎϗϭ  ϭ΍  ΩΎΣΗϻ΍  ϲϣϳϠϗϻ΍  Ρϭέϳ  έρΧϳϭ  ΍Ϋ΍  ϥΎϛ  ϪϳΩϟ ϧ ˮΔΧγ  ϲϓ  ΔϬΟϟ΍  Δϳέ΍Ωϻ΍  ΩΎΣΗϻ΍ϭ  ϥ΍ϭ  ϡϟ  έυΣϳ  ΍έυϧ  ϝ΋ΎγϭϠϟ  ΔϳϧϭϧΎϘϟ΍  ΓΩϭΟϭϣϟ΍  ϲϓ  ΔϟϭΩϟ΍  ΩόΑ  ϥΫ΍  ΓΩΎϳγ  αϳ΋έϟ΍  γ ϑϭ  έϳη΍  ΔρϘϧϟ  ΓέϳΧ΍  ϣϠϟ Σ ΔυϓΎ  ϰϠϋ  ϑΎϗϭϻ΍  ϲϓ  ϥϳϧ΍ϭϘϟ΍ ΍ ΔϳέΎΟΗϟ  ϝϭϘϧ  ϻ  ίϭΟϳ  ΩΣ΍ϭ  ϼΛϣ  Ϫϟ  ωϭέηϣ  ϱΩέϓ  ϊοϳ  ϋ ϥ΍ϭϧ  ωϭέηϣϟ΍  ϩΫϫ  Δϛέη  ϥϻ  ϱΫϟ΍  ϝϣΎόΗϳ  Ϫόϣ  ϝϣΎόΗϳ  ϰϠϋ  αΎγ΍  Ϫϧ΍  Δϛέη  αϳϟ  ωϭέηϣ  ϱΩέϓ  ΍Ϋ΍ϭ  ΕϧΎϛ  Δϛέηϟ΍  ΍Ϋ Ε  ϭ΋γϣ Δϳϟ  ΓΩϭΩΣϣ  ϻ ϡί  ΏΗϛϳ  ϥ΍  ϩΫϫ  Δϛέηϟ΍  Ε΍Ϋ  Δϳϟϭ΋γϣ  ΓΩϭΩΣϣ  ϰΗΣ  ϻ  ΄ρΧϳ  ϱΫϟ΍  ϝϣΎόΗϳ  Ϫόϣ  ϥΣϧ  Ύϧϫ  ϧοέϓ Ύ ϰϠϋ  ϱ΍  Δ΋ηϧϣ  Δϣυϧϣϭ  έϳϏ  Δϳϔϗϭ  ϥ΍  ϻ  ϥϣοΗ  ΎϬϣγ΍  ϑϗϭ  ϥϭϛϳϓ  ϡγϻ΍  ρϘϓ  ϰϠϋ  ΕΎγγ΅ϣϟ΍  ϲΗϟ΍  ΊηϧΗ  ΎϘϓϭ  ϸϟ ϡΎϛΣ  ΔϳϧϭϧΎϘϟ΍  ϑϗϭϠϟ  ϲϫϭ  Δγγ΅ϣ  Δϳϔϗϭ  ϲϛϟ  ϻ  ϡγ΍ˮ  ϲϓ  έϳϏ  ν΍έϏ΍  ΔλΎΧϟ΍  ϡϬΑ  ϲϓ  ϰϠόϣ  ϥΎΟϠϟ  ϡΩΧΗγΗ  ϡγ΍  ϑϗϭ  ΎϬϧ΍ Η έϳϐ  ΎϬϣγ΍  ϝϼΧ  ΓέΗϓ  Δϧϳόϣ  ϙΎϧϫϭ  έϭϣ΍  Δϧϳόϣ  ΍ϭ Ύϧ  ϡϟ  ˯΍έϗ΍  Δϗέϭ  ΓΩΣ΍ϭ  ϥ΍  ϩέέϣϳ  ϡϬϧϳΑ  ΓΩΎϔΗγϼϟ  Ϫϧϣ   

VAKIFLAR YASASI

Prof. Dr. Mohamed RAMADAN

Mısır Devlet Meclisi Emekli Müşaviri - Kuveyt Üniversitesi – KUVEYT

Rahman ve Rahim Olan Allah’ın Adıyla Başlarım. Salât ve Selam Allah’ın Elçisinin Üzerine Olsun…

Öncelikle Vakıflar Genel Müdürlüğüne nazik davetlerinden ve bu önemli toplantıyı düzenlediklerinden dolayı teşekkür ederim. Yeni kanun hakkındaki bazı bilgilerimizle bu toplantıya birazcık katkımızın olmasını ve bu kanun konusunda başkalarının görüşlerinden de yararlanmayı umarız. Ben şahsen bu kanun çalışmalarına üç oturumun 2 numaralı yazanakçı olarak katıldım. Çalışma grubunun kanunu hazırlanırken takip ettiği politikalar, üçüncü oturumda, ana konularda veya kanun taslağında da takip edilen yeni konulardır. Kanun vakıflarla ilgili pek çok konuları ele almakta, kadınla ilgili konulara işaret etmekte ve içerisinde bir miktar da tekzip yer almakta. Dr. Layachi, çalışma grubunun kanun taslağını, uygulama yönetmeliğini ve yorum müzekkeresini hazırlarken dikkate aldığı bazı politikaları ve ilgili ikinci kısmın birinci kısmını ele aldı. Çalışma grubunun uymakla yükümlü olduğu birinci politika veya birinci prensip İslam Fıkhında yer alan şer’i hükümlere tamamıyla uyum durumudur. Burada belirli bir mezhep takip edilmeyip daha ziyade yapılan fıkıh içtihatlarından bir karşım yapılarak ülkelerin durumlarına ve özel gelişim koşullarına en uygun olanları seçildi. Diğer yandan kanunda yer alan tüm hükümler herhangi bir mezhep seçimi yapılmaksızın şer’i hükümlere uygunluğu oranında dikkate alındı. Çalışma grubunun dikkate aldığı ikinci konu esneklikten olabildiğince yararlanmak oldu. Kanunun, iktisadi, sosyal, demografik ve diğer alanlardaki farklılıklarından hareketle İslam Ülkelerinin koşullarına uygun olmasına dikkat edildi. Esneklikle ele alınan konular şöyle özetleyebiliriz:

Kanuna ana kuralları ve kapsayıcı hükümleri ekleyerek uygulama yönetmeliği ile ayrıntılı hükümleri dikkate almadık. Zira kanunun, kanun hazırlık icraatları, gelişim icraatları ve yorumu öncelikli işlerimiz arasında yer almaktaydı. Daha sonra ise zor olan konularla ilgili çalışmalar ele alındı. Doğal olarak ülkelerin çoğu, uygulama yönetmeliklerinin aksine kanun taslağını kendi devletinin anayasasına uygun hale getirmek amacıyla önce Milli Meclisinde ele alıp daha sonra kanun haline getirmek istemekte. Uygulama yönetmeliğinde Bakan, Başbakan, Bakanlar Kurulu veya devlet başkanının kararnamesi yeterli olabilmekte. Diğer yandan taslağın milli meclise sunulabilmesi için, belirli bir noktaya kadar hukuki kavramları ve günümüzde tedvin edilmiş modern şer’i kavramları aldık. Eski fıkhın temel almış olduğu bazı kavramları bir kenara bıraktık. Zira bu kavramlar belirli bir noktaya kadar artık gündem dışında kalmış olmakta ve günümüz gerçekliğiyle tam olarak örtüşmemekte.

Dikkate alınan üçüncü nokta, bazı ülkelerde vakıflarla ilgili kurallar ve hükümler medeni kanunun genel çerçevesi içerisinde ele alınmakta. Zira medeni kanun yurttaşların fiillerini ve iradi tasarruflarını içermekte. Bu iradi tasarruflar gibi görünen tasarruflar olduğu gibi hibe, vasiyet ve halef bırakma gibi iradi fiiliyat konuları için de söz konusudur. Bazı ülkelerde vakıfların durumu özel kanunlarla düzenlenmiştir. Zira vakıf şer’i hükümlerin kaynağını

Prof. Dr. Mohamed RAMADAN

oluşturur ve bununla kanun hükümleri daimi olur. Dolayısıyla vakıfla ilgili herhangi bir konuda bir hükmün bulunmaması halinde şer’i hükümlere başvurulur. Çalışma grubu bazı durumlarda ikinci bir görüşü temel aldı. Bu ikinci görüş vakfın özel bir kanunla ele alınmasını gerekli gören bir görüştür. Aynı zamanda vakıflarla ilgili eski fıkıh kitaplarına bakıldığında bu fıkıh kitaplarının vakıf kirası gibi genel konuları tartıştığını görmekteyiz. Dünyanın pek çok ülkesinde kirayla ilgili özel kanunlar bulunmakta. Dolayısıyla vakıfların kira konusuyla ilgili özel hükümlerin konmasına gerek bulunmamakta. Mevkuf kaynaklarla ilgili olarak, kanunun ana ve esas kaynağının yanı sıra bu konuda şer’i kuralların genel hükümlerine başvurmak gerekebilir. Diğer yandan çalışma grubu dünya genelinde organizasyonların durumlarına da baktı. Biz bu kongrede benzer ve aynı alanlarda çalışan organizasyonları, bunların yatırımlarını, denetim ve şeffaflıklarını ve toplumsal ilişkilerini de inceliyoruz. Bu organizasyonlardan ve bu organizasyonların yaptıkları araştırmalardan yararlandık ve İslam ülkelerindeki leh ve aleyhteki vakıf uygulamalarına baktık. Burada bazı açıklar ve sorunlar olmakla birlikte bazı ülkelerde başarıya götüren olumlu unsurları ve bazı toplumların olumsuz bir tavır takınmalarına neden olan olumsuz unsurları inceledik. Ve bizzat araçsal vakıf konusunda Dr. Layachi’nin sunduğu ve Millet Meclisinde ve Senatoda on yıl boyunca tartışılan kanun taslağının beraberinde getirdiklerine ilişkin söyledikleri bize öncülük etmekte. Burada karşılaşılan esas sorun bu sabah haberlerde duyduğumuz üzere vakfın bir araç olarak kullanılarak kadınların mirastan mahrum bırakılmaları gibi durumlardır. Bazı vakıf yetkililerinin vakfı, bazı murisleri ve bazı hak sahiplerini, bu özel mallardan yoksun bırakmak için kullandıklarını görüyoruz. Bu nedenle bu kısım kanun taslağının hazırlanış politikası ve vakıf politikasıyla alakalı bir durum olarak karşımıza çıkmakta. Şayet hayatta önemli saydığımız konulardan bahsedecek olursak bunlar arasında vakfın tarifinde ve türlerinde en çok önem taşıyan konuları ve bunlar üzerinde odaklanmanın gerekliliğini de belirtmek gerekir. Teorik olarak bakıldığında vakfın tanımı hususunda âlimler arasında farklılıklar görülmekte. Ben bu konuyu ele almayacağım ama bunların, vakfı diğerlerinden ayıran özellikler olduğuna işaret etmek istiyorum. Teberru (bağış) ismini verdiğimiz bazı kavramlarda vakıflar için temel kavramlardandır. Bu şekilde eksik görülen bir durumun giderilmesi için çalışılmakta ve ihtiyaç sahiplerine harcamalar yapılmakta. İşte bu eksiklik vakfı hayır cemiyetleri gibi diğer kurumlardan ayıran en temel ölçüttür. Vasiyet mesela, çok yönlü bir iştir. Bunun insani ve buna benzer yönleri vardır. Vakfı diğerlerinden ayıran özelliklerden biride vasiyettir. Zira tüm vasiyet malları infak edilebilir veya hepsinin infak edilmesi zorunlu durumlar olabilir. Ama vakıfta, ben kusuru muhafaza ediyorum. Fakihler vakfı üçe ayırır, Doğrudan vakıf, Hayır vakfı ve Müşterek vakıf, hayır vakfı açısından. Kanun taslağı hayır vakfının iki türü arasında bir ayırım yapmakta. Normal hayır vakfı fakirlere ve yetimlere yardım eder veya ilim öğrencilerine yardımda bulunur. Hayır vakfı ise hastane, eğitim, dini eğitim ve benzeri bir idareyi veya genele açık bir kurumu besler, destekler. Burada devletin idare ettiği bir kurum söz konusudur. Bu alanda hizmetlerin yerine getirilmesini düzenleyen yasalar bulunur. Vakfedenin şartları da yasa koyucunun hükmü gibi değerlendirilir. Bir diğer ifadeyle bunlarda yasal hükümler gibi yerine getirilmesi ve bu şekilde yorumlanması gerekli hükümler olarak görülürler. Hizmetin edasını düzenleyen yasalara uyulması bir zorunluluk arz eder. Burada örneğin şu soru sorulabilir. Bazı vakıflar çocukların eğitimine veya herhangi bir eğitim türüne tahsis edilebilirler. Vakfın şartları arasında eğitim sisteminin bazı derslerinin

verilmemesi veya eğitim süresince verilmemesi şart koşulabilir. Müzik öğretmeni gibi veya beden öğretmeni gibi ya da kızların öğretmeni gibi. Bu türden eğitimleri düzenleyen genel yasalara rağmen bu çeşit şartlar kabul edilebilir mi edilemez mi? Kanun bu meseleyi düzenlemekte ve vakıfların söylediklerine göre genel hizmet ve tesisler olarak tahsis edilen yerlerin yasaya uyması zorunluluğunu getirmekte. Vakfedenin yasaya aykırı olan herhangi bir şartını sanki yokmuş gibi sayarız. Ve bu durumda kanun hükümlerine uyulması zorunluluğuna dikkat edilir. Bu durum vakfedenle ilgili diğer konulara ilaveten yeni bir taksimattır. Kanun vakıf hükümleri ve bunun sıhhat şartları ve uygulama şartları arasında bir ayırım yapmaktadır. Vakıf erkanı arasında vakfın varlık gereklerinin ortadan kalkması ve vakfın sıhhatinin şartlarından birinin kaybolması durumunda vakıf yok hükmünde olur. Vakfın varlığını sürdürüyor olması erkan şartlarının yerine geldiği anlamına gelir. Vakfın ilanını yapma gibi kanunda var olan yürürlük şartı vakfın yazılı ve belgeli bir şekilde bir odada varlığını sürdürmesi durumunda yerine getirilmiş olur ve böylece ilanı yapılır. Şayet ilanı yapılmazsa vakfın mevcut olduğunu ama herhangi bir yasal eserinin bulunmadığını söyleyebiliriz. Aynı vakfın geleceğinin üçte bir terekesinin onaysız geçerli olmayacağı gibi. Miras, terekenin üçte birinden fazla olan kısım için onay gerekir ama yürürlüğe girmez. Ayrıca vakıfların şatları vardır. Bu bir dava konusudur. Ama vakıflar, pek çok koşullarda daimi vakıflardır. Geçici vakıflar uzun bir zaman dilimi devam eder. Vakfedenlerin öne sürdükleri bazı şartlar varlıklarını kaybetmelerine sebep olur. Şayet vakfeden hayattaysa kanunda vakıf şartlarının değişmesi için mücadele edebilir. Kanun belirli nedenlerden dolayı kendisine bunu yargıya taşıması için fırsat tanır. Hakim vakfedenin şartını kaldırabilir. Bunun için bir yargı kararının ve ciddi gerekçelerin bulunması zorunludur. Örneğin bu gerekçeler arasında vakfedenin ailesinin kendisinin, ya da dördüncü dereceye kadar vakfedenin kendinden önceki ve kendinden sonraki akrabalarının sosyal durumları değişmiş ve mallara başkalarından daha çok kendilerinin muhtaç olmaları söz konusu olabilir. Ya da vakıf inşa işlemlerinde pek çok başka nedenlerden dolayı veya bizim vakıflarla ilgili geniş tutmaya çalıştığımız başka sebeplerden dolayı bunlar söz konusu olabilir. Aynı zamanda basite indirgeyerekten bunların yazılı ve belgeli olması gerekir. Vakfın tesisinin tüm ilgili makamlara yani vakıflarla ilgili idari makamlara bildirilmesi gerekir. Düzenlenen bir başka oturumda konuşmacı arkadaşlarımızdan biri vakıfların ülke ve dünya genelinde kökleri olduğunu ve bunlardan bazılarının küçük, bazılarının orta ve bazılarının büyük olduğunu belirtti. Dünyada tüm vakıfların buna özgü bir yapıları bulunmakta. Bununla birlikte birleşmenin büyük bir güç meydana getireceği ortadadır. Biz bu kanun taslağı ile her devlet için ayrı bir seviye oluşturduk. Türkiye, Mısır, İran ve Suudi Arabistan gibi büyük devletleri içeren büyük devletler bölgesel organizasyonu kurulur ve örneğin her bölgede oluşturulacak vakıf bölgesel organizasyonları bu vakıfları bünyesinde toplayarak bunlar arasında koordinasyonu sağlar ve ulusal seviyede amacın gerçekleşmesi için bunlara çeşitli hizmetler sunar ve altyapılar kurar. Ulusal Vakıflar Birliği de aynı görevi üstlenir.

Bilvesile İslam Dünyası genelinde Vakıflar ve İslami İşler Bakanlarını tüm İslam Alemi nezdinde geçerli olacak bir şekilde Müslümanlar için bir Genel Federasyon kurmaya davet ediyoruz. Bu organizasyon Uluslar arası İslami Organizasyonlar seviyesinde olabilir. Mevcut durumda musibetlerle mücadele edebilmek ve Müslümanların genel ihtiyaçlarını

Prof. Dr. Mohamed RAMADAN

karşılayabilmek için sınırlı bir şekilde çalışmalar yapabilmekte ve bu konuda diğer organizasyonların arkasından koşmaktayız. Vakıfların ispatıyla ilgili konularda… Vakıflar ispat için bu vesileyi oluşturmuyorlar. Bunların belgeli ve yazılı olması gerekiyor. Ama önceki vakıflar kanun çıkarılırken… İlgili makamlara, Vakıflar Genel Federasyonuna veya Bölgesel Federasyona gitmesi için vakıf sorumlusunun yükümlü kılınması şu anki sorundur. Şayet yanında bir nüshası varsa İdari Makama ve Federasyona gider ve bildirimde bulunur.

Sayın Başkanın izniyle son bir noktaya işaret etmek istiyorum: Ticari kanunlarda vakıfların muhafazası için, diyoruz ki, örneğin bireysel bir projesi olan bir kişinin proje başlığını bu şirket olarak koyması caiz olmaz. Zira kendisi bununla şirket olarak işlem yapmakta ve bireysel proje olarak değil. Şayet şirket sınırlı sorumlu limitet bir şirket ise bunun sınırlı sorumlu limitet şirket olduğunu yazması gerekir. Böylece bununla işlem yapan kişi hataya düşmemiş olur. Biz burada vakıfsal olmayan herhangi bir tesis veya organizasyonun isminin vakıf ismini içermemesini ve vakıf isminin yalnızca Vakıflar Kanununun hükümleri uyarınca kurulan müesseselere verilmesini şart koşuyoruz. Zira bu bir vakıf müessesesi olmuş oluyor ve başka özel amaçlar için kullanılmamış oluyor.