Türk İstanbulun 500. yılına hazırlık:İstanbul manzaraları

(1)

t

(

i r k

i s t a n b u l i n

5 1 YILINA HAZIRLIK

İ S T A N B U L

M A N Z A R A L A R I

(2)

(3)

V II

T de Türk İstanbul’un beşyüzüncü yıl dönü-

( j münü memleket çayında kutlamaya hazır lanıyoruz. Dünya tarihinde bir çağ değiş tiren bu hadise ile m illet olarak öğüncümüz büyük tür. Tarihin bu azemetli hadisesini yaratan hüküm dar İstanbul’u Türk yurduna kazandırırken insanlar arasında hür düşünce ve karşılıklı anlaşma ruhunun temelini de atmıştır. Bizans medeniyet ve kültürüne dokunulmaması, her vatandaşın dini akidelerine hür met edilmesi gibi birleşmiş m illetler ruh ve zihniye tini beşyüz yıl evvel yaşatması m illî tarihimiz için daima öğünülecek bir şeref hadisesidir.

İşte 1953 de bu hatırayı anacağız. 500 yıl içeri sinde İstanbulda vücuda getirilen Türk medeniyet ve kültür eserlerini yaratanların hatıralarını saygı ile yad edeceğiz. Bu samimî dileğin tahakkukunda ilk adımı atmak şüphesiz İstanbul Belediyesine düşüyor; muhtelif zümreye mensup hemşehrilerimiz çalışmala rımıza iştirâk ediyorlar.

Beşyüzüncü yılı kutlamak için 191f9 da bir der nek kurduk, çalışmalarına devam ediyor. Ayrıca Be lediyecilik cephesinden yaşayan Istanbulu, bugünkü İstanbulumuzu dile getirmelerini memleketimizin ta nınmış ressamlarından ricaya karar verdik. 1950 İs tanbul paviyonunu « Beşyüzüncü yıla hazırlık» için ressam ve heykeltraşlarımıza tahsis ettik. Mevzuu- muz sadece bediî ve tarihî İstanbul manzaraları idi. Tablolarda şahsî fantaziden ziyade realite’yi istiyor duk. Mütevazı bir ücret mukabilinde kendilerine yap tığım ız teklifleri, sanatkârlarımız feragatle, heyecan la kabul ettiler. Hatta bunlar arasında, kalkıp Anka- radan İstanbula gelenler bile oldu.

Böylece 31f tablo ile yaşayan îstanbülun manza raları sanat tarihimize intikal etmiş bulunuyor. Büt çemizin darlığı yüzünden daha geniş bir kadro ile se ferber olamadık. Lâkin bu sergi, projemizin birinci

(4)

safhasıdır. Niyetim iz daha geniş ölçüde harekete ge çip, 1953 e kadar ik i hamle daha yaparak bütün ar tistlerimizin iştirakiyle, tabiatın şaheseri olan İstan bul'u Türk sanatında ebedileştirmeğe çalışmaktır.

Bu sergide heykele pek az yer verilmiştir. Za manın azlığı münasebetiyle yalnız bir Fatih madal- yasiyle bir de normalin ik i misli büyük bir büst yap tırılm ıştır. Kabartmalar ve kompozisyonlar için da ha fazla zamana ihtiyaç vardır. Önümüzdeki iki yıl zarfında, tedbirler erkenden alınırsa, Fatih Sultan Mehmet’in hayatına ait bir çok kompozisyonları, ka bartma heykel veyahut yağlıboya olarak sağlamak mümkün olur.

Melling gravürleriyle eski İstanbulu bize yadi gâr bıraktı. Eserinin bilhassa bizim için büyük kıy meti vardır. Çünkü orada kaybolmuş îstanbulun rü yalarını görüyoruz. Şehrimiz gün geçtikçe değişiyor, her yaşayan uzviyet gibi. Memleket çapındaki sanat- kârlariyle, bu teşebbüsümüz X X . asrın ilk yarısında ki yaşayan İstanbulu tarihe devredecek ve bugünkü sanatımızın bütün iktidarını belirtecektir. Bu kollek- siyon da dolayısiyle istikbal için Melling’in eseriyle mukayese edilemiyecek bir değer taşıyacaktır. Çün kü sergiye katılanlar arasında İbrahim Çallı, Feyha- man Duran, Bedri Rahmi Eyüpoğlu, Şeref Akdik, Zeki Faik İzer, Cemal Tollu, A r if Kaptan, Fethi Ka- rakaş, Fethi Kayaalp gibi her nesilden, her gruptan şahsiyetler vardır.

Kendilerine müteşekkir ve minnettarım. Diledi ğimden çok fazlasını verdiler. Böylece kutlama yılı na doğru tahakkuk devresinde ilk hamleyi ressamlar ve heykeltraşlar yaptılar.

önümüzdeki iki yılın, plastik sanatların vazife sini tamamlamasına imkân vermesini can ve gönül den dilerim.

İsta n b u l V a li ve B e led iye Reisi O rd . Prof. Dr. Fahrettin Kerim G ö ka y

(5)

İ S T A N B U L

1— AyetuIIah Sümer 2— Ali Avni Çelebi 3— Arif Kaptan

4— Bedri Rahmi Eyüpoğlu 5— Cevad Dereli 6— Ercüment Kalmık 7— Elif Naci 8— Eşref Üren 9— Fethi Karakaş 10— Feyhaman Duran 11— Ferrulı Başağa 12— Fethi Kayaalp 13— Hikmet Onat 14— İbrahim Çallı 15— Ilhami Demirci 16— Kemâl Zeren 17— Kemâl İncesu 18— Mümtaz Yener 19— Nuri İyem 20— Refik Epikman 21— Saim Özeren Üçüncü Ahmet Çeşmesi Eyüp Mısır Çarşısı Kariye Camii

Sultan Ahmet Camii Çamlıca

Fatih Camii

Üsküdardan Sarayburnu Maçkadan Yeşil saha Bozdoğan kemeri Bentler

Karaca Ahmet mezarlığı Fındıklıdan Eski Saray Emirgân Çınaraltı kahvesi Davutpaşa kışlası civarı Çarşı içi Surlar Rumeli Hisarı A t meydanı Mihrimah Camii Yedikule

M A N Z A R A L A R I

22— Seyfi Toray 23— Sabiha Bozcalı 24— Şeref Akdik 25— Şefik Bursah 26— Turgut Atalay 27 Ziya Keseroğhı 28— Zeki Kocamemi Fatih Medresesi Anadolu Hisarı Beylerbeyi Sarayı Yeni Cami Ayasofya Camii Dolmabahçe Sarayı Fatihin Türbesi KOMPOZİSYON 29— Cemâl Tollu 30— Dino Abidin

31— Edip Hakkı Köseoğlu 32— Hâmit Görele

33 — Nurullah Berk 34— Zeki Faik Izer

Üsküdar Sarayburnu Adalar Azapkapıdan Süleymaniye Balıkçılar İstanbul DEKORATİF PA N O LA R VE MAKETLER

35— Turgut Atalay Ucuz Mesken

36— Gevher Bozkurt Açılan yeni pazarlar 37— Gevher Bozkurt Ucuz Lokanta

H E YK ELLE R 38— Nusret Suman

39— Ziihtii Müridoğlu

Fatih büstü Fatihin Madalyası

(6)

Se rgide eser teşhir eden sa n a a tk â rla m İstanbula ait birkaç krokisini

takdim ediyoruz.

★

(7)

(8)

(9)

(10)

M a n z a r a : C e m a l T o ll u

(11)

S ü le y m a n iy e : T u r g u t A t a la y

(12)

K a s ım p a ş a : M ü m t a z Y o n e r

(13)

Y e m iş is kelesi : N u r i İy e m

(14)

M ıs ır ç a r ş ıs ı : A r if K a p t a n

(15)

(16)

İstanbul M an zaraları Sergisi Burhan Toprak tarafından tertiplenmiştir

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi