D Ü N Y A N I N İ L K K O R S A N K K U V A Z O R U
D e r le y e n : C E M A L E D D ÎN S A R A Ç O Ğ L U
Meşrutiyet ilân olunur
ken Hüseyin Rauf Rey
Lâkin bunların saray erkânı ve nâ sırların fırıldaklar çevirip sırf bir çok para koparmak için hazinev* ma.1 etmek istedikleri çürük, çar pık, eski püskü tekneler oldukla rını görünce, bu gemilerin satın alınamıyacaklarını açıkça bildir mek suretile milletine, hizmet etti. Bu alım satımdan şahsî menfaat uman saray bendegânı ise durup dilenmeden entrikalar çeviriyor lardı. Bu yüzden mabeyn, yani Yıl dız sarayı hiç bir şeye karar ve remediği için Rauf Bey Londrada «Otel Ses’l» de, sonra da New York’ta « Valdorf Astorya» otelle - rinde aylarca oturmak zorunda kaldı. Genç Türk subayı, mensup olduğu milletinin şeref ve haysiye tini korumak için daima böyle bü yük; zenginlere, krallara mahsus pahalı otelleri seçiyor ve bu yüz den de harcırahından başka cebin den de pek fazla para sarf eyliyor du. Onun gözünde paranın., pu lun, hiç bir zaman ehemmiyeti o l mamıştı; elverir ki millî şeref v e şahsî haysiyet korunmuş olsundu. Hiç şüphe yok ki, Hüseyin Rauf Bcv Tngilterede ve Amerikada ge çirdiği ayları da boş geçirmedi, ünlü gemicilerle görüşerek, nususî incelemeler yaparak, gemi inşaat tezgâhlarını, harb gemilerini ziya ret derek meslekî bilgisini çoğalttı, bu meşhur denizciler arasında pek çok dostlar edindi, Amerikada vah şet halinde bir kavim sanılan Türk lük hakkında davranışlarile, sözle rde, güzel örnekler verdi; gezdiği, ziyaret ettiği, ikametgâhına kaimi ettiği büyüklerden, meşhurlardan saygı gördü, sevgi topladı.
Meşrutiyet ilânının arifesinde Hüseyin Rauf Bey vatana dönü şünde İstanbulda kaldı. Malûm ya, o devirde deniz subaylarının ço ğunun işi yoktu. Çünkü donanma yı hümayun yıl’ ardanberi fayrap etmeden, demir kaldırmadan Hali- cin ölgün ve durgun sularında bir yere kıpırdamadan yatıyor, yavaş vavaş çürüyordu. Gerek Buknam Paşa, gerekse tercümanı ve muavi ni Hüseyin Rauf Bey için de yapı lacak bir iş yoktu. Onlar da Buk nam Paşanın satın aldığı bir kotra ile Marmarada bitip tükenmek bilmiyen cevelanlar yapıyorlar, kot ra yarışlarına giriyorlardı. Hattâ yalnız Rauf Bevle bir iki ı.rkada- .şınm idare ettiği bu kotra Vüyuk Moda yarışlarının en şerefli mü kâfatını kazanmış, genç Ti” a _ ’ eniz subayının müstesna başarısı İstan bul un denizsever muhitinde hafta* larca dillerde destan olmuştu.
1908 temuzunda İkinci Abdüiha- midin yeniden yürürlüğe koymak zorunda kaldığı kanunu esa»?nin ilânı arifesinde Hüseyin Rauf Bey «Peyk-i Şevket» torpido kruvazörü nün süvariliğine tayin olunmuş, bu gemi ile Sisam isyanını bastırmıya memur edilmiş ve bilâhare kuman da köprüsüne geçip, yirminci yüz yılın buharlı gemilerile «orsan harbine tesebbiis faslını ıçacağı meşhur «Hamidiye» nin de hazır bulunduğu bu Sisam ihtilâlini haş- tırma sırasındadır ki, Sultan Ha- mid Manastırda toplanmış genç subayların tehditlerine karşı du- ramıyarak 1908 yılı 10 temmuzunda meşrutiyeti ilân zorunda kalmıştı.
«Hamidiye» süvarisi Hüsey.o Rauf Beyin buraya kadar gençlik ve gemicilik havatını hülâsa ettik. Onun bir de idarecilik ve devlet adamlığı hayatı vardır ki, bizi il gilendiren konumuzun çerçevesi dışında kalan bu izahatı da «Türk Meşhurları« ansiklopedisinden kı saca alıp asıl mevzuumuza gire lim.
«Hseyin Rauf Orbay (doğumu . 1881) — İlk şöhreti «Hamidiye» ^ krüvazörü kumandanlığı ile başlı- c yan, sonraları Nazırlık, Vekillik, 1 İcra Vekilliği Reisliği ve büyük el- ' ellik gibi mühim devlet işlerinde 5 bulunmuş olan Hüseyin Rauf Or bay, İstanbulda, Cibalide dolmuş tur. Ferik Amiral Mehmed Muzaf fer Paşanın oğludur. Deniz subayı ' olarak deniz okulundan çıktıktan 1 sonra torpitolardan başlıyarak tor- 1 nito krüvazörü, krüvazör ve en son 1 İneilterede yapılmış olan «Su’ tan Osman» dritnavtı kumandanlıkla rında, Bahriye Nezareti Erkânı Harbiye Reisliğinde, Müşir İzzet Paşanın kabinesinde Bahrive Na- 1 zırlığında bulunmuştur. Son Os manlI Meclisi Mebusamnda ve Bi rinci Büyiik Millet Meclisinde Şiv->s ; milletvekili idi. O sırada Nafıa t Vekilliği. Meclis İkinci Reisliğini t de yaptı. 1926 senesine kadar İs- i tanbul Milletvekili idi. Lozan 3a - < rış Anlaşması müzakereleri s ın - f sında Rauf Bey Başbakan bulunu yordu. 1942 şubatında IMndra M i- . yük Elçiliğine tayin edilmiş. 1944 temmuzunda istifa suremle bu va zifeden V—' ---- .
«Hüşeyin Rauf Bey 1908 de Si sam adasında çıkan isyanı bastır- mıya memur deniz kuvveti arasın da «Peyki Şevket» torpito krüva zörü süvarisi sıfatile bulunmuş.
•••«mıiHnmutMt.ıMKIMlI'mî
(Arkası var.)
