vet.IUI.I>trıı;.(20(7),2.3,ı:~ı-ıs
TAVŞANLARDA
iNTRAABDOMiNAL ADEZYONLARIN ÖNLENMESiNDE
FLUNi KSiN
MEGLUMiNE VE MEPiRA
MiN MALEATIN ETKiLER
i
ÜZERINE
DENEYSEL
ARAŞTIR MAFahrettin Alkan 10 YılmazKoçlllhami Celik2Muha rrem Erol' M.FarukAydın2
An
Experim
ental
St
udy
Evalua ting
on th
e EITect
s
of Flunixin Meglumlne and
Mepira mine
Maleat
e
in th
e
Pre venü on of Int
raabdominal Adhe
sion s
in
Ra bbits
Özet: Bu çalışma. tavşanlarda deneysel olarak otuşturulan intraabdominal adezyonların engellenme sinde IlunikSin meglumino ve mepitamin meıeet'm etkilerinin belirlenmesiamacıylayapıldı. Çatışmada 36 adet tavşan kullanıldı. Tavşanlar 12'1i 3gruba ayrıldı. Her bir gruptakitavşantara4·6cmuzunluQundamedian laparotom!uygulandıve selta -raltaperuonca. 2-4cmuzunlu{ıunda 6adet longitudinal ensizyon yapıldı.SaOtsr alta peritondan yaklaşık 1x2cnük bir alanuzaklaştırıldı.Operasyonu takip eden 5 gün 1.gruba (kontroll5mVkgserumfizyolojik. 2.gruba5mVkg serum fizyolojik ve 1 mg!kg lIuniksin meglumine, 3. gruba 5 mllkg serum lizyolojik ve 2 mglkg mepiramin maleat inı raperitoneal olarak uyguladı. On dört gün sonra her üç gruptaki tavşanlarda adezyonları d~erlendirmek için pa.
ramedian ıekrar laparoıomi uygulanch ve adezyonlann dururnuyta dereces i araştmldı, Elde edilen bulgulara da· yanılarak kullanılan ilaçların, pentoreaı adeıyonlarınoran ve derecesi nikontr olgrubuna gOreanlamlı şekilde azalttıOı
sonucunavarıldı.
Anahl ar Keumeıer: Tavşan.Antienflamaluvar. Intraabdominal adezyon.
Summary: The aim of thestudy was to evaluale theellects ol llunixin meglumine and mepyramine meıeatein the prevention olexperimanıaDyindoced intraabdominal adhesionsinra.bbits.Aıotalof36 rabbi1swereused,andthe ani-mals were divided inlo 3 groups, each having 12rabbıts . The abdominaJ cavily of each ammal was
sc
-cesee via aventral midlioo incision ol approıı:imately4·6 cminIength. Siıı: ioılgtudinalincisions ol 2-4cmin Iength weremade on meıeıtpentone al surlaceand lıı:2cmarea was eıı:cised'Irom the right peritone af surlace,Group 1, 2. and, 3were intrape ritoneaUy adminisiered 5 rrıVkgol the physiologycal satine (O.9%Naasolution), imglkg nunixin meglumine in5ml ofthephystok>gycaisaine, and2m9"\g mepyramine maleatein5ni olthe physiologycaleen
ne
respective tylollowi ng thetaparolomy, andinjections were corılinuedlor5 daysallerlaparoıomy. four1eendaysafter surgary, aHrabbitsundarwentanew
Iaparotomie (retapa ralomie) via a pararnediMincision,inereerloeveneıewnet -her thepresenc eand extend ol lheinl raabdominaleebesıcos.The result s suggesl edlhal the drugs used in this study significan lly deerea seLheincidence and degree ol the perilonaaladheslonswhen compared tothe control(O.9%NaCI solulion)group.Key Words:Rabbit,Anliinllamma ıory.Intraabdo minal adhesion.
Giri ş,
Laparotomilerin bir kompHkasyonu olarak c r-ıaya çıkan intraabdominal adezyonlar, serozal
y
ü-zeylerin travmaya karşı verdi{ıi yangısal bir cevap olup, kann boşlu{ıundaki bir veya birden fazla cr-ganlarm serozalyüzeyiert aras ında eteşan anormal ba{ılantılardır (Ellis. 1971; Baxter ve ark., 1989; Crowe ve Bjorling,1993;Dijkslra ve ark.,2000;D i-zerega ve Campeau, 2001; Koç ve ark., 2002). Sindirim sistemiorganlannın serezatyüzeyleri
ara-sındakl anormal ba{ılantılar, normal şartlarda o lu-şumlarının 4B·72, saatlerinde fibrinolitik aktivite ile yıkımlanarak absarbe edilirler. Bu birleşmeler
oç
gün ya da daha tazıa bir süre yıkımlanmadan ka· hrsa. libroblastik proüterasycn ve kapiller ne-ovaskülariıasyon şekillenmesi nedeniyle kalıcı
adezyonlaradönüşürler (Hottz, 1980; Hollz.1 984: Uebman ve ark., 1993; Dizerega, 1994;Yılmazlar. ve ark., 1996; Koç ve ark., 2002). Normal
pe
.
ritondaki fibrinolitikaktivite,mezotelyaı hücrelerden
salınan plazminojen aktivatOrlerinin etkisiile sa ğ-Geli}T.ıhi:26.02.2007 . :(alhnes.rlnıLedlı.tf
•811anıJllmtlS,U.HAPuralılllbndtuckknota t96l2OOS notu projeninhirMlumOdUl",
i.S.O.VCltn ntrFakllltoıCcm.hiA~ihm Dalı.KONYA
ALKAN.Koç. ÇELIK.EROL.AYD IN
Ianı r. Mezotel hücrelerinde bulunan plasminojen aktivetörleri. fibrinolitik aktiviteyi sürekli olarak st-tümöteederekfibrinollzisl aktif halde tutarlarvein t-raabdominal adezycn oluşumunu engellerier. Me -zotel hücre kayb ı olan bölgelerdeki dokularda plazminojen aktivatörlen deprese olduQ'undan ve plasmlnojen aktivetör inhibitôrlerinin artmas ı so -nucu (HoIIZ, 1984; Crowe ve Bjorling, 1993;
u-ebman ve ark.. 1993; lvarsson ve ark.• 1998: Holmdahl ve lva rsso n. 1999: Dijkstra ve ark.• 2000: Dizerega ve Campeau. 2001) fibrinolitik ak-tivite uyarılamaz ve ortaya çıkan yetersiz
fib-rinolizise ba{J1r olarak da intraabdominal adez-yonlar kalıcı hale gelir (Holt z. 1984; lvarsscn ve ark.•1998: Dijkstra veark. ,2000).
Adezyonlann en önemli nedenlerini doku işe
misi, serozal yaralanmalar ve yabanc ı cislmter oluştu rur. Atravmalik cerrahi kurallarına uyul· maması, hemostazın tam sağlanamaması. cı ganları n gereQ-inden uzun süre dı şarı da tutulmas ı . elektrokceçöıet örtenn sıklıkla kullanılması , oo-kuların gereksiz yere ekarta edilmesi, antis epsiye özen gösterilmemesi ve bakteriyel k on-tamin asyc ntar doku işemisl ve serozal ya-ralanmalara neden olurken: dikiş materyalleri. toz antibiyotikler. eldiverı toztan. gazli bez iplikçikleri gibi yabancı elsimler de abdominal kavitenin k
on-taminasyonunda önemli rol oynarlar (Ellis. 1971:
Ellis, 1982; Desimone ve ark.• 1988; Yılmazlar ve ark.• 1996;Taçyıld ızve ark.•1998; Dijkstrave ark.• 2000; Dizerega ve Campeau, 2001).
Intraabdominal adezyon gelişimini önle mek için peritonda fibrinolitik aktiviteyi uyarıcı. fib
-roblastik aktiviteyi ve yangıyı baskrlayarak fibrin oluşumunu engelleyici ve serozal yüzeyleri bir bi-rinden ayırıcı madde ve ilaçlar kullanılmaktad ır (Nair ve ark.• 1974; Holtz. 1980; EJlis, 1982; D e-simone ve ark 1988; Dizeraga. 1994;Yı lmazlar ve ark.• 1996;Taçyıldı zve ark.•1998;Dijkstraveark.• 2000; Koç ve ark.• 2002). Sunulan bu deneysel araştırma; kliniklerde deQ-işik amaçlar için yayg ın olarak kullanılan fluniksin meglumine ve me -piramin maleat gibi antienflamatuvar ilaçların int-raabdominal adezyonoluşumuüzerine etkilerini re-taparatomik ve histolojik olarak belirlemek ve pratikte intraabdominal adezyon gelişimini ön-lemeye yönelikuygulamalara alternatif oluşturmak amacı ileya p ı ım ı ştır.
Materyal ve Metot HayvanMateryali
Araştı rmada saQlıkh ve ortalama canlı a{Jır lıklan 2.4-3.6 kg olan 36 adet dişi Yeni Zelanda
42
tavşam kullanı ldı. Tavşanlar adaptasyon süresi ile operasyondan 12 saat önce ve postoperatir dö· nemlerde standart tavşan yemi Ile ad libilumb es-lendiveönlerindesüreklisu bulundu ruldu.
AnesteziProtokolOveDenemeGrupları Tavşan lar her birinde 12 tavşan bulunan 3 gruba ayrıld ı. Tavşanlar. 15 mglkg rompun (Xy la-zine hydrochlorlde-8 ayer) ve 35 mglKg ketalar (Ketamine hydrcchlo rlde-Pa rke Davis)'ın i nt-ramüsküler enjeksiyonu ile anesteziye alındı . Ope-rasyonu takip eden 5 gün süreyle günde bir uy -gulama olacak şekilde 1. gruptaki tavşantara (kontrol: K) 5 mVkg serum fizyolojik, 2. gruptaki tavşantara
5
mVkg serum fizyolojik ve 1mglk g !lu· niksin meglumine (FM) (Fulimed, IED)ve 3. qnıp takitavşanlara5mVkg serum fizyolojik ve 2 mglkg mepiramin maleat (MM) (Hisıav et , Vetaş) Int· raperitoneal olarak uyguland ı.Operasyon TekniQi
Tavşanlar sırtüstü pozisyonda operasyon ma-sasına tespit edildi. Rutin operasyon ha-zırlıkları ndan sonra yaklaşık 6 cm uzunluğunda medianenslzyonlakarınduvarı açıldı, Sol karı n du-varında , perıtonda 6-8 adet, 2-4 cm uzunluğu nda longitudinal ensizycntar uyguland ı. Sağ karın du -varında Iseperitcnunyaklaşık 1x2 cm'likbirbölgesi uzaklaştırı ld ı. Linea alba ve deri alil dokular 2-0 katgüll e, deri iseOnumara ipek ipliklekapalıldı ve tavşantara postoperalif 3 gün süreyle parentera! antibiyotik (ProciJlin.800; Fako)uygulandı .
RelaparotomiTekni{Ji
Tavşanlara postoperatif 14. gündeaynı anes -tezi protokclü uygulanarak paramedian re -tapar atemiyapıldı. Makroskopik olarak; medianen -sizyon hattı. karın organları ve serozal travma uygulanan peritoneal yüzeyler adezyon gelişimleri
yönünden Nair'in Skalasına göre deQ'erlendirildi (Nair ve ark., 1974) ve sonuçların lstatisttki ana-lizinde X2 testikullanıldı.
Nair'inadeıyondeQerlendirmeskalası: Derece Yorumlama
O Adezyonyok.
1 Birorganla parilan arasındatek adezyon bandıvar.
2 Birorganla peritenarasında ikjadezyon bandı var,
3 Birden fazla organla perilanaras ında
adezyonvar,
4 Organlarperitonayapışıkveyayaygın adezyonvar.
Tnvşanlardaintraabdominal Adezyon la rm...
Biyopsi ÖrneklerininAlınmasıveişlenmesi Adezyonların en yoğ u n olduğu ve peritoneal defekt oluşturulan sahalar ile fibröz bantlardan bi-yopsi örnekleri alınarak rutin histolojik takipleri için parafinde bloklandılar. Blokların alınan 5
um
ka-Iın l ı ğ ı ndaki kesitler Crossman'ın üçlü boyaması ile Gordon ve Sweets'in retiküleriplik boyamasıyla bo-yandı. Hazırlanan preparatlar; kollajen ve retikulum iplikleri, fibroblastikaktivasyon, damarlaşma,hücre infiltasyonu (polimorfnükleer lökosit, lenfosit, nöt-rofil), yabancı cisim devhücresi ve fibrozis gibi his-tolojikyapı özellikleriyönündendeğerlendirildi.Bulgular Postoperatif Bulgular
Fluniksin meglumine grubundan bir tavşan72
saatte ve kontrol grubundan 2 tavşan 48. saatte öldü. Bu tavşanların yerine yenileri gruplara dahil edilerek çalışma sürdürüldü. Deri dikişlerinin açıl dığı 6tavşanda yara kenarları yenilenerek dikişler yeniden uygulandı.
Relaparatomi Bulguları
Kontrol ve deneme gruplarında gelişena dez-yon ve dereceleri Tablo 1'de gösterildi. Kontrol ve deneme gruplarında görülen adezyonların mak-roskopik olarak değerlendirmesonucunda, en az yapışıklığın fluniksin meglumine ile mepiramin ma-leat grubunda olduğu ve en fazla yap ışı klı ğ ın ise kontrol grubunda geliştiği ve aralarındaki farklılığın istatistikselolarak anlamlı olduğu belirlendi (P<O.OS), (Tablo 1).
Tablo 1.Gruplara göreadeıyonderecelerinindağılı m ı.
Adeıyon K FM MM derecesi ( n=12) ( n=12) (n=12) O 3b aa 7a 2a 3a 3a 2 2a 2a 3 4a 1 a 4 1 a
a.b: Aynı satırda farklı harf taşıyan gruplar arasındaki farklılıklaristatistikselaçıdanönemlidir (P<O.OS).
K:Kontrol, FM:FluniksinMeglumine, MM:Mepiramin
Maleat,
Kontrol grubundaki tavşanların peritoneal de-fekt oluşturulan bölgelerinin, diğer bölgelere göre daha fazla hemorajik ve kalınlaşmış olmakla bir-likte, herhangi bir apse oluşumuve eksudasyonla karşılaşılmadı.Genellikle 1. ve 2. derece (Şekil 1)
adezyonunperitendak idefektli bölge ilebağırsaklar arasında, 3. derece adezyonların, peritonun de-fektli bölgesi ilf- orncntum ve bağırsaklar arasında ve 4. dereceıle afezyonun ise, peritonun defektli bölgesi, medi rı ensizyon hattı, omentum ve ba-ğırsaklarar' sır de(Wl iş iğibelirlend i(Şekil2).
Şekil 1.Ikinci derece adeıyon.
Şekil 2. Dördüncü derece adezyon. Histolojik Bulgular
Fluniksin meglumine grubunda yangısal ce-vab ı n, mepiramin maleat ve kontrol grubuna göre belirgin olarakbaskılandığı saptandı.Özellikle kont-rol grubunda yoğ un nötrofil, polimorfonükleer lö-kosit ve lenfosit infiltrasyonu (Şekil 3) ile çok az sayıda yabancı cisim devhücresi belirlendi.
ALKA •KOÇ. ÇELIK. EROL. AYOL
Şekil3. Kontrol grubu birhayvanınadezyon sahasında yoğunnötrofilve lenfositinfiltrasyonu (1), kollajeniplikler (2) ve yoğun vaskülarizasyondikkatiçekmektedir.Üçlüboyama.Büyütmeçizgisi87.34 um.
~~kil4.Fluniksinmeglum~negrubundan birhayvanınadezyonsahası kesiti.Fibrinsahası(1).fibroblasııar(2) vekollajen ıplıkler(3) görülmekted ir.Uçlü boyama,Büyütme çizgisi:65.85um,
Deneme gruplarında ise lenfosit ve nötrofil
lö-kositlerinaz sayıda olduğu. kollajen ve retiküleri p-liklerin yap ı m ı ile fibroblastik aktivite ve v
as-külarizasyonunkontrolgrubunagöre belirgin oranda
zayıfolduğu ve bu durumun özellikle fluniksin
rneq-lumine grubunda daha da belirginolduğu saptandı.
Kontrol grubunda fibrozisin oldukça iyi geliştiği ve
matürbir doku özelliği gösterdiği (Şekil 3),deneme gruplarında, özelliklede fluniksin meglumine
gru-44
bunda ise fibrozisin immatürolduğu belirlendi (Şekil
4).
Tartışmave Sonuç
Veteriner hekimlikte ve özellikle de beşeri sa
-hada, laparotomi sonrası gelişen intraabdominal
adezyonlar cerrahideçözüm bekleyen önemli so
-runlardan biridir. Adezyonları nönlenebilmesiama
ön-TaVFiilIard a lnınabduminalAdu,'cınlann...
tem rer ile birçokilaçkullanılmasına raOmen, yine de
iruraabdcminat adezyonlar ol~bilmekte ve
prc-!ilaksiye yOoelik aranan yOntemfer de çeşitlilik gös-termektedır (Ellis, 1971; Holtz. 1984; Crowe ve Bjorling. 1993;Liebman ve ark.•1993; Ivarsson ve
ark.. 1998; Taçyıldız ve ark.• 1998; HoImdahl ve
tvarsson. 1999;Dijkstra ve ark.•2000. Koç ve ark.,
2002). Bu nedenle, posıoperatif intraabdominal
adeıyonlarınönlenmesine yOnelik çalışmalarve aJ.. ternam girişimlerhala güncell~ini korumaktadır.
Posıeperatıl intraabdOmınal aoezycoıenn eti-yoIojisi üzerindebırçokdeneyselaraştırma yapıımış
ve adezyontarmoluşumundaabdominal organlann
serezat )'Uzeylerinde yapılan mekanik travmalar
önem/ı bir taktörolarak gösıerilmişlir (Enis. 19B2 ;
Langer ve ark., 1995; Yılmazlar ve ark.• 1996; Oıjkslra ve ark.• 2000; Dizerega ve Campeau.
2001; Koç ve ark., 2002). Çalışmada median
ta-parotomiyi takiben saO taralın kann duvan
pe.
rıtonunda yaklaşık lx2 cm'lik bir alan uzak
-Iaşlınlması sureliyle veya soı kann duvan
peritonunda 6-8 adet 2·4 cm uzunluCunda
ton-giludinal ensizyonlar yapılarak serozal travma lar
oluşturulmuştur. Posteperatıf14.gündeyapılan
re-laparolomide kontrol grubunda 9, nuniksi" meg
-lurnine grubunda 4 ve mepiramin maleat grubunda
5 tavşanda deOişik derecelerde adezyon
ge-lişhOıninbelirlenmesi. serezatyUzeylerdeid mekanik
ıravmalann adezyon gelişmesinde etkin roL oy-nadlOIgörüşlennicesteklemektecir.
Intraabdominal adezyon oluşumunun ilk ba
-samaOI olan yangı sarhasmm durdurulması ve fibo
rinöz eksudasyonun azaltılması için an.
üenuematuvarte r (Desirna ne ve ark., 1988;
Dizereça, 1994; Yılma zlar ve ark.• 1996; Avşar ve ark.•2001;Liakakos veark.• 2001),koagülasyonun inhiblsyonu Için heparin (Holız. 1980; Etlls, 1982; L1akakos va ark., 200 1) fibrinolit ik aktivitenin
uya-rılması ıçın plazminojen stimutaraan (Ho ltz. 1980;
Menzies, 1993; Dijltstr a ve ark., 2000) ve serozal
yüzeylerin mekanik olarak ayrılmasını saOlayan
dekstran ve karboksi melilselüloz gibi hi
d-roüotasyon etkili madde ve ilaçlar kullanılmıştır
(ElIis, 1971;Aytaç ve ark.. 1997; Uakakos ve ark.• 2001; Koç ve ark., 2002). Sunulan çalışmada. inı
raabdominal adeıyon oluşumunu engellemek için
antienllamatuvar eUtili f1uniksin meglumine ve
me-piramin maleat kullanılmışve kontrol grubuna göre adezyon oluşumunu lsıatrstıkset aCarak Onemli dü' zeyde (P<O.05 )azalttıklan belirlenmiştir(Tab'o1). Klinık uygulamalarda. adezyon gelişiminin
en-gellenmesi amacıyta üzerinde en çok durulan. et
-kileri ve sonuçtan en fazla tartışuan ilaçlar
an-4
'
tenüamatuvartardır (Kay ve ark.• 1987; Desimone
ve ark. 1988 ; Kappas ve ark.. 1992; Dizerega,
1994 ;Yılmazlarve ark.• 1996; Avşarve ark.•2001; liakakos ve ark., 2001). Fluniks&n meglumine, se· rozal yıkımiarvna sırasında yangı medial6r1erinin salınımına aracdık eden tipoksigenaz ve sik·
Ioksigenaz enzimlerini bloke ederek. mepiramin
maıeat ise mastosıner tarafından salınan ve yan
-gıda damar geçirgenbOinj artırarak eltsudasyona
yol açan histamin gibi bir yangı mediatônioün sa
-hrnrmrubloke ederekintraabdominal adezyonubaş.
Iatan olaytan daha başlangıç aşamasındadurdurur
(Eais, 197 1;Holtz. 1984; Desimone ve arx., 1988;
Liebman ve arx.. 1993; L1akakos ve arx.. 2001).
Yılmazlar ve ark. (1996) rallarda 0.125 mglkg te -noksikamın edezyon gelişimini yeteri düzeyde en-gellemediOinlbildirirterken.Taçyıldız ve ark.(1998)
sıçanlarda 0.250 mglkg piroksikamın peritoneal
adezyonu başlatan yangısal oıaytarı durdurarak
adezyon otuşumunu azaııtlOınl bildirmişlerdir. EIlis (1971) anlistaminiklerin. langer ve ark. (1995) 5 mglkgmeplranwıve 6 mglkg raniHdin gibihistamin blokOrlerinin adeıyon gelişimini önlemede yetersiz
kalelıldannı bildirirken. Uebman ve ark. (1993) 2·10
mglkg dozlarında disodyum kromogtikatın.
pe-ritoneal adezyon gelişimini enge8ed~ini b
il-dirmişierdir. Bu çalışmada: &nlraperiloneal olarak
1 rngt1ç.g flunilts in meglumine ve 2 mglkg
me-piramin maleat verilen gruplardaki adeıyon de
-receterinin. kontrol grubu na göre istausukseı
ola-rak önemi düzeyde (P<O.OS) azaldlQı tespit
edilmiştir (Tablo 1). Çalışmalarda birbirleriyle
çe.
llşen sonuçlarıneldeedilmesI, bu ilaçların farklı kul·
Ianım yolu ve zamanı Iledoz uygulamalarının
yan.
gısal sürecin farkl ı aşamalarında antıenüamatuvar
etki göstermelerindenkayna k/anmış etabıtir.
Anılenllamatuvar ilaçlar. hücre membranının
stabltizasyon unu bozan ve yangısal süreçıe etklll olan meclat ör terln (prostagland in, IOkotrien, se·
rctonln . histamin) sahmrmru, lökositlerin
in-fittrasyonunu ve trombasitlerin agregasyonunu
bloke ederler ve fibrobleslların gOçünü.
ço-Oatmasını ve organizasyonunu baskılartar (HoItz.
1984 ; Desimon e ve ark.. 1988: Dizerega. 1994.
Taçyı ldız ve ark., 1998; Cantürk ve ark.• 1999;
Avşar ve ark.• 2001; Uakakos ve ark.• 2001). Bu
çalışmada; adezyon alanlarından yapılan histolojik
incelemelerde, kontrolgrubunda
YOOUn
nOtrofil,po-~morfonükleerlökosit ve lentosil jof rasyonu le az
sayıda yabancı cisim dev hücrest belirlendi (Şeki
3). Deneme gruplannda ise az sayıda Ientosit ve
nOlrolil lökosit saptandı. Deneme gruplannda kol· lajen 10'0 relikulum iplilderiyapımının,f.brobIastik
ALKA'. KOÇ.ÇELIK. EROL.AYOl
daha zayıf olduğu ve bu durumun özellikle
flu-niksin meglumine grubunda daha da belirgin
ol-duğu saptand ı (Şekil 4). Çalışmada hücresel
dü-zeyde elde edilen yukardaki sonuçlar, fluniksin
meglumineninantienflamatuvaretkisininmepiramin
maleata göre daha güçlüolduğunu ve özellikle
fib-roblaslikaktivasyonubaskı layarakyıkımlanmışolan
serozal yüzeyler arasında adezyon gelişimini
en-gellediği görüş lerini desteklemektedir (Ellis,. 1971;
Holtz,1984;Kay ve ark .,1987; Desimone veark.,
1988; Liebman ve ark., 1993: Yı lmazla r ve
ark.,1996;Liakakos ve ark., 2001).
Sonuç olarak; araştırmadan eldeedilenklinik,
relaparatomik ve histolojik bulguların ışığında
flu-niksin meglumine ve mepiramin maleat gibi
an-tienflamatuvar ilaçların postoperatif intrabdominal
adezyonların önlenmesinde etkili olduğu
söy-lenebilir. Ayrıca cerrahi yöntemlerin daha dikkat ve
özenle uygulanması, travmanın en aza
in-dirilmesininyanında, kullanılacak ilacın yangısal
sü-recin etkilediğ i aşaması ile immun yanıtı ne ölçüde
etkilediği gibi kriterler de dikkate alınarak tek bir adezyon önleyici antienflamatuvar ilaç yerine b
ir-den çok antienflamatuvar ilacı n birlikte kullan ılmas ı
önerilebilir.
Kaynaklar
Avşar, F.M.,Şahin , M.,Aksoy,F.,Avşar,A.F.,Aköz,M.,
Hengirmen,S.and Bilici,S. (2001). Elfects of d
ip-henhydramine HCl and methylprednisolone in the
prevention abdominal adhesions.Am. J.Surg., 181:5 12-515.
Aytaç, B., Çakar, S. (1997). Ameliyat sonrası ortaya çıkan peritoneal yapışıkların önlenmesinde karboksimetil sellüloz ve dextran 40'ln etkileri. Çağdaş Cer. Derg.,
11:137-139.
Baxter, G. M.,Broome, T. E. and Moore,J. N. (1989). Abdominaladhesions alter smail intestinal surgeryinthe horse.Vet.Surg.,18:409-414.
Cantürk,N.Z.,Vural. B.,Cubukcu,B.,Düzcen, E.,Utkan, Z. and Dülger,M.(1999).Experimental study onthe role of mastcells in peritoneal adhesion formation.East Af-ricanMedical Journal. 3:233-236.
Crowe,D.T.and Bjorling,D. E. (1993). Peritoneum and peritoneal cavity-in "Textbook of Smail Animal Surgery"
Ed. Slatter. D., Second Ed , W. B. Saunder, Com-pany,London,407-430.
Desimone. J.M., Meguid, M.M., Kurzer, M. and Wes-tervelt, J. (1988). Indomethacin decreases carragenan
induced peritonealadhesions.Surgery.104:788-795.
Dijkstra,F.R, Niuwenhuijzen, M.,Reijnen ,M.M.P.J.and Goor, H. (2000). Recent elinical developments in pat-hophysiology, epidem iology,diagnos is and treatment of
intraabdominal adhes ions. Scand. J. Gastroenterol. 35:52-59 .
46
Dizerega, S.G. (1994). Contemporary adhesion p re-vention.Fertilityand Sterility.61:219-235.
Dizerega, S.G., Campeau, J.D. (2001). Peritoneal R e-pair and Post-Surgical Adhesion Forma tion. Human Reproduction Update. 7,(6),547-555.
Ellis, H. (197 1). The causes and prevention of pos-toperative intraperitoneal adhesions. Surgery, Gy
ne-cologyandObsıetrics. 133:497-51 1.
Ellis,H.(1982).The causes and prevention ofintestinal adhesions.Br.J. Surg.,69: 241-243.
Holmdahl, L. and Ivarsson, M.L. (1999). The role of cytokines, coagulation,and fibrinolys is in peritonealt
is-sue repair.Eur.J.Surg.,165: 1012-1019.
Holtz,G.(1980). Prevention of postoperative adhesions.
Journal of Reproductive Medicine. 24:141-146.
Holtz, G. (1984). Prevention and management of pe-ritonealadhesions.FertmlyandStcrililyAl:497-507. Ivarsson,M.I., Bergström, M., Eriksson,E.,Risberg , B.,
Holmdahl ,L. (1998).Tissue markers as predictors of po -soperaliveadhesions. Br.J.Surg.85:1549-1554.
Kappas,A.M., Barsoum, G.H.,Ortiz,J.B.and Keighley,
M.RB. (1992). Prevention of periloneal adhesions in rabbits wilh verapamil, hydrocortisone sodium succ-cinale ,and phosphat idylcholine.Eur.J.Surg.158:33·35.
Kay,A.B.,Wals,G.M.,Moqmel,R,MacDonald,A.J.and Richerson,H.B. (1987). Disodium cromoglycate inhibits activationofhumaninflammatory cells in vitro.J. Allergy Clin,Immunol.80:1-8.
Koç,Y.,Alkan ,F and Erol,M. (2002). An experimental
sludy evaluating the elfect of sodium ca r-boxymethylcellulose on the prevention of postoperative intraabdominal adhesions . Revue.Med. Vet., 153:803· 807.
Langer,J.C., Liebman, S.M., Monk, P.K.and Pelletier,
G.J. (1995). Mast cell mediators and peritoneal ad-hesionformation in the rat. J.Surg.Res. 59:344-348.
Liakakos, T., Thokakos, N., Fine, P.M., Christos, D., Young, RL. (2001). Peritonea l Adhesions:Etiology,Pa t-hophysiology, and Clinical Significance. Dig. Surg. 18, 260-273.
Liebman, S.M.,Langer,J.C.,Marshall, J.S. and Collins,
S.M. (1993). Role of mast cells in peritonea l adhesion formalion.Am.J. Surg.165:127-130.
Menzies, D. (1993). Posoperative adhesions: their tre-atment and relevance in elinical practice. Ann.RCoII.Surg.Engl.75:147-153.
Nair,SK, Bhal, I.K. and Aurora,A.R. (1974). Role of proteolytic enzymes in the prevenlion of postoperative intraabdominal adhesions.Arch.Surg.,108:849-853 .
Taçyıldız,I.H.,Aban,M.,Şahin,H.,Çeldir.A.and Keleş,
C. (1998). Deneysel peritonit modelinde disodyum kro -moglikat ve piroksikamin karın içi yapışıklıklara etkisi.
UlusalTravma Dergisi.4:230-234.
Yılmazlar, T., Kaya, E., Gürpınar. E. and Emiroğlu, H.
(1996). Efficacy of tenoxicam on intraabdominal ad-hesion prevention in a rat modeL. J. Int. Med. Res.
