Başlık: KOMBİNE AS.ILARİN BAGIS'.IKLIK ETKİsı tJZERINDE BİR ARAŞTIRMAYazar(lar):ERTÜRK , Ömer;BEŞE, MuzafferCilt: 8 Sayı: 2 DOI: 10.1501/Vetfak_0000001939 Yayın Tarihi: 1961 PDF

.•..

A.

tl.

. KÜRSUSU

Ord. Prof. Dr. S. AYGÜN

KOMBİNE ASILARİN BAGISIKLIK

.

Prof. Dr. Ömer ERTORK

GİRİ

ş'

Asistan Dr. Muzaffer BEŞE

Bilindi~i gibi, yüksek kaliteli ve randımanlı hayvan m.ahsulü elde etmek, en başta salgın hastalıklardan korunma ve hayvanların yetişti-rilmesi ve balkımşartlarına ba~lıdır. Araştırma sahasında bütün mem. leketlerde ve yurdumuzda yapılan çalışmalarla bilgimiz arttıkça buna paralel ol,arak hastalık etkenlerinin saYısı da artmaktadır. Hekimli~in ilk gayesinin hastalıklardan korunma ve .korunmayı s~lamak için bir

çok faktörlerle beraber vaksinasyon başta geldi~e göre, hastalık et.

kenlerinin sayısı zamanla arttıkça biz bir çok vaksinasyonlar yapmak zorunda kalaca~.

Aşa~dada aç1!klanaCa~gibi, bir çok memleketlerde Veteriner

hiz-metlerini kolaylaştırmak ve mesle~ başka sahalannda randımam

da-ha fazla arttırmak için kombine aşı tatbikatına büyük önem verilmek-tedir. Memleketimizin de belli başlı iki hastalı~ olan Anthrax ve yanı

kara enfeksiyonlanna karşı tek bir vaksinasyon ile 'ba~şıklı~ her iki

enfektiona karşı husule gelip gelmedi~ni meydana çıkarmak için

bu araştırma tarafımızdan yapılmıştır. .

Son on sene zarfında yeni tekniklerle yapılan arastırmalar sonu-cunda, hastalık etkeni olarak bir çok yeni ~irus ve bakterilerin izolas-yonu ve idantifiye edilmesi sa~lanmıştır (4). ,Bunlardan bir ço~un aşısı yapılmış ve bir kısmımn da hazırlanmak üzeredir. Bunlara misal

<>larak,Amerika'da Leptospirosis üzerine yapılan araştırmalar (2, 18)

bu };lastal,ı~ anzootik ola;rak büyük zararlara sebep oldu~u

göster-mektedir. Yine sı~rların enfeksiyözRhinotracheitis'i Amerika'da geniş bir bölgeye yayılmıştır (9). Bundan başka sı~rların virusi ishali

Ame-rika'da' New - York'ta (1), Kalifornia'da (22) ve İndiana'da (5)

pit edilmiştir. Amerika'da bu hastalıklardan Leptospirosis (1) ve en-o feksiyöz Rhinotracheitis'e (23, 14, 20) karşı tek aşılar hazırlanmış ve pratig-e sevkedilmiştir.

Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılıyor ki, biz hastalıklardan koru-ma prensibi üzerinde durdukça bir çok inalwlasyonlar yapkoru-mak zorun-da kalacag-Iz.Onun için bu gün bütün dünyazorun-da gerek insa~lar gerekse hayvanlar üzerinde tek bir inakulasyon halinde yapılan kombine aşı-lar üzerilme çalışılmakta ve bunaşı-ların kıymetlendirme yolaşı-ları araştırıl-maktadır. Hazı vakalarda bakteriyel aşılar inaktiv virusi aşılarla kom-bine edilmektedir (3).

Bütün kombine aş~rdan beklenen gaye, asgari bir inokulasyon

adedi ile azami bir korunma temin etmektir. Kombine bir aşı

kendisi-ni meydana getiren aşıların hepsikendisi-nin bag-Işık1ıg-ımverir. Bundan başka

böyle kombine aşıların tek 'aşılara nazaran anbalaj ve nakliyesi daha. ucuza malolmaktadır. Her ne kadar tek aşılar simultan yapılarak mate-riyal ve çalışma ücretini yükseltmezse de kombine aşıların vaksinas-yonunda çalışma ücretinde yapılan tasarruf, aşılan kombine halde ya-pılmasını ıcabettirmektedir (3). Kombine asılar yeni deg-ildir.İnaktiv~ canlı,.inaiktiv ve canlı etkenler karıştırılarak bir çok aşılar kullanılmış-tır (4). Amerika'da son zamanlarda Lestospirosis ve sıg-Irların enfeksi-yöz Rhinotracheitis'i için ayrı ayrı aşılar hazırlanmıştır. Pek tabii ola-rak bunlar, geniş bir mikyasta lmllanılacaktır. Sıg-Irlarınvirusi ishalinin kontrolu içinde bu çareye baş vuruIaca;ktır. Hakikaten her hastalık için

ayrı ayrı y:apı:lanvaksinasyön ameliyesi pahalıya malolmaktadır. Bu

üç ayrı aşının tek bir inokulasyon halinde tatb'iki-devlet masraf1ann,ı

esaslı bir şekilde azaltacaktir (4). ,

Eskiden beri tavuk yetiştirmelerinde de Newcastle virusu ile canlı enfeksiyöz Bronhitis virusu tek bir inokulasyon halinde yapılmaktadır (3). Bundan başka köpeklerin gençlik hastalı~ı ve enfeksiyöz Hepatitis virusları mudifiye edilerek kombine bir aşı hazırlanmıştır (6).

Ameri-ka'da önce tavuklarda sonrada köpeklerde tatbik edilen bu kombine

aşılardan iyi neticeler alındıg-Indanbu metodu sıg-Irlara tatbik edilen

aşılara -da teşmil etmek suretile fayqa sag-Ianacag-Idüşünülmüştür (3).

Bunun için tek bir inolmlasyon ile sı~ırların Leptospirosis, virusi ishal ve enfeksiyöz Rhinotracheitis'ine karşı triple kombine bir aşı hazırlan-mıştır (4). Bu çalışma ile her ne kadar kesin sonuçlar daha henüz alın-mamış ise de bu triple vaksen, hastalıklardan korunarak hayvani mah-sulleri bol miktarda elde etme prensibinin tatbik edilebilece~ini gös-termektedir.

Son zamanlarda kombiI}e aşılar insan hekimlig-isahasında da

ge-189

niş mikyasta bütün memleketlerde tatbik edilmekte ve üzerinde bir .çok kıyaslamalar yapılmaktadır. Seheibel Danimarka'da tatbik edilmek.

te olan kombine difteri ve tetanus aşısı hakkında bilgi vermektedir

( 19 ). Bu araştırıcının. bildirdigine göre, son senelerde kombine aşılann antijenik kudreti üzerinde bilhassa İpsen, Ilde ve Greenberg (12, 8, 10) tarafından yapılan araştırmalar, bu aşılann bagışıklık kudretleri bakı-mından lab<?ratuvar dEmemehayvanlarında ve insanlarda yapılan

de-nemeler arasında büyük bir yakınlık, benzerlik oldugunu

göstermiş-tir.

Rausk ve arkadasıarı (_, 16) kombine tifo-dizanteri ve tetanus asısı ile

_-

.

yaptıklan araştırmalarda bu aşı ile aşılanmış şahıısların serumundaki

koruyucu, etkinin nekahat devrindekilerin serumunun aynı oldugunu

'gÖrmüşlerdir. Bundan başka kontrololarak her zaman yapılan tifo ve

tetanus aşılan ile ve bu kombine aşı ile aşılananlann serumlanndaki lmmunojenik kıymetler de aynıdır,

Barr Mollie ise (5) bu kombine aşılar üzerinde daha çok

çalışma-lar yapılması lazım geldigini teklif etmektedir, Araştırı9ı demektedir "ki, Greenberg ve Benoit'in yaptıkları denemeler gibi daha bir çok de-nemeler yapılarak bunların kıymeti laboratuvarda kullanılan metodla-nn "tatbikatta da işledigi ve başarı ile tatbik edildigi anlaşıl<hktan son-ra meydana çıkacaktır. Joe ve aııkadaşı (13) Macaristanda Difteri, te-tanus ve bogrnaca kombine aşısı denemelerinde tatmin edici sonuçlar

almışlardır. Retbyl ve arkadaşları da (17) tifo - tetanus kombine aşısı ile tatbikatta çocuklarda ve' laboratuvar deneme hayvanlarında yaptık-.ırı denemeler neticesinde, kombine aşı He elde edilen bagışıklıgın bu

hastalıklara karşı her iki aşının ayrı ayn yapıldıgı zamanda teşekkü1

<eden'bagışıklıktan az olmadıgı sonucuna varmışlardır.

Ungar (21) Bogtnaca, düteri ve tetanus kombine aşısı ile yaptıgı 'denemelerde iyi sonuçlar almış ve tripl aşıda ilave edilen aşıların tok- " :soidin antijenik kudretini arttırdıgını görmüştür. Clreve ve arkadaşla-1"ı(7). Yine triple aşı ile ,yaptıkları denemelerde alurn.iılyummdroksid ile adsorbe Olmuş aşılarla yapılan bagışıklıktan daha yüksek oldugunu görmüşlerdir. tkie (11) tetanusun profilaksisi için kullanılan anatoksine ilave edilen tifo ve Paratifo B. mikroplaİ'ının bu aşı ile aşılanan insan-ların serumunda tetanus antitoksin ünitesini 2-3 misli fazlalaştırdigmı

görmüştür. Yine ayni araştırıcının yaptı~ laboratuvar denemelerinde, bogrnaca' aşısının bu tip vaksinasyonlarda difteriye karşı teşelclcüleden

bag-Işıklıg-Iarttırdıg-I, fakat tetanusa karşı olan bag-ışıklıg-amüspet ve-ya menfi tesir etmedig-igörülmüştür.

MATERYAL VE METOD

Kombine aşısının' hazırlanması: Bunun için askeri biyoloji enstitü-sünde hazırlanmış Anthrax aşısı ile, Pendik Balcl;eriyolojiEnstitüenstitü-sünde hazırlanınış yanı kara aşısı alındı ve bu aşılaroan kombine olarak tat-bik edilec~g-izaman prospektuslarİnda yazılı oldug-u gibi, Anthrax

aşı-sından büyük ve küçük baş hayvanlar için 1cc, yanı kara aşısından bü,

yük baş hayvanlar için 5"".,küçükbaş hayvanlar için 1"".miktarlannda

inokule edilmek üzere birbirile h0II1;0genbirşekilde karıştırıldı ..Bu şe-kilde hazırlanan kombine aşı küçük ve büyük baş hayvanlara deri altı yolu ile inokule edildi.

Deneme' hayvanları: Denemelerimiz 'için kullandıg-Imız kobay ve ve tavşanları, koyun ve keçileri kendi kürsümüz deneme hayvanların-dan temin ettik. Düveler ise Ziraat Fakültesi Zootekni Kürsüsüne ait olup, gerek Kürsümüzden temin ettig-imizhayvanlar ve gerekse Zootek-ni Kürsüsünden temin etmiş olduklarımız denemelerimizden önce bu

aşılarla hiç aşılanınamış ve ayını zamanda buna benzer denemelerde de kullanılmamışlardır.

DENEYLER

Kombine aşının zararsız olup olmadıg-Inı anlamak için kobay ve tavşanlarda, bir baş koyun ve bir baş keçide inokulasyonlar yapıldı ve neticede denemelerimizde kullanacag-ımız kombine aşının zararsız 01-dug-uanlaşıldı.

Aşının tnokulasyonu: Beş adet tavşan ve beş adet kobaya

kombi-ne aşıdan 2 cc. deri altı yolu ile inoku1e edildi. Ayrıca iki adet tavşan

ve iki adet kobay kontrololarak kullanıldı. Aşının inokulasyonundan

bir hafta sonra kontrollar1a beraber denemeye alınan hayvanların hep-sine Anthrax basilinin buyyon ve yanıkara basilinin karacig-erli buyyon

kültüründen 1cc sinde 300 milyon basil hesabile O,Olee-inokule edildi.

Kontrollar bir seri Anthrax ve bir seri yanı karaya ait olmak üzere iki seri halinde kullanıldı. Üç baş keçi ve iki baş koyuna yine kombine

aşı-dan 2ee• deri altına inokule edildi. İki baş keçi kontrololarak alındı.

Aşının ino~~asyonundan bir hafta sonr~ kontrollar1a beraber deneme-ye alınan hayvanların hepsine Anthrax basilinin buyyon ve yanı kara

basilinin karacig-erli buyyon kültüründen 1 cc sinde 300 milyon basH

hesabile

o,ıcc

bu iki baş düveye Antrax ve yanık~ra aşısı karışımından, 5ee yanıkara

iCC. Antrax aşısı hesabile deri altına inokule edildi. Aradan bir hafta

geçtiktensonra bu iki düveyeAnthrax basilinin buyyon ve yanıkara

basilinin karaci~erli buyyon kültüründen Icc. sinde 300 milyon basil

he-sabile 0,1CC. inokule edildi. Düvelerle yapılan denemede fazla hayvan

temin -edilemedi~ için kontrol kullamlamadı.

Denemeye alıI}aiı büyük baş hayvanlarla keçi ve koyunların her

gün sa~lık durumları kontrol edildi ve günlük dereceleri alındı'.

Kombine aşı ile tek aşıda ba~şıkIı~ın aynı zamanda ve aynı

de-recede .teşekkül edip etmedi~ni meydana çıkarmak için kombine aşı ile

yapılan yukarıdaki denemelere paralelolarak aynı nevi hayvanİarda

kombine olmayarak yanlız Anthrax ve yanlız yamkara aşısı ile ba~şık-lık denemeleri yapıldı.

SONUÇLAR

Kontrollar hariç olmak üzere denemeye aldı~mız bütün hayvan-o

larda b~ışıklı~ teşekkül etmesi için geçen zamanlardan sonra

b$-şıklı~n meydana gelip'gelmedi~ini meydana-çıkarmak için gerek Anth-rax ve gerekse yanıkara basillerinin canlı ve virulan ol~n kültürlerinden kontrollar da dahil olmak üzere yaptı~mız inokulasyonlar sonucunda

= kontrollar hariç olmak üzere di~er bütün nevi hayvanlarda her iki

hastalı~n her hangi bir klinik semptomlarına rastlanmadı. Aşılamadan sonra virulan mikrop şırıngasile beraber. küçük ve büyük baş hayvan-ların günlük sa~lık durumları kontrol edilmekle beraber, koyun ve keçilerin, düvelerin sabah akşam dereceleri de alındı ve bu hayvanlarda her hangi bir derece yükselmesi bile müşahade edilmedi.

Yaptı~mız di~er denemeler sonucunda da kombine aşı ile tek aşı arasında ba~ışıklık bakımından her hangi bir fark olmadı~, her iki türlü aşılşma sonucunda aynı zamanda ve aynı kuvvetle bir ba~şıklı-~ın meydan~ geldi~ni gördük. Altı ay sonra her iki seri aşılamada

ba~-sıklı~n devam .etti~ini yaptı~mız denemelerle meydana çıkardık. Bıına

.

-karşılık kontrol olarak kullandı~mız hayvanlar, muayyen zaman son-ra her iki enfeksiyonun tipik semptomlarım göstererek çeşitli zaman.. larda öldüler. Yapılan otopsi ve Ba~teriyolojik muayenelerinde her iki gurup kontrol hayvanlarda Anthrax ve yanıkara ve enfeksiY,'onlarıtes-pit edildi. Denemelerimizden aldı~mız bu sonuçlar aşa~daki cetvelde: de açıklanmaktadır:

192

Anthrax ve yaıiı kara' kombine aşısımn deneme hayvanlanna inokuIasyonundan sonra yapılan bağışıklık denemesi sonucu:

Hayvan Nevİ: Virulan mik- Klinik BalPşıklık Ölüm rob inokulas- SemptC?m Teşekkülü

yonu Anthrax-Yamkara , KObay aşılanmış

₊

_-

₊

₊

₊

₊

₊

_-

₊

-.

₊

_-

₊

-

₊

₊

_-

₊

₊

-

₊

+ işareti bagışıklıgm teşekkül' ettigini gösterm~ktedir. işareti balPşıklığm teşekkül etmediğini göstermektedir .

.Bu cetvelin incelenmesinden de anlaşılaca~ üzere, Anthrax ve ya-mkaara aşıları kombine olarak deneme hayvanlarına inokule edildi~-de hayvanlarda her hangi zararlı bir tesir meydana getirmedigi gibi, tek olarak yapılan aşılar gibi ba~'şıklık. vermektedi~, Bu b~şıklı~ mevcudiyeti de kombineaşı ile aşılanan hayvanlara canlı ve virulan Anthrax ve yanıkara basilleri inokule edildiginde her iki enfeksiyona ait her hangi bir klinik semptom ve ölüm gör~lmemek1e, buna karşılık iki gurup halindeki kontrol deneme hayvanlarına birinci guruba Anth-rax ikinci guruba yanıkara virulan basilleri inokule edildi~de bunla-rın, enfeksiyon meydana gelerek ölmelerile anlaşılmıştır,

TARTIŞMA

çalışmamızın hteratür bilgisi bölümünde, de belirtti~iz gibi, has-talıklardan korunma prensibi üzerinde durdukça bir çok inoku1asyon-lar yapmak zorunda kalınacaktlr. Bu bakımdan bu gün hayVanlarda tek

..•

bir inokulasyon halinde yapılan kombine aşılar üzerinde çalışılmakta-dır. Her ne kadar Baker (3) bazı vakalarda bakteriyel aşıların inaktiv virusi aşılarIa kombine olarak tatbik edildi~ini bildirmekte ise de, bu tatbikatın sonuçlarını açık olarak bildirmemektedir. Yine Baker ve

ar-kadaşları (4), Kendrick ve arar-kadaşları (14), Burgher ve arkadaşları

(6) hayvanlarda başlıca virusi hastalıklara karşı hazırlanan ve tatbik

edilen kombine aşı1ar üzerinde bilgi vermelerine karşılık, baktez:İyel

kombine asılar üzerinde bir bilgiye rastlanılmamaktadır. Halbuki meln-

_-

_.

_,

leketimizde oldu~ gibi, başka di~er memleketlerde de bakteriler,aerob

ve anaerob basillerden ileri gelen ve büyük ekonomik kayıplara sebep-olan salgınlar mevcuttur. Bu bakımdan, büyük baş deney hayvanı nok. sanlıjpndan fazla geniş tutulamayıp mahdut bir çevre içinde uygulanan bu çalışmanın esas sonucunu, geniş saha tatbikatı ile birlikte ileride ya-pılacak çalışmalar gösterecek olmakla beraber bu konu üzerinde nok. san kalan bir kısmı dolduraca~ kana.atındayız.

ÖZET

1) Anthrax ve yanı kara kombine aşısının ba~şık1ık etkisi

üze-rinde bir araştırma yapıldı.

2) Yapılan deneme sonucunda kombine aşının zararsız oldu~ an:

laşıldı. . .

3) Kombine aşının ba~şık1ık denemesi Kobay, tavşan, keçi;

ko-yun ve düveler üzerinde yapıldı. .,

4) Yapılan denemeler sonucunda kombine aşının da tek aşı gibi aynı ba~şıklı~ verdi~i görüldü.

5) Ba~ışık1ı~ındevamı bakımından da kombine aşı ile tek aşı .ara. sında bir fark olmadı~ı anlaşıldı.

SUMMARY

1) A Research has been made on the Immunity Effectiveness of Combined vaccines of Anthrax and Blackleg diseases.

2) Lt has been established by safety controls that Combined

vac-cines are safe. •

3) Tests of immunity of Combined vaccines has been made in gui-nea pigs, in rabbits, in sheeps, tn goats and in Heifers.

!

. 4) On Resultes of experiments has been found out that with a

single inoculation of a Combined vaccine consisting of Anthrax and Blackleg var.cines could be ¥c0mpllShed the same Immunity ilke the single vacciiıe's Immunity.

5) it has been seen that theer is no difference between the Combi-ned and single vaccines as regards the last of Immunity.

BtBLtOGKAPHtE

1) Baker, J. A., York, C.. J., Gillespie,.J. II .. and Mitchell, G. B.: Virus Piarrhes in eattle. (1954). Am. J. Vet. Res., 15: 525 - 531.

2) Baker, J. A.: Dieseases of eattle (a ehapter entitled «leptospirosis", published by American Veterinary Publieation Ine. (1956): 509 • 609.

3) Baker, J. A.: Combined Vaccines. (1957). United States Livestock Sanitary Association. Sixty-first Annual Meeting. .

4) Baker. J. A., Gillespie. J. H., Sheffy. Ben E. and Marshall Vincent: Slmulta-neous Immunization of cattle against Leptospirosis, Virus Diarrhea, and In. fections Bovine Rhinotraeheitis. (1958) The Corneıı Veterinarian, XLVIII, No. 2, Apri1.

5) Barr Mollie: The Preparation, Composition and control of Combined vacci. nes containing tetanus toxoid. (1957) 2-7 September, . Third International Meeting of the Biol.ogical Standardization.

6) Burgher, Joan A., J. A. Baker, Siddhartha Sarkar, Vincent Marshall and Ja-mes H. Gillespie: Evaluation of a Combined vaccine Consisting of Modified canine Distemper Virus and Modified Infectious Canine Hepatitis Virus for Simultaneous Immunization of dogs. (1958). The Corneıı Veterinarian, XLVIII, No. 2, April.

7) Sheve. J., L. Nieol, Melle Amoureux, O. Girard et J. Zourbl\!il:Etude Compa-rative. de vaccines triples Antidiphterique et Anticoquelucheux simples et Ad. sorbes (1957). Third International Meeting of Biological Standardization.

8) Greenberg, .L. and Benoit, K.: (1956). J. Amer. med. Ass., 160:108.

9) Gillespie, J. H., Lee, K. M., and Baker, J. A.: Infections Bovine Rhinotrac-heitis. (1957). Am.J. Vet. Res., 18: 530 • 535.

10) Ipsen, J.: (1953). J.ImmunoL. 70:426.

11) lkie D.: Standardization of tetanus prophylactis. (1955). Ass. Int. Soo. Wc-robi~l., Premil~re Recontre Europeenne de Standardisation Biologique.

12) lkie. D.: Standardization of combined Antigens. (1957). Third International Meeting of Blological Standardization.

13) Joe. i. and L. Kethy: Preparation, Standardization and Control of Combined Diphtheria . Tetanus - Pertussis vaccines in Hungary. (1957). Third Interna-tional Meeting of Biological standardlzation.

14) Kendriek, J. W., York, C. J., and Mc Kereher, D. G.: A controlled Field Trial of a vaccine for Infectious BovineRhinotracheitis (1956). Proc. UnitelJ. Sta-. tes Livestock Sanitary AssocSta-.60 th. Annual Meeting: 155 • 158.

15) Pritehard, W. K., Taylor, D. B., Moses, H. E., and Doyle,L P.: A transmis-sible Diesease affecting the mucosea of cattle. (1956). J. A. V. M. A.,128: 1.5: 16) Kauss, K. i. Joe, i.Ketyi and L. Kethy: Preparation and Control of Combi-ned Typhoid - Dysentery • Tetanus vaccine and Investigation into its im. mununogenic Effect. (1957). Third International Meeting of Biologicaı Stan. dardization.

17) Rethy i.Joe and I. Ketyi: Preparation and Potency test of Differently com. posed 'combined Typhoid . Tetanus vaccines. (1957). Third International Meeting of biological Standardization.

18) Stoenner, H. G., Crews, F. W., Crouse, A. E., Tasehner, L. E., Johnson, C. E., and Wohler, J.: The Epizootology of Bovine Leptospirosis in Washington. (1956).J. A: V.

M:

19) Seheibel Inga: Control of the Danish Combined Diphtheria . -Tetanus vac. cine with 'speeial Refeıence to the Assaying of its Antigenic Potency by' In-ternational Units (1957). Third InIn-ternational Meeting of Biological Standar-dization.

20) Sehwarz, A. J. F., C.J. York, L. W. Zirbel, and L. A.Estela.: Modification of infectious bovine rhinotracheitis (ıBR) Virus in tissue Culture and de-velopment of a vaeeine. (1957). Proc. Soc. Expt. BioI. and Med., 96, 453. 21) Ungar. J.: Preparation, Composition and Control of Combined vaccine B.

Pertussis vaccine, Diphteria toxoid and Tetanus toxoid. (1957). Third Inter. national Meeting. of Biological Standardization.

22) Wheat, J. D., Mc Kereher, D. G., and York, C. J.: Virus Diarrhea in Califor-Dia. (1954). Calif. Vet., 7, 35: 26-28.

23) York, Charles J., and Schwarz, Anton J. F.: Immunologieal studies on In-fectious Bovine .Rhlnotraeheitis. (1956). Proc. United States Livestock Sani. tary Assoc. 60 th. Annual Meeting: 149-154.

;.

-'.

196