Hafif egzersiz yaptırılan atların rasyonlarına yağ ilave edilmesinin bazı kan parametreleri ve nabız sayısına etkisi

veı,mı.DUR.(1006) , ll,3-4:43-49

HAFIF EGZERSIZ

YAPTıRıLAN ATLARıN

RASYONLARINA YAG ILAVE

EDILMESININ BAZI KAN PARAMETRELERI VE

NABız SAYıSıNA

ETKIsI

Em elGürbüz 1cı

F

atma Inall

Be hlçCoşkun1

E

ffect of Di

etary Fu

t on U1

00d

Il

aram eters a

nd H

eart

R

at e

in

S

lighUy

E

xero lsed

H

orses

Özet: Halilegzersizyaptırılan 5- 12yaşları arasında enerm rasyonlarına ya{ıilavesininbazı kan parametreleri ve eg-zersizsırasındaki nabız sayılanna etkilerinibelirlemekamacıyla çalışmada 6 erkek Ingilizatı kullanılmıştır. Deneme.

%5 mısır yağı içerengrupvekont rOı grubuolmaküzereikigruptanoluştu rulmu ş ve rasyonlar egzersizyaptı rı lana t-ları n enerjiihtiyaçlarını karş ılayacak şekilde ayarlanmıştır. Denemedebirgrupiçinalıştırma dOnemi21gün,numune toplama dönemi2 gOnolmakOzere toplam23 gündür. Atlara alışı ı rma dönemi boyuncabinilerek halilegzersiz yap-tırıldı.Kanörnekleri numune toplama döneminde,yemlemedenöoce.egzersizsı ras ı nda, egzersizdenhemen sonra ve egzersizden45dakika sonraalınara k glikoz,

m

çnse

nc

.

laktik asit vekolesterol analizleriyapıldı. Nab ız sayılanise eg-zersizdenönce veegzersizsırasında alına rakdeğerlendi ri lme küzerekaydedildi.Hafifegzersizyapt ırılanallardar es-yona%5 ya{ı ilavesinin kan taktik asit.glikoz. kolesterol. trigliseriddüzeyleriile nabız sayılanna önemli etkisi bu-lunmamıştı r(P>O.05) .

AnahtarKelimeler:At,Mıs ıryağ ı , Kan parametreleri,Nab ız say ı s ı

Summary: Six Thoroughbred (English) horses(age5-12years)whichexeretsed slightly were usedin across-over designtrial tooetermln ethe elfactsol dietary fat on somebloOCı paramelers and heartrates.Twodietsweret er-mulaledtomeetrecommended energyrequirements lar exe rcıse. Experimental diet was contained%5comcil. Ex -perimentalperiods were23 days durationconsistingol 21dayslar adaptationand2daysfor sample

ccnecncn

lar eacn treatmentgroup.During theadaptalionperiodhorses were exerolsee witha samerider.Blood samples were taken duringthetwo consecutiveworkdays exerclseregime.betcrefeeding.at rest.during the exercse.immedialely alter

exercise

and45minules alterexercıse and subsequently analyzedlarıectcacid.çıuccse. triglyceride andch e-lesierol. Heart ratesaısowere recorded at belore andduring exerciee.Diets had nosignilicanı ettecton bloodlactic acid,çıucose.triglycerides,cholesterol and heart

rate

inslightlyexercised horses(P>O.05).

Keywords : Hcr se.Com oil,lacticacid, Blocd pererneters.Heartrate Giriş

Allar günümüzdedahaçok spo r ve hobi amaçlı kullanılmaktad ır. Özellikle yüksek fiziksel aktivite gerektirendüzkoşuya ilaveten,dayanıkl ı l ık,üç gü n-lük yarışmala r ve engelatlamayarışmalarıgibi m o-dern bmicilik dalları da gittikçe daha fazla ilgi ç ek-mektedir. Bu tür yük sek fizikse l aktivite gerekt iren yarışıarda atların artan enent Ihtiyacı rasyondaki tane yem miktarı arttmtarak karşılanmaya çalışıl ır (Duren ve ark., 1986). Tane yemlerdeki nişastarun

sindirilebilirli{ıi oldukça yüksek ti rve rasyond akitane yem miktarı nı n arttı rılmasıyla ba{ıırsaklarda aşırı nl-şasta fermentasyonuoluşabilir. Yüksek ene~i1i r as-yon gerektiren durumlarda aşırı nlşasta ter -mentasyonunu engellemek amacıyla tane yem miktarını artırmakyerine, rasyona ya{ıların katılması

tercih edilmektedir (Lawrence. 1998; Lindberg ve

Kartson. 2001: cranden ve ark., 1999; Arana ve ark., 1988:Haris ve ark.,1999).

Atlarınkondüsyonlanm belirlemekamacıyla eg-zersiz testleri binilerek ve koşu bandında olmak üzere ikişekilde yapılabi lir. Egzersiztesllerinde ka r-dievasküle r. respiratcrik. hematolojik ve muskuler sistem ölçümle ri gibi fizyolojik ve biyokimyasal

pa-rametreterin belirle nmesi ile atların pertormanslan de{ıerlendirilir. Koşu band ı nda egzersiz sırasında ölçümterinyap ı lmas ı ve kondüsyon testlerinin s tan-dardize edilmesi çok daha kolaydır. Buna ra{ımen koşu band ında yapılan testıenn atların do{ıal 0(' tamları nda yapılamadı{ıı ve egzersiz sırasındaki enerji sarliyatının bmüerek yapılan egzersizden tarkh oldu{ıu bildirilmiştir. Biniterek yapılan egzersiz GeiiiT:ırihi:I' .08.2006 @: egu rbu z@~ku k.cd.l r

GÜRBÜZ.ıNAL.COŞKUN

testleriise binici,SÜnJŞ hızı, hava vearazi koş ulları de{ıişebilece{ıinden standardize etmek daha z or-dur. Buna ra{ımen biniletek yapılan egzersiz test· lerinde nabız sayısı , hız ve baz ı kan parametreleri çok fazla ekipman gerektirmeden ölçülebilir( C o-urouce,1999;Oldrutenborgh veClaytcn.1999;Co -urouce ve ark., 1999).

Yapılan birçok araştırmada eqzersizin atlarda fizyolojik ve biyokimyasal parametrelerde de-{ıişikli{ıe sebep oldu{ıu beli rlenmiştir. Egzersiz yap-tırılanatlarınkankolesterol düzeyinde bir'a rldılık ol-mazken, kan laktik asit ve trigliserid düzeylerinin eçzersıne birlikte arttı{ıı, glikoz konsantrasyonunun ise egzersiz sırasında düştüğü ve nabız sayısını n egzersizle birlikte yükseldi{ıi gözlenmektedir (Pösö ve ark., 1983;Lekeux ve ark.. 1991; Covalesky ve ark., 1992).

Egzersiz sırası nda kaslarda enerji gereksinimi iki şekilde karş ılanır. Hal if egzersizlerde oksidatif fosforilizasyo n ile ya{ıla r, karbonhidraUar ve ya{ı asitleri ene~i kayna{ıı olarak ku llan ılır. Oksidasyon sonucu hidrojenatomları üretilerek TCA stklusunda ATP üretimi için respiratorikzinciretaşınır. A{ıı r eg-zersizlerde ise ATP, anaerobik testermeasyon ile ereatın fosfat, glikoz ve glikojenden elde edilir ve oksijen yeterli olmadı{ıı için ortamda oluşan hi d-rojen atomlarının bir kısmı piruvik asit ilebirleşerek laktik asit meydana gelir (Hodgson, 1985). Has-yonda yağların kullanılmas ı, kas glikojen depolarını arttırması , nabız sayıs ı nı ve kan taktik asit ko n-santrasyonunu azaltması ile atla rın performa n s ına pozitifetkiyapmaktadı r(Pagan veark., 1987).

Egzersiz yaptırılan atların rasyonları na yağ ila

-vesinin fizyolojikvebiyokimyasal parametreler üze-rine etkileriile ilgili bir çokçal ı şma yapılmı şt ır. F er-rante ve ark., (1994) 'nın yaptıkları bir çalışmada,

rasyonunayüksek miktardayağ ilaveedilmiş atların kan lakiik asit düzeyleri kontrol grubuna göre daha yüksek bulunmuştur. Fa rkl ı oranlardayağ kullanılan bir başka çalışmada (Duren ve ark., 1986), ya{ı ilave edilen atların kan glikoz konsantrasyonunun ve egzersiz sırasındaki kan tfigliserid düzeyinin daha yüksek oldu{ıu, en yüksek kan laktik asit d ü-zeyinin eqzersizden sonra ve en fazla ya{ı verilen grupla gerçekleşti{ıi bildirilmiştir. Arana ve ark., (1988)tarafından yürütülenbirçalışmadayağ ilave edilen grupıa eqzersizsırasındakan glikozve laktik ait düzeylerinde kontrol grubuna göre farkl ılık bu -lunmamıştı r.

Buçalışmahafil egzersizyaptı rılanatlarda ra s-yona yağ ilavesinin, plazma laktik asit, glikoz, k o-lesterol ve trigliserid düzeyleri ile egzersiz Si' rasındaki nabız sayılarına etkilerini belirlemek

44

amacıyla yapılmıştır.

Materyal ve Metol

Araşt ı rma Selçuk Üniversitesi Birncilik Te

-sislerinde, 5-12 yaşları arasında 6 erkek Ingiliz atı kullanılarakyürütülmüştür.

Deneme öncesi atlar tartılarak canlı ağırlıkları belirlenmiştir. Toplam 6 erkek Ingilizatı dönüşümlü olarak(cross-cverdeneme düzeni)her iki grup için de kullanılmıştı r. Ilk dönemde her iki grupta rası­ gele seçilen üçer hayvanla çalışılmış, ikinci d

ö-nemde gruplardaki hayvanlar yer değiştirmiştir. Denemeninher bir dönemi ,21günü alıştırma ve2 günü numune toplama olmak üzere toplam 23 gün

söroörüımöş ıür.

Atlara bileşimi ve kimyasa l analiz sonuçları Tablo tve 2'de verilen konsantre yem, her gün saat 07:00, 19:00 olmaküzere günde iki kere, kaba yem olarak kullan ı lan kuru ol saat 12:00, 19:00 olmak üzere aynı şekilde iki ö{ıün halinde verildi.

Su otomatik suluklar vasıtasıyla sağlandı. Hay'

vanlaragünlük verilecek yem miktarları, canlı ağır­ lıkları esasalınarakhesap edildi. Konsantreyem ve kaba yem canlı aQlrll{ıln %t.z's i kadar verildi. D o-layısıyla bir hayvana canlı ağırlığının %2,4'ü kadar yem sa9'andı. Kontrol grubuna verilen konsantre yem S.U.Veteriner Fakültesi yem ünitesinde ha-zırlandı. Konsantre yemin kuru maddedeki HP oranı %11.5 SEdüzeyi 2940 kcallkg , Cave Poran· ları sırasıyla %0.8 ve %0.5 olarak ayanandı (Coş­ kun ve ark., 1997). Deneme grubunun konsantre

yemi, aynı konsantre yeme yedirmeden önce %5 oranında mıs ı r yağının elle karıştırılmasıyla ha -zı rlandı.

Tablo1.Konsantreyeminbileşimi

Yem hammaddesi %

Yulaf 63.2

A'Pa 35 .0

Kireçta şı 1.0

Vitamin-mine ral' _0.5

Tu' 0.3

•Her kg'da:viIA 10000000ıu.vii03200000ıu.viIE20 000

mg.viiK312 000 mg,viiBl 6700mg.yilB2 3300 mg.nicotin amkl 5200 11')9. vil B6 SOOO mg.vii B12 3300mg.fOıik asil 1400mg. D-Siolin 40 mg. Kolin 67000 mg.vitC34 000 mg. MnS04 6700 mg. FeSQ48000mg.ZnO 12000 mg.CuSQ4

4000mg.CO67mg,Se 10mg.Na 1140mg.L·Uzin70000

Hafif EgzersizYaptırılan AtlarınRasyonlarma ...

Alıştırrna dönemi boyunca atlara her gün bi-nilerek 40 dakika süreyle hafif egzersiz yaptırıldı.

Alıştırmadöneminin son günüatların sol juguler ve-nine lokal anestezi uygulanarak 16 G intraket

ta-kıldı. Iki günlük numune alma döneminde hemen

egzersiz başlangıcında atlara nabız ölçer (Polar horse 810i) takıldı. Tablo 3'te de verildiği gibi, at-lara onar dakika süreli oat-larak bir birini takip eden dört aşamalı egzersiz yaptırıldı. Bu egzersizlerde atlann ortalama hızları sırasıyla tırıs koşuda 2.7, dörtnal koşuda 4.2 m/sn olarak ölçüldü. Yemleme öncesi, egzersiz başlangıcı, adeta yürüyüş, tırıs koşma, dörtnal koşma ve tekrar adeta yürüyüşten oluşan egzersizin her aşamasının sonunda ve eg-zersiz bitiminden 45 dakika sonra olmak üzere her altan 7 kez kanalındı. Lityum heparinli tüplere alı-.nan kanlar bekletilmeden 3000 devirde 20 dakika santrifuj yapılarak plazmaları ayrıldı ve buz barı­ yosuna konuldu. En son kan numunesi alındıktan sonra bütün plazma örneklerinde laktik asit, glikoz, kolesterol ve trigliserid analizleri yapıldı. Aynı iş­ lemler ikinci gün de tekrar edildi.

Konsantre yemin bileşimine giren tane yem-lerin yem numuneleri alındıktan sonra S.Ü. Ve-teriner Fakültesi Yem Analiz laboratuarında kuru madde, ham kül, ham protein, ham yağ, ham se-lüloz analizleri yapıldı (AOAC, 1980). NDF, ADF Tablo 2.Yemlerin kimyasal kompozisyonu, %

Kimyasal analiz çayırotu Yulaf

KM 95.01 94.77 HK 12.35 3.81 HP 7.6 11.8 HY 7.94 4.54 H8 29.20 12.87 NDF 55.45 33.05 ADF 39.96 16.45

Tablo 3. Kan örnekleri alma venabız sayısıölçümzamanları

Egzersizler Kan alma

Yemleme öncesi +

düzeyleri Ankom Fiber Analyser (Ankom220) ci-hazında Goering ve Van Soest (1970)'in bildirdiği metoda göre belirlendi. Kan plazmalarında laktik asit (Sigma, St. Louis, Prosedür no:735), glikoz, trigliserid ve kolesterol (Randox, Katalog no: 2623, 200, 210) değerleri S.Ü. Veteriner Fakültesi Bi-yokimya laboratuarında Shimadzu UV 2100 model spektrofotometride okunarak hesap edildi. Nabız sayıları Polar Horse 810i nabız ölçere kaydedilip

equine software 3 programı aracılığı ile

de-ğerlendirildi.

Elde edilen değerlerde, iki grup arasındaki ve zamana bağlı farklılıkları tespit etmek için paired T testiyapıldı ( SPSS, 1999).

Bulgular

Atların canlı ağırlık ortalamaları461.0±11,6 kg olarak bulundu. Yağ ilavesi yem tüketimini et-kilemedi, kaba yem ve konsantre yemler bütün atlar tarafından tamamen tüketiidi. Deneme sü-resince sağlık ve performans yönünden atların hiç birinde sorunyaşanmadı.

Tablo 4-5 ve Şekil t-s'ts görüldüğügibi her iki grupta yernlemeden önce, yemlemeden 2 saat sonra, onar dakika süren adeta, tırıs ve dörtnaldan hemen sonra ve egzersiz bitimini takip eden 45.

da-Arpa Konsantre yem

93.62 94.60 2.03 3.22 11.4 11 1.98 3.97 5.69 10.21 28.47 30.75 7.4 13.64 Nabız sayısı

Yemlemeden 2 saat sonra. egzersizbaşlangıcı 10dkad~ayü~yD~ensonrn

10 dktırıs koşudansonra 10 dk dörtnal koşudansonra 10 dk adetayürüy üşten sonra Egzersizden 45 dk sonra + + + + + + + + ,+ + +

GÜRBÜZ.ıNAL, COŞKUN

Tablo 4.Araştırmaboyunca elde edilenortalamakandeğerleri

Egzersizler Laktikasit(mg/dı) Glikoz(mg/dı) Kolesterol(mg/dl) Trigliserid(mg/d ı ) Kontrol Yağlı Kontrol Yağlı Kontrol Yağlı Kontrol Yağlı Yemleme öncesi (YÖ) 5.6±0.7 6.1±O.5 115.2±11.8 102.4±10.7 100.6±1.0 95.8±8.7 37.1±2.7 36.6±2.8 Egzersiz öncesi(EÖ) 7.3±1.1 8.3±O.9 130.6±3.9 125.1±15.1 107.0±4.2 108.1±9.5 31.5±3.2 29.6±1.5 Adetayürüyüştensonra

(Adeta 1) 7.3±0.6 6.0±1.1 134.4±9.0 119.6±12.8 104.2±6.9 115.7±7.2 35.6±3.5 32.4±3.4

Tı rı s koşudansonra

(T ırı s) 6.5±1.0 5.4±1.1 94.8±5.6 107.5±7.6 111.1±7.1 117.8±7.3 39.4±4.6 36.7±4.1

Dörtnalkoşudansonra

(Dörtnal) 6.0±1.4 6.3±O.8 86.6±13.4 94.0±8.0 117.2±7.8 113.3±6.8 30.9±3.0 35.5±4.4 Adetayürüyüştensonra

(Adeta2) 7.2±O.6 6.7±1.0 95.0±17.7 99.2±13.2 102.6±5.8 114.8±6.3 26.3±3.3 28.8±3.6 Egzersizden45dk sonra

(ES) 12.2±2.2 11.1±1.2 117.8±5.7 120.9±9.8 110.7±5.0 116.9±8.6 29.9±4.2 35.4±4.6

Değerler arasındaönemli birfarklılık bulunmamıştır(P>0.05).

Tablo 5.Araştırma gruplarında farklızamanlardakiortalamanabız sayıları

Egzersizler Kontrol grubu Yağlı grup

Yemlemeden 2saat sonra,egzersizbaşlangıcı 37.58±1.75 37.67±2.33

10dk adeta yürüyüştensonra 64.17±5.55 57.42±5.52

10dktırıs koşudansonra 95.50±6.56 91.75±5.57

10dk dörtnal koşudansonra 123.83±7.10 115.25±5.29

10dk adetayürüyüştensonra 72.58±6.65 66.83±5.09

Değe rl e r arasındaönemli birfarklılıkbulunmamıştır(P>0.05l.

-

---

.

.

' 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 O ' O >- w m w

ro

_c; 1: o

o

III ı:: ı=

.

.

.

•• • •• kontrol • yaglı 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00

•

4,00 2,00 0,00 O O >- w

Şekil1.Farklızamanlardakitaktikasit düzeyleri,mg/dı Şekil2.Fa rklızamanlardakiglikozdeğerleri , mg/dı 46

Ilan rEıınıdı Yaptın lanAılannRa~y()nııınnıı... 140.00

~~

130.00

-

vao

h 120.00

_,

110.00

"

,

,

.

-

.

'

.

_"

100.00

,

90.00 80.00 O O ~ 0

!

~

<il

>-

W J!! c W ~ ı=

"

_'"

_'"

Şekil3.FarklızamanlardakikcıestroıdeQer1eri,mgldl

,

,.

•

•

'

..

DO

,

"

.

•

/

•

eo

.

>:

..

30

L

-

~

~

"

O

o

-

,

ı

~ w

•

~

~

~

Şekil5.Egzersizsırasındakinabız sayılan

kikada kan laktik asit, glikoz. kolesterol, triqhserid

düzeyleri ve nabız sayı ları aras ındaki de~işim

ve-rilmiştir.

Ternşma

ve

Sonuç

Binderek hafif egzersiz yaptırılan ertann

ras-yonlarma ya~ ilavesinin kan Iaklik asil. glikoz. k

o-lesterol vetrigliserid duzeylerinevenabızsayılan na

etkileriileilgiliçalışmayarasttanmarmşnr.

Tablo 5 ve Şekil t'de gösterilen kan lak1ikasit duzeyleri kontrol grubunda larklı zamanda alınan örneklerde 5,6-12 ,2 mgtdl arasında bulunmuştur.

laktik asit düzeyi beklenenin aksine egzersiza~ır­ laştmknkça lazla artmanuş. egzersiz sonunda ve

dinlenmesonrasında artı şgOstermiştir. Bilindi~igibi

41,00

r_

_

•

_

kontroll 39.00

_•

1-· -)IIIOh

i

•

•

•

37,00

'

j

/

35.00

•

_/

33.00 31.00

•

_.

_>:

•

_•

•

•

29.00 27,00

_•

25.00

o

O

•

_~

_1:1

<il

~

c >-

w

_ı=

~

w

8

'"

Şekil4.Fa r klızamanlardakitrigliseriddQzeyleri,mgldl

taktikasit YOOun egzersizlerdeartanenenlihtiyacını

karşılamak amacıyla karaci~er ve kaslardaki gli

-koien ile kan glikozunun anaeorob yıkılımı sonucu ortaya çıkmaktadır. oksijen yetersizli~inden dolayı

daha ileri biryıkım olmamakta, Iaklik asit kaslarda ve kanda birikmektedir. Dinlenme esnasında ise Iaktik asil oksijenvartı~ındaparçalanarakene~ime

-labalizmasına dahil edilmektedir, (Pagan ve ark.•

1987; Arana ve ark., 1988; Duren ve ark.• 1986;

PÖSO ve ark.• 1983). Buçalışmada atlara halil

eg-zersiz yaptınldı~ı için lakuk asit dOzeVi fazla art

-mamıştır.laklikasitde~erleriçok kOçuksınırlariç e-risinde oynamıştır ve farklı lıklar belirgin hale gelmemiştir. Nitekim çeşitli çal ışmalarda Iaktik asit

düzeyi dinlenme halinde iken 5.4-7.2 mgldl

ara-sı nda bulunurken (Covalesky ve ark.• 1992), a~ır

egzersizlerde 80-140 mg/dı düzeyleri ne kadar (Duren ve ark.• 1986) çıkmı şt ır, Halbuki hafif ego zersizle yapılan bir çalışmada (Ferrante ve ark.•1992) da 21 dakika süren egzersiz boyunca laktik asit miktarında istatistiksel bakımdan da Onemli olan uöşöşıer gOrülmuştür. Araştırıcrlar bu sonucu kandolaşı mındaki hızlanmanın. oluşan lak

-tikasidineritrosit ve kas dokuyadaaılımını artırması

sonucundaoluşabilece{ıini bildirmişlerdir.Paganve

ark.(1987)taralı ndan yapılan araştırmadada 10 ml

sn hızın altında yapılan egzersizlerde Iaktik asil

konsantrasyonu 20 mgtdl'nin altında tespit ed il-miştir.

Yapılan bu çalışmada iki grup arasında kan

laktik asil konsantrasyonlarında la rklılık bu

-lunmamıştır. Yapı lan bir çok çalışmada da benzer

sonuçlar bulunmuştur (Duren ve ark.•1986;Pagan ve ark 1987), Zira rasyona %10 yaQ ilave eden

GÜRBÜZ.i AL.COŞKUN

Rammerstorfer ve ark(1997)'nın yaptıkları çalışma

ile Crandell ve ark (1999)'nın yaptığı sindirilebilir enerji ihtiyacının %15'inin bitkisel yağdan

kar-şı landığ ı çalışmada da kan laktik asit kon-santrasyonu bakımından faklılık bulunmamıştır.

Sağlıkl ı ponilerde kan glikoz seviyesi 50-60

mg/dı arasındadır. Sıcak kanl ı atlarda ise bu oran 80-85 mg/dl'dir. Yem alımından sonra kan glikoz

konsantrasyonu 110mg/dıdüzeylerine çıkmaktadır.

Egzersiz esnasında düşen glikoz konsantrasyonu,

egzersizinyOğunluğuna bağlı olarak 35-45 mg/dl'ye

düşmektedir (Frape, 1998). Yapılan bu çalışmada

dinlenme sırasında ortalama kan glikoz değerleri

kontrol grubunda 115,2 mg/dı, yağ ilave edilmiş

rasyonu tüketen grupta ise istatistiksel bakımdan

farksız olmak üzere (P>0.05) 102,4 mg/dı olarak

bulunmuştur. Yem tüketimini takip 2. saatte bek

-lendiği gibi bir yükselme olmuş ve egzersizin şid­

detinebağlı olarakdüşüşler gözlenmiştir.Ancak

eg-zersizin hafif uygulanması nedeniyle en küçük

değer dörtnal koşu sonrası kontrol ve yağ verilen

grupta sırası ile 86,6 ve 94,0 mg/dı olarak

bu-lun muşt u r. Rasyona yağ ilave edilmesinin glikoz

konsantrasyonu üzerinde önemli bir etkisi oluş­

mamı ştı r. Ağır egzersiz yapt ırı lan atların

ras-yonla rına%20'ye kadar değişi k oranlarda yağilave edilerek yapılan bir çalışmada (Duren ve ark., 1986) da yağdüzeyininegzersizsonrası kan glikoz

düzeylerini etkilemediğ i, sadece egzersiz sonrası

30.dakikada alınan kan örneklerinde %5-10

oran-la rı nda yağ tüketen gruplarda kontrolve %20 yağlı

gruba göre daha düşük değerler elde edildiği bil -dirilmiştir.

Kontrol grubunda kandaki kolesterol düzeyi

farklı zamanlarda alınan örneklerde 100,55-117,15

mg/dı olarak bulunmuştur. Yağ verilen grupta ise

bu değer 95,81-117,77 mg/dı arasındadır. Bu

de-ğerler Lindberg ve Karlsson (2001) ve Rose ve

Hodgston (1982) tarafından bulunan değerlere ol-dukça yakındır. Rasyon ve egzersizin kan

ko-lesterol düzeyleri üzerinde istatistiksel olarak fark

oluşturmadığı görülmektedir. Nitekim Pösö ve ark

(1983) yaptıkları çalışmada da benzer sonuçlar eldeedilmiştir.

Araştırma süresince elde edilen kan triglis~rid

düzeyleri kontrol grubunda 29,9-39,4 mg/d ı, yağ

verilen grupta 28,76-36,73 mg/dı arasında

de-ğişm iştir. Bu değerler birbirine oldukça yakındır ve

bir kısım literatür verisinden daha yüksektir (Duren

ve ark.,1986). Ancak bulunanbu değerler Pösö ve ark (1983)tarafından yapılan çalışmalardaelde ed

i-len bulguların sınırları içerisindedir.Yağ tüketiminin kan trigliserid düzeyini etkilemediği görülmüştü r.

48

Muhtemelen ilave edilen yağ düzeyinin düşük ve egzersizin hafif olmasından, farklı zamanlarda alı­

nan kan örneklerinde düzenli bir değişim

ol-mamıştır. Halbuki Duren ve ark (1986), kan tr ig-liserid düzeyinde artan yağ ora nı n a bağlı olarak

azalmave egzersizinşiddetine bağlı olarakartış o l-duğunu belirtm iş le rd i r.

Nabız sayı ların ı gösteren tablo 5 i n-celendiğinde, dinlenme anında ya da egzersizbaş­

lang ıc ında nabız sayı ları nın her iki grupta da yak

-laş ı k 38 olduğu görülm üştür. Bu değer benzer

çalışmalarda bulunan dinlenme değerleri

ara-sındadır (Rammerstorfer ve ark., 1997; Pagan ve

ark., 1987; Covalesky ve ark., 1992). Egzersizin şiddeti arttıkça nabız sayısı da doğa l ola rak art

-maktadır. Nitekim,Pagan ve ark (1987) tarafında n

yapılan bir araştırmada 2, 4, 6, 8 ve 10m/sn ara

-sında değişen 5 farklı hızda yapı lan egzersizlerde

nabız sayısı hıza bağlı olarak çok düzenli bir artış

göstererek 97, 121, 150, 175 ve 200 olarak b

u-lunmuştu r. Aynı çalışmada %15 soya yağı ilavesi

ile nabız sayılarında önemli (P<0.05) düşüşler g ö-rülmüş ve 95, 112, 137, 167 ve 195 olarak b

u-ıun muştur. Mısı r yağ ın ın %5 ilave edildiği bu

ça-lışmada da egzersizinşiddetine bağlı olarakartış la r

görülm üş ve yağ ilavesinin rakamsal olarak nabız

sayısın ı düşürdüğü , fakat farklı lığın istatistikselba

-kımdanönemliçıkmad ığ ı görülmüştür.

Sonuç olarak,buçalışmadagerek"egzersizşe­

killerinin gerekse yağ ilavesinin, ölçülen pa

-rametrelerden hiç birinde etkisinin olmadığı gö -rülmüştür. Bir kısım araştırma sonuçları ile uyum göstermeyen bu sonuç, muhtemelen bu çalış ma

için .tercih edilen egzersiz şiddetin in hafif o

l-masından vemı s ı r yağının konsantre yeme %5 gibi

düşük bir düzeyde katılmasından kay

-naklanmaktadır.

Kay n ak lar

A.O.A.C.(1980). "Official Methodsol Analysis". 13th ed.

Associalion of OfficialAnalyticalChemistry,Washington.

D.C.

Arana,M.J.,Rodiek.A.V.,Stull.C.L. (1988)Effect during

rest and exercise of four dietarytreatments on plasma

glucose, insulin, cortisol andlactic acid,American

So-ciety of AnimalScience,39, 165·169.

Coşkun, B.,'Şeker, E., ınal F. (1997) Hayvan Besleme.

S.Ü.VeterinerFakültesiYayın Ünitesi,Konya.

Courouce,A. (1999) Fieldexercisetestingfor assesing

fitness in French Standardbred trotters, Veterinary

ıı li rır Egz~nil.\'ıı pıı rıl an AıJann Ra~yoıılıırııııı" .

Courouce, A., Ge lıroy, O., Barrey, E., Auvinet, B. Ve

Rose, A.J. (1999) Comporis on ol eseretse test in

Fre-enchtrenereunder Iraining track,recetreckand treadmill conditions,EquineVet.J.,Suppl. 30,528·532.

ccveıes ey. M.E., Russon ieııo, C.A. ve Mallinowski, K.

(1992) Eifect ol show jumping performance stres on

plasmaccrnsotand ıe ctate ccncentratıcnsandheartrete

and behavior in enenats. Journal ol Equine Vel erinary seence.12(4)244-251.

crencen. G.K., Peqen. J.O., Hans. P. ve Duren, S.E. (1999) A comporison of grain, oil and beet pulp as a

energy sourees ler theexetelsee horses,Equine Vet. J.

Suppl. 30,485·489.

Duren, S.E.,Jackson, S.G., Baker,J.P. ve Aoran, O.K. (1986)Elleetol dietary ret on blood parametersin e

xer-cse

c

IhoroughbrOO

nc

rees

.

EquineExercise Physiology, 674-685.

serrame.P.t.. Menninger,J.H., Spencer, PA, Kronleld,

0.5 .(1992).Metebon e response ol horses to a high so-luble carbohydrale diel: Elfacts ol tcw inlensity sub

-maximal exercıse and sedturn bıcerbooete supp·

ıerne nr eucn. Am.J.VeI.Res.,53,3,321·325.

Ferrente.P.L.,Taylor,L.E.,Kronleld,O.S.VE Meaeham, T,N. (1994) Blood ıecıate cc rcentra ucnduring exereise

in horsesled a high tatdietandeornlneteredsccıum

bi-carbcnate, America Instilute ol Nutrifion, J. Nutr. 124, 2738S·2739S.

FrapeO.(199B)EquineNutriticn& Feeding"Se cond edi·

hon,Blackwe llSCience,ınc. Malden ,136-

155-Goering, H.K., Van Soesl, P.J. (1970) Forage Fiber Analyses (apparatus, reagenis and same applicalions).

US Department ol Agriculture Handbook, NO.379 ARS.

USDA,Washington ,OC.

Hane.DA ,Pagan,J.O.,erenden. K.G. veDavidson,N.

(1999) Ellectol feedlnqIhoroughbred horses a high un

-saluraled or saturated veçetebıe oil supplemen led cıet

lar 6monthslollowing a 10 menttı fal eccumeuon.Equ

-ine Vet. J.suppl.30,468·4 74.

Hodgson, O.R. (1985) Energy consfderauons durıng exersıce. Vel erinary Clinics of North Amerrce. Equine

Practiee,1(3)447·459.

Lawrence,L(1998)FeedingHerses.In:Uveslock Feeds and Feedingby Kelle msRO,Church OC,FourthEditio n.

Prentce Hall,NewJersey.

Lekeux, P., Linden. AA , üesrrec nt. O. ve Amory, H. (199 1) Heart rate. nemetcıopce t and serum btccnemceı responses lo show jumping, Equine Exercis e Physi.

ology, 3:385·390.

Undberg. E.J. va Karlson, P.C. (200 1) Elleel ol parnet

replaeement ol cete with sugar beet pulp and maize oil

onnutnentuunseucninborses.Equine Vet.J.33(6) 585'

590.

Ol druıenborgh·Ooste rbaa n, M.M.S.V. ve Clayton, H.M. (1999) Advanıages and disadvantages ol track vs. tre·

admilttesıs, EquineExercise Physiology 5,Equine Vet.

J. suppL30,645·647.

Pagan J.D., Essen- Guslavsson B. ve Undhelm A.

(1987) The euectol dietaryenergy source on eserets e

performance in Slandardbred Horses , Equine Exe rcıs e

Physiology ,686-699

POsO,RA,Soveri,T., Oksa neo.H,E. (1983) Theelleeı

ol exe-etse on bloodpererneters in sta nda rtıred andun

-nish-bred herses.Acta Vet.Seand,24, 17().184.

gemmeretcner. C., Petter. G.D., Cudd, TA, Gibbs,

P.G., Vamer, 0.0., Hcusenckıer. 0.0. (1997) Ptıyeı­

ological responses ol meture Ouener Horses to reining

Iraining when 100eonventional and ret- euccıemenıed diets. Proceelings ol the fitteenth Equine Nutr. And Phys.Symposium,Forthwcrttı.Texas.39-43

Rose, R.J., Hodgson, O.R. (1982) Haematolojieal and plasmabiochemiealperemerers in endurancehorseso

u-rindtraining,Equine Vet.J.14(2),144· 148

SPSS lor Windows, Relase 10.0 (1999) Standart ve r-sion. SPSSine.