*
Bu çal›flman›n ilk sonuçlar›, 17-20 Haziran 1998 tarihlerinde Macaristan’›n baflkenti Budapeflte’de yap›lan 8. Avrupa Cerrahi Kongresi’nde poster olarak sunulmufltur.
1)
Orta Do¤u Teknik Üniversitesi Sa¤l›k Merkezi, Genel Cerrahi Uzman›
2)
Orta Do¤u Teknik Üniversitesi Sa¤l›k Merkezi, Aile Hekimli¤i Uzman›
3)
Orta Do¤u Teknik Üniversitesi Sa¤l›k Merkezi, Dermatoloji Uzman› Girifl
S
akrokoksigeal bölgenin k›l içeren sinüsle seyreden hastal›¤›na “pilonidal sinüs” (pilus = k›l, nidus= yuva) ad› 1880’de Hodges taraf›ndan verilmifltir.1Hodges’›n hastal›¤›n etiyopatogenezi hakk›nda ortaya at-t›¤› konjenital teori önceleri kabul görmüflse de son y›l-larda a¤›rl›k kazanan görüfl, pilonidal sinüsün edinsel bir hastal›k oldu¤udur.2 1944 y›l›nda Dr. Louis Buie’nin, bu
hastal›¤a mekanize askeri birliklerde s›kça rastland›¤›n› bildirmesinden sonra pilonidal sinüs, “jeep hastal›¤›” olarak da an›lmaya bafllanm›flt›r.3 Buie ve daha sonra
di-¤er yazarlar hastal›¤›n gelifliminde “jeep” ve didi-¤er araç-larda sürücülük yapman›n; a¤›r teçhizat ve askeri giysi-lerin, afl›r› fiziksel aktivite ve terlemenin önemli rol oy-nad›¤›n› düflünmüfllerdir.
Buie’nin klasik makalesinden yar›m yüzy›l sonra, biz de, Orta Do¤u Teknik Üniversitesi Sa¤l›k Merkezi’ne (ODTÜ-SRM) baflvuran ve pilonidal sinüs tan›s› konan hastalar›n ço¤unun günlük yaflamlar›nda “jean” türü pan-tolonlar giydiklerini gözlemledik. Bu saptamadan hare-ketle pilonidal sinüs hastalar›m›z› giyim tercihlerine gö-re analiz edegö-rek bir sonuca varmaya çalflt›k.
Türk Aile Hek Derg 1998; 2(2): 65-67 A r a fl t › r m a l a r
P
P‹‹L
LO
ON
N‹‹D
DA
AL
L S
S‹‹N
NÜ
ÜS
S:: ““JJE
EE
EP
P”” H
HA
AS
ST
TA
AL
LII⁄
⁄II M
MII,,
““JJE
EA
AN
N”” H
HA
AS
ST
TA
AL
LII⁄
⁄II M
MII??
*
*
PILONIDAL SINUS: “JEEP DISEASE” OR “JEAN DISEASE”
Hakan Kulaço€lu1, Mehmet Ungan2, Mehmet Tümer2, Cemile Ertan3
Ö Özzeett
Sakrokoksigeal bölgenin pilonidal hastal›¤›, “jeep” ve benzeri araç-lar› kullanan kiflilerdeki ensidans›n›n daha yüksek olmas› nedeniyle “jeep hastal›¤›” olarak da adland›r›lm›flt›r. Hastal›¤›n›n etiyolojisin-de araç kullan›m› d›fl›nda, belli giysilerin, artm›fl fiziksel aktivitenin, terlemenin ve kiflisel hijyen yetersizli¤inin de önemli oldu¤u düflü-nülmüfltür. Orta Do¤u Teknik Üniversitesi Sa¤l›k Merkezi’ne baflvu-ran ö¤renciler aras›nda pilonidal sinüs tan›s› konulanlar›n ço¤unun “jean” türü pantolonlar giydiklerinin gözlemlenmesi üzerine olufltu-rulan prospektif çal›flma protokolünde hastalar giyim tercihlerine gö-re dört gruba ayr›ld›. Hastalar›n toplam % 84.9’unun düzenli olarak ya da s›kl›kla “jean” giydikleri saptand›. “Jean” türü pantolonlar› hiç giymeyenlerin oran› ise sadece % 5.7 idi. Bu çal›flma ile “jean” türü pantolonlar giymenin pilonidal sinüs gelifliminde kesin bir etiyolojik etken oldu¤unu söylemek mümkün de¤ildir. Ancak elde etti¤imiz sonuçlar, bu tür dar giysilerin pilonidal sinus oluflumunda rol oyna-yabilece¤ini ya da asemptomatik bir pilonidal sinus olgusunu semp-tomatik hale çevirebilece¤ini düflündürmüfltür.
A
Annaahhttaarr ssöözzccüükklleerr:: Pilonidal sinüs, “jean”, dar giysi
S
Suummmmaarryy
Pilonidal sinus is named as “jeep disease” because of its high inci-dence among jeep drivers. Certain types of clothing lack of person-al hygene, rigorous physicperson-al activity are person-also asso ciated with this disease. We observed, in Middle East Technical University Medical Center, that most of our pilonidal sinus patients wear jeans in their daily life. Thus, a prospective study was designed to investigate the relationship between pilonidal sinus and wearing jeans. Fifty-three consecutive patients with pilonidal sinus were questioned about their clothing preferences. The patients were analysed in four groups with a prospective study protocol. More than half of the patients wore jeans regularly (7 days a week). This figure increased to a total of 84.9 per cent when the patients who wore jeans 4-6 days a week and those in the first group were considered together. We can not say that wearing jeans is an independent ethiological factor for pilonidal sinus. However, our results prompted us think that such constrictive clothing may cause pilonidal sinus to develop, or at least can render an asymptomatic pilonidal sinus symptomatic. K
Keeyy wwoorrddss:: Pilonidal sinus, jeans, constrictive clothing
1998 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli€i Uzmanl›k Derne€i (TAHUD)’a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Medya taraf›ndan yay›mlanmaktad›r. Copyright © 1998 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, a division of Deomed Medical Media, Istanbul.
Yöntem
Bir y›ll›k süre içinde ODTÜ-SRM’ye baflvuran 53 pilonidal sinüs hastas› prospektif bir çal›flma protokolü-ne kaydedildi. Bu hastalara protokolü-ne s›kl›kta “jean” türü panto-lonlar giydikleri soruldu, yan›tlara göre dört ayr› grup oluflturuldu.
Bulgular
Hastalar›m›z›n 47’si erkek (%88.7) ve 6’s› k›z (%11.3) ö¤rencilerdi. Ortalama yafl 19.2 olarak bulundu (17-25). K›rkiki hastan›n ilk baflvurular›nda pilonidal ab-se saptand›. Drenaj uygulanan bu hastalar›n daha sonra-ki ortalama pansuman say›s› 4.8 oldu. Hastalar›n sadece 8’inin (%15.1) pozitif aile anamnezi mevcuttu. En ilginç aile öyküsü, bir a¤abeyi ve iki amcas› pilonidal sinus ta-n›s› ile ameliyat edilmifl bir erkek hastaya aitti.
Günlük yaflamlar›nda, haftan›n her günü “jean” giyen hastalar “düzenli” grubuna al›nd›lar. Hastalar›m›z›n yar›-dan ço¤u bu grupta idi. Haftan›n 4-6 günü “jean” giyen hastalar ile ilk grup birlikte ele al›nd›¤›nda toplam %84.9’luk bir orana ulafl›ld›. Hastalar›n sadece %5.7’si-nin hiç “jean” türü pantalon giymemeleri dikkat çekici idi (Tablo 1).
Tart›flma
Son y›llarda yayg›n destek görmeye bafllayan edinsel teoriye göre, sakrokoksigeal bölgenin pilonidal hastal›¤› orta hatta yer alan k›l folliküllerindeki de¤ifliklikler ile ortaya ç›kmaktad›r. Bu folliküller önce keratin birikimi ile fliflmekte, sonras›nda geliflen enflamasyon ve ödem ile folliküllerin a¤›zlar› t›kanmaktad›r. Giderek geniflleyen follikül sonuçta alttaki derialt› ya¤ dokusuna rüptüre ol-makta ve böylece pilonidal abse geliflmektedir.4
Hastal›¤a askeri personelde daha s›k rastland›¤› görü-flü kesinlik kazanamam›fl olmakla birlikte,5özellikle araç
kullan›m›na ba¤l› gluteal friksiyonun,6baz› giysi
türleri-ne (özellikle askeri üniformalar) ba¤l› olarak terleme ar-t›fl›n›n ve kötü hijyenin pilonidal sinus gelifliminde rol oynad›¤›n› bildiren yazarlar vard›r.3Askeri giysilerin
et-kilerine benzer özelli¤e sahip bir giysi günümüzde özel-likle gençler taraf›nda yayg›n olarak kullan›lan “jean” tü-rü pantolonlard›r. Bu ve benzeri dar giysiler uyluklar› ve gluteay› s›k›ca sarmakta, havalanmay› önlemekte ve ter-leme art›fl›na neden olmaktad›r. Daha önce hemoroid eti-yolojisinde de suçlanan dar pantolonlar›n7pilonidal sinus
geliflimi için sözü edilen uygun flartlar› haz›rlad›klar› dü-flünülebilir.
Pilonidal sinus bir genç yafl hastal›¤› olup s›kl›¤› pu-berteden sonra h›zla artar.8,9Bu durum, puberte s›ras›nda
serum düzeyleri yükselen seks hormonlar›n›n piloseba-söz glandlar üzerindeki etkilerine ba¤lanm›flt›r.10
Piloni-dal sinüs 25 yafla kadar s›k görülür ve bu nedenle üniver-site ö¤rencileri hastal›¤›n en s›k görüldü¤ü yafl diliminde yer al›rlar. Buna bir de kiflisel hijyene dikkat edilmeme-si gibi bir olumsuzluk eklenmeedilmeme-si halinde pilonidal edilmeme-sinüs geliflimi daha da kolaylaflabilir.
ABD’nin Minnesota eyaletinde kolej ö¤rencilerinin rutin fizik muayeneleri s›ras›nda erkeklerde %1.1, k›zlar-da ise %0.1 oran›nk›zlar-da pilonik›zlar-dal sinüs saptanm›flt›r.11
OD-TÜ’de 11.991’i erkek ve 6.459’u k›z olmak üzere toplam 18.450 ö¤renci ö¤renim görmektedir ve bu rakam yakla-fl›k 200 pilonidal sinüs hastas› ve binlerce cerrahi pansu-manl›k bir potansiyeli yans›tmaktad›r.
Bu çal›flmada, pilonidal sinüs hastalar›n›n büyük ço-¤unlu¤unun düzenli ya da s›k olarak “jean” giydikleri saptanm›fl olmakla birlikte, “jean” giyenlerin ço¤unda pilonidal sinüs geliflece¤i görüflü do¤ru de¤ildir. OD-TÜ’deki binlerce ö¤renci ve dünyada milyonlarca genç “jean” türü pantolonlar giymekte ve bunlar›n çok az›nda pilonidal sinüse ait yak›nmalar ortaya ç›kmaktad›r. Dola-y›s›yla, sadece bu çal›flman›n sonuçlar›na bakarak “jean” giymenin pilonidal sinüs etiyolojisinde ba¤›ms›z bir fak-tör oldu¤unu söylemek mümkün de¤ildir. Ancak elde et-ti¤imiz sonuçlar bize, dar pantolon giymenin pilonidal sinüs geliflimini kolaylaflt›rabilece¤ini ya da en az›ndan asemptomatik bir pilonidal sinüs olgusunu semptomatik hale getirebilece¤ini düflündürmüfltür. Bu nedenle, bir üniversite sa¤l›k merkezinde ya da benzeri bir sa¤l›k ku-rumunda çal›flan bir hekimin karfl›laflaca¤› pilonidal si-nüs hastas›na, mevcut sorunun kiflisel hijyene dikkat et-memesi halinde kolayca tekrarlayabilece¤ini, uygun bir dönemde küratif cerrahi tedavinin en do¤ru yaklafl›m olaca¤›n› söylemesi ve o zamana kadar da en az›ndan s›-nav dönemleri s›ras›nda hastal›¤›n semptomatik hale gel-mesine neden olacak dar giysilerden kaç›nmas›n› öner-mesi do¤ru bir yaklafl›m olacakt›r.
66 Kulaço€lu H ve ark.Pilonidal Sinüs: “Jeep” Hastal›¤› m›, “Jean” Hastal›¤› m›?
T Taabblloo 11
Hastalar›n “jean” kullanma s›kl›¤›
S›kl›kla Bazen (4-6 gün/hafta) 16 (%30.2) Düzenli (7 gün/hafta) 29 (%54.7) (1-3 gün/hafta) 5 (%9.4) Hiç (0 gün/hafta) 3 (%5.7)
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi Turkish Journal of Family Practice Cilt 2 Say› 2 1998 67
Kaynaklar
1
1.. HHaannlleeyy PPHH.. Symposium: the dilemma of pilonidal disease. Dis Colon Rectum 1977: 20: 278-80.
2
2.. TTaallbbootttt TTMM.. Pilonidal disease. Seminars in Colon & Rectal Surgery’de. Ed. Veindenheimer MC. Philadelphia, WB Saunders, 1990; 224-6. 3
3.. BBuuiiee LLAA.. Jeep disease. South Med J1944; 37:103-9. 4
4.. BBoossccoomm JJ.. Pilonidal disease: long-term results of follicle removal. Dis Colon Rectum 1983; 26: 800-7.
5
5.. AAkkwwaarrii OOEE.. Pilonidal cysts and sinuses. The Biological Basis of Modern Surgical Practice’de. Ed. Sabiston DC. 13. bask›. Tokyo, Saunders Co., 1986: 1596-600.
6
6.. HHaarrddaawwaayy RRMM.. Pilonidal cyst-neither pilonidal nor cyst. AMA Arch Surg 1958; 76: 143-7.
7
7.. CCoorrmmaann MMLL.. Hemorrhoids. Colon & Rectal Surgery’de. Ed. Corman ML. 3. bask›. Philadelphia, JB Lippincott Co., 1993: 54-115.
8
8.. CCllootthhiieerr PPRR,, HHaayywwoooodd IIRR.. The natural history of the postanal (pilonidal) sinus. Ann R Coll Surg Engl1984; 66: 201-3.
9
9.. KKllaassss AAAA.. The so-called pilonidal sinus. Can Med Assoc J1956; 75: 737-42. 1
100.. PPrriiccee MMLL,, GGrriiffffiitthhss WWAADD.. Normal body-hair - a review. Clin Exp Der-matol1985; 10: 87-97.
1
111.. DDwwiigghhtt RRWW,, MMaallooyy JJKK.. Pilonidal sinus - experience with 449 cases. N Engl J Med1953; 249: 926-30.
Gelifl tarihi: 25. 06. 1998 Kabul tarihi: 21. 07. 1998 ‹‹lleettiiflfliimm aaddrreessii:: Dr. Hakan Kulaço¤lu Bahçelievler, 1. Cadde, 109/5 06490 ANKARA
