Prof. Dr. <"ihni Erençin
ÇİFTELER ŞARTLARINDA YETİşTİRİLEN GÖKKUŞAGI
ALABALIKLARINDAN SALMO GAİRDNERİ İRİDEUS
(RİC-HARDSON 1836), ELDE EDİLEN YUMURTALARıN
DÖL-LENMESİ VE AYNI ŞARTLARDA GELİşTİRİLMESİ
OLA-NAKLARI.
1.
Baran* O. Erdenı**Untersuehungen über die Befruchtung und Erbrütungsnıög-lichgeiten der unter Unıweltbedingungen bei Çifteler
gezü-ehteten Regenbogenforellen gewonnenen Eiern.
~usaınınenfassung: \-Velchc Befruchtungs und Erbrütungsmöglichkciıcn gibt es, von unter Umwcltbedingungen in Çifteler gezüehteten Regenbogenforellen, Salmo gaird-neri irideus (Richardson 1836) gewonnenen Eiern.
Es sah aus, als wenn die meisten den Rogner entommenen Eicr früh entwiekelt und ihre Befruchtungsfiihigkeit ver!oren hatten. Die reifen Eier (I LO SL) entwickelten sich und schlüpften 20 Tagen na ch der Befruehtung. In dieser Zeit betrug die 'Nassertemperatur durch das Inkabationssystem 16-14°C.
Auf diese \Veise ist es möglich, dass man den Çifteler UmstandeIl entsprechend durch pl'Ophylaktische Massnahmen im Befruchtungsstadium von Eiern Larven gewonnen kann.
Özet: Bu çalışma ile Çifteler Su ürünleri, Balıkçılık Araştırma 1stasyonunda larva döneminden itibaren yetiştirilen gökkuşağı alas! Salmo gairdneri irideus (Richardson 1836) damızlıklarından elde edilen yumurtaların, döllenerek geliştirme olanakları araştırılmıştır.
Damızlık balıklardan alınan yumurtaların çoğunluğunun erken geliştiği ve döllenme ö-zelliğini kaybettiği görülmüştür. Olgunlaşmış yumurtalardan larvalar (I LO adet), döllen-dikten sonra 20 günde gelişerek çıkmışlardıl'. Bu dönemde İnkübatör sisteminde suyun ısısı
16-l4cC arasında olmuştur.
Bu uygulama ile tam olgunluk döneminde döllemek ve koruyucu tedbirler almak su-retiyle, Çifteler şartlarında gökkuşağı alası yumurtalarından, larva elde etmenin mümkün olabileceği saptanmıştır.
* A.Ü.Vet. Fakültesi Su ürünleri, Balıkçılık ve Av Hayvanlan Kürsüsü Doçenti ** A.Ü.Vet. Fakültesi Su Ürünleri, Balıkçılık ve Av Hayvanları Kürsüsü Araştırma
BB 1. Baran - O.Erdem Giriş
Çifteler Su Ürünleri, Balıkçılık Araştırma İstasyonunda kullanılan suyun sertlik derecesi yüksektir. Sertlik derecesi yüksek suların döllen-miş alabalık yumurtalarının gelişmesini menfi yönde etkilediği belir-tilmektedir( 4). Yapılan çalışmalar gökkuşağı alasının Çifteler Su Ürün-leri, Balıkçılık Araştırma İstasyonunda iyi geliştiğini saptamıştır(2). Araştırma istasyonunda alabalık üretiminin gelişmesi, yetiştiriciliğin ,tam olarak uygulanmasına bağlıdır. İstasyonda kullanılan suyun,
döllenmiş alabalık yumurtalarında gelişmeyi durdurmadığı saptanmış-tır. (1) Bu araştırmanın sonucu Çifteler'de alabalıkla ilgili çalışmalara ışık tu tacaktır.
Materyal ve Metot
1- Çalışmada damızlık olarak kullanılan gökkuşağı alası balıkları Salmo gairdncri irideus (Richardson 1836) Federal Almanya'nın Bavyera Biolojik Deneme Kurumu (Bayerische Biologische Versuch-sanstalt) Demoll-HofCr Enstitüsüne bağlı, Wielenbach Balık Yetişti-riciliği İstasyonundan getirtilen yumurtalardan elde edilmiş, bunlar Çifteler şartlarında beslenmiş ve büyütülmüştür (2).
2- Uygulamada, 4 yaşını doldurmuş balıklar damızlık olarak kul-lanılmıştır.
3- Yumurta ve sperma verme döneminde olan balıklardan, ön-ce üç dişinin yumurtası, küçük ve derin plastik bir leğene sağıldı. Yumurtaların üzerine yine aynı şekilde bir erkeğin sperması alınarak plastik bir çubukla spermanın tamamen yumurtayla karışımı sağlandı. Yumurtalar üzerine 1-2 misli su ilave edilerek i5-20 dakika leğen içe-risinde bırakıldı. Sonra yumurtalar lcğen içerisinde birkaç defa temiz su ilc yıkandı ve yumurta kasaları içerisinde inkübatör sistemine yer-lqtirildi.
4- İnkübatör sistemine, Çifteler İşletmesinde kullanılan kaynak-tan 1 lt/sn su verildi.
5- İnkübatör sisteminde suyun ısısı, saat 8-13-19 olmak üzere günde üç kez ölçülmüştür (Grafik ı).
6- İnkübatör sistemine verilen suyun kimyasal yapısı, Hellige Aqua Analyzer'le tesbit edilmiştir. Her üç günde bir yapılan oksijen tayininde Winkler metodu uygulanmıştır (Grafik 2).
Suyun Kimyasal Analizi:
pH 7.9
NOı NH) CL P04 S04 NO) Yok Yok 0.70 mgr Ilt 1.5 mgr Ilt Eseri 5 mgr Ilt Bulgular ve Tartışma
31 Ocak 1975 tarihinde, iO di~i balık içersinde 6 sından, alınan yumurtalar döllenmeye uygun görünüşte idiler. Diğerleri ve daha son-raki günlerde alınan yumurtaların hemen hemen tamamında, yumurta zarı ile vitellus zarı arasındaki perivitellin sıvı, yumurtanın 2/3 nü te~kil etmi~ ve bu bo~luk yarım ay ~eklini almı~tır. Sıhhatli yumurtalar-da vi teli us, yumurtanın çoğunluğunu, tamamına yakın bir kısmını te~kil eder (4). Yumurta zarı çok gergin olamamakla beraber, yumurta yuvarlak görünü~tedir. Döllenme i~leminde yumurtanın su almasıyla, zarın gerginliği artar ve yumurta tamamen yuvarlak bir hal alır. Döl-lcnmeye uygun olmayan yumurtaların çokluğu, Çifteler Ara~tırma İs-tasyonunda damızlık balıklardan, yumurta ve sperma almada geç ka-lındığını göstermektedir.
Dı~ görünü~üylc döllenmeye uygun ve uygun olmayan yumurta-ların sperma ilc karı~ımı sağlandıktan sonra, ayrı ayrı kasalarda inkü-batör sistemine yerle~tirildi. Dı~ görünü~ü ile döllenmeye uygun olma-yan yumurtalar, kısa bir süre sonra beyazlaşıp tamamen mantar-laştı (Resim I). Geli~meye devam eden sağlam yumurtalardan
(Resim 2), 19-20 Şubat 1975 tarihinde larvalar çıkmı~lardır (1 10 adet). Ancak döllenmi~ yumurtaların inkübatör sisteminde geli~me süresinde, ortalama
%
60 bozulma olmu~tur. Bozulan yumurtalar, pipetle kasa-larından uzakla~tırılmı~tır. Bozulmanın çoğunluğu, gözlekesi te~ekkül etmeden önceki dönemde olmuştur. Döllendikten sonra devamlı ge-li~im halinde olan alabalık yumurtalarının, oksijen ihtiyacı artmak-tadır. Bu durum dikkate alınarak, larvaların çıkı~ına kadar, inküba-tör sisteminde her üç günde bir oksijen tesbiti yapılmı~ ve suda erimi~ oksijenin 8.5 mgr jlt altına dü~mediği görülmü~tür (Grafik 2). Bu ne-denle bozulan yumurtalara oksijenin etkisi olmamı~tlr.İnkübatör sistemine Çifteler Ara~tırma İstasyonu kaynağından alı-nan suyun ısısı, larvaların yumurtadan çıktığı döneme kadar, en fazla 16°C, en az 14°C olmu~tur (Grafik 1). Leitritz (4) göre, Embody'-nin ifade ettiği gibi gökku~ağı alası yumurtası geli~imini bu dereceler-de erken tamamlamaktadır. Çiftelerde, suyun ıhrnh olması nedeniyle larvalar 20 gün içersinde çıkmı~tır.
90 1.Baran - O. Erdem
İnkübatör sisteminde, döllenmiş yumurtaların azlığı ve kullanıla-~ak dezenfektan maddenin hazırlanış veya uygulanışında olabilecek ~atanın tümünü etkileyebileceği endişesi ile koruyucu tedbir alınma-rİpştır. Yumurtaların mantarlaşma ve bozulma oranının yüksek oiuşunda bunun büyük etkisi olmuştur. Leitritz (4), Amerika'daki uygulamada yumurtaların, döllendikten sonra larvanın çıkışı dönemin-deri bir süre öncesine kadar günde bir defa Malachitgrün'le dezenfekte edildiğini belirtmektedir. Schaperclaus'de (5), döllenmiş yumurtaların gelişmesi esnasında koruyucu tedbir almanın faydasını belirtmekte ve Malachitgrün'le 5 günde bir yapılacak banyo ile mantarlaşmanın ö-nüne geçilebileceğine değinmektedir. Greenberg(3) , koruyucu ted-bir olarak şimdiye kadar en iyi neticenin Malachitgrün'le yapılan dezenfe,kte ile sağlandığını ifade etmektedir.
İnkübatör sisteminde kullanılan suyun total sertlik derecesi, ala-balığın doğalolarak bulunduğu sulara kıyasla yüksektir. Suyun bu özelliği döllenmiş yumurtada embiryonun gelişmesini menfi yönde etkilememiştir.
Sonuç olarak;
1- Damızlık gökkuşağı alası balıklarından, yumurta ve sperma-nın tam olgunlaştığı dönemde alınıp döllenmesi,
II- Döl1enmiş yumurtaların mantarlaşıp bozulmalarını önlemek için alınacak koruyucu tedbirlerle (dezenfekte edildiğinde), Çifteler Araştırma İstasyonunda gökkuşağı alası larvası elde etmek ve gökkuşağı alası yetiştiriciliği ünitesini, tam bir işletme haline getirme olasılığı vardır.
Literatür
1- Baran,İ., Aydın, F. (1975): Gödekesi teşekkül etmiş gökküşağı alası yumurtalarının, Ç~fteler şartlarında gelişip larva haline getirilmesi
olanakları. A.Ü. Vet. Fak. Derg. (Henüz yayınlanmadı)
2- Erençİn, Z., Baran,İ., Ergüven, H. (1972): Kültür balığı, gök-kuşağı alası Salmo gairdneri irideus. A. Ü. Vet. Fak. Derg. Cilt: XIX,
No. 1-2, pp. (12-20).
3- Greenberg, D.B. (1969): Forellenzueht. VerI. Paul Parey. Hamburg und Berlin.
4- Leitritz, E. (1974): Die Praxis der Forellenzueht. Verı' Paul Parey. Hamburg und Berlin.
5- Schaperc1aus, W. (1967): Lehrbueh der Teiehwirtsehaft. Verl, Paul Parey in Berlin und Hamburg.
, 0 ~ '\-~ 4 ~ q4 ,~.
:U'.~ -~~'~~_\;:-;."~:~~;
~
t ~ ~"" $>r-i
ı
Resim: 1- Mantarlaşmış Gökkuşağı Alası Yumurtaları (Die Verpilzung dcr Eiern)
r-~-
-on-- ~. ••••.••, ._ ;;i""._ .-. -ı ..4-,,_, , ,~:O;4 '" 1, ., t' j " iResim: 2- DölIenmiş gelişmekte olan alabalık yumurtaları (Die Erbrütüng von RegenbogenforelIeneiern)
'92 20 i~ ,& le i~ ,3 ıı.
'i
ıo 1.Baran -O. Erdem ol Lo ••••31 i ? 3 4- 5 E> 1- II 9 10 " '1 i~ 14 15 16 t1 III '9 :LO
GRAFİK ı: ~L .OCAK-20 .ŞUBAT TARİHLERİ ARASINDA İNKüBATÖR Sİ5TE-.:\iİNDE GÜNLüK ORTALAMA su ısı DERECES!.
°ı
mJ/ıı ( ~\.lnA Ca.iM;7 QIoC,,"'JEN M:"tAll')'"3' LL \i Lo 9 8 ?
.,
S-• Gu"" 31 ;ı 3 4 .,- 6 'il 9 '0 LI ,.2 I'~ '4 İS i" if 'O ıÇ .b>GRAFİK 2 31 .OCAK-20 .ŞUBAT TARİHLERİ ARASINDA İNKÜBATÖR SİSTE-MİNDE üç GüNDE BİR YAPILAN, SUDA ERİMiŞ OKSİJEN TESBİTİ
