Yahya Kemal Beyatlı’nın Eserlerinde Balkanlar
The Balkans in The Works of Yahya Kemal Beyatlı
ErtanȱEROL ȱ ÖZET YahyaȱKemalȱBeyatlı,ȱCumhuriyetȱdevriȱóiirimizinȱkilometreȱtaólarındanȱbiridir.ȱO,ȱDiȬ vanȱedebiyatını,ȱkendiȱdeyimiyleȱ“Eskiȱóiiri”ȱbilen,ȱfakatȱóiirinȱyeniȱbirȱyolda,ȱsadeȱbirȱdilleȱ devamınıȱarzuȱeden,ȱbuȱdüóünceleriȱdoÂrultusundaȱeserlerȱverenȱbirȱsanatçımızdır.ȱYahyaȱ Kemal’inȱçocukluÂununȱBalkanȱóehirlerindeȱgeçmióȱolması,ȱOsmanlıȱhâkimiyetiȱaltındaȱuzunȱ yıllarȱkalmıóȱolmasıȱveȱdahaȱsonraȱbuȱtopraklardanȱayrıȱkalmaȱzorunluluÂuȱonunȱóiirlerindeȱ önemliȱbirȱyerȱiógalȱetmiótir.ȱBuȱçalıómadaȱBalkanȱcoÂrafyasınınȱYahyaȱKemal’inȱeserlerindekiȱ izleriȱsürülmeyeȱçalıóılacaktır.ȱ • ANAHTAR KELúMELER CumhuriyetȱDönemiȱTürkȱkiiri,ȱYahyaȱKemalȱBeyatlı’nınȱkiiri,ȱYahyaȱKemalȱBeyatlı’nınȱ EserleriȱveȱBalkanlar.ȱ • ABSTRACT YahyaȱKemalȱBeyatlıȱisȱoneȱofȱtheȱmilestonesȱofȱourȱRepublicȱPeriodȱpoetry.ȱHeȱwasȱaȱ poet,ȱasȱquotedȱwithȱhisȱownȱwords,ȱȈwhoȱknowsȱaboutȱoldȱpoetryȈ,ȱbutȱatȱtheȱsameȱtimeȱwhoȱ producedȱworksȱwithȱaȱnewȱandȱmoreȱplainȱlanguageȱbearingȱtheȱheritageȱofȱtheȱoldȱlanguage.ȱ HeȱlivedȱhisȱchildhoodȱinȱtheȱOttomanȱgovernedȱBalkansȱandȱhisȱobligatoryȱleavingȱofȱtheseȱ landsȱhadȱaȱstrongȱeffectȱinȱhisȱpoetry.ȱInȱthisȱpaper,ȱtheȱeffectsȱofȱBalkanȱgeographyȱinȱYahyaȱ Kemalȇsȱworksȱisȱstudied.ȱ • KEY WORDS TheȱTurkishȱPoetryȱinȱtheȱRepublicȱperiod,ȱTheȱpoetryȱofȱYahyaȱKemalȱBeyatlı,ȱTheȱworksȱofȱ YahyaȱKemalȱandȱtheȱBalkans.
Yrd. Doç. Dr., Savunma Bilimleri Enstitüsü, Kara Harp Okulu, Yeni Türk Edebiyatı Öùretim Üyesi,
1.ȱGirióȱ YahyaȱKemalȱBeyatlı,ȱXX.ȱyüzyılȱTürkȱóiiriȱiçinde,ȱmüstesnaȱbirȱyereȱsahipȱ sanatçılarımızdandır.ȱSanatȱhayatıȱboyuncaȱTürkȱóiirineȱyeniȱbirȱsoluk,ȱcanlılıkȱ veȱyeniȱbirȱbakıóȱaçısıȱgetirmeyiȱhedeflemió,ȱEskiȱóiirleȱyeniȱóiiriȱbirleótirmióȱveȱ birȱterkibeȱulaómıó,ȱbundaȱdaȱoldukçaȱbaóarılıȱolmuó,ȱCumhuriyetȱdönemiȱóairȬ lerimizdendir.ȱȱ
Balkanlarȱ sözcüÂü,ȱ Türkçeȱ Sözlük’teȱ “Hırvatistan,ȱ Sırbistan,ȱ KaradaÂ,ȱ KoȬ sova,ȱSlovenya,ȱArnavutluk,ȱMakedonya,ȱBosnaȬHersek,ȱBulgaristan,ȱRomanya,ȱ Yunanistanȱ veȱ Trakyaȇyıȱ içineȱ alanȱ bölge”ȱ óeklindeȱ tanımlanmıótır.ȱ Ülkemizȱ sanatçılarınınȱ ilgisiniȱ çekenȱ buȱ bölge,ȱ çeóitliȱ nedenlerdenȱ dolayıȱ sanatımızdaȱ yeriniȱalmıótır.ȱBalkanlarȱifadesi,ȱcoÂrafiȱbirȱterim,ȱeskiȱbirȱvatanȱparçası,ȱTürkȱ kültürününȱyaóadıÂıȱbirȱmekânȱolarakȱedebiyatımızdaȱiólenenȱkonulardanȱbiriȬ dir.ȱÖzellikleȱbuȱcoÂrafyadaȱyaóamıó,ȱbuȱcoÂrafyaylaȱaileȱbaÂıȱolanȱsanatçılarıȬ mızȱ eserlerindeȱ Balkanlarıȱ eleȱ almıótır.ȱ Yahyaȱ Kemalȱ deȱ Balkanlarlaȱ ilgisiȱ olanȱ önemliȱbirȱsanatçımızdır.ȱȱ
2.ȱGncelemeȱ
Yahyaȱ Kemal’inȱ Balkanȱ coÂrafyasıȱ ileȱ ilkȱ veȱ enȱ önemliȱ alakasıȱ Üsküpȱ óehȬ rindeȱdoÂmuóȱolmasıdır.ȱkair,ȱ1ȱAralıkȱ1884ȱyılındaȱÜsküp’ünȱGshakiyeȱMahalȬ lesi’ndeȱbüyükannesiȱÂdileȱHanım’ınȱkonaÂındaȱsabahaȱkaróıȱdünyayaȱgelmióȬ tirȱ (Yetióȱ 2008:12).ȱ Yahyaȱ Kemal’inȱ annesininȱ Vranyalı,ȱ babasınınȱ Nióliȱ olmasıȱ dolayısıylaȱ aileȱ efradınınȱ Nió,ȱ Vranyaȱ veȱ Leskofçaȱ bölgelerindenȱ geldiÂiniȱ óairȱ kendisiȱifadeȱetmiótirȱ(Yetióȱ2008:12).ȱLeskofçalıȱDilaverȱBey’inȱveȱGvranyalıȱÂdiȬ leȱHanım’ınȱüçȱkızınınȱenȱbüyüÂüȱolanȱYahyaȱKemal’inȱannesiȱNakiyeȱHanım,ȱ Gvranya’danȱÜsküp’eȱ1883ȱyılındaȱgöçȱetmiótirȱ(Beyatlıȱ1976:3).ȱ
Mustafaȱ Özbalcı,ȱ Balkanlardaȱ birȱ serhatȱ óehrindeȱ doÂmuóȱ veȱ uzunȱ yıllarȱ buradaȱyaóamıóȱbirȱaileninȱçocuÂuȱolmasıȱnedeniyle,ȱYahyaȱKemal’iȱbirȱserhatȱ çocuÂuȱolarakȱniteler.ȱÖzbalcı’yaȱgöre,ȱóairinȱdoÂduÂuȱyerȱolanȱÜsküp’ünȱGshaȬ kiyeȱMahallesi,ȱ“birȱBalkanȱóehriȱolan,ȱbugünȱdeȱhâlâȱTürklüÂünȱderinȱizleriniȱ taóıyan”ȱ birȱ mekânȱ olmaȱ özelliÂiȱ taóırȱ (Özbalcıȱ 2006:17).ȱ Bursaȱ gibi,ȱ Yıldırımȱ Beyazıtȱtarafındanȱ1392’deȱfethedilenȱÜsküp,ȱyenidenȱinóaȱedilerek,ȱbuȱbölgedeȱ birȱ Türkȱ óehriȱ oluóturulmuótur.ȱ Aslında,ȱ Sultanȱ Beyazıtȱ tarafındanȱ fethedilenȱ kale,ȱÜsküp’ünȱdıóındadır.ȱDolayısıylaȱÜsküp,ȱtamamıylaȱOsmanlıȱdönemindeȱ kurulanȱbirȱóehirdirȱ(Yetióȱ2008:19).ȱȱ
Tanpınar,ȱ Yahyaȱ Kemal’inȱ oȱ kadarȱ baÂlıȱ olduÂuȱ bilinenȱ anaȱ babaȱ yurduȱ Üsküp’ünȱkaybındanȱtekȱkelimeyleȱbileȱolsaȱbahsetmemesiniȱdikkatȱçekiciȱolaȬ rakȱnitelemiótirȱ(Tanpınarȱbȱ1982:61).ȱYahyaȱKemal’inȱÜsküp’üȱdoÂduÂuȱmekânȱ olarakȱoldukçaȱsevdiÂiȱbilinir.ȱBuȱóehirdeȱhemȱdoÂmuóȱhemȱdeȱçocuklukȱyıllaȬ rınıȱ geçirmiótir.ȱ Üsküp’ünȱ hemenȱ herȱ köóesindeȱ çocuklukȱ yıllarınaȱ aitȱ ayrıȱ birȱ hatırasıȱ vardır.ȱ Yahyaȱ Kemal,ȱ Üsküp’eȱ buȱ kadarȱ sevgiȱ beslemesininȱ yanındaȱ Bursa’yaȱ daȱ hayrandır.ȱ Kendisineȱ Üsküpȱ veȱ Bursaȱ ileȱ ilgiliȱ yöneltilenȱ birȱ soruȱ üzerineȱóuȱcevabıȱvermiótir:ȱ“Üsküp’teȱdoÂmasaydımȱyanardım.ȱBursa’yıȱdaȱpekȱseȬ
verim.ȱBanaȱÜsküp’teȱmiȱveyaȱBursa’daȱmıȱdoÂmakȱisterdinȱdeseler,ȱBursa’yıȱisterdim.ȱ Fakatȱ Üsküp’üȱ deȱ arzuȱ ederdim.ȱ Üsküp’üȱ severim.ȱ Ziraȱ oradaȱ doÂdum.ȱ Çünküȱ çokȱ Türk.ȱ Benimȱ zihniyetimeȱ büyükȱ tesiriȱ oldu.”ȱ (Ünverȱ 1980:121)ȱDolayısıylaȱ büyükȱ óairinȱÜsküp’üȱsevmesininȱtemelindeȱhatıralarınınȱyanıȱsıraȱbuȱserhatȱóehrininȱ TürkȱkültürüȱileȱyoÂrulmuóȱolmasınınȱdaȱönemliȱbirȱpayıȱvardır.ȱȱ
Beyatlıȱ “Kaybolanȱ kehir”ȱ óiirindeȱ Balkanȱ coÂrafyasınınȱ önemliȱ óehirlerinȬ denȱbiriȱolanȱÜsküp’tenȱbahsederȱveȱÜsküp’üȱYıldırımȱBeyazıt’ınȱdiyarıȱolarakȱ niteler.ȱBuȱnitelemeninȱnedeniȱÜsküp’üȱYıldırımȱBeyazıt’ınȱfethetmióȱolmasıdır.ȱ
“Burasıȱ Bosna’nınȱ fethineȱ kadarȱ serhadȱ konumunuȱ muhafazaȱ etmióȱ veȱ uçȱ beylerininȱ
merkeziȱ olmuótur”ȱ (Öktemȱ 2009:472).ȱEvladȬıȱ Fatihan’aȱ Yıldırımȱ Beyazıt’ınȱ yaȬ
digârı,ȱhatırasıdır.ȱÜsküpȱfethedildiktenȱsonraȱturkuazȱrenkliȱkubbelerleȱdonatıȬ larakȱTürkȱóehriȱhâlineȱgetirilmiótir;ȱbuȱnedenleȱdeȱbizimȱóehrimizȱolmuótur.ȱBuȱ óehirȱ sadeceȱ çehresiȱ itibarıylaȱ deÂil,ȱ aynıȱ zamandaȱ ruhuylaȱ daȱ Türkȱ olmuóȱ veȱ sadeceȱ bizeȱ ait,ȱ bizeȱ özgüȱ niteliklerȱ kazanmıótır.ȱ karȱ DaÂları,ȱ Makedonya’nınȱ sınırlarıȱ içindeȱ bulunanȱ sıradaÂlardır.ȱ Yahyaȱ Kemal’eȱ göre,ȱ Üsküp,ȱ karȱ DaȬ Âı’ndaȱ Bursa’nınȱ devamıdırȱ veȱ temizȱ kanınȱ dökülmüóȱ olduÂuȱ birȱ laleȱ bahçesiȱ gibidir.ȱBüyükȱóaireȱgöreȱBalkanȱtopraÂınınȱönemliȱkısmındanȱbiriȱolanȱÜsküpȱ ileȱ Bursaȱ onunȱ nezdindeȱ eóȱ deÂerdir.ȱ Dolayısıylaȱ óaireȱ göreȱ Balkanȱ topraÂıȱ ileȱ Anadoluȱ topraÂıȱ aynıȱ deÂereȱ sahiptir.ȱ Yahyaȱ Kemalȱ Gstanbul’danȱ Sofya’yaȱ kaȬ darȱküçükȱbirȱseyahatteȱbulunur.ȱBuȱgeziȱgeçmióinȱkalbindeȱkalanȱhayaliniȱsilȬ mekȱbirȱyanaȱvatanȱhasretȱveȱhayaliniȱdahaȱdaȱalevlendirmiótirȱveȱbuȱduygularȱ ondaȱ óuȱ óekildeȱ ifadesiniȱbulur:ȱ “Türklükȱ Avrupa’yaȱdoÂruȱ cezrȱ üȱmeddiȱ bitenȱ birȱ
denizȱgibiȱoȱdaÂlardanȱçekilmió,ȱlakinȱtuzunuȱbırakmıó.ȱBütünȱoȱtoprakȱTürklükȱkokuȬ yor.”ȱ(Beyatlıȱ1976:147).ȱ ȱ ÜsküpȱkiȱYıldırımȱBeyazıdȱHanȱdiyarıdır,ȱȱ ȱ EvladȬıȱFatihan’aȱonunȱyadigârıdır.ȱȱ ȱ ȱ Firuzeȱkubbelerleȱbizimȱóehrimizdiȱo;ȱ ȱ Yalnızȱbizimdi,ȱçehreȱveȱruhiyleȱbiz’diȱo.ȱ
ȱ ȱ ÜsküpȱkiȱkarȬdaÂ’ındaȱdevamıydıȱBursa’nın.ȱȱ ȱ Birȱlaleȱbahçesiydiȱdökülmüóȱtemizȱkanın.ȱȱ ȱ ȱ Üçȱóanlıȱharbinȱaróaȱasılmıóȱsilahlarıȱ ȱ Parlardıȱyaólıȱgözlereȱbayramȱsabahları.ȱ ȱ (Kaybolanȱkehir,ȱKendiȱGökkubbemiz,ȱs.ȱ77)ȱ Beyatlı’nınȱdoÂduÂuȱÜsküp,ȱmahalleleri,ȱóehirȱyaóamındaȱyeriniȱalanȱcamiȬ leri,ȱmedreseleri,ȱbedestenleri,ȱçaróılarıylaȱdiÂerȱMüslümanȱóehirlerindenȱfarklıȱ özelliklereȱsahiptir.ȱBuȱnedenleȱYahyaȱKemalȱÜsküp’üȱ“balıÂınȱsuyuȱidrakȱedemeȬ
diÂiȱ gibi,ȱ TürklüÂünüȱ idrakȱ edememió”ȱ(Beyatlıȱ 1976:47)ȱ birȱ canlıyaȱ benzetir.ȱ “Buȱ
ikisiȱ arasındakiȱ ayrımıȱ Arnavutlukȱ üzerindenȱ yapar.ȱ Balkanlarınȱ eldenȱ çıkmasındanȱ sonraȱ Arnavutlukȱ hâkimiyetiȱ altındaȱ yaóayanlar,ȱ niçinȱ Osmanlı’nınȱ asırlarcaȱ oradaȱ kaldıÂınıȱdahaȱiyiȱanlamıólardır.ȱBuȱbakımdanȱetnikȱbirȱkavrayıóȱoradaȱgözükmez.ȱDoȬ layısıylaȱTürk,ȱadaletliȱveȱtevazuȱiçindeȱyöneten,ȱ‘Arnavud’u,ȱÇerkez’i,ȱKürt’üȱhakimȱveȱ metinȱbirȱmilletȱkitlesiȱedenȱTürkȱmayasıymıó.’”ȱ(Yıldırımȱ2008:20).ȱ Beyatlıȱhenüzȱçocukȱdenebilecekȱbirȱyaóta,ȱkendiȱdeyimiyleȱ“hayatıȱóafaklanȬ dıranȱçaÂaȱgirmeden”ȱannesiniȱkaybetmiótir.ȱAnnesiniȱsonbaharȱmevsimindeȱtopȬ raÂaȱvermiólerdir.ȱAnnesininȱtopraÂaȱverildiÂiȱyer,ȱBalkanȱtopraklarıdır.ȱBuȱyöȬ nüyleȱdeȱÜsküp’ünȱbüyükȱóairinȱhayatındaȱönemliȱbirȱyeriȱvardır.ȱBuȱönemdenȱ dolayıȱóairȱ“Kaybolanȱkehir”ȱóiirineȱóöyleȱdevamȱeder:ȱ ȱ BenȱgirmedenȱhayatıȱóafaklandıranȱçaÂa,ȱ ȱ BirȱsonbahardaȱannemiȱgömdükȱoȱtopraÂa.ȱ ȱ ȱ GsaȱBey’inȱfetihteȱaçılmıóȱmezarlıÂıȱ ȱ HulyâmaȱahiretȱgibiȱnakóettiȱvarlıÂı.ȱ ȱ (Kaybolanȱkehir,ȱKendiȱGökkubbemiz,ȱs.77)ȱ
kairinȱ annesininȱ mezarınınȱ bulunduÂu,ȱ çocuklukȱ yıllarınınȱ geçmióȱ olduÂuȱ veȱherȱbirȱyanındaȱçocukluÂunaȱdairȱçeóitliȱhatıralarınȱsaklıȱolduÂuȱBalkanȱtopȬ raklarınınȱbugünȱvatanȱtopraÂındanȱayrıȱoluóuȱóairiȱayrıcaȱhüzünlendirir.ȱkair,ȱ derinȱbirȱüzüntününȱiçindeȱolmaklaȱbirlikteȱyineȱdeȱÜsküpȱbizdeȱolmasaȱdaȱóairȱ kendisiniȱÜsküp’teȱhisseder.ȱKaybedilenȱoȱtopraklarınȱardından,ȱeldenȱgelenȱbirȱ óeyinȱolmamasıȱnedeniyleȱoȱcoÂrafyayaȱbaÂlılıÂınınȱmaddiȱdeÂilȱdeȱmaneviȱolaȬ rakȱdevamȱettiÂiniȱdileȱgetirir:ȱ ȱ Vaktiyleȱözȱvatandaȱbizimken,ȱbugünȱniçinȱ ȱ ÜsküpȱbizimȱdeÂil?ȱBunuȱduydum,ȱiçinȱiçin.ȱ ȱ
ȱ Kalbimdeȱbirȱhayaliȱkalıpȱkaybolanȱóehir!ȱ ȱ AyrılmanınȱbıraktıÂıȱhicranȱderindedir!ȱ ȱ ȱ Çokȱsürseȱayrılık,ȱaradanȱgeçseȱçokȱsene,ȱ ȱ Bizȱsendeȱolmasakȱbile,ȱsenȱbizdesinȱgene.ȱ ȱ (Kaybolanȱkehir,ȱKendiȱGökkubbemiz,ȱs.77)ȱ YahyaȱKemalȱ“HasanȱRıza’yaȱSeslenió”ȱóiirindeȱuzaktanȱveȱyıllarınȱötesinȬ denȱÜsküp’ü,ȱKalkandelen’iȱveȱVardarȱOvasıȱileȱVardarȱNehri’niȱyadeder.ȱRuȬ meliliȱ Hasanȱ Rıza’yaȱ seslenerekȱ Üsküp’ü,ȱ Kalkandelen’iȱ Vardar’ıȱ veȱ uzaktakiȱ daÂlarıȱ hatırlayıpȱ hatırlamadıÂınıȱ sorar.ȱ kaireȱ göre,ȱ hatırlanmasıȱ gerekenȱ buȱ yerlerinȱçeóitliȱözellikleridir.ȱBunlarȱarasındaȱÜsküp’ünȱfezası,ȱKalkandelenȱkaȬ zası,ȱVardarȱNehriȱveȱbuȱnehreȱbakanȱkarlıȱdaÂlardır.ȱȱ ȱ EyȱRumeli’ninȱHasanȱRıza’sıȱ ȱ YadındaȱmıȱÜsküp’ünȱfezasıȱ ȱ YahutȱKalkandelenȱkazasıȱ ȱ VardarȱveȱuzaktaȱkarlıȱdaÂlar.ȱ ȱȱ (HasanȱRıza’yaȱSeslenió,ȱEskiȱkiirinȱRüzgârıyla,ȱs.127)ȱȱ kair,ȱsanatȱhayatınaȱilkȱadımınıȱdaȱbuȱönemliȱBalkanȱóehriȱÜsküp’teȱatmıóȬ tır.ȱ Sanatçıȱ henüzȱ beóȱ yaólarındaykenȱ âóıkȱ olduÂuȱ birȱ gençȱ kızȱ vesilesiyleȱ óiirȱ yazmayaȱbaóladıÂınıȱdileȱgetirirȱveȱbununȱiçinȱ“kiireȱaóklaȱbaóladım.”ȱifadesiniȱ kullanırȱ(Kaplanȱ1994:43).ȱ
YahyaȱKemalȱ“AçıkȱDeniz”ȱadlıȱóiirinde,ȱçocukluÂunuȱBalkanȱóehirlerindeȱ geçirdiÂindenȱ bahseder.ȱ Buȱ çocuklukȱ yıllarındaȱ Balkanlarınȱ hürȱ havasınıȱ aldıȬ Âınıȱsöyler.ȱYahyaȱKemalȱözellikleȱbuȱóiirindeȱRakofçaȱkırlarınınȱözgürȱatmosfeȬ rindenȱyararlandıÂınıȱifadeȱeder.ȱÖzbalcıȱbuȱóiirdeȱzikredilenȱRakofça’nınȱóairinȱ ailesineȱaitȱçiftliÂinȱadıȱolduÂunuȱbelirtirȱ(Özbalcıȱ2006:18).ȱȱ AhmetȱHamdiȱTanpınar’ınȱ“Onunȱilhamıȱmillîȱhayatınȱenȱmucizeliȱaynasıȱoldu.ȱ Yıllardırȱbuȱaynanınȱıóıkȱtutanındaȱyıkanıyoruz.ȱBöyleȱolduÂuȱiçinȱhayatımızaȱveȱkenȬ dimizeȱóimdiȱbirȱyabancıȱgibiȱbakmıyoruz.”(Tanpınarȱaȱ1992:339)ȱifadesiyleȱdileȱgeȬ
tirdiÂiȱ tarz,ȱ “millîȱ romantikȱ duyuóȱ tarzı”dır.ȱ ȱ Yineȱ kerifȱ Aktaó,ȱ Yahyaȱ Kemalȱ Beyatlı’nınȱmemleketineȱduyduÂuȱözlemiȱ“millîȱromantikȱduyuóȱtarzı”ȱóeklindeȱ anlamlandırır.ȱ Türkȱ milletininȱ geçmióineȱ veȱ tarihineȱ isteyerekȱ veȱ severekȱ yakȬ laóma,ȱonuȱanlamayaȱçalıómaȱveȱyorumlamaȱolarakȱifadeȱedilebilecekȱbuȱduyuóȱ tarzıȱ(Aktaóȱ1996:104)ȱünlüȱóairiȱdeȱyakinenȱsarar,ȱBalkanȱtopraklarıȱóairȱBeyatȬ lı’nınȱ mısralarındaȱ özlemiȱduyulanȱ yerleriȱ dileȱgetirir.ȱ Bununlaȱ birlikteȱBalkanȱ
kırlarınınȱ“hürȱhavasını”ȱteneffüsȱederekȱçocukluÂunuȱyaóayanȱóair,ȱoȱtopraklaȬ rınȱvatanȱtopraÂıȱolmaȱniteliÂiniȱkaybettiÂindenȱ“akıncıȱcetlerinȱihtirasını”ȱiçinȬ deȱ duyar.ȱ Balkanȱ óehirlerindeȱ yaóamınıȱ sürdürürkenȱ kendisiniȱ alevȱ gibiȱ saranȱ hasretiȱiçȱdünyasındaȱderinlemesineȱduyar.ȱO,ȱçocukȱyaólarda,ȱiçindeȱbeslediÂiȱ hülyalarıylaȱ suskunȱ daÂları,ȱ Rakofçaȱ kırlarınıȱ gezerȱ veȱ buȱ kırlarınȱ hürȱ havasıȱ onunȱóahsiyetiniȱóekillendirir.ȱBeóirȱAyvazoÂluȱYahyaȱKemal’inȱannesiȱNakiyeȱ HanımȱileȱbabasıȱGbrahimȱBey’inȱsoylarınınȱÜçüncüȱMustafaȱdevrindeȱyaóamıóȱ GbrahimȱPaóa’yaȱdayandıÂınıȱöÂreninceȱ“…ȱbirȱEvlâdȬıȱFatihanȱolarakȱdoÂduÂuȱ topraklarıȱbaókaȱbirȱgözleȱgörmeyeȱveȱRakofça’nınȱkırlarındaȱdolaóırkenȱkendiȬ niȱyeleleriȱrüzgârdaȱuçuóanȱbirȱkıratȱüzerindeȱkartalȱkanatlarıȱtakınmıóȱbirȱakınȬ cıȱolarakȱhayalȱetmeye”ȱbaóladıÂınıȱaktarırȱ(AyvazoÂluȱ2010:69).ȱAkıncıȱcetleriȬ ninȱihtirasınıȱduymaya,ȱhissetmeyeȱçalıóır,ȱhattaȱsadeceȱçalıómaz,ȱaynıȱzamandaȱ buȱduygularȱonunȱiçȱdünyasındaȱbeslenerekȱgelióir:ȱ ȱ BalkanȱóehirlerindeȱgeçerkenȱçocukluÂum;ȱ ȱ HerȱlahzaȱbirȱalevȱgibiȱhasrettiȱduyduÂum.ȱ ȱ Kalbimdeȱvardıȱ“Byron”uȱbedbahtȱedenȱmelâlȱ ȱ GezdimȱoȱyaótaȱdaÂları,ȱhulyamȱiçindeȱlâl,ȱ ȱ AldımȱRakofçaȱkırlarınınȱhürȱhavasını,ȱ ȱ Duydumȱakıncıȱcedleriminȱihtirasını,ȱ ȱ BaÂrımdaȱkalmıóȱbirȱakisȱgibiȱkalmıóȱuÂultulu…ȱ ȱ (AçıkȱDeniz,ȱKendiȱGökkubbemiz,ȱs.ȱ14)ȱ CahitȱTanyol,ȱYahyaȱKemal’inȱ“AçıkȱDeniz”ȱóiirindeȱBalkanȱhavasınıȱtenefȬ füsȱedióindekiȱhüzündeȱonunȱ“daÂılanȱveȱçözülenȱbirȱvatanȱtopraÂındaȱdoÂmuóȱ olmasınınȱ etkileri”ȱ olduÂunuȱ ileriȱ sürerȱ veȱ óöyleȱ devamȱ eder:ȱ “Yahyaȱ Kemal’inȱ
óiirlerininȱ gerisindeȱ birȱ yankıȱ gibiȱ konuóanȱ tarihȱ bilinci,ȱ Rumeliȱ topraklarınınȱ sürekliȱ istilaȱveȱhicretlereȱuÂramasıylaȱilgilidir.ȱÇünkü,ȱtarihimizinȱbütünȱçalkantılarıȱRumeȬ li’deȱ olmuóȱ veȱ Osmanlıȱ tarihininȱ kaderiȱ hepȱ Rumeli’deȱ toparlanmıótır.ȱ Bunaȱ karóın,ȱ imparatorluÂunȱAsya’dakiȱtopraklarıȱsürekliȱsavaólaraȱsahneȱolmamıóȱveȱtoprakȱbuȱdenȬ liȱiçindenȱsancılanmamıótır.”ȱ(Tanyolȱ1985:97).ȱ
ÖzellikleȱOsmanlı’nınȱsonȱdönemindeȱsancılıȱvatanȱparçasıȱBalkanlarȱYahyaȱ Kemalȱ içinȱ ayrıȱ birȱ anlamȱ taóır.ȱ Sadeceȱ Yahyaȱ Kemalȱ içinȱ deÂil,ȱ belkiȱ bütünȱ TürklerinȱbuȱvatanȱtopraÂıylaȱduygusalȱbaÂlantısıȱortaktır.ȱO,ȱBalkanlarlaȱilgiliȱ hassasiyetiniȱ “Hatıralarım”ȱ adlıȱ eserindeȱ óuȱ óekildeȱ ortayaȱ koymaktadır:ȱ “Birȱ
danȱ veȱ Balkan’ınȱ eteklerindenȱ ayrılalıȱ kırkȱ üçȱ seneȱ oluyor.ȱ Lakinȱ bilmemȱ uzunȱ asırlarȱ bileȱoȱsularlaȱoȱkarlıȱtepeleriȱgönlümüzdenȱsilebilecekȱmi?ȱZannederȱmisinizȱkiȱbuȱhasretȱ yalnızȱ Rumeli’ninȱ çocuklarınınȱ yüreÂindedir?ȱ Rumeliȱ topraÂınaȱ ömründeȱ ayakȱ basȬ mamıóȱ birȱ Diyarbekirliȱ Türkȱ deȱ aynıȱ hasretleȱ buȱ türküyüȱ söylemiyorȱ mu?”ȱ (Beyatlıȱ
1976:146)ȱYahyaȱ Kemal,ȱ Anadolu’nunȱ Balkanlarlaȱ tarihtekiȱ buȱ kaderȱ birliÂiniȱ
“Itri”ȱóiirindeȱóuȱdizelerleȱdileȱgetirmiótir:ȱ
ȱ Birȱtaraftanȱbütünȱhayatȱakmıó;ȱ
ȱ Herȱtaraftan,ȱBoÂaz,ȱoȱóehrayin,ȱ
ȱ MaviȱTunca’ylaȱgürȱFıratȱakmıó.ȱ
ȱ (Itri,ȱKendiȱGökkubbemiz,ȱs.18)ȱȱ
Yahyaȱ Kemal’inȱ óiirindeȱ vatanȱ sözcüÂüȱ neredeyseȱ Balkanlarlaȱ özdeóȱ anȬ lamdaȱkullanılırȱhâleȱgelmiótir.ȱOrdununȱmaÂlupȱolması,ȱonunȱrüyalarınaȱgirer,ȱ rüyasındaȱordununȱmuzafferȱolduÂunuȱgörmeȱarzusuylaȱyanarȱtutuóur.ȱOrduȬ nunȱyenikȱveȱBalkanlarınȱiógalȱaltındaȱolmasıȱbütünȱvatanȱtopraklarınıȱderindenȱ sarsmıó,ȱTürkȱinsanınıȱmahzunȱetmiótir:ȱ ȱ MaÂlûpkenȱordu,ȱyaslıȱdururkenȱbütünȱvatan,ȱ ȱ Rüȇyâmaȱgirdiȱherȱgeceȱbirȱfâtihâneȱzan.ȱ ȱ Hicretlerinȱbakıyyesiȱhicranlıȱduygular...ȱ ȱ Mahzunȱhudutlarınȱötesindenȱakanȱsular,ȱ ȱ GönlümdeȱhepȱoȱzanlaȱberaberȱçaÂıldadı,ȱ ȱ BildimȱnedirȱufuktakiȱsonsuzluÂunȱtadı!ȱ
Yahyaȱ Kemal,ȱ Balkanlaraȱ yapılanȱ akınlardaȱ akȱ tolgalıȱ beylerbeyiȱ ileȱ beraȬ berdir.ȱOnunȱemriȱileȱorduylaȱbirlikteȱoȱdaȱileriȱatılanlarȱarasındadır.ȱBuȱakınlaȬ rınȱözelliÂiȱkatılanlarınȱçocuklarȱgibiȱóenȱolmasıdır.ȱSayıcaȱkendilerindenȱüstünȱ olanȱveȱmasalȱülkelerindekiȱkadarȱbüyükȱolanȱbirȱorduyaȱkaróıȱsavaóȱverilir.ȱAkȱ tolgalıȱBeylerbeyi’ninȱ“Glerle!”ȱkomutuylaȱordununȱkafilelerȱhâlindeȱgeçtiÂiȱyer,ȱ TunaȱNehri’dir.ȱTürkȱatlarıȱTunaȱNehri’niȱdoludizginȱóimóekȱgibiȱgeçmiólerdir.ȱȱ SadettinȱÖktem,ȱTunaȱNehriȱveȱakıncılarȱarasındakiȱóairinȱkurduÂuȱiliókiyeȱ benzerȱbirȱiliókiyiȱóuȱóekildeȱkurar:ȱ“AkıncılarınȱTunaȱüzerindenȱbaólayanȱveȱbirçoȬ Âuȱiçinȱebedîȱvisalȱileȱsonȱbulanȱmaceralarıȱyüzlerceȱyılȱdevamȱetti.ȱAkıncıȱbeyiȱkiȱoȱbirȱ beylerbeyidir,ȱemriȱverdiȱveȱakıncıȱkollarıȱtopluȱhaldeȱTuna’yıȱgeçtiler,ȱsonraȱyediȱkolaȱ ayrıldılar,ȱherȱbirȱkolunȱözelȱbirȱgöreviȱvardı,ȱfarklıȱcihetlerdenȱdüómanınȱmukavemetiniȱ zafiyeteȱ uÂratarakȱ arkadanȱ gelenȱ OrduȬyuȱ Humayun’unȱ ióiniȱ kolaylaótıracaklardı.ȱ Buȱ gazadaȱbirȱkolȱsadeceȱdalkılıçlaraȱtahsisȱedilmióti.”ȱ(Öktemȱ2009:396).ȱȱ
Yahyaȱ Kemal’inȱ óiirȱ evrenindeȱ Türkȱ ordularınınȱ Roma’nınȱ doÂusunuȱ fetȬ hettiktenȱ sonraȱ yaptıklarıȱ ióȱ yüceȱ daÂlarȱ gibidir.ȱ Türkȱ ordusununȱ Balkanlardaȱ
yaptıÂıȱ fetihlerinȱ deÂeriȱ çokȱ yüksektir.ȱ Buȱ yüksekliÂinȱ ikiȱ nedeniȱ vardır:ȱ BunȬ lardanȱbiri,ȱBalkanlardaȱyapılanȱfetihtenȱsonraȱOsmanlıȱordusuȱgittiÂiȱyerlerdeȱ asırlarcaȱkalmıótır.ȱGkincisi,ȱbuȱfetihlerdenȱsonraȱOsmanlıȱordusuȱasırlarcaȱmuȬ zafferȱ yürümüótür.ȱ Kaderinȱ döndüÂüȱ kötü,ȱ enȱ korkuluȱ yıllardaȱ bileȱ yürüyenȱ düómanıȱilkȱhamledeȱdeÂilseȱdeȱsonȱhamledeȱdenizeȱdökmüótür.ȱKılıcınınȱrehȬ berliÂindeȱaçılanȱülkelerdeȱyüzlerceȱóehirȱkurmuótur.ȱBuȱóehirlerdeȱbüyükȱtarihîȱ veȱmimariȱeserlerȱortayaȱkonmuótur.ȱFakatȱbuȱeserlerȱbileȱTürklüÂünȱazametȱveȱ óecaatiniȱgöstermeyeȱyeterliȱdeÂildir.ȱȱ ȱ Roma’nınȱóarkınıȱfethettiÂinȱandanȱsonra,ȱ ȱ YüceȱdaÂlarȱgibidirȱgördüÂünȱió,ȱTürkȱoÂlu!ȱ ȱ GirdiÂinȱyerdeȱasırlarcaȱkalıótanȱbaóka,ȱ ȱ KurduÂunȱdevletȱasırlarcaȱmuzafferȱyürüdü.ȱ ȱ TalihininȱdöndüÂüȱenȱkorkuluȱyıllardaȱbile,ȱ ȱ Yürüyenȱdüómanıȱsonȱhamledeȱdöktünȱdenize.ȱ ȱ AçtıÂınȱülkede,ȱyoktanȱyaratıóȱkudretini,ȱ ȱ AzmininȱkurduÂuȱyüzlerceȱóehirdenȱfazla,ȱ ȱ Griȱfiruzeyeȱbenzerȱniceȱgökȱkubbeyle,ȱ ȱ Dehreȱaksettiriyor,ȱgerçi,ȱbüyükȱmimari;ȱ ȱ BuȱeserlerȱseniȱgöstermeÂeȱkâfiȱdiyemem.ȱ ȱ (HayalȱBeste,ȱKendiȱGökkubbemiz,ȱs.38)ȱ YahyaȱKemalȱ“OȱRüzgâr”ȱóiirindeȱBalkanlaraȱakınȱdüzenleyenȱordununȱfeȬ tihȱfelsefesiȱüzerindeȱdurur.ȱOnaȱgöre,ȱölümdenȱkorkanlarȱyaóamakȱzevkininȱneȱ olduÂunuȱbilmezler.ȱBuȱanlayıólaȱyaóamınıȱsürdürenlerinȱdamarlarındakiȱateóȬ tenȱkan,ȱgürȱbirȱinançȱçizgisindeȱderinȱbirȱsesleȱbirleómiótir.ȱBuȱbakıó,ȱyeriȱfetȬ hetmekȱ içinȱ dünyayaȱ gelmióȱ fatihȱ neslinȱ felsefesidir.ȱ Böyleȱ birȱ dersiȱ alanȱ ruhaȱ vatanȱ artıkȱ darȱ gelir;ȱ onaȱ artıkȱ daimaȱ baókaȱ seferler,ȱ baókaȱ ufuklarȱ görünür.ȱ Bunlarınȱ sonucundaȱ Yahyaȱ Kemalȱ buȱ neslinȱ akınȱ zevkineȱ ulaótıÂını,ȱ buȱ zevkiȱ rüzgârdaȱbileȱhissettiÂini,ȱbuȱhissinȱakınaȱkatılanȱatlardaȱdaȱvarȱolduÂunuȱbelirȬ tir.ȱFatihlerdenȱoluóanȱordu,ȱyeryüzününȱsınırıȱolupȱolmadıÂınıȱfarkȱetmemiótir.ȱ OnlarȱsadeceȱsavaótıklarıȱuÂurdaȱkaróılarınaȱçıkanȱherȱengeliȱyıkıpȱgeçmiólerdir.ȱ Yeniȱ birȱ ülkeȱ topraklarındaȱ atlarınaȱ yemȱ vermek,ȱ atlarıȱ yeniȱ birȱ ülkedeȱ besleȬ mekȱiçinȱniceȱbinȱatlıȱoȱfetihȱrüzgârınaȱkapılmıótır.ȱBuȱfetihȱrüzgârındanȱBalkanȱ coÂrafyasıȱ daȱ genióȱ ölçüdeȱ etkilenmiótir.ȱ “Kendisiȱ deȱ ‘evladȬıȱ fatihan’danȱ olanȱ YahyaȱKemal,ȱBalkanlardakiȱfütuhatȱatmosferini”ȱ(kenelȱ1996:226)ȱóuȱmısralarlaȱ ifadeȱeder:ȱ
ȱ Yaóamakȱzevkiȱnedirȱbilmezȱölümdenȱkorkan!ȱ
ȱ Birleóipȱböyleȱdiyorlardı,ȱderinȱbirȱsesle,ȱ ȱ Yeriȱfethetmekȱiçinȱgelmióȱoȱfatihȱnesle.ȱ ȱ ȱ Böyleȱbirȱdersiȱalanȱruhaȱvatanȱdarȱgörünür;ȱ ȱ Daimaȱbaókaȱsefer,ȱbaókaȱufuklarȱgörünür.ȱ ȱ ȱ Oȱnesilȱduymuóȱakınȱzevkiniȱrüzgardaȱbile;ȱ ȱ Buȱduyuóȱvarmıóȱakınlardakiȱatlardaȱbile;ȱ ȱ ȱ Bilmemióȱvarȱmıȱgenióȱyerȱyüzününȱserhaddi,ȱ ȱ YıkmıóȱufkundaȱdurupȱkaróıȱkoyanȱherȱSeddi,ȱ ȱ ȱ Yeniȱbirȱülkedeȱyemȱvermekȱiçinȱatlarınaȱȱ ȱ Niceȱbinȱatlıȱkapılmıótıȱfetihȱrüzgârına.ȱ ȱ (OȱRüzgâr,ȱKendiȱGökkubbemiz,ȱs.42)ȱ
kairȱ “Karnavalȱ veȱ Dönüó”ȱ óiirindeȱ Balkanȱ óehirlerindenȱ (bugünȱ Sırbistanȱ sınırlarıȱiçindeȱyerȱalan)ȱNis’inȱbirȱkarnavaldaȱeÂlendiÂiniȱgörür.ȱBuȱkarnavaldaȱ Nisȱhalkıȱoldukçaȱneóelidir,ȱherȱdakikaȱkahkahaȱiçindeȱeÂlenmektedir.ȱkairiȱbirȱ haftadırȱmeógulȱedenȱvalsȱetekleriȱrüyalarınaȱgirmektedir.ȱEskidenȱbaÂbozumȬ larındaȱyapılanȱbirȱetkinlikȱolanȱkarnaval,ȱBatıȱdünyasınınȱbirȱeÂlenmeȱbiçimiȬ dir.ȱYunan,ȱLatinȱveȱCermenlerȱbuȱkarnavaldaȱtekȱcinsȱolarakȱbuȱmaviȱhavadaȱ birȱmusikiȱgibiȱesmiótir.ȱBöyleȱbirȱkarnavaldaȱYunan,ȱLatinȱveȱCermenlerȱeÂleȬ nirkenȱóair,ȱÇamlıcaȱufkunaȱdoÂruȱuzananȱyolunȱbaóındadır,ȱGstanbul’aȱgelmekȱ içinȱ yolaȱ çıkmıóȱ biridir.ȱ kair,ȱ yolculuÂunuȱ ifadeȱ etmeninȱ yanındaȱ telaólıdırȱ da.ȱ Ziraȱ birȱ anȱ önceȱ buradanȱ uzaklaóarakȱ Gstanbul’aȱ varmakȱ ister.ȱ Buȱ duygusunuȱ daȱóöyleȱdileȱgetirir:ȱ
ȱ Dönsemȱvatanȱsemasınaȱartıkȱbuȱülkeden.ȱ
ȱ GörsemȱErenköyü’ndekiȱleylaklıȱbahçede,ȱ
ȱ CananlaȱkonuóupȱiçtiÂimȱyeri.ȱ
ȱ (KarnavalȱveȱDönüó,ȱKendiȱGökkubbemiz,ȱs.68)ȱ
Yahyaȱ Kemal,ȱ “Karnavalȱ veȱ Dönüó”ȱ óiirindeȱ Balkanlardanȱ ayrılıÂaȱ dikkatȱ çeker.ȱ Ulusçulukȱ hareketleriȱ sonundaȱ acıȱ çekenȱ Türkȱ milletininȱ Balkanlardanȱ ayrılıóınınȱhüzünlüȱduygularınıȱdileȱgetirir.ȱBuȱtopraklarıȱeleȱgeçirenleriȱkarnaȬ valdaȱeÂlenirkenȱgörenȱóairȱüzüntülüdür.ȱHasanȱBülentȱKahramanȱbuȱdurumlaȱ ilgiliȱ olarakȱ óuȱ görüólereȱ yerȱ verir:ȱ “Ulusçulukȱ birȱ yandanȱ Yahyaȱ Kemalȱ gibiȱ OsȬ
manlıȱveȱTürklükȱtarihiniȱdahaȱsonraȱfarklıȱbirȱgözleȱdeÂerlendirenlerȱiçinȱgetirdikleriyleȱ acıȱverenȱbirȱolgudur.ȱRumeliȱgibiȱdoÂduÂuȱveȱçocukluÂunuȱgeçirdiÂiȱbirȱtoprakȱparçasıȱ
oȱhareketlerinȱsonundaȱOsmanlınınȱolmaktanȱçıkmıótır.ȱYahyaȱKemal’eȱgöre,ȱoralarȱdaȱ ‘vatanȱparçası’ȱidiȱveȱoralarȱTürk’tü.”ȱ(Kahramanȱ1997:29).ȱ
BalkanlarȱveȱonunȱçevresindekiȱcoÂrafyaȱYahyaȱKemalȱveȱonunȱneslineȱvaȬ tanȱ sevgisiȱ kavramınıȱ öÂretmiótir.ȱ Dahaȱ öncedenȱ Balkanlardaȱ yaóayanlarȱ veȱ dahaȱsonraȱbuȱyerlerdenȱgöçmekȱzorundaȱkalanlar,ȱdiÂerȱTürklerdeȱvatanȱkavȬ ramınıȱ oluóturmuótur.ȱ kairȱ buȱ konudakiȱ görüóleriniȱ aktardıÂıȱ sözlerineȱ EÂilȱ DaÂlarȱadlıȱeserindekiȱ“BirȱFikrinȱZevki”ȱbaólıklıȱyazısındaȱóöyleȱdevamȱeder:ȱ
“Bizeȱvatanȱsevdasını,ȱelliȱsenedenȱberiȱRumeli’den,ȱAdalardanȱkafileȱkafileȱmuttaȬ sılȱgelenȱmuhacirlerȱöÂrettiler.ȱAnadolu’daȱbirkaçȱsenedenȱberiȱbirȱRumeliȱhavasıȱestiÂiȬ niȱ hissedenlerȱ doÂruȱ hissediyorlar.ȱ Yalnızȱ óimdidenȱ sonraȱ buȱ Rumeliȱ havasıȱ GstanȬ bul’un,ȱAnadolu’nunȱhavalarıylaȱkarıóacaÂıȱiçinȱhissedilmeyecek.ȱÇünküȱvatanȱacılarınıȱ kendiȱetindeȱhissetmióȱTürklerȱekseriyettedir.ȱKalbindeȱhissetmemióȱTürklerȱiseȱpekȱazȬ dır.ȱZannederimȱkiȱyeniȱTürkȱedebiyatıȱbugünküȱacılarınȱhatıralarındanȱteóekkülȱedecek.ȱ Bugün,ȱ vak’aȱ sözdenȱ kuvvetlidir.ȱ Edebiyatȱ kanȱ veȱ ateóȱ karóısındaȱ bittabiȱ solukȱ alıyor.ȱ HislerȱzamanȱsüzgecindenȱgeçmedikçeȱóiirȱdediÂimizȱiksirȱhâlineȱgiremiyorlar.”ȱ(Beyatlıȱ 2002:220)ȱ
3.ȱSonuçȱ
Yahyaȱ Kemalȱ Beyatlı’nınȱ eserlerindeȱ Balkanlarȱ ileȱ ilgiliȱ enȱ önemliȱ hususȱ onunȱoȱcoÂrafyadaȱdünyayaȱgelmióȱolmasıdır.ȱOȱsadeceȱoradaȱdünyayaȱgelmeȬ mió,ȱYahyaȱKemal’inȱatalarıȱdaȱyineȱaynıȱcoÂrafyadaȱuzunȱyıllarȱhayatȱsürmüóȬ lerdir.ȱBalkanlarȱcoÂrafyasıȱonunȱsanatȱhayatını,ȱdüóünceȱdünyasınıȱveȱdolayıȬ sıylaȱ eserleriniȱ etkilemiótir.ȱ Buȱ etkilenmeyiȱ deȱ onunȱ eserlerindeȱ müóahedeȱ etȬ mekȱmümkündür.ȱȱ
YahyaȱKemal’inȱBalkanȱcoÂrafyasıylaȱilgiliȱdiÂerȱönemliȱiliókisiȱçocukluÂuȬ nuȱ oradaȱ geçirmióȱ olmasıdır.ȱ ÇocukluÂunaȱ aitȱ hatıralarınȱ kendisiniȱ kuóatmasıȱ veȱ sonrakiȱ yıllardaȱ daȱ buȱ hatıralarınȱ kendisiniȱ olgunlaótırarakȱ kióiliÂiniȱ oluóȬ turmuótur.ȱBuȱolgunluÂaȱonunȱeserlerindeȱgenióȱyerȱverilmiótir.ȱ
YahyaȱKemalȱiçinȱdünyadakiȱenȱönemliȱkióilerdenȱbirisiȱannesiȱNakiyeȱHaȬ nım’dır.ȱNakiyeȱHanımȱveȱonunȱailesiȱdeȱBalkanȱtopraklarındaȱyaóamıóȱveȱoraȬ daȱ ebedîȱ istirahatgâhınaȱ çekilmiótir.ȱ Yahyaȱ Kemal’inȱ küçükȱ yaótaȱ kaybetmióȱ olmasınaȱ raÂmenȱ annesineȱ baÂlılıÂı,ȱ annesineȱ karóıȱ beslediÂiȱ derinȱ saygıȱ veȱ sevgi,ȱonunȱiçȱdünyasındaȱaynıȱderecedeȱolmasaȱdaȱBalkanlaraȱdaȱsevgiȱbesleȬ mesineȱyolȱaçmıótır.ȱȱ
kiir,ȱYahyaȱKemal’inȱhayatındaȱönemliȱbirȱyerȱiógalȱetmió,ȱbugünlereȱulaóȬ masında,ȱ yeniȱ Türkȱ evlatlarınınȱ onuȱ tanımasındaȱ önemliȱ birȱ unsurȱ olmuótur.ȱ
Yahyaȱ Kemal’inȱ óiirleȱ tanıómasıȱ da,ȱ óiirȱ yazmayaȱ baólamasıȱ daȱ Balkanlardaȱ meydanaȱgelmiótir.ȱȱ
Balkanlarȱ veȱ oȱ coÂrafyaȱ Yahyaȱ Kemalȱ veȱ onunȱ neslineȱ vatanȱ kavramınınȱ öneminiȱ öÂretmiótir.ȱ Buȱ bölgedenȱ belirliȱ aralıklarlaȱ büyükȱ yokluklar,ȱ acılarȱ içindeȱAnadolu’yaȱgöçȱedenȱTürkȱhalkıȱvatanȱhasretiyleȱkavrulmuótur.ȱYıllarcaȱ barıóȱveȱhuzurȱiçindeȱdiÂerȱunsurlarlaȱbirlikteȱyaóadıÂıȱbuȱtopraklardanȱayrılıkȱ onlardaȱ derinȱ vatanȱ hissiȱ uyandırmıótır.ȱ Buȱ hislereȱ óairinȱ eserlerindeȱ genióȱ biȬ çimdeȱyerȱverildiÂiniȱgörmekȱmümkündür.ȱ
Yahyaȱ Kemal,ȱ özellikleȱ óiirlerinde,ȱ Balkanȱ memleketlerininȱ imarındaȱ Türkȱ kültürününȱ önemliȱ birȱ yereȱ sahipȱ olduÂunuȱ ifadeȱ etmiótir.ȱ Buradakiȱ Üsküp,ȱ RakofçaȱgibiȱbazıȱóehirlerȱTürklerinȱyerleómesininȱardındanȱkurulmuó,ȱTürklükȱ hemȱmimariȱaçıdanȱhemȱdeȱkültürȱaçısındanȱoȱtopraklaraȱyerleótirilmiótir.ȱBalȬ kanȱ coÂrafyasında,ȱ oradakiȱ toplumlarınȱ daȱ katılımıylaȱ yepyeniȱ birȱ medeniyetȱ ortayaȱkonmuótur.ȱ
Ayrıcaȱ Türkȱmilletininȱ Balkanlardakiȱ mücadelesiȱ büyükȱ óaireȱ göreȱ destanîȱ birȱ tarihiȱ olaylarȱ zinciriȱ niteliÂiȱ taóımaktadır.ȱ O,ȱ Balkanlarıȱ fethedenȱ askerleriȱ yüceltir,ȱmasalsıȱbirȱkahramanlıkȱdestanıȱkurgularȱveȱóiirlerindeȱbuȱmasalȱkahȬ ramanlarıylaȱbirlikteȱfetihlereȱçıkar.ȱȱ
YahyaȱKemal’inȱeserlerindeȱBalkanlarınȱayrıȱbirȱyeriȱveȱönemiȱvardır.ȱBalȬ kanlarıȱ tanımak,ȱ oradaȱ yaóananlarıȱ bilmekȱ Yahyaȱ Kemal’iȱ anlamakȱ demektir.ȱ Ziraȱ buȱ coÂrafyaȱ veȱ buȱ coÂrafyaȱ üzerindeȱ yaóananȱ herȱ olayȱ Yahyaȱ Kemal’iȱ deȱ onunȱeserleriniȱdeȱderindenȱetkilemiótir. ©
KAYNAKLARȱ ȱ AKTAk,ȱkerifȱ(1996),ȱ“MillîȱRomantikȱDuyuóȱTarzıȱveȱTürkȱEdebiyatıȬII”,ȱTürkiyeȱGünȬ lüÂü,ȱsayı:39,ȱMartȬNisan.ȱ AYVAZO<LU,ȱBeóirȱ(2010),ȱBozgundaȱFetihȱRüyası,ȱGstanbul,ȱKapıȱYay.ȱ BEYATLI,ȱYahyaȱKemalȱ(1976),ȱÇocukluÂum,ȱGençliÂim,ȱSiyasiȱveȱEdebîȱHatıralarım,ȱ2.ȱBasȬ kı,ȱGstanbul,ȱGstanbulȱFetihȱCemiyetiȱYayınları.ȱ BEYATLI,ȱYahyaȱKemalȱ(2002),ȱEÂilȱDaÂlar,ȱGstanbul,ȱYapıȱKrediȱYay.ȱ
BEYATLI,ȱ Yahyaȱ Kemal,ȱ (1993),ȱ Eskiȱ kiirinȱ Rüzgârıyle,ȱ 5.ȱ Baskı,ȱ Gstanbul,ȱ Gstanbulȱ Fetihȱ CemiyetiȱYay.ȱ
BEYATLI,ȱYahyaȱKemalȱ(2003),ȱKendiȱGökkubbemiz,ȱGstanbul,ȱYapıȱKrediȱYay.ȱ
KAHRAMAN,ȱHasanȱBülent,ȱ(1997),ȱYahyaȱKemalȱRimbaud’yuȱOkuduȱmu?,ȱGstanbul,ȱYapıȱ KrediȱYay.,ȱs.29.ȱȱ
KAPLAN,ȱSefaȱ(1994)ȱYahyaȱKemalȱBeyatlıȬSeçmelerȬȱGstanbul,ȱYapıȱKrediȱYay.ȱ
ÖKTEM,ȱ Sadettin,ȱ (2009),ȱ Yahyaȱ Kemal’inȱ Rüzgarıylaȱ Düóüncelerȱ veȱ Duygular,ȱ Ankara,ȱ ÖtükenȱNeóriyat.ȱ ÖZBALCI,ȱMustafa,ȱ(2006),ȱYahyaȱKemal’inȱDuyguȱveȱDüóünceȱDünyası,ȱ3.ȱBaskı,ȱAnkara:ȱ AkçaÂȱYay.ȱ kENEL,ȱÜnal,ȱ(1996),ȱ“YahyaȱKemal’inȱkiirlerindeȱBalkanlarȱveȱBalkanȱTürklüÂü”,ȱKubȬ bealtıȱAkademiȱMecmuası,ȱGstanbul,ȱKubbealtıȱYay.,ȱy.25,ȱNu.4,ȱ1996,ȱss.223Ȭ233.ȱ TANPINARa,ȱAhmetȱHamdiȱ(1992),ȱ“YahyaȱKemal,ȱkiirleriȱveȱGstanbul”,ȱEdebiyatȱÜzeȬ rineȱMakaleler,ȱDergâhȱYay.ȱ TANPINARb,ȱAhmetȱHamdiȱ(1982),ȱYahyaȱKemal,ȱDergâhȱYay.ȱ TANYOL,ȱCahit,ȱ(1985),ȱTürkȱEdebiyatındaȱYahyaȱKemal,ȱGstanbul,ȱRemziȱKitabevi.ȱ TDK,ȱTürkçeȱSözlükȱ(2005),ȱAnkara,ȱTürkȱDilȱKurumuȱYay.ȱ ÜNVER,ȱSüheyl,ȱ(1980),ȱYahyaȱKemal’inȱDünyası,ȱGstanbul,ȱTercümanȱYay,ȱs.121.ȱȱ YETGk,ȱKazımȱ(2008),ȱYahyaȱKemalȱBeyatlı,ȱGstanbul,ȱKültürȱveȱTurizmȱBakanlıÂıȱYayınlaȬ rı.ȱ YILDIRIM,ȱErcan,ȱ(2009),ȱ“TürkȱRuhuȱveȱCumhuriyetȱKültürüȱArasındaȱSahiciliÂiȱYakaȬ layamayanȱkair:ȱYahyaȱKemal”,ȱHeceȱYahyaȱKemalȱBeyatlıȱÖzelȱSayısı,ȱsayı:ȱ145,ȱAnȬ kara,ȱHeceȱYay.ȱ
