ver.un.Ih'ra. (2005), 21, 3-4:93-100
KÖPEK VE KED
i
REPRODÜKSivONUNDA ULTRASONOGRAFiNIN KULLANIM
OLANAKLARININ
ARAŞTIRILMASIDeniz Nak1@ Yavuz Nakl BilginerTu na t
l
nvcs
ü
gation
o
f P
ossihi
litic
s Usi
ng of Ultrasonog
ra
ph
y i
n
C
at and Bitch
R
c
p
r
odu cti
o
n
ÖZet : Bu çalışmada, köpek ve kedi reprodüksiyonunda karşılaşılan fizyolojik ve patOlOjik olguların tanısında
un-rasoroqraroın kullanı m olanaklarını ortaya koymak amaçlarldı. Proöseus.ıonküıer kist, postpartum (ak uı) metritis, pvc-mene. retentio securldinarium, tümör, tötal mumifikasyon. gCıç ~um, yalancı getıelik ve gebelik muayeneleri için
kliniğimizegelen 264köpekve142kediaraştırmamateryali olarakkullanıldı. Ultrasonografikmuayeneler B modereal-time 5 MHz lineer propluultrasonografi cihazı ile transabdominalolarakgerçekleştirildi. Muayenesonuçları, ultrasonografinin küçük hayvanreprodüksiyonundagerektanı gereksedetedavininyOnlendirilmesive tedavisonuçlarınınizlenmesinde
pra-tık.duyartıve güvenilirbirmetotolduğunugOsterdi.
Anahtar Kehmeler:Kedi,köpek.reprodüksiyoo,ultrasonograli
Summary :In thisstudy was aimed todemonstrateposibilities usingofthe ultrasonography in diagnosis olphySiologiCal and pathologicalcasesbewatctıedinbitch andcat reproduction.Total 264 bitch ancl 142 cat broughttoourcıecsıor
pro-esrrus.toncuarcvst. postpartum (aeute) merrers.pyometra,retentıcsecunclinanum,tumor,fetalmummifıcation, dystoeia, pseudopregnancy and pregnancyexaminationswasused as research rnatereıs. Ultrasonographic examinationswere performed transabdominalty byusing aBmode real-time5 MHz Iinear transducer.All ultrasonographic examination re-sultswas indicatad,ultrasonographywas as aprectcaı. seositive and reliablemethodeüherdiagnosis ()( directionof tre-atmentand monitoringoltreatment rescinsin smailanimalreproduction.
Key Words: Cal.biteh.reorocncucn,ultrasonography
Gırış
Diyagnostik ultrasonograf iyOksek frekansl ı ses
dalgalarından yararlanarak yapı lan birgörüntüleme
lekn~idir(Barr, 1992). Ultrasan probu , zamanın yalnızca l/l 000 'inde uıtrason demeti salar, geriye kalan 999/1000'inde isealıcıgörevigörür. EQerkris -tale yüksek valtajlı elektrik akımı uygulanırsa, me-kanikbir detcrmasyonauğrar ve karakteristikbir fre-kanetases dalgaları yayar. Bu ters plezoelektrlketki olarak tanı mlanmaktadı r. ilet ilen ses dalgalarının bir
kısmı organların ara yüzleri tarafından yansıtılıp,
proba geri dön er ve ekoları oluşturur. Ekolar pi-ezaelektrik knstaüere ritmik basınç uygularlar. Kris-tatlerbunları ultrasonik dalga olarakalg ılayıp.
e1ekt-rocıar üzerinde aynı trekansır elektrik sinvali olarak de{jerlendi rir. Bu elektriksel akım radyo-frekans yüksellieisi tarafından doQruakıma çevrilerek video
sinya! çıkışı olarak ekran üzerind e iki boyutlu görüntü haline dönüştürülür (Ba rr. 1992; Kramer. 2005).
Diyagnostik ultrasa nog rafide bugünkü teknoloji 1-10 meg ahe rtz(MHz) arasında de{jişen trekanata ses dalgalarını kullanmaktadır. Düşük frekan slar. pe-netrasyon derinliQinin fazla olması ile birlikte görüntünün detaylı incelenmesi için yeterli de{ı ildir.
Yüksek frekanslar ise yumuşak dokunun ab -sorsiyo nu nedeniyle sınırlı birpenetrasyon derinliQine sahip olmasına rağmençok iyibirçözünürlüksağlar.
Kamivorlardagenitalorganlarınmuayenesinde 5- 7.5 MHz'lik frekansıann kullanılması uygundur ( Barr. 1992; Alaçam.1998: Kramer,2005).
Ekranda oluşturulangörüntün ün türüne göre üç
ayrı tipte gösteri biçimi bulunmaktadır. Bunlar A· mode (Am plitud modu), B-mode (Brightnes s modu)
(iCı ı ~Tarıhı: Q-ı,05,ZOOj .«f';dnak eşuludag.eduır
NAK.NAK. TUNA
ve M-mode (Monon modu) olarak sıralanabilir. Günümüzde, karnıvonarda reaı-time B-mode e n-rascn tipi yaygın olarak kullanılmaktadır.
Kar-nivarlarda tanı amaçlı ultrasonografi transabdominal olarak uygulanmaktad ır. Kamivorlann çoğunlukla sırt üstü pozisyonda, nadiren ıaterare yatmış veya
ayakta dururken ultrason muayeneleri yapı lmaktadı r (Bart.1992;Alaçam,1998;Kramer,2005).
Ultrasonografik olarak oroöstrus. östrus ve erken metöstrus esnası nda overyumlar
görüntülenebilirler (Wallace ve ark., 1992; Hayer ve
ark.,1993;Wright ve
watts
.
1998;Johnstonve ark., 2001). Ancak ovaryumlann üzerinde sadece birkaçmm. çap ında olan lolliküller ve corpus luteurnlann yapılarının küçük olması sebebiyle sıradan ult-rasonografi aletleri ile güvenli bir şeki lde tespit
etmekher zaman mümkün olmayabilir (Kahn,1994). Köpeklerde geli şen folliküllerin görüntülenmesinde ve ovuıasyon zamanının tespit edilmesinde ult
-rasonegrafinin değeri hala tartışmalı durumdadır (England veAlien,1989;Barr,1992;Englandve Ye -ager,1993;WrightveWatts,1998).Baı ı araştıncı lar
(England ve Alien, 1989; Wright ve
wan
s.
1998) köpeklerde di~er türlerden farklı olarak folliküllerinhızlı bir şekilde çökmedikleriiçin ovcıasycnun tespit edilmesinde ultrasonografininyararlı olmadığım. bazı araştı rıcıla rd a (Barr,1992; England ve Yeager,
1993)ovaryumların ultrasonografigörüntülerinino
va-tasyondan önce ve sonra benzer olduğunu, bu
yüzden ultrasonografi ile ayırımının güç olduğunu
ifade etmektedirler. Ayrıca ovaryum kisti
ve
türnörü gibi patolojik durumlarda da aynı taraftaki böbreğincaudalin de ovaryumlar qörüntulenebiürler (8arr,1992; Kahn, 1994 ; Eker ve Salmanoğlu.
2005a). Anöstrus esnasında ise ovaryumlar normal
olarakqözlenemezte r(Wrightve Watts,1998).
Uterus proöstrus ve östrus esnasında uterus
ödemineba{Jholarak çapı arnl{Jı için ultrasonografik
olarak gözlenebilir, Uttrasonoa transversal olarak
uterus ödemli onoo me mar kıvnmıann neden oldu~u hiperekaik bir merkez ve onu saran hipoekoik bir
kuşak halinde görülür. Prepubertal dönemdekiveya
gebe olmayan anöstrus evresindeki köpekler de ise
uterusun transversal çapı 1 cm'den az oldu~u için
görüntülemekzorolabilir.Bu dönemdeuterusun e n-dometriumu hipoekoik,myomelrium ve seroza k at-larıda hipcekcik olarak gözlenir (England ve Alien,
1989;Englandve Yeager,1993 ;Alaçam,1998). Kar
-nivorlardaultrasonografiile gebelik tanısı, töıustann sayısı ve canlıh{Jt , gebelik yaşının
ve
doQumzamanının tayini ile postpartum uterusun in -volusyonunun yanı sıra gebelik süresince
karşı laşılabilecek embriyonik rezorpsıyon. abortus,
töıusve fötalmembranıannretensiyonu,güçdoQum
ve fötalölümler. fötalmaserasyongibipatolojikdu
-rumlarıntanısındadakullanılabilmektedir.Ayrıca pıe
sental bölgelerin subinvolusyonu, postpartum (PP)
(akut) rnetntıs, kistik endometrial hiperplazi,
pyo-metre , uterustamörtenve rupturu gibipatolojik ol -gularda da ultrasonografiden yararlanılmaktadı r(Ban, 1992; Kahn, 1994; Alaçam, 1998; England,
1998a;England,1998b:WrightveWans,1998; Lu-voni ve Grioni,2000;Son ve ark., 2001; Kutıler ve
ark., 2003; Eker ve Salmanoğlu. 2005b; Kr
a-mer,2005).
Bu çalışmada, köpek ve kedi re
p-rodOksiyonundakarşılaşılanfizyolojik vepatolojik
ot
-guların tanısında ultrasonografinin kullanımola-naklarınıortaya koymakamaçlanot.
Materyal ve Metot
U.Ü. Veteriner Fakültesi, Doğum ve Jinekoloji
Anabilim Dah kliniklerine gelen çeşitli reproouknt problemlere sahip toplam 264 adet köpek ve 142
adet kediye ait ultrasonografi bulgu l a rı klinik,
la-boratuar, patolojik ve mikrobiyolojik
ta
m
yöntemleriyledesteklenerekdeğerlendirildi. Kediveköpek reprodüksiyonunda karşıla ş ıla n olguların dağrhrmTablo1.. deverilmi ştir.
Kedi ve köpekterin ultrason muayeneleri sırt üstü yatar pozisyonda iken yapıldı. Ultrason mu -eyeneleri 5 megahertz1ikreal-timelineer proplu
utt-rasonografi cihazı ile transabd ominel olarak gerçekleştirildi .
Tablo1.KöpekvakedireprodOksiyonundakarşılaşılanolguların da?lı tım ı
Overyum Utarus
Proöst. Folli. pp Pyometra Aeten. Tümör Mumi.
Kist (akut) Becun. Fötus
metntıs Dystocia Gebelik pregnancy + Köpek 11 Kedi 4 6 6 " 82 32 7 3 94 8 27 56 21 2 57 27 41 15
Kbpe kıeKediReprodükslyonuuda ...
Mcaveneıere başlanmadan önce Iinea aıba'run
her bir kenanndan eşituı akl ıktave pubistencostalar tuzasmakadar olan bölgenin kıll arı traş edildi. Deri ve propüzerine probun hava iletemasın!kesrnek için bol miktarda jel sürüldü. Uterusun muayenesi için
Şe kil 1a Bir kôpekte folliküler klst olgusunun uıt
rasonogralikgörüntüsü.Ik.lollikülerkist
prob pubisln hemen oranialine yerleştirildi ve idrar kesesi ayırtedilene kada r oranlalde hareketettirildi. EOer idrar kesesi dolu ise bunun rehberliOinde hemen ldrar kesesinin oorsafinde cervix, corpus utert ve bifurkasyo uteri arandı. ldrar kesesinde n
başıayarak umblicusa kadar olan bölge longitudinal ve transversal olarak muayene edildi.Ovaryumların
maayenesi için önce böbrekler görüntülendi. Daha sonra prob ovaryumugörüntülemek Için böbreklerin caudaline doğru hareket ettirildi. Ovaryumlar aynı
taraftaki böbreğin caudalinde görünt ülenene kadar taramasürdürüldü.
Bulgular
.Ultrasonografıde, ovaryu mlar aynı taraftaki
böbrekterinhemen caudal kısmına yakın olarak sa-dece 11 köpekte proöstrus döneminde üzerinde
gelişen folliküller ve4 köpekte de lollikülerkistlerile birlikte tespit edilebildi. Siklusun diOer dönem lerinde ovaryumlar belirlenemedi.
Ovar-yumların urtrasonagrafik muayenesi esnasında 1 01-liküller ve tollikuler kistler yuvarlak ,ince-eecertbe -lirgin anakaik alanlar şeklinde gözlendi. Şekill a ve tb'oe birköpe{ıeait solovaryurnda lollikülerkistol -gusunun ultrasonagrafik görüntüsü ve cva-notusterektcml sonrası ovaryum ve uterusun
nek-Şekil 1b.Aynı köpekteoveriohysıerektomisonrası solovaryumda foUikülerkist ve uterustakistikenoomemeı hiperplazi _ pvcmetrekompleksinin nekropsigOronlüsü,fk.lollikülerkist
NAK.NAK.T\JNA
Şekil2. Birköpekte sağlıklı uterusun longitudinal kesitte ult-rasonografik görüntüsü.
Şekil 3. Bir köpekte postpartum 1. gün plasentasyon
alanının transversal kesitte ultrasonografik görüntüsü
.p.plasentasyonalanı, uterusduvarı(siyah ok)
Şekil 4. Pyometralı bir kedide anekoik içerikle dolu ute-rusun longitudinal kesitte ultrasonografik görüntüsü.
ropsi görüntüsü görülmektedir.
Şekil 2'de görüldüğü gibi anöstrus döneminde
sağlıklıuterus ultrasonografide uterusun duvarları hi
-perekoik ve lümensiz,homojen hipoekoik olarak tes
-pit edildi.Erken postpartum dönemde (1-4 gün) u te-rus oldukça geniş ve içeriğinin karışık bir ekojenite gösterdiği izlendi. Ekojenitesi yüksek içeriği n
hi-96
Şekil 5. Birköpekte çiftleşme tarihine göre 34 günlük
ge-beliğinlongitudinal kesitteultrasonografikgörüntüsü. poekoik uterus duvarı ile çevrili olduğu saptandı
(Şeki l 3). Postpartum (akut) metritiste uterus,
içeriğin miktarına göre değişen büyüklükte ve içeriği n karakterini gösterecek şekilde hipoekoik
lümenli olarak gözlendi. Pyometrada ise uterus,
içeriği sıvı olduğu zaman anekoik, hücre döküntülerinin olduğu yoğun sıvı birikimlerinde ise hipoekoik lümenli olarak sıvının miktarına göre
Killlt'kH>Ked iReprodüksiyonunda ..•
Şekilsa.Birköpektemumifiye lötus olgusun unIongrtudinal kesitte ultrasonografikgörüntüsü,
de{ıişen büyüklüklerde genellikle çok bölmeli olarak belirlendi (Şekil 4). Uterusta tümör olgusunda ise,
uterus içerisindesıvı birikimi ile birlikteanekoikalanın içerisinde uterus duvarı na tulunmuş yuvarlak orta dereceli ekoik doku şeklinde_tümör tespit edildi.Ge -belikte ise çirtleşme tarihine göre gebeliğin 2Q,gününden sonra gebelik keseleri etrafı düzgün, smmı anekolk alanlar şeklinde ve embnyc sıvı içerisinde uterus duvarına tutunmuş hiperekoik ola -rak ilk kez gözlendi. Gebeliğin 30,gününden sonra fötusun başı, vücudu ve extremitelerin tomurcukları gözlenebilir halde hipoekoik olarak izlendi. Bu dönemde
t
ö
tat
kalp aumlan ve hareketlerde tespit edildi. Şekil 5 'te çıttıesme tarihine göre 34 günlük gebelikte fö1usun baş, göğüs ve abdomenit
u
-poekoik olarak görülmektedir. Gebeliğin 40. gününden sonra ise kemiklerde mireraüzasycn başladığ ı için, ekojenile arttı ve kemikler hiperekoik olarak belirlendi. Gebeliğin 45.günOnden itibarende töıusun içorg a n l arımideve idrarkesesi anekoik,ka -raciğer ise hipcekcik olarak izlendi. Mumifiye tötus olg ularında ise, uterusta gebelik yaşına göre daha erken gelişme dönemlerinde olan fötuslar. anekcik alan içerisinde kalp atımlarının izlenemediği hi-poekoik şekilsiz yapılar şeklinde izlendi. Şekil 6a ve 6b'de bir köpekte mumifiye fötus olgusunun lTartışmave Sonuç
Ultrason kullan ı lan ses dalgaların ı n dOşük
yoQunluQundan ve kolayca iletilen bu ses da
l-gal a rı nı n org anların internal sınırları tarafında vansmhp proba geri dönmesi ile oluşan puls eko tekniğinden dolayı saQlıQa zararh etkileri b
i-linmemektedir. Hayvanlar muayene işlemlerini
ko-layca telere ettikteri için sedasyona gerek
du-yulmaz. Nitekim urt-ason güvenli, non invasif ve
gerekli olduğu sürece tekrarlanabilen bir tekniktir (
Barr.1988;Wright vewans.1998).
Ultrasonografı ile tolükuüer yuvarlak hipoekoik
veanekoikyapılar şeklindegözlenmektedir (Wallace
ve ark.,1992). Ovaryumlar da folliküler gelişim en
erken prcöstrus un 1.gününden itibaren7.5 MHz'lik
sektör Pf"QP kullanılarak ultrasonograficihazı ile a ne-koik yuvarlakyapılar şekl inde gözlenmiştir(Hayerve
ark., 1993). Folliküllerin büyüklüğü proöstrusun
başlang ıcından sonra 7. güne kadar yavaş bir
şekilde, daha sonra ise ovulasyona kadar hızlı bir
şekilde arttığı ultrasonografiiletespit edilmiştir (
Eng-land ve Allen,1989). Dieterich (1994) , 6.5 MHz'lik
parmak ucu prop ve 5 MHz'lik sekter prcplu
urt-rasonografi cih az ı ile hem ovaryumlardaki siklik
de{ıişiklikferin hem de ovulasyonun tespitinin yapı labilece{ıini ifade etmektedir. Salmanoğlu ve
Eker (2004)'de bir köpekte 8 MHz 'lik linear prcpta
ovaryumlardaki siklik deQişimleri ve ovulasyonu so
-runsuz bir şekilde belirlemişlerdir. Bu konudaki bir çatışmada da (Hase ve ark,2000) 7.5 MHz1ik linear
proptaultrasonografikolarak köpeklerin %54.5'unda
evetesvon düzensiz şekHli ovaryum follikülleri tespit
edilerek belirlenmi ştir. Bu çalışmada ise kliniğimize gelen çok sayıda vakan ı n sadece 11 tanesinde proösırus döneminde küçük yuvarlak anekoik t
el-Ilküneri içeren overyumtan beürleyebiıdik. Bu so
-runun,hem yüksek frekansf hem de konvexya da
mikrokonvex prop kullanılarak aşllabileceQini
düşünüyoruz. Köpeklerde kistik ovaryumlar ul
t-rasonografide sayısız anekoik alanlar şeklinde çok
bölmeli olarak gözükürfer. Çeşitli büyüklüklerdeki kistler sıvı He doludur ve ince ekolk duvarlana bi
r-birinden ayrılırlar (Barr,1992; Kahn,1994). Eker ve
Salmanoğlu (2005b),ultrasonografikbakıdatollikuler
kisnen,
çok belirgin sınırl ı, yuvarlak. nadirde olsadüzensiz şekillerde görülen ve distalinde kuvvetli
akustik artış artefaktı gösteren anekoik karekterli yapılar şeklinde, bilateral ve unitateral olarak
böbreklenn hemen kaudal kutbuna yakın
yerleşnklerira ifade etmektedirler. Bu çalışmada da .~ AK.NAK. TUN A
gitudinal uttrasonoqraf
notusterektomi sonras ı görülmektedir. görüntüsü nekrop sl ve ova-bulguları 98
ovaryum kistlerinde literatürlerde bahsedilen benzer
görüntUlereldeedildi(Şekil.1a).
Kedi ve köpeklerde reproduktif ult
-rasonografinin önemli endikasyonlanndan bineide
uterus patolojilerini tespit etmesidir. Bunları post-partum(akut) metritis,pyometra ,endometritis,kistik
glarıduler hiperplazi, fötal membranıarın fe -tensiyonu.plasental bölgelerin subinvolusyonu,u te-rusun tümör ve rupturu oluşturmaktad ı r (Bart. 1992; Kahn, 1994; Alaçam,1998; Wright ve Watts, 1998;
Kramer, 2005). Postpartum (akut) metritiste
urt
-rasonografi ile uterusun büyükl~ü, intrauterin sıvı!
irin birikimi,olası yavru zerlan ve fötus belirlenebilir
(Alaçam,1998). Bu çalışma da kliniQimize gelen
kedi ve köpeklerde postpartum (akut) merrinsin u
lt-rasonografisinde uterusun involusyon sürecine göre
normalden büyük ve içerisindeki sıvın ı n karakterini
gösterecek şekilde orta dereceli ekotk olarak
gözlencliği belirlendi. Kedi ve köpeklerde oıt
rasonografi ile teşhisedilebilen uterushastalıklannın
en geneli pyometrad ır. uıtra son ile uterusun
bOyüklü{ıü, duvarının kalı nlığı ve içerisindeki sıvı lar
tespit edilebilir. Bazı olgularda uterus içerisindeki
sıvının karekteride belirlenebilir. Gerilmiş sıvı dolu uterus comuıan ve corpusu idrar kesesinin cramat
ve oorsannce nadiren linear, çoğunlukla düzensiz
aralıklı. uterus duvarının ince bölmeleri ileçok kom -partmanlı hipoekoik ve anekoik olarak
görüntülenebilir. Kedi ve köpeklerde pyometranın tanısında ultrasonografi pratik. duyarlı ve güvenilir bir metot olarak bulunmuştur (Elleri ve ark., 1986; Fayrer-Hosken ve ark.. 1991; Barr. 1992; Kahn, 1994; Salmanoğlu ve ark., 1993; Nak, 1999;Nak
ve ark.,2001, Bigliardive ark., 2004;Kramer, 2005; Nak ve ark., 2005). Bu çalışmada da literatürlerde
tanımland ığı gibi pyometra unresoroçratce benzer
görüntülerverdive pyometran ın tan ısında duyarlı ve
güvenilirbirmetot olarak kullanıldı. Uterus tümörleri
ultrasonografik olarak uterus içerisinde duvarına t
u-tunmuş olarak izlenebilir. Ultrasonografikgörüntüsü
tUmörün tipine ve hemoraji ve nekrozisln varlığına göreçokdeQişebilir. Uterustakitümör,sıvıbirikimiile
birlikteolmadıkçakitleninuterus orijinliolup-o lmadığ ı
konusunda şüpneye düşereolur (Barr,1992;
Kahn,1994). Bizim karşılaştığımız vakaoa. tümör
pyometra ile birlikte anekoik uterus lümeninin
içerisinde uterus duvarına tutunmuş orta dereceli ekoikbir kitle olarakgörüntülendi.
Köpekte ultrasonografi ile gebelik tanı sında en
önemlisorun gerçekgebehr.yaşının belirlenmesidir.
ilk çiftleşme veya tohumlama ·0.- gün kabul edi l-diğinde gerçek gebelik yaşı doğru bir şekilde tespit
edilemez(Kahn,1994; Alaçam,1998).Köpeklerdeilk
yapılar şeklınde gebelik keseleri. 20. günde uterus duvarına tutunmuş embriyo hiperekcik olarak ve 22. günlerde de eml:x"iyonikkalpaumlanizlenebilir.(
Eng-land veAlien, 1990;Alaçam ,1998;England 1998b).
Çiftleşme tarihi gebe ljQin "O~. günü olarak kabul ed i--Len bir çalışmada (SalmanoQ:lu ve ark.,l993) 15. gunden itıbaren gebeliQin %100 do{ıruluk oranıyla
tespıt edilebildigi saptanmıştır. Köpeklerete amnion
içerisinde lötaldokularıiçerengebe/ikkeseleri ilkkez gebeli{lin 24-28.günleri arasında qözlemr. Bu
ne-denle 28. gUnden önce fötal yapılar tamamengözlenebiliyor sa pczıutgebelik teşhisi yapılabilir.
Bu-nunla birlikte,sonçiftleşmedensonra 28.güne kadar negatıl gebelik leşhisi yapılmamalıdır (Ba rt. 1988; Barr, 1992; Kramer, 2005). Bu çalışmada da,çıftıeşme sonrası20.günden itibaren anekoik gebelik keseleri içerisinde uterus duva rına Munmuş
emo-riyolar tespit edilebildi{ıi zaman pozitif gebelik teşhi si yapıld ı. 20. gunde g~beli{le ait bulgular tespit ed
i-lemediğı zaman negatıfgebelik teşhisi yapılmadı, bir hatta sonra muayeneler tekrartarsn. Ancak
2O.gunde gebe de!Jil diye duşundUQümüz hiçbir va -kaya da bir hafta sonraki muayenede pozitit gebelik
teşhisi yapılmadı. Gebeliğin 20.günündensonra
p0-zıtif ve negatif gebelik teşhisi %100 dO!}rulukla yapıldı. Kedilerde ulırasonografi ile gebelik tanısında gebehk yaşı ctneşme tarihine göre hesaplanır. Ke-dilerde pozitif gebelik teşhisi daha erken yapılabilir.
UIlrasonogralide en erken 4. günden itibaren genişlemişuterus.11.günden sonra arekoik gebelik keseleri. 14.günden sonra embriyonik dokular. 16. günden sonrada kalp anmıan ve 26.günden itibaren de lötal
mo
rtclojuenn
belirlendiOi ileri sürülmekted ir (Davidson, 1986; Barr, 199 2; Alacam. 1998; Eng -land,1998b).Yapılanbu çalışmadada,kedilerde ge-beliOin 20. gününden itibaren %100 dO!}rulukoranıytapozitifvenegatilgebelikteşhisieriyapıldı.
Gebelik esnasında fötal
arormaüteter
ult-rasonogralik olarak tespit edilebilir. Fôtal ha-reketlerdekive kalpalımoranındaazalma fatal anor
-malıteyi bunların hiç Oımaması da töta t ölümleri gösterir. Ayrıca gebelikler onların gebelik yaşı için
beklenenden daha az gelişmiş veya tötalanomaliler olabilir. Ultrason muayenesi bunların görüntülenmesini saO'ar (England, 1995a ; Kramer, 2005).Buçalışmadada,kliniQimizegelendahaönce
çıftleştırilmiş 8 kö~ın urtrason muayenesi nde ane-koık alan içerisinde kalp alımlarının iılenemedjQi çeşıtli gelışmedOoemlerindekalmış, hipoekoik fötusa benzeyen şekilsiz yapılar tespit edildi. Köpeklerin
ovanohısterektomi operasyonu sonrasında ute-ruslarında ultrasonda g6rüldüQügibi de{ıişik gelişme dönemlerinde kalmış Olü fOtuslar oIdu{ıu belinendi. Uterus içeri{ıi ve fOtusla rdan yapılan mikrobiyoloji k
muayeneler neticesinde etken izol asyon ve iden -tifikasyonuyapılamadı.
Sonuç olarak 5 megahertzıik reeı-üme lineer proplu ultrasonografinin kCıçük hayvan rep
-rodüksiyonunda gerek tanı gerekse de tedavinin yOnlendirilme si ve tedavi sonuçlarının izlenmesinde pratik,duyarlı vegüven ilirbir metotoldu{ıugözlendi.
Kaynaklar
AIaÇam, E (1998): Kamivorlarda Üreme SOracive
so-runıan. AhM'llştır: "Kedı
ve
KOpek Hastalıkıarı", Ed.H.IYılmaz, Birinci Baskı, sf:437-512,MeclisanYayın seosı. No.32,Ankara.
Barr, F.J. (1988). Pregnancydiagnosıs andassessmenl
ofıetarviabilıtyinthedogA review.J.SmaNAnim.Praet.. 29,10,647-656.
Barr,F.(1992):Diagnoshe UltrasoundInthe Dog and cal.
sf. 78-95, FirS1 P\.tlIished, Slackweli SOentıtıc
pub-lications.Orlord.
Bigfiardi,E.,Parmigiani,E.,cavirani,S.•luppi. A,
Sonan
.
L,Corradi,A.(2004).U"rasonographyandcystıe
hyperp-Iasia-pyometra c:omptexinthetsıcn. Reprod.Dom.Anım..
39,136-140.
Davidson, A.P., Nyland. T.G., Tsutsui, 1. (1986).
Preg--nancy diagnosis wrth uttrasound inthe domestiC
cat
Ve-terinaryRadiology,27,4.109-1 14.Dielerich,J.(1994).Anwendung dersonographie zum'd
i-rekten ovulationsnactıweisund zur er1lebung zyldisctıer
ovarterurce bej der hOndin, Hannover, 'rerarm
Hochsch.,Diss.
Eker,K.,SalmaflO!}tu,M.R.(2005a).Köpeklerde ovaryum kistlerinin uttrasonogralik tanısı, Veteriner Hekimler
~iDergisi,76(1),41-48.
Eker,K., SaımanoQlu, M.R. (2005b).Kopeklerdenormal
postpartumuterusununrascocç-ansı, Veteriner Hekimler
Oem~iDergisi,76(1),35-40.
Eııen, M.P., Feeney. DA (1986).Use of gray-scale
u
n-rasonography inthe diagnosisolreoroncnvedisease inthebitch:18caS8S(1981-1984). JAVMA,189,1,90-95.
Engıand, G.C., A11en,W.E. (1989): geeı-tsne uttrasonic imagingofthe ovary and uterus ofthe 009.J.Reprod Fertil.Suppi.,39,91-100.
England. G.CW.•AfIen,w.E. (1990). Studieson canine pregancy using B-mode utırasound: Diagnosis of e~rty pregnancy and the numberol ccrceoıuses. J. Smail
Anim.Pract,31,7,321-323.
England. G.C., Yeager, A.E. (1993): UttrasdonographiC appearance ofthe ovary and uterusof the bıteh during
oestrus.ovu\aöonandeartypregnancy.J.Reprod. Fertil. Suppi.,47,107-117.
England,GC. (1998a):Ultrasonographic assessment of abnormal pregnancy. Vet.Clin. North Am. Sman Anim.
"AK.~AK.TUNA
cracı..28,4.849-868.
England, G.C.W. (1998b): Pregnancy diagnosis, Ab-rormenties of pregnaney and pregnancy terminalion, In
"Manual ol SmailAnimal ReprodUClion andNeonalOlogy",
Ed.G. Simpson, G.Engrand ve M.Harvey, sf.113- 125, BSAVA.UK
Fayrer-Hosken, RA, Mahat/ey, M., Mı ller- Lıebl, D., Ca
-one
.
AB. (1991). Early dıagnosis ol canine pyometrausıng ultrasonography. Velerinary Radiology, 32,6 ,287-289,
Hase.M.,Hori,T.,Kawakami,E.,Tsutsui,T.(2000):Plas· ma LH and Progesleron ıeveıs eercre andafterovuıauon
and observalionolovananlolliclesbyultrasonographicd
i-agnosis systemin dogs.J.Vet. Med.Sci.,62,3.243-248. Hayer,P.,Gunzel-Apel, AR.,tuerssen.D.,Hoppen,H.O. (1993). Ultrasonographic monitoring of ıoıucurar de.
velopment, ovuıauon and Ihe early luts al phase in Ihe
brtcn.J,Reprod.FertiL.Suppl.,47,93-100,
.ıcnnsto n.SO.,Kustritz,M.V.A.,Olson,P.N.S.(200 1): Ca-nine and Feline Theriogenoıog y, p 463-471, W.B. Sa -unders Company,Philadelp hia
Kahn,W, (1994), Veterinary ReprOdUCl ıve
Utı-rasonography,sı. 227·252,Mosby-Wolle,london.
Kramer. M. (2005): Veteriner Ultrasonograli t.aöıü m:
KÜÇÜkHayvanlar,vetermer Ultrasonografi Kursu,Sayfa.1 -892'5 Man2005,Bursa,
Kutzler. MA, Yeager, A,E., Mohammed, H.O., Meyee s-wenen, V,N.(2003). Accuraey of canine parturition cete
predietion using reta ı measurements obtained by
un
-rasonography,Theriogenology,60,1309·1317.
Luvonı G,C" Grioni, A (2000). Determination of g
es-teton eı age in medium and smail sizebitehes using utı rasonographie teteı measurements, J. Smail Anim. Praet.,4t,7,292-294,
100
Nak, D (1999): Kedi ve köpeklerde pyometranın liz· yopatolojisi,tanısıve prostaglandinlerles~ltımı. , Y.Y.Ü,
Sa~1. Bii.Oarg.,5,1-2,79-84.
Nak , D., Mı sı rlı ~ l u, D., Nek.v.. Kuzogüden, F. , Kes·
kin,A. (2001) : Köpeklerde Pyometranın Tanısında la -boratuar, ultrasonograli ve vaginal Sitoloji bu lg u ı a r ının karşılaştırmalı Olarak De{Jerlendirilmesi Üzerine
çalışmalar, U.Ü.Vet.Fak.Derg" 20,1-2,1-7.
Nak,D.,Mıs ı r1I~lu,D.,Nak.Y.,Keskin,A (2005):Clinical laboratory finclings, vaginal cytology and pathology In a
ccntrcüecSludy of pyometraincets.Australian Veterinary
Precntoner
.
35.Salmanoğlu, R., IzgOr,H., Vural,M.R., KOpıoro,ş.,
Kılıçoğlu ,Ç . , Kaymaı,M . (1993).Köpeklerde gebeliğin ve
uterus patolojilerinin ultrasonografi ve abdomina' pal· pasyonlatanısı,AÜ'veı.Fak.Derg.,40,1,1-15.
Sarma n~lu.M.A., Eker.K. (2004). Bir kOpekte lolliküler gelişim, ovulasyon ve korpora lutea oluşumunun u lt-rasonografi ile iz lerı m esi, IX.Ulusal Veteriner Cerrahi Kongresi,Sayfa. 215-216, 22-25 Eytül, Manavgat·
ANTALYA
Son. C.H.,Jeong,KA,Kim,J.H.. Park, ı.c. Kim, S.H.,
Lee,C.S_(2001).Establishmenl ol the prediclion tatıleol parurationday wrthutırasonog rap hyin smail pet dogs,J.
Vet. Med.Sci,,63,7,715-721.
.
wana
c
e
.
S.S., MahaHey, M.B.,Miller, D.M"r
tomcson.
F.N., Chakraborty, PK (1992): Utırasonographic ap
-pearanceol theoveneeol dogs during the lorricular and
lutsat phases of the eetrc us cycle. Am. J, vet.
Res.•53,2,209-215.
Wright, P.J., Wat!, J.A. (1998): The infertile Female. Alınmıştır: "Manual ofSmail AnimalReproductionandNe. onatology",Ed,G. Simpson, G.Eng'and ve M.Harvey,
