2 4 8 4 | ALFA | ARŞİV | 8 Haşan Ram i Paşa ve Hatıratı
HAŞAN RAMİ PAŞA
(1842 Selanik-1923)Mora eşrafından Ferhat Paşa’nın oğlu olarak Selanik’te dünyaya geldi. 1859’da girdiği Bahriye M ektebi’nden 1856’da subay olarak mezun olmuştur.
1877-1878 Harbi’nde (‘93 Harbi) gemi komutanı olarak görevliydi. 1892’de ferik rütbesiyle Donanma Komutanı oldu. 1895’te müşir rütbesiyle Sultan II. Abdülhamid döneminde padişah yaverliğine atanmıştır.
1897 Yunan Savaşı sırasında yıllardır Haliç’te bulunan Donanma gemilerini denize çıkartarak Çanakkale’ye intikal ettirmiş, Bahr-i Sefid [Akdeniz] Filo Kumandanı olarak görev yapmıştır. Donanma ve gemilerin durumu hakkında diğer komutanların da görüşlerine başvurarak Sultan Abdülhamid’e sunulmak üzere rapor düzenledi. Başarıları Mecidi nişanıyla tasdik edilmiştir. 1906’da Bahriye Nazırı olmuştur.
Meşrutiyet’in ilanı üzerine Donanma’nın durumu kendisine mal edilmiş, yolsuzluk ve haksız kazançla suçlanarak yargılanması üze rine diğer nazırlarla birlikte rütbeleri sökülerek meslekten men ve sürgünle cezalandırılmıştır.
OSMAN ÖNDEŞ
1931 yılında İstanbul’da doğdu. Dede ve baba mesleğinin izinden Deniz Harp O kulu’ndan birincilikle mezun oldu.
Türk Deniz Kuvvetleri’nde yirmi sene muhtelif kademelerde, ge milerde görev yaptı. 1968-70 yıllarında Malta Adası’nda yaşadı. 1972’de yarbay rütbesiyle ve isteğe tâbi olarak istifaen emekli oldu. İngiltere’de Lloyd’s o f Loııdoıı Press’in, Shipbrokers ve Seatrade’in, Yunanistan’da “Naftiliaki” denizcilik yayınlarının Türkiye temsilciliği yanında, yirmi yıl Dünya ve Referans Gazeteleri’nde Deniz Ticareti sayfalarının kurucusu ve editörü olarak çalıştı. Öğrencilik yıllarında başlayan yazarlık serüvenini sürdürmektedir. Makale ve resimli ro manları gazete ve dergilerde, araştırma sonuçlarına dayanan eserleri çeşitli yayınevleri tarafından kitap olarak yayınlanmaktadır.
Haşan Ram i Paşa ve Hatıratı
© 2013, ALFA Basım Yayım Dağıtım San. v e T ic. Ltd. Şti.
Kitabın tüm yayın haklan Alfa Basım Yayım Dağıtım San. veTic. Ltd. Şti.’ne aittir. Tanıtım amacıyla, kaynak göstermek şartıyla yapılacak kısa alıntılar dışında hiçbir yöntemle çoğal- tılamaz.
Y ayıncı ve G enel Yayın Y ö n e tm e n i M. Faruk Bayrak
G enel M üd ür Vedat Bayrak
Yayın Y ö n e tm e n i Mustafa Küpüşoğlu
D izi E d itö rü Özlem Çekm ece
K ap ak T asarım ı Zeynep Canik
Sayfa T a sa rım ı M ürüvet Durna
ISB N 9 7 8 -6 0 5 -1 0 6 -7 7 9 -7 1. Basım: Eylül 2013
Baskı ve Cilt
M elisa M atbaacılık
ÇiftelıavuzlarYolu Acar Sanayi Sitesi No: 8 Bayrampaşa-İstanbul Tel: 0(212) 6 74 97 23 Faks: 0(212) 674 97 29
Sertifika no: 12088
Alfa B a sım Y ayım D a ğ ıtım San. v e T ic . L td . Şti.
Ticarethane Sokak N o: 53 34 4 1 0 Cağaloğlu-İstanbul Tel: 0(212) 511 53 03 (pbx) Faks: 0(212) 5 19 3 3 00 www.alfakitap.com - info@alfakitap.com
II. Abdülhamid
Devri Son
Bahriye Nazırı
ve
HASAN
RAMİ PAŞA
HATIRATI
Yayına HazırlayanOSMAN ÖNDEŞ
KİTAPLIĞINIZA
A R M A Ğ A N D I R
A L F A I A R Ş İVİÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ... 9
II. ABDÜLHAMİD DEVRİ SON BAHRİYE NAZIRI
Haşan Rami Paşa
MASALIMSI BİR ÖYKÜ...17
HAMİDİYE KAHRAMANI RAUF ORBAY’IN ANILARINDAN
BAHRİYE’NİN PERİŞANLIĞI VE HAŞAN RAMİ PAŞA... 31 MECİDİYE, HAMİDİYE KRUVAZÖRLERİ DONANMAYA
KATILIYOR...38 Haşan Rami Paşa’dan Gelen Davet...42 İstanbul’a Avdetten Sonra...55 Sultan II. Abdülhamid’in Donanmaya Karşı Kuşkularım Yeniden Arttıran Olay; Potemkin Zırhlısı İsyanı...58 Yıldız’da Patlayan Bomba...60 Donanma’nın Yenilenmesi Kuşkulu Hâl Alıyor...63 Asker Taşımak İçin Liverpool’da Ticaret Gemisi Görmeye Gidiyorlar... 66 Gemilerin İşe Yaramadığını Bildiriyorlar... 69 Haşan Rami Paşa Bahriye Nazırı Oluyor...74
Sultan II. Abdülhamid Devrinin Son Bahriye Nazırı... 73
Âsâr-ı Tevfik Zırhlı Firkateyni’nin Almanya’dan Getirilmesi... 78
İstanbul’dan Ayrılış, Almanya’ya Doğru...82
Acı Hayal Kırıklığı ve Sonrası...86
Milletten Saklanan Gerçekler... 94
Bahriye Nazırı Haşan Rami Paşa Zamanında Osmanlı Donanması’na Katılan Gemiler...97
Sakız Adası İsyanı’na Giden Yolda Peyk-i Şevket Torpido Kruvazörü... 102
Birkaç Söz Daha... 107
Yolun Sonu, Başka Bir Yolun Başlangıç Noktası...108
HATIRAT EMİR SAHİBİ OLAN KİŞİ, “PADİŞAHTIR... 111
TAKDİM ETMEMİN MAKSADI... 119
Ha Gayret!... 120
LAPSEKİ...123
Lapseki’de Bekleyişimizin Nedeni...123
Lapseki’den Hareketimizin Nedeni...123
Nara Limanı’na Varış...124
Askerin Temizliği... 127
İSTANBUL’DAN HAREKETİMİZDEN NARA’YA VARINCAYA KADAR DONANMADAKİ ÖNEMLİ NOKSANLIKLAR...128
Gemiler Arasında Haberleşme Komisyonunun Kurulması... 129
Subaylar ve Askerlerin Görev Taksimi...131
Muhtelif Yönetmelikler... 132
Denizci Devletlerin Torpido Stimbotlarının Harpteki Durumu ve Görevleri...137
Seyyar Torpido Atışı ve Ayarlanmaları Hakkmdaki Yönetmelik... 143
Torpido Stimbotlarmda Görülen Noksanlıklar...144
Harbin İlanından Önce Harbe Teşebbüs Etmek...149
Donanma’yı Yunan Deniz Kuvvetleri'ne Karşı Savaşa Hazırlamak Konusundaki Teknik Düşünceler... 151
Harbin İlanından Önce Atış Tecrübesi...158
HARP İLÂNI... 168
Savaş İlanı Haberi... 168
Talimat...169
İlk Önlemler...172
Bahriye Nezareti’nde Kişisel Olaylar ve Görüş Ayrılıkları... 174
Osmanlı Donanmasında Teknik Heyet Smeripa, Mişon, Artin ve Diğer Sözleşmeli Simsarların Elinde...185
Ortasından Belvermiş Bir Savaş Gemisi: Mansure Korveti!... 195
Kuru Avuntular-Küçük Bir Karşılaştırma Ben Ne Yazardım?...200
31 Mart 1898 Tarihinde Padişah’a Sunduğum Yorum...205
Subay ve askerler top eğitim gemisinde imtihan edilip diploma almadan, Donanma’da göreve tayin edilmemelidir... 214
Yunan savaşından Bahriye Nazırlığım zamanına kadar geçici bir kuşbakışı...219
Hüsnü ve Celâl Paşalar, Sahte Potemkin Olayı, Büyük Telaş... 220
Asker mi, sivil mi idim?... 224
Bazı Faaliyetler... 226
Bahriye Nazırı Oluşumun Muhtemel Sebebi! ...228
Fikir ve His Hayatım...235
Hesaplarımdaki Zimmet Söylentileri... 236
Benim Çoluk Çocuğum Gemilerdir... 237
EKLER EK İ Sultan II. Abdülhamid Devri Osmanlı Donanması Osmaniye Sınıfı Firkateynler... 241
EK 2 Sultan II. Abdülhamid Devri Osmanlı Donanması Torpido Kruvazörler ve Ganbot Sınıfı Harp Gemileri... 249
EK 3 Bahriye Nazın Haşan Rami Paşa Ailesi...255
Bahriye Nazırı Haşan Rami Paşa’nm Torunlarından
Diplomat Muharrem Nuri Birgi... 257 EK 4
Prenses Leyla Açba’nm Anılarındaki “Haşan Rami Paşa” ...259 EK 5
Haşan Rami Paşa’nın Çiftehavuzlar’daki Köşkü ve Arazisi ...262
EK 6 Sultan II. Abdülhamid Dönemi Bahriye
Kıyafet ve Unvanları (1876-1909)...269 KAYNAKÇA...271 DİZİN...273
HASAN
RAMİ PAŞA ve
HATIRATI
Sultan Abdülhamid döneminin son Bahriye Nazırı Haşan Rami Paşa... Meşrutiyet İlanıyla rütbeleri alınan, yargılanan, “Rami Harami” tekerlemesine maruz kalan Paşa, hakkındaki iftiralara kanıtlarla yanıt veriyor.
Donanmayı dolayısıyla Osmanlı Devletinin askerî başarılarım"engelleyen olaylar ve bunlara karışan Paşalar.
Hangi gemiler nasıl bir yolsuzlukla defalarca satın alınmış gösterildi? Bu paralar kimlerin cebine girdi?
İttihâtçılar nerede yanıldı?
Cemiyet taraftarı gazeteler bu oyunlara nasıl alet oldu?
Bakanlar Kurulu içerisindeki politik oyunlarda kimler kârlı çıktı?
“Hakikat örtülebilir. Bu da geçici bir zaman içindir. Fakat asla kayıp olmaz, olamaz.”
Haşan Rami Paşa, sürgün yıllarında tanık olduğu tüm olayları samimiyetle, bir Bahriyeli sorumluluğuyla kaleme alıyor.
Osman Öndeş araştırmacı titizliğiyle bir dönemin perdesini aralıyor. T ica re th a n e S okak, N o: 53, 34110
C ağaloğlu / İstanbul T. 0212 513 34 2 0 (pbx) F 021 2 519 3300 w w w .alfakitap.com
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Osman Öndeş Koleksiyonu
