Ta
ş
ıyıcı
Sistem
Düzensizlikleri
Derz hasarları
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 70
Derz var, fakat çok yetersiz ve doldurulmu
ş
hasar
Derz
çatlak
Yetersiz derz hasarları
Plan
Mayıs 2006, KIBRIS
?
?
?
Derz var, fakat çok yetersiz ve doldurulmu
ş
Plan
Plan
Süreksizlik yaratan bo
ş
luklar (yapının dört cephesinde de aynı bo
ş
luk var)
Planda büyük girinti-çıkıntılar
Deprem derzi olmayan Z tipi yapı hasarı
Meksika
U tipi yapı hasarı
Hasar
Burulma hasarları
B
H
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 72
Geli
ş
igüzel
yerle
ş
tirilmi
ş
kolonlar,
saplama
ve
süreksiz kiri
ş
düzensizli
ğ
i burulmaya neden olur.
Hasar gören yapı çelik direkler ile askıya alınmı
ş
.
Ümitsiz bir yapı kurtarılmaya çalı
ş
ılıyor!
•Rijitlik da
ğ
ılımı kötü(arka cephe dolgu duvar, di
ğ
erleri bo
ş
.
Merdiven evi arka sa
ğ
kö
ş
ede)
•Yapı temel alanı yetersiz
Yakla
ş
ık B>H/3 olmalı
Kiri
ş
siz balkon dö
ş
emeler, saçaklar
≡
Göçmü
ş
balkon. Bir bayan
ş
alından asık duruyor.
Göçmü
ş
balkon. Usta balkon
pla
ğ
ı altında cansız yatıyor.
A
ğ
ır giri
ş
saça
ğ
ı,
Ş
ili, 2007.
Kirişsiz balkon döşemeler betonarme yapıların en riskli bölgesidir, sadece bir
kenarından yapıya bağlıdır. Hata kaldırmaz. Özenli projelendirme ve yapım
ister. Geçit töreni, düğün ve spor
izlemek amacıyla insanların balkonlara
yığılması veya depo olarak kullanılması sonucu ön görülenin üzerinde
yüklenirler.
Uygulamada en çok karşılaşılan sorun, üstte olması gereken donatının
bilinçsiz ustalar tarafından ortaya veya alta konmasıdır. Sehpa kullanılmadığı
takdirde beton dökümü sırasında donatı alta kayar. Kalıp alınır alınmaz veya
zaman içinde aşırı yük, donma-çözülme ve paslanma sonucu, göçerler.
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 73
Samsun, 03.09.2006: Gelin u
ğ
urlamak için balkonlara çok sayıda insan yı
ğ
ılınca çöktü. 2
can kaybı, 16 yaralı (Foto
ğ
rafların kullanım izni
İ
hlas Haber Ajansından alınmı
ş
tır.
06.09.2006 Mert BALÇIK).
Dü
ğ
ünde göçen balkon, Bursa,
02.08.2007
İ
n
ş
aat sırasında göçen balkon
Vezirköprü, 17.03.2007
A
ğ
ır giri
ş
saça
ğ
ı,
Ş
ili, 2007.
Dü
ş
ey deprem kuvvetinden göçmü
ş
.
Yapı
ş
ık kiri
ş
ler
Süreksiz kiri
ş
. Soldaki kiri
ş
kolona, sa
ğ
daki kiri
ş
de
soldaki kiri
ş
e yapı
ş
tırılmı
ş
Hasar
Kiri
ş
ler kolona yapı
ş
tırılmı
ş
Foto: Mehmet Gökhan KOCABAŞ, 2006?
Kolona yapışık ve yapı
içinde devamı olmayan
Foto: Hakan ORAKOĞLU, 2006
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 74 Foto: Mehmet Gökhan KOCABAŞ, 2006
içinde devamı olmayan
konsol
Kirişler kolona iç taraftan
yapıştırılmış. Bağlantı çok
zayıf. Rijit kiriş-zayıf
kolon düzensizliği de
oluşmuş
Süreksiz Kiri
ş
: Girintili-çıkıntılı/ zig-zag kiri
ş
ler
Burada kolonları bağlayan sürekli bir kiriş deprem için şart!
?
Yanlı
ş
!
Yanlı
ş
!
?
Foto: Gökhan KOCABAŞ, 2006
Foto: Gökhan KOCABAŞ, 2005
Yanlış
Doğru
Do
ğ
ru
Do
ğ
ru
?
Yanlı
ş
!
Burada kolonları birleştiren sürekli
bir kiriş deprem için şart!
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 76
?
Yanlı
ş
!
Burada kolonları birleştiren sürekli
bir kiriş deprem için şart!
Foto: Gökhan KOCABAŞ, 2006
Yanlı
ş
Yanlı
ş
Yanlı
ş
Yanlı
ş
Yanlı
ş
Sadece duvarlar altına kiri
ş
koymak mühendislik de
ğ
ildir!
Bu tür ta
ş
ıyıcı olu
ş
turan; ya mühendis de
ğ
ildir ya da mesle
ğ
ini önemsememektedir!
Konsol kolona yapıştırılmış.
Yapı içinde
devamı
yok’
Yanlı
ş
Bu kiriş
nereye
oturuyor?
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 78
Yanlı
ş
Foto: Betül İLHAN, 2007
Ek kuvvet üreten zayıf birle
ş
im noktaları
Üstteki kolon ekseni
Dışmerkezlik
Kolon eksenleri çakışmıyor
Alttaki kolon ekseni
Çakı
ş
mayan kolon aksı ve süreksizlikler
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 80 Foto: Hakan ORAKOĞLU
Foto: Hakan ORAKOĞLU Foto: Hakan ORAKOĞLU
~ 75 cm
Bu düşey çizgi üstteki kolonların
düşeyden ne denli kaçtığını gösteriyor.
Foto: Mahmut YALÇIN, E 46th St., Manhattan, New York, 2011
Foto: Mahmut YALÇIN, Manhattan, New York, 2011
?
?
Foto: Mahmut YALÇIN
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 82
?
?
?
?
?
?
?
Konsola oturan kolon
(YASAK!)
Bak: Deprem Yönetmeli
ğ
i-2007, Madde 2.3.2..4
?
?
?
http://yapidanismani.googlegroups.com/web/DSC01430.JPG
http://www.deprem.fikirgonul.com/makale-kadirguler.htm
Foto: Ahmet DERVİŞOĞLU, .2008
Foto: Ahmet DERVİŞOĞLU, .2008
Hiçbir yerde kiri
ş
yok!
Sadece di
ş
ler var.
?
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 84
Taşıyıcı sistem bilgisinden yoksun bir mühendisin eseri (!)
Bu yapıda ne mühendislik nede taşıyıcı sistem var. Değil depremde,
kendi yükü altında dahi ayakta durması mümkün değildir.Yapı tam
yüklendiğinde sorunlar ortaya çıkmaya başlayacaktır.
Bu yapı Türkiye’nin IV. Deprem bölgesindedir.
Ne TS 500-2000 nin, nede Deprem yönetmeliği 2007 nin koşullarını
sağlıyor:
•Deprem Yönetmeli
ğ
i-2007, Madde 2.3.2.4 e
•Deprem Yönetmeli
ğ
i - 2007, madde 2.5.1.4 ve madde 2.5.3 e
aykırı.
Kolon konsola oturuyor. YASAK !
Kö
ş
e kolon üstten kesik
Konsol kiri
ş
yapı içinde
devam etmiyor!
Foto: Ahmet DERVİŞOĞLU, 22.09.2008 Foto: Ahmet DERVİŞOĞLU, 22.09..2008
Yumu
ş
ak kat
≡
Kesiti küçültülmüş
kısa kolon
Bant pencere
Yumu
ş
ak kat
Hasarlı
→
Hasarlı
→
kısa kolon
Foto: İbrahim TORUNOĞLU
Yumu
ş
ak kat örne
ğ
i: Hata üstüne hata!
Bu kütlenin depremde ayakta kalması mümkün mü?
Yumu
ş
ak kat
Hasarlı
→
Kolonlarda mafsallaşma
Alt kolonlar üst kolonlardan uzun
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 86
Yumu
ş
ak katı olan her yapı göçer. Ah
ş
ap, yı
ğ
ma, çelik, betonarme, az katlı veya çok katlı; fark etmez.
Yukarıdaki her iki yapı da in
ş
aat a
ş
amasında iken deprem nedeniyle a
ğ
ır hasar görmü
ş
.
Soldaki yapının yumu
ş
ak kat nedeni: Alt katta duvar yok, üst katlarda var.
d
td
174
.
0
1=
tδ
δ
Yumu
ş
ak katlı yapı ya tamamen göçer…
Ya da yumu
ş
ak kat tamamen yok olur, üst katlar hemen hiç
hasarsız olarak yumu
ş
ak katın enkazı üzerine oturur.
Yumu
ş
ak katlı yapı ya tamamen göçer…
Veya yumu
ş
ak katlı yapı tamamen göçermese bile yumu
ş
ak kat seviyesinde çok
büyük yatay yer de
ğ
i
ş
tirme yapar ( yakla
ş
ık toplam yer de
ğ
i
ş
tirmenin %70-80 i
kadar). Üst katlarda hemen hiç hasar olu
ş
maz fakat yumu
ş
ak kat seviyesinde
a
ğ
ır hasar olu
ş
ur. Bu yapıda toplam yatay yer de
ğ
i
ş
tirmenin %74 ü yumu
ş
ak
Foto: Adnan ŞİRİN, 1999
Foto: Adnan ŞİRİN, 1999
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 88 Foto: Adnan ŞİRİN, 1999
Perdeler sayesinde yıkılmaktan kurtulmu
ş
yumu
ş
ak
katlı yapı. Çevrede görülen molozlar devrilen kalkan
duvarına ve kom
ş
u yapılara aittir.
Bant pencere
K
ıs
a
ko
lo
nl
ar
Kısa kolon
Kısa kolon
≡
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 90
Buradaki hasar:
•Betonarme parapet yerine demir korkuluk yapılarak
•Betonarme parapet ile kolonlar arasında derz bırakılarak
önlenebilirdi.
Kötü bir ba
ğ
lantı noktası
Ters kiriş
Kısa kolon
Çarpı
ş
ma hasarları
Tümüyle yok olan kat
çarpışma
Kırılan kolon
çarpışma
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 92
Kırılan kolon
Di
ğ
er çarpı
ş
ma örnekleri
12 Mayıs 2008 Çin depremi. Merkezden yakla
ş
ık
300 km uzaktaki yapıda çarpı
ş
ma hasarı.
Kuvvetli kiri
ş
-Zayıf kolon örnekleri
Zayıf kolon
Kiriş yüksekliğince
kolonda etriye yok
Kuvvetli kiriş
Zayıf kolon
•Kiriş-kolon bağlantı noktası çok zayıf.
•Kiriş yüksekliğince kolonda etriye yok
•Beton sıkıştırılmamış
•Paspayı, dolayısıyla kenetlenme yetersiz
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 94
Zayıf kolon
Kuvvetli kiriş
Kolon aksları
çakışmıyor
Yapışık kiriş
Kuvvetli kiriş
Zayıf
kolon
Kuvvetli kolon - zayıf kiri
ş
, fakat
zayıf ba
ğ
lantı
Kuvvetli kiri
ş
- zayıf kolon
Kiriş altında sadece iki
donatı çubuğu var ve
sıyrılmış (yetersiz kenetlenme)
Zayıf kolon
Kuvvetli kiriş
Kuvvetli kiri
ş
- zayıf kolon
zayıf ba
ğ
lantı
Kuvvetli kiri
ş
zayıf kolon
Zayıf kolon
Kuvvetli kiriş
Kuvvetli kiri
ş
- zayıf kolon
Kuvvetli kiri
ş
- zayıf kolon
Kuvvetli kiriş
Z
a
y
ıf
k
o
lo
n
Kiri
ş
e oturan kolon/Perde
?
?
Üzerine kolon oturtulan
?
Alttan kesik kolon
Kiriş yok. Döşeme doğrudan
kolona oturuyor.
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 96 Foto: Hakan ORAKOĞLU, 2006
Foto: Devrim AKDAĞ, 2005
Üzerine kolon oturtulan
yüksek kiriş kısa kolon
oluşumuna neden oluyor
?
http://img231.imageshack.us/img231/7231/cimg1380yz3.jpg
Üstten kesik kolon
Kolon var
Kolon yok
Kolon var
http://forum.arkitera.com/projeler/4364-%C4%B0zmirde-bir-i%C5%9F-merkezi.html
Perde süreksiz, konsola oturuyor
Kiriş perdeye oturmuyor
Kısa kolon
Döşemeye oturan kolonlar
Foto: Emre ERDEM, 2007
Akslar kaçık
Gereksiz yastık kiriş (normal
kiriş olmalıydı!)
Perde süreksiz,
konsola oturuyor
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 98
Dişler sürekli değil
?
Foto: Emre ERDEM, 2007
Onlarca hata. Ta
ş
ıyıcı sistem bilgisinden yoksun bir mühendisin eseri (!)
Foto: Ramazan ATALAY, 2006
Foto: Ramazan ATALAY, 2006
Saplama kiri
ş
ler
Foto: Onur KAPLAN Foto: Gökhan KOCABAŞ, 2006
Yorumsuz !
Oklar kiri
ş
yükünün yapı için akı
ş
ını göstermektedir
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 100 Foto: Yunus ÖZÇELİKÖRS, 2008
Foto: Yunus ÖZÇELİKÖRS, 2008
Çatlak
Kolon civarında
saplama
Foto: Gökhan IRMAK, 2005Asma kat+çok sayıda saplama+Kısa kolonlar
≡
HASAR
http://www.insaatmuhendisligi.net/index.php?topic=147.0
Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 102
http://www.insaatmuhendisligi.net/index.php/topic,154.msg3369.html
Çıkmalı yapılarda kö
ş
e kolon düzensizli
ğ
i
≡
Yanlı
ş
Burada kiriş olmalıydı !
Do
ğ
ru
Fotoğraflar: Ahmet DERVİŞOĞLU, 01.07.2005
Konsolun
Köşe kolon
?
Köşe kolona bağlı ve
?
?
?
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 104 Fotoğraflar: Ahmet DERVİŞOĞLU, .26.04.2009
Konsolun
konsolu !
Köşe kolona bağlı ve
yapı içinde devamı
olmayan konsol
Doğru
?
?
Köşe kolon hasarı
Burada kolonları bağlayan
Foto: Gökhan KOCABAŞ, 2006
?
Foto: Gökhan KOCABAŞ, 2006
?
Köşe kolon hasarı
Kö
ş
e kolon düzensizli
ğ
i olu
ş
turan;
ya mühendis de
ğ
ildir ya da
mesle
ğ
ini önemsememektedir!
Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011
Köşe kolon hasarı
Köşe kolon
Köşe kolon
Kiriş yok!
Kiriş var, fakat
konsol yok
Kolonları bağlayan kiriş yok!
Duvar konsol
döşemeye oturuyor
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 106
http://img381.imageshack.us/img381/7325/24503516245402630af5zw3.jpg
Kısa kolon!
Bu yapıda:
Çıkmalı yapı düzensizli
ğ
i var!
Yumu
ş
ak kat düzensizli
ğ
i var!
Kö
ş
e kolon düzensizli
ğ
i var!
Kısa kolon düzensizli
ğ
i var!
Duvarlar konsol dö
ş
emeye oturuyor!
Pencereye biti
ş
ik elektrik dire
ğ
i?
10 90 26 0 55 3 00 11 0 10 90 26 0 55 3 00 11 0 1600 75 25 25 25 175 250 160 100 115 125 110 295 70 50 4.65
D
4.65D
4.1C
4.1C
1.1B
1.1B
0A
0A
1615
15 .2 514
1513
14 .7 512
14 .511
12 .7 510
10 .2 59
8. 658
7. 657
6. 56
5. 255
4. 154
1. 23
.52
01
12cm D103 12cm D101 12cm D111 12cm D110 12cm D109 12cm D108 12cm D104 12cm D102 12cm D107 12cm D106 12cm D105 (60/30) S108 (60/30) S107 (60/30) S106 (25/75) S105 (60/30) S104 (30/60) S103 (30/60) S102 (20/100) S101 K1 38 (2 0/ 50 ) K1 3 7 (2 0/ 50 ) K1 35 (2 0/ 50 ) K1 34 (2 0/ 50 ) K1 33 (2 0/ 50 ) K1 3 2 (2 0/ 50 ) K1 3 0 (2 0/ 50 ) K1 28 (2 0/ 50 ) K1 2 6 (2 0/ 50 ) K1 24 (2 0/ 50 ) K109 (20/60) K107 (20/50) K106 (20/50) K110 (20/50) K108 (20/60) K105 (20/50) K104 (20/50) K103 (20/50) K102 (20/50) K101 (20/50)Köşe kolon
Burada kiriş
olmalıydı !
Burada kiriş
Zig-Zag kiriş yerine geniş bir kirişle kolonlar bağlanmalıydı!
Saplama
Saplama
Saplama
Saplama
Saplama
Saplama
Saplama
Saplama
DEPREMİNDE
MARMARA
YIKILAN
BİNANIN KALIP PLANI
17AĞUSTOS
BİR
19 5 11 5 55 19 5 11 5 55 1600 75 25 25 25 175 250 160 100 115 125 110 295 70 50 10.9H
10.9H
8.95G
8.95G
7.8F
7.8F
7.25E
7.25E
1615
15 .2 514
1513
14 .7 512
14 .511
12 .7 510
10 .2 59
8. 658
7. 657
6. 56
5. 255
4. 154
1. 23
.52
01
12cm D115 12cm D114 12cm D113 12cm D112 (20/100) S111 (60/30) S118 (60/30) S117 (60/30) S116 (60/30) S115 (30/60) S114 (30/60) S113 (60/30) S112 (25/80) S110 (60/30) S109 K1 3 6 (2 0/ 50 ) K1 31 (2 0/ 50 ) K1 29 (2 0/ 50 ) K1 27 (2 0/ 50 ) K1 25 (2 0/ 50 ) K1 23 (2 0/ 50 ) K122 (20/50) K121 (20/50) K120 (20/50) K119 (20/50) K118 (20/50) K117 (20/60) K116 (20/50) K115 (20/50) K114 (20/50) K113 (20/50) K112 (20/50) K111 (20/50)http://www.imovan.org.tr/files/kturkaslan_seminer/s1.ppt#312,77,Slayt 77
Burada kiriş
olmalıydı !
Saplama
Saplama
Saplama
Saplama
Di
ş
li, asmolen ve kiri
ş
siz dö
ş
emeler-zayıf ta
ş
ıyıcılı sistemler
Duvar bulunan akslarda yastık kiri
ş
anlamsızdır. Normal
kiri
ş
yapılmalıydı!
Kolon ve perdelerin hepsi de aynı yönde!
Zayıf bağlantı
Konsolun devamı yok
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 108 Foto: Ahmet Dervişoğlu, 2009
Zayıf
bağlantı
?
Konsol diş
Foto:
İ
brahim YILMAZ, 2008
Kirişsiz döşeme
Zayıf
bağlantı
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 110
Kiri
ş
siz, di
ş
li ve asmolen dö
ş
emeli yapılar depreme dayanıklı de
ğ
ildir.
Deprem perdesi olmaksızın 1. ve 2. deprem bölgelerinde kullanılması yasaktır.
(Deprem Yönetmeli
ğ
i - 2007, madde 2.5.1.4, 2.5.1.6 )
Zayıf
bağlantı
Kirişsiz döşeme çok ince
Foto: Gökhan KOCABAŞ
Zayıf bağlantı
Kirişsiz döşeme çok ince
Zayıf bağlantı
Foto: Mahmut YALÇIN, Manhattan, New York, 2011
Kaset kiri
ş
dö
ş
eme
İnce döşeme
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 112
Dört kenardaki ana
kirişler geniş olmalıydı!
Burada iki önemli hata vardır:
1.Dört kenardaki ana ta
ş
ıyıcı kiri
ş
lerde büyük burulma momenti olu
ş
ur. Bu nedenle kenar kiri
ş
ler geni
ş
olmalıydı!
2.Kaset-kiri
ş
dö
ş
eme a
ğ
ırdır. Zayıf kolonlara de
ğ
il, rijit perdelere oturtulması zorunludur. Buradaki perdeler hem yetersiz hem de hepsi aynı yönde konulmu
ş
.
Kaset kirişler
(Normal kirişler)
Yetersiz ve üstelik hepsi
Konsol kiri
ş
ler
Hasar
Temeller
Deprem kuvveti aktaramayan geli
ş
igüzel temeller
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 114
Yetersiz temel derinli
ğ
i
Üst yapıdan kaynaklanan bu düzensiz temel
yerine, zemin sa
ğ
lam da olsa, radye temel
yapmak daha do
ğ
ru olurdu.
Tekil temeller arasında yatay kuvveti aktaran
ba
ğ
kiri
ş
leri yok!
Hasar de
ğ
il, insafsızca bir uygulama hatası (!). Yapım yılı: 1989
Temele oturmayan kolonlar
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 116
Temele oturmayan kolonlar
Hasar de
ğ
il, insafsızca bir uygulama hatası (!).
Yapım yılı: 1994-1998
http://www.milliyet.com.tr/Guncel/HaberDetay.aspx?aType=HaberDetay
&Kategori=guncel&ArticleID=976451&Date=09.08.2008&b=Temelden
%20rezalet&ver=22
Foto: Hakan ORAKOĞLU, 2006
Yetersiz tekil temel (pabuç küçük, ba
ğ
kiri
ş
i yok!)
Atabey 75. Yıl Yatılı
İ
lkö
ğ
retim Bölge Okulu temel üstü kolonları-ISPARTA, 2008
Temelsiz 5 katlı yapı
Temelsiz temel
h
tt
p
:/
/w
w
w
.g
u
cl
e
n
d
ir
m
ep
ro
je
le
ri
.c
o
m
/b
in
a-y
ap
im
-h
at
al
ar
i.
a
sp
Merdiven hasarları
?
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 118
Merdiven ara sahanlı
ğ
ının yarattı
ğ
ı kısa kolon davranı
ş
ı sonucu olu
ş
an hasarlar
Foto: Gökhan KOCABAŞ, 2006
?
Kısa kolon
Merdiven ara sahanlı
ğ
ı kısa kolon olu
ş
umuna
Çerçeve dışına örülen duvarların yatay
rijitliğe katkısı yoktur, depremde devrilirler
Çerçeve dı
ş
ına örülen duvar ve sandviç duvar
Çerçeve dışında ve Konsol
döşemeye oturtulmuş duvar !
http://www.be.itu.edu.tr/lisansustu/mimarliktabilisi
m/content/workshop_malzemeleri/GROUP2.pdf
Foto: Nejat BAYÜLKE
Kalkan ve parapet duvarlar, çatıda ek kat veya sıvı tankı
İ
n
ş
asına özen gösterilmeyen kalkan duvar ve parapetler depremde ve rüzgârda yıkılır.
Yanlış inşa edilmiş
kalkan duvar
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 120 Foto: Nejat BAYÜLKE
2 m den yüksek kalkan duvarlara dü
ş
ey ve e
ğ
ik hatıllar
yapılmalıdır (Deprem Yönetmeli
ğ
i 2007, Madde 5.7.3, 5.8.2 ).
Çatıya sonradan eklenen kat veya sıvı
tankı alt yapıdan farklı davranır
http://img296.imageshack.us/img296/5790/cimg1182vs9.jpg
1999: Bursa’da bir ilkö
ğ
retim okulu: 80 km/saat hızla esen
rüzgâr yanlı
ş
in
ş
a edilmi
ş
kalkan duvarını yıktı. Ya
ş
ları
11-13 arasında olan 6 ö
ğ
renci öldü,
10’ u yaralandı.
Kullanıcıların veya tesisatçıların verdi
ğ
i hasarlar
Hacim kazanmak amacıyla kesilip kaldırılmı
ş
kolon !
Foto: Yunus ÖZÇELİKÖRS, 2007
Foto: Yunus ÖZÇELİKÖRS, 2008
sonuç
Çatlak
Çekme donatıları kesilmiş !
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 122 Foto: Yunus ÖZÇELİKÖRS, 2007
Foto: Yunus ÖZÇELİKÖRS, 2008
Çekme donatıları kesilmiş !
Çekme donatıları kesilmiş !
Yorumsuz
Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011
Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011 Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011
Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011
Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 124 Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011 Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011
Richter Sıfır, rüzgar Sıfır. Çöktüler ! Neden?
Zümrüt Apt., KONYA, 02
Ş
ubat 2004
Can kaybı : 92
Yaralı:33
Hicret Apt., D
İ
YARBAKIR, 4.01.
1983
Çavdar Apt. ESK
İŞ
EH
İ
R, 1985
Can kaybı : 0
Can kaybı : 93
Yaralı: ?
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 126
Can kaybı : 0
Yaralı: 0
Huzur Apt., Zeytinburnu/
İ
STANBUL, 21.02.2007.
Can kaybı: 2, yaralı: 28
Sonra : kapı , pencere kasaları
sökülürken, göçen köşe
Önce göçen köşe
Çavdar Apartmanı neden çöktü?
Önce göçen köşe
Deprem yoktu, rüzgâr yoktu. Kendi yüküne dayanamadı,
çöktü.
Ş
anslıydı orada oturanlar: Can kaybı yok, yaralı yok.
Çökme nedenleri:
•Çıkmalı yapı-kö
ş
e kolon düzensizli
ğ
i(kiri
ş
siz kö
ş
e kolon)
•Çok kötü ta
ş
ıyıcı sistem (çok fazla saplama kiri
ş
)
•Çok dü
ş
ük beton kalitesi
•Geli
ş
igüzel çelik kullanılması (aynı elemanlarda: nervürlü-düz, ince-kalın karı
ş
ık)
•Kötü i
ş
çilik
•Di
ğ
er nedenler...
İş
te di
ğ
er nedenler:
Binanın yapıldı
ğ
ı yıllarda, dü
ş
ük dayanımlı ve bol kil içeren Eski
ş
ehir kumu-çakılı,
yıkanmadan-elenmeden-geli
ş
igüzel karı
ş
ım ile, kullanılıyordu. Hazır beton yoktu,
ş
antiyede
kas gücü ile hazırlanıyordu. Kıvamı çorba gibi olurdu. Dökülen beton bakımsız bırakılır, ne
sıcaktan nede so
ğ
uktan korunurdu. Betonun dayanımı
olması gerekenin yarısına bile
varmazdı. Malzeme (örne
ğ
in in
ş
aat çeli
ğ
i ve çimento) temini çok zordu(karaborsa). Bulunanın
da standartlara uyup uymadı
ğ
ı bilinmezdi. Yapıda geli
ş
igüzel çelik kullanılmı
ş
olması buna
Sonra; kapı , pencere kasaları
sökülürken, göçen köşe
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 128 Çavdar Apt., ESKİŞEHİR, 1985
Üniversitelerde yeterli ö
ğ
retim üyesi yoktu. Okumak isteyen çoktu, ha bire yeni üniversite açıklıyordu. Ö
ğ
renciler tek bir yönetmelik adı dahi duymadan, deprem dersi almadan mühendis oluveriyor,
ertesi gün dev binaların projelerine soyunuyorlardı. Üniversiteye kapa
ğ
ı atan mutlaka diplomaya kavu
ş
uyordu. Ö
ğ
renci Af Yasası otomati
ğ
e ba
ğ
lanmı
ş
tı. Ça
ğ
da
ş
yönetmelikler daha çok taze idiler.
Ta
ş
ıma gücünü bilen yoktu, elastik yöntem kullanılıyordu. Bilgisayar Üniversitede bile yoktu. Mühendisler deprem hesabından kaçınırlardı. Yapı ile ilgisi olmayan bir çerçevenin deprem hesabı hemen
her projenin içine göstermelik soku
ş
turulur, dosya tamamlanırdı. “Cömert kesitli bol kolon, deprem perdesi, radye temel de neymi
ş
, ne gere
ğ
i var” dü
ş
üncesi pek yaygındı. Yapı sahibi Mimardan,
Mimar Mühendisten ortasında hemen hiç kolonu olmayan
ş
öyle geni
ş
-ferah, her tarafı camekan zemin kat-asma kat (yumu
ş
ak kat) olsun isterdi. Mimari proje Mimarın sanat eseriydi(!),
dokunulamazdı. Mühendisin nadiren istedi
ğ
i mimari de
ğ
i
ş
iklik asla kabul görmezdi. Mimar da Mühendis de, ne arsayı ne yapım a
ş
amasını nede tamamlanan yapıyı görürdü. Teknik Uygulama
Sorumlusu in
ş
aatın nerde yapıldı
ğ
ını bilmezdi bile. Ama çok anlayı
ş
lıydılar, yasal ücreti alır, basarlardı imzayı.
Parası olan, okumu
ş
-okumamı
ş
, isteyen herkes her yapının Müteahhidi olabilirdi. O yıllarda deneyimli eski ustalar da Almanya’ya-Fransa’ya-Belçika’ya gitmi
ş
, oraları pek sevmi
ş
, bir daha
dönmemi
ş
lerdi. De
ğ
ne
ğ
ini-kavalını-sürüsünü da
ğ
da bırakan çobanlar usta-kalfa oluvermi
ş
lerdi.
Kontrol-onay yetki ve sorumlulu
ğ
u olanlar (Belediye-Meslek Odası, Teknik Uygulama Sorumlusu, v.b.) dosyada o var mı? Var! Bu var mı? Var! Bakar, projeler bir yı
ğ
ın mühür-ka
ş
e ve imza ile
dolardı. Lüks daire satın alan vatanda
ş
da sadece boya-fayans-ah
ş
ap parke-kapı ve pencere kalitesine bakardı. Bina iskan edilir, elektrik-su hizmetleri verilirdi.
İ
skan ruhsatı nasıl olsa yıllar sonra bir
ş
ekilde alınabilirdi. O da olmazsa , en geç gelecek seçim döneminde, nasıl olsa bir imar affı daha çıkardı.
Eski konutlar da rahat bırakılmazdı. Bölme duvarları pervasızca kaldırılır, kolon-kiri
ş
dahi kesilir, i
ş
yerine dönü
ş
türülürdü. Eski-yeni “prematüre” yapılar a
ğ
lamaya ba
ş
layınca, çatlaklar olunca-sesler
gelince, ne yapılırdı? “Aman kimse duymasın, binamızın de
ğ
eri dü
ş
er. Ça
ğ
ır bir usta, mantolasın-sıvasın-boyasın, gizlesin. Bo
ş
ver, bir
ş
ey olmaz, kiraya verir yada satar gideriz” gibi bir
ş
eyler
denirdi. Peki, çökerse ne yapılırdı? A
ğ
lanır-sızlanılırdı. “
İş
ini bilir bilirki
ş
iler” türer, bu i
ş
ten i
ş
çıkarmaya çalı
ş
ırlardı. Çok konu
ş
ulur, hiçbir
ş
ey de
ğ
i
ş
mezdi. Sorumlu aranır, bir türlü belirlenemezdi. Bu
nasıl i
ş
tir, asla anlayamazdık: Bu i
ş
in ne suçlusu nede cezası vardı. Rü
ş
vetin de belgesi olmuyordu.
Kısacası, o yıllarda herkes bilgisizdi, ilgisizdi, hemfikirdi:
İ
ster seçim ister para. Kazan! Nasıl olursa olsun, neye mal olursa olsun!
Peki, geçen zaman içinde bir
ş
eyler de
ğ
i
ş
ti mi? Cevabı basit ve açık: Richter sıfır, rüzgar sıfır, Zümrüt Apartmanı çöktü. Konya, 2
Ş
UBAT 2004, 93 can kaybı, 33 yaralı.
Çavdar Apt. , ESKİŞEHİR, 1985ba
ğ
lanabilir. O yıllarda yapı denetimi kavramı yoktu. Zemin etüdü yapılmıyordu. Eski
ş
ehir’in
zemini de aksi gibi çürük mü çürüktü ha. Fakat kimsenin umurunda de
ğ
ildi, zaten anlayan da
yoktu.
Mühendisler kafadan bir
ş
ey kabul ederlerdi. Verimli tarlalar, kat kar
ş
ılı
ğ
ı, dev
“prematüre” yapılarla hızla betonla
ş
ıyordu.
Köşe kolon
Bu kirişler mutlaka
konulmalıydı
Konya Zümrüt Apartmanı 1.kat kalıp planı
Planda kolonlar taranmamış, çok belirgin değiller. Dikkatle incelenirse görülebilirler. Kirişler
sürekli değil, çok sayıda saplama var. Yapıda boydan-boya uzanan tek bir düzgün çerçeve
yok, çok sayıda saplama var. Yapının her cephesinde 1.5 m çıkma ve köşe kolon sorunu
var.
Kolon
boyutları
çok
yetersizdi.
Kiriş
donatıları
çok
yoğundu,
beton
ile
kaplanmadığından kenetlenme çok zayıftı. Beton elle dökülmüştü. Dayanım C8-C10
civarında, hatta yer yer ölçülemeyecek kadar daha düşüktü.
02
Ş
ubat 2004 günü kendili
ğ
inden çöktü!
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 130