Celâl Esat Arseven
Sanat yolunda
geçen
bi
r yüzyıl
T 7 *> n -tT £
Sergisi
Galatasaray San’at Galerisinde her yönü ile ilgi çe kici bir sergi düzenlendi.
Yapı ve Kredi Bankası kül tür ve san’at hizmetleri se risinin 71. sergisi olarak dü zenlenmiş bulunan ve 7 - 24 Ekim 1970 tarihleri arasında ziyaretçilere açık tutulan «San'at Yolunda Bir Yüz yıl. Celâl Esat Erseven» ad lı sergi gelişigüzel bir resim »ergisi değildir. Bu sergi, 95 yıllık yaşantısı içinde fırça sı, telif ve tercüme eserleri, cilt cilt ansiklopedileri ile fi kir ve san’at hayatımıza de ğerli eserler kazandırmış gerçek bir san’atseveri bü tün yünleriyle tanıtan çok i- yi bir düzenlemedir.
Sergi düzenleyicileri san’- n içinin sadece resimlerini teşhirle yetinmiyerek çeşitli fotoğraflar, desenler, sulubo ya resimler, camekâııları dol duran ciltler dolusu kitaplar ve hâtıra eşyalarla bir asra yaklaşan bir yaşantısı içinde onun zengin verilerini 19 pa noda ziyaretçilerin gözleri önüne sermişlerdir.
★ Kapıdan girişteki ilk panoda bahası Sadrazam Ahmed Esat Paşa, annesi Fatma Suzidil Hanımefendi ile Celâl Esat Arseven ve yi ne kendisi gibi bir ressam olan eşi Leman Hanımefen
diyle birlikte çekilmiş fotoğ rafları yer almaktadır.
1885 tarihini taşıyan ikin-* ci panoda ise Celâl Esat Arseven’in 10 yaşındaki ço cukluk fotoğrafı bulunmak ta ve ayrıca bir kaç küçük desen bu panoyu süslemek tedir.
1890 tarihini taşıyan üçün cü panodaki fotoğraf, elin de ney’i ile 15 yaşındaki Ce lâl Esat’ı Mevlâna yolunda göstermekte, ayrıca bu dö nemde yapılmış olan büyük bir titizlikle işlenmiş bulu nan son derece realist desen ve krokileri ihtiva etmekte dir.
Yıl 1900, 25 yaşındaki genç Celâl Esat’ı bir fotoğ raf amatörü olarak o devrin
sahpalı tipik bir fotoğraf makinesinin başında görü yoruz. Paris’te yapılmış olan ve I-autrec’in çizgilerini ha tırlatan desenler ve ilk sulu boyalar bu panoyu tamam lamaktadır.
Yıl 1902, 27 yaşındaki Ce lâl Esat Beyi parlak ve gös terişli üniforması içinde Hünkâr yaveri olarak gör mekteyiz.
Yıl 1905, üniformaya ve da, yazarlık ve san’at haya tının başlangıcı.
Y ıl 1909 yaş 35, Paris.
Canlı ve hareketli bir sapt at dönemi.
Y ıl 1910, karikatür espri sinde desenler.
Y ıl: 1912, İstanbul’a dönüş ve memuriyet hayatının baş laması,
Yıl 1915, Celâl Esat Beyi Mızikai Hümayunla birlikte Viyana’da görmekteyiz.
Y ıl 1920, Küçük portreler, desen olarak peyzajlar.
Y ıl 1925, Suluboya ile ya pılmış Anadolu evleri ve gü zel bir enteriyör.
Yıl 1930, yaş 55. Hamdul lah Suphi Beyle birlikte çek tirilmiş bir fotoğraf. Yanla rında iki İstanbul hanım efendisi ile 40 yılın ötesin den bize bakıyorlar. Ayrıca bu dönemde yapılmış sulubo ya peyzajlar.
Yıl 1935, 60 yaşındaki Ce lâl Esat Beyi Mimar Yansen ile gösteren bir başka fotoğ raf,
Yıl, 1940 - 1945 İstanbul’ un muhtelif yerlerinde ya pılmış Uman ve manzara re simleri.
Yıl 1950. 75 yaşındaki Ce lâl Esat Beyi yeni eşi ile re sim yaparken ve ud çalar ken gösteren iki fotoğraf ve bu dönemde yapılmış resim ler.
YU 1955 - 1965 Paris'te. Venedik’te yapılmış bir kı sim resimler.
i f Yıl 1970, yaş 95. Celâl Esat Beyin en son fotoğraf larından biri. Ağzında siga rası ve fotoğrafın altında bir yazı «Bir nefes daha..» So nuncu panoda ise sanatıçımn daha uzun yıllar dolu kal masını dilediğimiz oturma köşesindeki boş koltuğunu, yambaşında çatışma masa« m, kahve fincanını ve siga ra paketini gösteren bir en- teriyörti. O ki hâlâ bu ileri yaşında dahi ziyaretine ge len misafirlerini bu koltu ğu içinde güler yüzle karşı lamaktan, onlara çeşitli hâ tıralarım anlatmaktan, mü zik dinletmekten, çalıp söy lemekten büyük bir zevk
duymaktadır.
■ic Bir asra yaklaşan u- zun, dopdolu bir ömür. Ar dında ciltler dolusu kitaplar, eserler ve hatıralar. Bu ser gi dolayısiyle bastırılmış o- lan ean’atçı hakkmdaki kı sa biyografide Sayın Prof. Dr. Bediî N. Şehsuvaroğlu’- nuıı ifade ettiğine göre on- daki resim yapma aşkı renk li resimlerle süslü bir ye mek tepsinin başında beş yaşında iken başlamış ve doksan yıl bitmeyen ve sön meyen bir aşkla devam et miştir. Bu aşk, onda sadece resim yapmakla kalmamış, ilk gençlik yıllarından iti baren yayınladığı Resim Dersleri, Ressam ve Mimar
lara Mahsus Manazır, Res samlara Rehber, Renkler ve Yağlıboya adlı kitapları ve
daha sonraki’yıllarda yayın ladığı Kamus-u San’at, Mi marî Tarihi ve Türk San’- atı, Şehircilik, L’art, Türk San’at Lügati, San'at Ansik lopedisi (5 cilt), Türk San’ at! Tarihi ve Les Art Déco ratifs Turee gibi eserlerle san’at dünyamıza çok büyük hizmetlerde bulunmuştur. Resimleri diğer eserlerine kıyasla büyük ölçüde yapıt lar değildir. Çoğunlukla su luboya ile küçük boyutlu pey sajlar resmetmiştir, Oysaki, Parlste bulunduğu dönem de yaptığı ve sonradan ter- kettlği son derece hareketli kompozisyonlar onun İnsan resmi ve kompozisyon çalış malarında da ne derece ba şarılı olduğunun iki güzel ör neğini teşkil etmektedir,
Mimar! tarihi ve şehircilik profesörü Celâl Esat Arse- m l u n m ı n Cemt Bereli tarafından yapılmış bir
pertresi.
