Deprem Hasar Sunusu

(1)

Ta

ş

ıyıcı

Sistem

Düzensizlikleri

(2)

Derz hasarları

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 70

(3)

Derz var, fakat çok yetersiz ve doldurulmu

ş

hasar

Derz

çatlak

Yetersiz derz hasarları

Plan

Mayıs 2006, KIBRIS

?

Derz var, fakat çok yetersiz ve doldurulmu

ş

Plan

Süreksizlik yaratan bo

ş

luklar (yapının dört cephesinde de aynı bo

ş

luk var)

Planda büyük girinti-çıkıntılar

(4)

Deprem derzi olmayan Z tipi yapı hasarı

Meksika

U tipi yapı hasarı

Hasar

Burulma hasarları

B

H

Geli

ş

igüzel

yerle

ş

tirilmi

ş

kolonlar,

saplama

ve

süreksiz kiri

ş

düzensizli

ğ

i burulmaya neden olur.

Hasar gören yapı çelik direkler ile askıya alınmı

ş

.

Ümitsiz bir yapı kurtarılmaya çalı

ş

ılıyor!

•Rijitlik da

ğ

ılımı kötü(arka cephe dolgu duvar, di

ğ

erleri bo

ş

.

Merdiven evi arka sa

ğ

kö

ş

ede)

•Yapı temel alanı yetersiz

Yakla

ş

ık B>H/3 olmalı

(5)

Kiri

ş

siz balkon dö

ş

emeler, saçaklar

≡

Göçmü

ş

balkon. Bir bayan

ş

alından asık duruyor.

Göçmü

ş

balkon. Usta balkon

pla

ğ

ı altında cansız yatıyor.

A

ğ

ır giri

ş

saça

ğ

ı,

Ş

ili, 2007.

Kirişsiz balkon döşemeler betonarme yapıların en riskli bölgesidir, sadece bir

kenarından yapıya bağlıdır. Hata kaldırmaz. Özenli projelendirme ve yapım

ister. Geçit töreni, düğün ve spor

izlemek amacıyla insanların balkonlara

yığılması veya depo olarak kullanılması sonucu ön görülenin üzerinde

yüklenirler.

Uygulamada en çok karşılaşılan sorun, üstte olması gereken donatının

bilinçsiz ustalar tarafından ortaya veya alta konmasıdır. Sehpa kullanılmadığı

takdirde beton dökümü sırasında donatı alta kayar. Kalıp alınır alınmaz veya

zaman içinde aşırı yük, donma-çözülme ve paslanma sonucu, göçerler.

Samsun, 03.09.2006: Gelin u

ğ

urlamak için balkonlara çok sayıda insan yı

ğ

ılınca çöktü. 2

can kaybı, 16 yaralı (Foto

ğ

rafların kullanım izni

İ

hlas Haber Ajansından alınmı

ş

tır.

06.09.2006 Mert BALÇIK).

Dü

ğ

ünde göçen balkon, Bursa,

02.08.2007

İ

n

ş

aat sırasında göçen balkon

Vezirköprü, 17.03.2007

A

ğ

ır giri

ş

saça

ğ

ı,

Ş

ili, 2007.

Dü

ş

ey deprem kuvvetinden göçmü

ş

.

(6)

Yapı

ş

ık kiri

ş

ler

Süreksiz kiri

ş

. Soldaki kiri

ş

kolona, sa

ğ

daki kiri

ş

de

soldaki kiri

ş

e yapı

ş

tırılmı

ş

Hasar

Kiri

ş

ler kolona yapı

ş

tırılmı

ş

Foto: Mehmet Gökhan KOCABAŞ, 2006

?

Kolona yapışık ve yapı

içinde devamı olmayan

Foto: Hakan ORAKOĞLU, 2006

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 74 Foto: Mehmet Gökhan KOCABAŞ, 2006

içinde devamı olmayan

konsol

Kirişler kolona iç taraftan

yapıştırılmış. Bağlantı çok

zayıf. Rijit kiriş-zayıf

kolon düzensizliği de

oluşmuş

(7)

Süreksiz Kiri

ş

: Girintili-çıkıntılı/ zig-zag kiri

ş

ler

Burada kolonları bağlayan sürekli bir kiriş deprem için şart!

?

Yanlı

ş

!

Yanlı

ş

!

?

Foto: Gökhan KOCABAŞ, 2006

Yanlış

Doğru

Do

ğ

ru

Do

ğ

ru

(8)

?

Yanlı

ş

!

Burada kolonları birleştiren sürekli

bir kiriş deprem için şart!

?

Yanlı

ş

!

Burada kolonları birleştiren sürekli

bir kiriş deprem için şart!

(9)

Yanlı

ş

Yanlı

ş

Yanlı

ş

Yanlı

ş

Yanlı

ş

Sadece duvarlar altına kiri

ş

koymak mühendislik de

ğ

ildir!

Bu tür ta

ş

ıyıcı olu

ş

turan; ya mühendis de

ğ

ildir ya da mesle

ğ

ini önemsememektedir!

Konsol kolona yapıştırılmış.

Yapı içinde

devamı

yok’

(10)

Yanlı

ş

Bu kiriş

nereye

oturuyor?

Yanlı

ş

(11)

Foto: Betül İLHAN, 2007

Ek kuvvet üreten zayıf birle

ş

im noktaları

Üstteki kolon ekseni

Dışmerkezlik

Kolon eksenleri çakışmıyor

Alttaki kolon ekseni

(12)

Çakı

ş

mayan kolon aksı ve süreksizlikler

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 80 Foto: Hakan ORAKOĞLU

Foto: Hakan ORAKOĞLU Foto: Hakan ORAKOĞLU

(13)

~ 75 cm

Bu düşey çizgi üstteki kolonların

düşeyden ne denli kaçtığını gösteriyor.

Foto: Mahmut YALÇIN, E 46th St., Manhattan, New York, 2011

Foto: Mahmut YALÇIN, Manhattan, New York, 2011

(14)

?

Foto: Mahmut YALÇIN

?

(15)

Konsola oturan kolon

(YASAK!)

Bak: Deprem Yönetmeli

ğ

i-2007, Madde 2.3.2..4

?

http://yapidanismani.googlegroups.com/web/DSC01430.JPG

http://www.deprem.fikirgonul.com/makale-kadirguler.htm

Foto: Ahmet DERVİŞOĞLU, .2008

(16)

Hiçbir yerde kiri

ş

yok!

Sadece di

ş

ler var.

?

Taşıyıcı sistem bilgisinden yoksun bir mühendisin eseri (!)

Bu yapıda ne mühendislik nede taşıyıcı sistem var. Değil depremde,

kendi yükü altında dahi ayakta durması mümkün değildir.Yapı tam

yüklendiğinde sorunlar ortaya çıkmaya başlayacaktır.

Bu yapı Türkiye’nin IV. Deprem bölgesindedir.

Ne TS 500-2000 nin, nede Deprem yönetmeliği 2007 nin koşullarını

sağlıyor:

•Deprem Yönetmeli

ğ

i-2007, Madde 2.3.2.4 e

•Deprem Yönetmeli

ğ

i - 2007, madde 2.5.1.4 ve madde 2.5.3 e

aykırı.

Kolon konsola oturuyor. YASAK !

Kö

ş

e kolon üstten kesik

Konsol kiri

ş

yapı içinde

devam etmiyor!

Foto: Ahmet DERVİŞOĞLU, 22.09.2008 Foto: Ahmet DERVİŞOĞLU, 22.09..2008

(17)

Yumu

ş

ak kat

≡

Kesiti küçültülmüş

kısa kolon

Bant pencere

Yumu

ş

ak kat

Hasarlı

→

Hasarlı

→

kısa kolon

Foto: İbrahim TORUNOĞLU

Yumu

ş

ak kat örne

ğ

i: Hata üstüne hata!

Bu kütlenin depremde ayakta kalması mümkün mü?

Yumu

ş

ak kat

Hasarlı

→

(18)

Kolonlarda mafsallaşma

Alt kolonlar üst kolonlardan uzun

Yumu

ş

ak katı olan her yapı göçer. Ah

ş

ap, yı

ğ

ma, çelik, betonarme, az katlı veya çok katlı; fark etmez.

Yukarıdaki her iki yapı da in

ş

aat a

ş

amasında iken deprem nedeniyle a

ğ

ır hasar görmü

ş

.

Soldaki yapının yumu

ş

ak kat nedeni: Alt katta duvar yok, üst katlarda var.

(19)

d

t

d

1

74 .

0

1

=

t

δ

Yumu

ş

ak katlı yapı ya tamamen göçer…

Ya da yumu

ş

ak kat tamamen yok olur, üst katlar hemen hiç

hasarsız olarak yumu

ş

ak katın enkazı üzerine oturur.

Yumu

ş

ak katlı yapı ya tamamen göçer…

Veya yumu

ş

ak katlı yapı tamamen göçermese bile yumu

ş

ak kat seviyesinde çok

büyük yatay yer de

ğ

i

ş

tirme yapar ( yakla

ş

ık toplam yer de

ğ

i

ş

tirmenin %70-80 i

kadar). Üst katlarda hemen hiç hasar olu

ş

maz fakat yumu

ş

ak kat seviyesinde

a

ğ

ır hasar olu

ş

ur. Bu yapıda toplam yatay yer de

ğ

i

ş

tirmenin %74 ü yumu

ş

ak

(20)

Foto: Adnan ŞİRİN, 1999

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 88 Foto: Adnan ŞİRİN, 1999

(21)

Perdeler sayesinde yıkılmaktan kurtulmu

ş

yumu

ş

ak

katlı yapı. Çevrede görülen molozlar devrilen kalkan

duvarına ve kom

ş

u yapılara aittir.

(22)

Bant pencere

K

ıs

a

ko

lo

nl

ar

Kısa kolon

≡

Buradaki hasar:

•Betonarme parapet yerine demir korkuluk yapılarak

•Betonarme parapet ile kolonlar arasında derz bırakılarak

önlenebilirdi.

(23)

Kötü bir ba

ğ

lantı noktası

Ters kiriş

Kısa kolon

(24)

Çarpı

ş

ma hasarları

Tümüyle yok olan kat

çarpışma

Kırılan kolon

çarpışma

Kırılan kolon

(25)

Di

ğ

er çarpı

ş

ma örnekleri

12 Mayıs 2008 Çin depremi. Merkezden yakla

ş

ık

300 km uzaktaki yapıda çarpı

ş

ma hasarı.

(26)

Kuvvetli kiri

ş

-Zayıf kolon örnekleri

Zayıf kolon

Kiriş yüksekliğince

kolonda etriye yok

Kuvvetli kiriş

Zayıf kolon

•Kiriş-kolon bağlantı noktası çok zayıf.

•Kiriş yüksekliğince kolonda etriye yok

•Beton sıkıştırılmamış

•Paspayı, dolayısıyla kenetlenme yetersiz

Zayıf kolon

Kuvvetli kiriş

Kolon aksları

çakışmıyor

Yapışık kiriş

Kuvvetli kiriş

Zayıf

kolon

(27)

Kuvvetli kolon - zayıf kiri

ş

, fakat

zayıf ba

ğ

lantı

Kuvvetli kiri

ş

- zayıf kolon

Kiriş altında sadece iki

donatı çubuğu var ve

sıyrılmış (yetersiz kenetlenme)

Zayıf kolon

Kuvvetli kiriş

Kuvvetli kiri

ş

- zayıf kolon

zayıf ba

ğ

lantı

Kuvvetli kiri

ş

zayıf kolon

Zayıf kolon

Kuvvetli kiriş

Kuvvetli kiri

ş

- zayıf kolon

Kuvvetli kiri

ş

- zayıf kolon

Kuvvetli kiriş

Z

a

y

ıf

k

o

lo

n

(28)

Kiri

ş

e oturan kolon/Perde

?

Üzerine kolon oturtulan

?

Alttan kesik kolon

Kiriş yok. Döşeme doğrudan

kolona oturuyor.

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 96 Foto: Hakan ORAKOĞLU, 2006

Foto: Devrim AKDAĞ, 2005

Üzerine kolon oturtulan

yüksek kiriş kısa kolon

oluşumuna neden oluyor

?

http://img231.imageshack.us/img231/7231/cimg1380yz3.jpg

Üstten kesik kolon

Kolon var

Kolon yok

Kolon var

http://forum.arkitera.com/projeler/4364-%C4%B0zmirde-bir-i%C5%9F-merkezi.html

(29)

Perde süreksiz, konsola oturuyor

Kiriş perdeye oturmuyor

Kısa kolon

Döşemeye oturan kolonlar

Foto: Emre ERDEM, 2007

Akslar kaçık

(30)

Gereksiz yastık kiriş (normal

kiriş olmalıydı!)

Perde süreksiz,

konsola oturuyor

Dişler sürekli değil

?

Foto: Emre ERDEM, 2007

Onlarca hata. Ta

ş

ıyıcı sistem bilgisinden yoksun bir mühendisin eseri (!)

(31)

Foto: Ramazan ATALAY, 2006

(32)

Saplama kiri

ş

ler

Foto: Onur KAPLAN Foto: Gökhan KOCABAŞ, 2006

Yorumsuz !

Oklar kiri

ş

yükünün yapı için akı

ş

ını göstermektedir

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 100 Foto: Yunus ÖZÇELİKÖRS, 2008

Foto: Yunus ÖZÇELİKÖRS, 2008

(33)

Çatlak

Kolon civarında

saplama

Foto: Gökhan IRMAK, 2005

Asma kat+çok sayıda saplama+Kısa kolonlar

≡

HASAR

(34)

http://www.insaatmuhendisligi.net/index.php?topic=147.0

Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011

http://www.insaatmuhendisligi.net/index.php/topic,154.msg3369.html

(35)

Çıkmalı yapılarda kö

ş

e kolon düzensizli

ğ

i

≡

Yanlı

ş

Burada kiriş olmalıydı !

Do

ğ

ru

Fotoğraflar: Ahmet DERVİŞOĞLU, 01.07.2005

(36)

Konsolun

Köşe kolon

?

Köşe kolona bağlı ve

?

_?

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 104 Fotoğraflar: Ahmet DERVİŞOĞLU, .26.04.2009

Konsolun

konsolu !

Köşe kolona bağlı ve

yapı içinde devamı

olmayan konsol

Doğru

?

_?

Köşe kolon hasarı

Burada kolonları bağlayan

(37)

?

Köşe kolon hasarı

Kö

ş

e kolon düzensizli

ğ

i olu

ş

turan;

ya mühendis de

ğ

ildir ya da

mesle

ğ

ini önemsememektedir!

Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011

Köşe kolon hasarı

Köşe kolon

(38)

Köşe kolon

Kiriş yok!

Kiriş var, fakat

konsol yok

Kolonları bağlayan kiriş yok!

Duvar konsol

döşemeye oturuyor

http://img381.imageshack.us/img381/7325/24503516245402630af5zw3.jpg

Kısa kolon!

Bu yapıda:

Çıkmalı yapı düzensizli

ğ

i var!

Yumu

ş

ak kat düzensizli

ğ

i var!

Kö

ş

e kolon düzensizli

ğ

i var!

Kısa kolon düzensizli

ğ

i var!

Duvarlar konsol dö

ş

emeye oturuyor!

Pencereye biti

ş

ik elektrik dire

ğ

i?

(39)

10 90 26 0 55 3 00 11 0 10 90 26 0 55 3 00 11 0 1600 75 25 25 25 175 250 160 100 115 125 110 295 70 50 4.65

D

4.65

D

4.1

C

4.1

C

1.1

B

1.1

B

0

A

0

A

16

15

15 .2 5

14

15

13

14 .7 5

12

14 .5

11

12 .7 5

10

10 .2 5

9

8. 65

8

7. 65

7

6. 5

6

5. 25

5

4. 15

4

1. 2

3

.5

2

0

1

12cm D103 12cm D101 12cm D111 12cm D110 12cm D109 12cm D108 12cm D104 12cm D102 12cm D107 12cm D106 12cm D105 (60/30) S108 (60/30) S107 (60/30) S106 (25/75) S105 (60/30) S104 (30/60) S103 (30/60) S102 (20/100) S101 K1 38 (2 0/ 50 ) K1 3 7 (2 0/ 50 ) K1 35 (2 0/ 50 ) K1 34 (2 0/ 50 ) K1 33 (2 0/ 50 ) K1 3 2 (2 0/ 50 ) K1 3 0 (2 0/ 50 ) K1 28 (2 0/ 50 ) K1 2 6 (2 0/ 50 ) K1 24 (2 0/ 50 ) K109 (20/60) K107 (20/50) K106 (20/50) K110 (20/50) K108 (20/60) K105 (20/50) K104 (20/50) K103 (20/50) K102 (20/50) K101 (20/50)

Köşe kolon

Burada kiriş

olmalıydı !

Burada kiriş

Zig-Zag kiriş yerine geniş bir kirişle kolonlar bağlanmalıydı!

Saplama

DEPREMİNDE

MARMARA

YIKILAN

BİNANIN KALIP PLANI

17AĞUSTOS

BİR

19 5 11 5 55 19 5 11 5 55 1600 75 25 25 25 175 250 160 100 115 125 110 295 70 50 10.9

H

10.9

H

8.95

G

8.95

G

7.8

F

7.8

F

7.25

E

7.25

E

16

15

15 .2 5

14

15

13

14 .7 5

12

14 .5

11

12 .7 5

10

10 .2 5

9

8. 65

8

7. 65

7

6. 5

6

5. 25

5

4. 15

4

1. 2

3

.5

2

0

1

12cm D115 12cm D114 12cm D113 12cm D112 (20/100) S111 (60/30) S118 (60/30) S117 (60/30) S116 (60/30) S115 (30/60) S114 (30/60) S113 (60/30) S112 (25/80) S110 (60/30) S109 K1 3 6 (2 0/ 50 ) K1 31 (2 0/ 50 ) K1 29 (2 0/ 50 ) K1 27 (2 0/ 50 ) K1 25 (2 0/ 50 ) K1 23 (2 0/ 50 ) K122 (20/50) K121 (20/50) K120 (20/50) K119 (20/50) K118 (20/50) K117 (20/60) K116 (20/50) K115 (20/50) K114 (20/50) K113 (20/50) K112 (20/50) K111 (20/50)

http://www.imovan.org.tr/files/kturkaslan_seminer/s1.ppt#312,77,Slayt 77

Burada kiriş

olmalıydı !

Saplama

(40)

Di

ş

li, asmolen ve kiri

ş

siz dö

ş

emeler-zayıf ta

ş

ıyıcılı sistemler

Duvar bulunan akslarda yastık kiri

ş

anlamsızdır. Normal

kiri

ş

yapılmalıydı!

Kolon ve perdelerin hepsi de aynı yönde!

Zayıf bağlantı

Konsolun devamı yok

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 108 Foto: Ahmet Dervişoğlu, 2009

(41)

Zayıf

bağlantı

?

Konsol diş

Foto:

İ

brahim YILMAZ, 2008

(42)

Kirişsiz döşeme

Zayıf

bağlantı

Kiri

ş

siz, di

ş

li ve asmolen dö

ş

emeli yapılar depreme dayanıklı de

ğ

ildir.

Deprem perdesi olmaksızın 1. ve 2. deprem bölgelerinde kullanılması yasaktır.

(Deprem Yönetmeli

ğ

i - 2007, madde 2.5.1.4, 2.5.1.6 )

Zayıf

bağlantı

(43)

Kirişsiz döşeme çok ince

Foto: Gökhan KOCABAŞ

Zayıf bağlantı

Kirişsiz döşeme çok ince

Zayıf bağlantı

Foto: Mahmut YALÇIN, Manhattan, New York, 2011

(44)

Kaset kiri

ş

dö

ş

eme

İnce döşeme

Dört kenardaki ana

kirişler geniş olmalıydı!

Burada iki önemli hata vardır:

1.Dört kenardaki ana ta

ş

ıyıcı kiri

ş

lerde büyük burulma momenti olu

ş

ur. Bu nedenle kenar kiri

ş

ler geni

ş

olmalıydı!

2.Kaset-kiri

ş

dö

ş

eme a

ğ

ırdır. Zayıf kolonlara de

ğ

il, rijit perdelere oturtulması zorunludur. Buradaki perdeler hem yetersiz hem de hepsi aynı yönde konulmu

ş

.

Kaset kirişler

(Normal kirişler)

Yetersiz ve üstelik hepsi

(45)

Konsol kiri

ş

ler

Hasar

(46)

Temeller

Deprem kuvveti aktaramayan geli

ş

igüzel temeller

Yetersiz temel derinli

ğ

i

(47)

Üst yapıdan kaynaklanan bu düzensiz temel

yerine, zemin sa

ğ

lam da olsa, radye temel

yapmak daha do

ğ

ru olurdu.

Tekil temeller arasında yatay kuvveti aktaran

ba

ğ

kiri

ş

leri yok!

(48)

Hasar de

ğ

il, insafsızca bir uygulama hatası (!). Yapım yılı: 1989

Temele oturmayan kolonlar

(49)

Temele oturmayan kolonlar

Hasar de

ğ

il, insafsızca bir uygulama hatası (!).

Yapım yılı: 1994-1998

http://www.milliyet.com.tr/Guncel/HaberDetay.aspx?aType=HaberDetay

&Kategori=guncel&ArticleID=976451&Date=09.08.2008&b=Temelden

%20rezalet&ver=22

Foto: Hakan ORAKOĞLU, 2006

Yetersiz tekil temel (pabuç küçük, ba

ğ

kiri

ş

i yok!)

Atabey 75. Yıl Yatılı

İ

lkö

ğ

retim Bölge Okulu temel üstü kolonları-ISPARTA, 2008

Temelsiz 5 katlı yapı

Temelsiz temel

h

tt

p

:/

/w

w

.g

u

cl

e

n

d

ir

m

ep

ro

je

le

ri

.c

o

m

/b

in

a-y

ap

im

-h

at

al

ar

i.

a

sp

(50)

Merdiven hasarları

?

Merdiven ara sahanlı

ğ

ının yarattı

ğ

ı kısa kolon davranı

ş

ı sonucu olu

ş

an hasarlar

?

Kısa kolon

Merdiven ara sahanlı

ğ

ı kısa kolon olu

ş

umuna

(51)

Çerçeve dışına örülen duvarların yatay

rijitliğe katkısı yoktur, depremde devrilirler

Çerçeve dı

ş

ına örülen duvar ve sandviç duvar

Çerçeve dışında ve Konsol

döşemeye oturtulmuş duvar !

http://www.be.itu.edu.tr/lisansustu/mimarliktabilisi

m/content/workshop_malzemeleri/GROUP2.pdf

Foto: Nejat BAYÜLKE

(52)

Kalkan ve parapet duvarlar, çatıda ek kat veya sıvı tankı

İ

n

ş

asına özen gösterilmeyen kalkan duvar ve parapetler depremde ve rüzgârda yıkılır.

Yanlış inşa edilmiş

kalkan duvar

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 120 Foto: Nejat BAYÜLKE

2 m den yüksek kalkan duvarlara dü

ş

ey ve e

ğ

ik hatıllar

yapılmalıdır (Deprem Yönetmeli

ğ

i 2007, Madde 5.7.3, 5.8.2 ).

Çatıya sonradan eklenen kat veya sıvı

tankı alt yapıdan farklı davranır

http://img296.imageshack.us/img296/5790/cimg1182vs9.jpg

1999: Bursa’da bir ilkö

ğ

retim okulu: 80 km/saat hızla esen

rüzgâr yanlı

ş

in

ş

a edilmi

ş

kalkan duvarını yıktı. Ya

ş

ları

11-13 arasında olan 6 ö

ğ

renci öldü,

10’ u yaralandı.

(53)

Kullanıcıların veya tesisatçıların verdi

ğ

i hasarlar

Hacim kazanmak amacıyla kesilip kaldırılmı

ş

kolon !

(54)

sonuç

Çatlak

Çekme donatıları kesilmiş !

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 122 Foto: Yunus ÖZÇELİKÖRS, 2007

Çekme donatıları kesilmiş !

(55)

Yorumsuz

Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011

Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011 Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011

(56)

Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 124 Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011 Foto: Yücel GÜNEY ve ekibi, 2011

(57)

(58)

Richter Sıfır, rüzgar Sıfır. Çöktüler ! Neden?

Zümrüt Apt., KONYA, 02

Ş

ubat 2004

Can kaybı : 92

Yaralı:33

Hicret Apt., D

İ

YARBAKIR, 4.01.

1983

Çavdar Apt. ESK

İŞ

EH

İ

R, 1985

Can kaybı : 0

Can kaybı : 93

Yaralı: ?

Can kaybı : 0

Yaralı: 0

Huzur Apt., Zeytinburnu/

İ

STANBUL, 21.02.2007.

Can kaybı: 2, yaralı: 28

(59)

Sonra : kapı , pencere kasaları

sökülürken, göçen köşe

Önce göçen köşe

(60)

Çavdar Apartmanı neden çöktü?

Önce göçen köşe

Deprem yoktu, rüzgâr yoktu. Kendi yüküne dayanamadı,

çöktü.

Ş

anslıydı orada oturanlar: Can kaybı yok, yaralı yok.

Çökme nedenleri:

•Çıkmalı yapı-kö

ş

e kolon düzensizli

ğ

i(kiri

ş

siz kö

ş

e kolon)

•Çok kötü ta

ş

ıyıcı sistem (çok fazla saplama kiri

ş

)

•Çok dü

ş

ük beton kalitesi

•Geli

ş

igüzel çelik kullanılması (aynı elemanlarda: nervürlü-düz, ince-kalın karı

ş

ık)

•Kötü i

ş

çilik

•Di

ğ

er nedenler...

İş

te di

ğ

er nedenler:

Binanın yapıldı

ğ

ı yıllarda, dü

ş

ük dayanımlı ve bol kil içeren Eski

ş

ehir kumu-çakılı,

yıkanmadan-elenmeden-geli

ş

igüzel karı

ş

ım ile, kullanılıyordu. Hazır beton yoktu,

ş

antiyede

kas gücü ile hazırlanıyordu. Kıvamı çorba gibi olurdu. Dökülen beton bakımsız bırakılır, ne

sıcaktan nede so

ğ

uktan korunurdu. Betonun dayanımı

olması gerekenin yarısına bile

varmazdı. Malzeme (örne

ğ

in in

ş

aat çeli

ğ

i ve çimento) temini çok zordu(karaborsa). Bulunanın

da standartlara uyup uymadı

ğ

ı bilinmezdi. Yapıda geli

ş

igüzel çelik kullanılmı

ş

olması buna

Sonra; kapı , pencere kasaları

sökülürken, göçen köşe

Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme II, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2012, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu 128 Çavdar Apt., ESKİŞEHİR, 1985

Üniversitelerde yeterli ö

ğ

retim üyesi yoktu. Okumak isteyen çoktu, ha bire yeni üniversite açıklıyordu. Ö

ğ

renciler tek bir yönetmelik adı dahi duymadan, deprem dersi almadan mühendis oluveriyor,

ertesi gün dev binaların projelerine soyunuyorlardı. Üniversiteye kapa

ğ

ı atan mutlaka diplomaya kavu

ş

uyordu. Ö

ğ

renci Af Yasası otomati

ğ

e ba

ğ

lanmı

ş

tı. Ça

ğ

da

ş

yönetmelikler daha çok taze idiler.

Ta

ş

ıma gücünü bilen yoktu, elastik yöntem kullanılıyordu. Bilgisayar Üniversitede bile yoktu. Mühendisler deprem hesabından kaçınırlardı. Yapı ile ilgisi olmayan bir çerçevenin deprem hesabı hemen

her projenin içine göstermelik soku

ş

turulur, dosya tamamlanırdı. “Cömert kesitli bol kolon, deprem perdesi, radye temel de neymi

ş

, ne gere

ğ

i var” dü

ş

üncesi pek yaygındı. Yapı sahibi Mimardan,

Mimar Mühendisten ortasında hemen hiç kolonu olmayan

ş

öyle geni

ş

-ferah, her tarafı camekan zemin kat-asma kat (yumu

ş

ak kat) olsun isterdi. Mimari proje Mimarın sanat eseriydi(!),

dokunulamazdı. Mühendisin nadiren istedi

ğ

i mimari de

ğ

i

ş

iklik asla kabul görmezdi. Mimar da Mühendis de, ne arsayı ne yapım a

ş

amasını nede tamamlanan yapıyı görürdü. Teknik Uygulama

Sorumlusu in

ş

aatın nerde yapıldı

ğ

ını bilmezdi bile. Ama çok anlayı

ş

lıydılar, yasal ücreti alır, basarlardı imzayı.

Parası olan, okumu

ş

-okumamı

ş

, isteyen herkes her yapının Müteahhidi olabilirdi. O yıllarda deneyimli eski ustalar da Almanya’ya-Fransa’ya-Belçika’ya gitmi

ş

, oraları pek sevmi

ş

, bir daha

dönmemi

ş

lerdi. De

ğ

ne

ğ

ini-kavalını-sürüsünü da

ğ

da bırakan çobanlar usta-kalfa oluvermi

ş

lerdi.

Kontrol-onay yetki ve sorumlulu

ğ

u olanlar (Belediye-Meslek Odası, Teknik Uygulama Sorumlusu, v.b.) dosyada o var mı? Var! Bu var mı? Var! Bakar, projeler bir yı

ğ

ın mühür-ka

ş

e ve imza ile

dolardı. Lüks daire satın alan vatanda

ş

da sadece boya-fayans-ah

ş

ap parke-kapı ve pencere kalitesine bakardı. Bina iskan edilir, elektrik-su hizmetleri verilirdi.

İ

skan ruhsatı nasıl olsa yıllar sonra bir

ş

ekilde alınabilirdi. O da olmazsa , en geç gelecek seçim döneminde, nasıl olsa bir imar affı daha çıkardı.

Eski konutlar da rahat bırakılmazdı. Bölme duvarları pervasızca kaldırılır, kolon-kiri

ş

dahi kesilir, i

ş

yerine dönü

ş

türülürdü. Eski-yeni “prematüre” yapılar a

ğ

lamaya ba

ş

layınca, çatlaklar olunca-sesler

gelince, ne yapılırdı? “Aman kimse duymasın, binamızın de

ğ

eri dü

ş

er. Ça

ğ

ır bir usta, mantolasın-sıvasın-boyasın, gizlesin. Bo

ş

ver, bir

ş

ey olmaz, kiraya verir yada satar gideriz” gibi bir

ş

eyler

denirdi. Peki, çökerse ne yapılırdı? A

ğ

lanır-sızlanılırdı. “

İş

ini bilir bilirki

ş

iler” türer, bu i

ş

ten i

ş

çıkarmaya çalı

ş

ırlardı. Çok konu

ş

ulur, hiçbir

ş

ey de

ğ

i

ş

mezdi. Sorumlu aranır, bir türlü belirlenemezdi. Bu

nasıl i

ş

tir, asla anlayamazdık: Bu i

ş

in ne suçlusu nede cezası vardı. Rü

ş

vetin de belgesi olmuyordu.

Kısacası, o yıllarda herkes bilgisizdi, ilgisizdi, hemfikirdi:

İ

ster seçim ister para. Kazan! Nasıl olursa olsun, neye mal olursa olsun!

Peki, geçen zaman içinde bir

ş

eyler de

ğ

i

ş

ti mi? Cevabı basit ve açık: Richter sıfır, rüzgar sıfır, Zümrüt Apartmanı çöktü. Konya, 2

Ş

UBAT 2004, 93 can kaybı, 33 yaralı.

Çavdar Apt. , ESKİŞEHİR, 1985

ba

ğ

lanabilir. O yıllarda yapı denetimi kavramı yoktu. Zemin etüdü yapılmıyordu. Eski

ş

ehir’in

zemini de aksi gibi çürük mü çürüktü ha. Fakat kimsenin umurunda de

ğ

ildi, zaten anlayan da

yoktu.

Mühendisler kafadan bir

ş

ey kabul ederlerdi. Verimli tarlalar, kat kar

ş

ılı

ğ

ı, dev

“prematüre” yapılarla hızla betonla

ş

ıyordu.

(61)

Köşe kolon

Bu kirişler mutlaka

konulmalıydı

Konya Zümrüt Apartmanı 1.kat kalıp planı

Planda kolonlar taranmamış, çok belirgin değiller. Dikkatle incelenirse görülebilirler. Kirişler

sürekli değil, çok sayıda saplama var. Yapıda boydan-boya uzanan tek bir düzgün çerçeve

yok, çok sayıda saplama var. Yapının her cephesinde 1.5 m çıkma ve köşe kolon sorunu

var.

Kolon

boyutları

çok

yetersizdi.

Kiriş

donatıları

çok

yoğundu,

beton

ile

kaplanmadığından kenetlenme çok zayıftı. Beton elle dökülmüştü. Dayanım C8-C10