BÖLÜM II
MEVCUT SIKIŞIKLIK
2. OKUL PROFİLLERİ
Bu çalışmada okul yarı-açık (yan-kapalı) bir sistem gibi görülmektedir. Hem çevresinde, hem de kendi içinde yaşanan değişimlerden olumlu ya da olumsuz yönde etkilenmekte; sonuçta öğrencinin hem fiziksel hem de "genel iklim" olarak yetiştiği, büyüdüğü, havasım teneffüs ettiği "mekanı" oluşturması dolayısıyla eğitim-ögretim sürecinin ayrılmaz zorunlu bir parçasını oluşturmaktadır.
2.1. Ädana'da Okulların Genel Profilleri
Bu altbölümde, Adana'nm tümüne ait eğitim-öğretim istatistikleri (fiziki yapı ve donanım, öğretmen dağılımları, öğrenci sayıları, başarı durumları...) kısaca sunularak okullar hakkında bir genel görü sağlanmaya çalışılmaktadır.
2.1.1. İlçelere Göre Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları
2001-2002 eğitim-öğretim yılında Adana ilinde toplam 811 okul 8.195 derslikte 14.757 öğretmen ve 421.175 öğrenciyle faaliyetini sürdürmektedir. Tablo incelendiğinde hemen iki nokta öne çıkmaktadır. Bunlardan birincisi, şehir merkezlerindeki okulların büyük çoğunluğunun ikili öğretimde olmasıdır. Derslik ihtiyacının karşılanamaması, okulları böyle bir uygulamaya zorlamaktadır. Tüm il bazında 8.195 dersliğe karşın 11.813 şube bulunmaktadır.
Hemen dikkati çeken ikinci nokta ise, gerek öğretmen gerekse öğrenciler arasında kadın sayısının erkeklerden az olmasıdır. Öğretmenlerin 7.509'u erkek, 7.248'i kadındır. Öğrenciler için bu rakamlar 225.841'e 195.33.4'tür.
Mevcut Sıkışıklık Seyhan Yüreğir Aiadağ Ceyhan Feke İmamoğlu Karaisalı Karataş Kozan Pozantı Saimbeyli Tufan beyii Yumurtalık Toplam 235 141 29 95 28 25 33 21 120 13 28 25 18 811 107 69 26 62 22 19 32 20 106 10 25 23 17 538 128 72 3 33 6 6 1 1 14 3 3 2 1 273 3717 1646 128 862 132 180 204 130 693 116 119 147 121 8195 5731 2568 153 1115 177 214 209 125 991 117 149 149 115 11813 223203 101860 3662 35231 4023 6287 5387 3688 23931 3682 3503 3764 2954 421175 119110 55230 1939 18932 2048 3386 2892 2028 12702 1985 1852 2147 1590 225841 104093 46630 1723 16299 1975 2901 2495 1660 11229 1697 1651 1617 1364 195334 7836 3177 133 1268 144 257 206 147 1014 149 122 158 146 14757 3515 1624 94 735 111 165 150 78 683 88 85 92 89 7509 4321 1553 39 533 33 92 56 69 331 61 37 66 57 7248 1. Tüm öğrencileri taşındığı için kapalı olan ilköğretim okulları okul sayısına dahil edilmemiştir. 2. Bünyesinde anasınıfı bulunan ilköğretim okullarının öğrenci, şube, öğretmen ve derslik sayıları da bu tabloda gösterilmiştir. Ancak; bünyesinde anasınıfı bulunan ilköğretim okulları tek bir okul olarak değerlendirilmiştir.
Kaynak: Adana Milli Eğitim Müdürlüğü Okul istatistikleri.
Aslında üçüncü bir nokta daha öne çıkmaktadır. Tablo detaylarına bakıldığında kadın öğretmen sayısının bariz bir şekilde sadece Seyhan ilçesinde öne çıktığı; diğer tüm ilçelerde ise erkek öğretmen sayısının daha fazla olduğu görülmektedir.
Seyhan ve Yureğır İlçelerindeki Öğretmenlerin Cinsiyete Göre Dağılır
2.1.2. İlçelere Göre İlköğretim Okulları, Öğrenci ve Öğretmen Dağılımları
2001-2002 Eğitim-Öğretim yılında 458 ilköğretim okulumuzun 418'ı normal, 240'ı 2'li eğitim sürdürmektedir. Bu okullarda toplam 10.573 öğretmen görev yapmaktadır.
Mevcut Sıkışıklık Seyhan Yüreğir Aladağ Ceyhan Feke İmamoğlu Karaisalı Karataş Kozan Pozantı Saimbeyli Tufanbeyli Yumurtalık Toplam 151 119 27 76 27 23 30 20 108 11 27 23 16 658 44 54 24 45 21 17 29 19 96 9 24 21 15 418 107 65 3 31 6 6 1 1 12 2 3 2 1 240 2483 1311 114 617 124 145 184 119 541 87 105 127 104 6061 4209 2082 139 872 166 183 188 108 802 90 131 130 99 9199 173296 84908 3133 28230 3687 5272 4821 3276 18100 3009 3023 3061 2626 336442 91958 45445 1575 14963 1827 2766 2498 1813 9407 1559 1522 1641 1404 178378 81338 39463 1558 13267 1860 2506 2323 1463 8693 1450 1501 1420 1222 158064 5283 2419 112 938 127 206 172 113 727 110 107 133 126 10573 2213 1189 79 553 99 134 128 59 492 68 72 72 75 5233 3070 1230 33 385 28 72 44 54 235 42 35 61 51 5340 Not: Tüm öğrencileri taşındığı için kapalı olan ilköğretim okulları okul sayısına dahil edilmemiştir.
Kaynak: Adana Milli Eğitim Müdürlüğü Okul İstatistikleri.
Okulların öğrenci sayısı ise 158.064 kız ve 178.378 erkek olmak üzere toplam 336.442'ye ulaşmaktadır.
2.1.3. Personelin Hizmet Sınıflarına Göre Dağılımı
Esas sıkıntılardan biri, doğrudan öğretmen açığından daha da önemlisi, okullardaki "lojistik" desteğin çok yetersiz kalması, nerdeyse hiç verilememesidir. Rakamlarla dile getirirsek Adana ilinde 2002-2003 eğitim-öğretim yılında 14.757 öğretmene karşılık il ve ilçe teşkilatı yöneticileri dahil toplam 1.885 idari-teknik-hizmetli personeli bulunmaktadır. Bunların
317'si memur, 1.141'i hizmetli kadrosundadır. 850 civarında okul ve il-ilçe teşkilatı olduğu dikkate alınırsa, her bir okula düşen hizmetli sayısı 1,4 düzeyinde kalmaktadır. 1 Mili Eğtım Mjdurlu^u M1<CğrtE«,v6/tec Mjdutluğu Eğıtırn Araçtan ve Doı fcter Mjüjrlu&J Rehberlik ve Araştırma tyerkezı Seyhan Sağlık Eğitim Merkezi Yureğr Sağlık Eğitim Ivterkea Seyhan Yureğr Aladağ Ceyhan Feke mamcğlu Kara'salı Karataş Kozan Pozantı Saimbeyli Tufanbeylı Yumurtalık TOPLAM 1 1 1 17 6 6 8 3 3 2 3 2 2 2 2 2 1 2 2 1 35 79 79 2 1 3 1 1 4 4 2 2 0 13 8 21 13 5 4 1 1 24 1 1 2 -1 1 2 1 1 1 1 2 1 56 12 7 1 4 83 11 2 2 2 2 1 1 2 1 2 1 1 1 29 53 1 2 119 33 2 28 3 4 6 4 40 3 4 5 10 317 1 1 5 3 1 1 12 18 1 1 1 1 1 1 1 25 6 1 1 1 13 6 3 1 2 34 1 1 6 1 1 1 11 1 2 3 6 1 4 1 1 1 1 1 10 81 18 3 2 5 4 424 208 14 112 16 26 24 18 105 16 18 36 11 1141 18 1 19 275 22 8 4 37 20 653 280 21 161 25 36 38 26 163 23 28 45 23 1885 7836 3177 I33 1268 -144 ?57 ?Û6 147 1014 149 122 158 146 14757 NOT
1 BuUblo. İ701 2002 lanl» ılıtan ile düzenlemişin
2 Mııdtcnıriıiı y.udinxisnesubeniidiiiliilclaiixieKdaosayiMgCfilenlnli^bc^yadadokioldikLinbeliililiTKiuslir
Mevcut Sıkışıklık^
2.1.4, Norm Kadro Esaslarına Göre Öğretmen Açık Durumu Norm kadro esasları çerçevesinde Adana ilinde en çok Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi, İngilizce, Müzik, Okul Öncesi, Bilgisayar ve Rehberlik branşlarında açık bulunmaktadır.
Adana İli Branşlara Göre Öğretmen İhtiyaç Listesi Branş Kodu 2265 1119 1207 1386 1230 1524 1543 1562 1577 2651 1631 4615 1715 1822 4439 1894 1925 2403 2510 9991 2632 Branş Âdı Beden Eğitimi Bilgisayar Coğrafya Fen Bilgisi
İhl. Mes. Ders. Din Kİ. Ve Ahi.Bil.
İngilizce
İş Eğitimi (Ev Ekonomisi) İş Eğitimi (Tarım)
İş Eğitimi (Ticaret)
İşitme Eng. Sınıf Öğretmeni Kuaförlük (Cilt Bak. Güz.) Matematik (İng)
Matematikl (İlk Öğr.) Müzik
Okul Öncesi Öğretmenliği Rehber Öğretmenliği Resim İş
Sınıf Öğretmenliği Sosyal Bilgiler Türkçe
Zihinsel Eng. Sınıf Öğretmeni
Haftalık Ders Saati 8403 2997 3457 12817 8446 22877 2843 237 1270 894 1245 6642 3839 1782 5160 10018 25846 Norm Kadro Sayısı 418 127 169 678 433 1110 135 12 61 18 25 60 339 227 413 561 300 5730 528 1212 31 Mevcut Öğretmen Sayısı 347 39 158 620 318 853 97 2 28 8 5 43 317 96 306 202 268 '5687 507 1166 15 Eksik 71 88 11 58 115 257 38 10 33 10 20 17 22 131 107 359 32 43 21 49 16 Fazla - *-_
Bu öğretmen açığı da ilçelerin il merkezine uzaklığı ve aynı yerleşim biriminde semtin sosyo-ekonomik düzeyine göre değişkenlik göstermekte; uzak ve alt sosyo-ekonomik düzeydeki okullarda açık oranı yükselmektedir.
2.1.5.Öğretmen Başına Öğrenci Durumu
Adana ilindeki toplam 421.175 öğrenci sayısı 14.757 öğretmene oranlandığında öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 28,5 düzeyindedir.
2001-2002 Öğretim Yılı Okul Türlerine Göre Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları ile Öğretmen Başına Düşen Öğrenci Sayısı
Okul Türü Okul Öncesi İlköğretim Genel Ortaöğretim Mesleki Teknik Orta Öğretim Toplam Okul Sayısı 14 658 80 59 811 Öğrenci Sayısı 6696 336442 59000 19037 421175 Öğretmen Sayısı 261 10573 2394 1529 14757
Bir Öğretmene Düşen Öğrenci Sayısı 25,7 31,8 24,6 12,5 28,5 Not:
I.Okul öncesinde, anasmıflarındaki derslik sayıları dahil edilmemiştir.
2.Bünyesinde anasınıfı bulunan ilköğretim okulları tek bir okul olarak değerlendirilmiştir.
Kaynak: Adana Milli Eğitim Müdürlüğü Okul istatistikleri.
2.1.6. Okulların Donanımları ve Özellikleri 2.1.6.1. Derslik Durumu
İl genelinde toplam 8.195 bulunmakta ve derslik başına ise 51,4 öğrenci düşmektedir.
Mevcut Sıkışıkhk_
2001-2002 Öğretim Yılı Okul Türlerine Göre Okul, Öğrenci, Derslik Sayıları ile Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayısı
Okul Türü Okul Öncesi İlköğretim Genel Ortaöğretim Mesleki Teknik Orta Öğretim Toplam Okul Sayısı 14 658 80 59 811 Öğrenci Sayısı 6696 336442 59000 19037 421175 Derslik Sayısı 57 6061 1371 706 8195
Bir Dersliğe Düşen Öğrenci Sayısı 55,5
43 27 51,4 Not:
1 .Okul öncesinde, anasmıflarındaki derslik sayıları dahil edilmemiştir.
2.Bünyesinde anasınıfı bulunan ilköğretim okulları tek bir okul olarşk değerlendirilmiştir. Kaynak: Adana Milli Eğitim Müdürlüğü Okul istatistikleri.
Şehir (8 ilçe) merkezleri ile kırsal kesim arasında kırsal kesimin lehine büyük bir farklılık bulunmakta; derslik başına düşen öğrenci sayısı merkezlerde 70, köylerde 34 olarak görülmektedir. Merkezlerdeki en kalabalık mevcut Pozantı, en az mevcut ise Tufanbeyli ilçesindedir.
İlçe Adı Seyhan Yüreğir Aladağ Ceyhan Feke Imamoğlu Karaisalı Karataş Kozan Pozantı Saimbeyli Tufanbeyli Yumurtalık Toplam İlköğretim Şehir Öğrenci Sayısı 160210 67326 200 19534 1021 3465 784 219 9673 1016 789 1095 773 266411 Derslik. Sayısı 2165 886 6 302 30 63 23 7 213 12 28 40 14 3789 1.Dersliğe Düşen Öğrenci Sayısı 74 76 33 65 34 55 34 31 45 85 28 27 55 70 İlköğretim Köy Öğrenci Sayısı 6695 16596 1801 6235 711 911 2887 1531 4075 715 1672 1760 1257 46846 Derslik Sayısı 169 374 61 194 30 36 105 46 155 36 42 62 55 1365 1.Dersliğe Düşen Öğrenci Sayısı 40 44 30 32 24 25 27 33 26 20 40 28 23 34 Veri: Adana Milli Eğitim Müdürlüğü Okul İstatistikleri 2001-2002.
Köyler bazında ise Pozantı bu kez olumlu anlamda derslik basma en az öğrenci düşen ilçe konumundadır. En kalabalık köy okulları derslik basma 40 öğrenciyle Yüreğir'de toplanmaktadır. Yine de kırsaldaki tüm dersliklerin hem normal (bütün gün) öğretimleriyle hem de öğrenci sayıları ile kent okullarından çok daha iyi bir konumda oldukları söylenebilir. Kırsaldaki en temel sorun ise özellikle branş öğretmenleri olmak üzere sınıflara uygun öğretmenlerin olmaması olduğu söylenebilir.
Son 50 yıldır kırsaldan kentlere doğru olan göçün büyük şehirlerde derslik başına düşen öğrenci sayısını artırdığı bilinmekle birlikte, bunda tek faktör nüfus artışı olmasa gerektir. Eğitim-öğretim yatırımlarının daha iyi şekilde planlanması ve yoğunluk kazanması gerektiği de açıktır.
2.1.6.2. Laboratuar, İşlik ve Salon Durumu
Çok amaçlı salonlar, rehberlik odaları, kütüphane atölye, bilgisayar ve fen laboratuarlarında 2001-2003 arası iki yıllık süreçte çok önemli artışlar görülmektedir.
Bu artışa rağmen ilçeler arasındaki dengesiz dağılım sürmektedir. Kırsal kesimi oluşturan ilçelerimizde bir çok donanım hiç bulunmamaktadır. Örneğin Yumurtalık öğrenci başına düşen donanım açısından en iyi durumdayken (154 öğrenciye bir laboratuar-salon) Saimbeyli en kötü
Mevcut Sıkışıklık
durumdadır (1512 öğrenciye bir laboratuar-salon). Aradaki fark, nerdeyse 10 katı bulmaktadır. Seyhan Yüreğir Aladağ Ceyhan Feke İmamoğlu Karaisalı Karataş Kozan Pozantı Saimbeyli Tufanbeyli Yumurtalık Toplam 2001 Adana 2003 28 38 1 23 -1 -11 3 -4 4 113 192 14 10 2 8 2 2 3 1 5 2 2 1 2 54 86 1 5 -2 -1 -9 12 18 4 -2 -24 37 23 39 4 22 2 6 4 4 11 1 -5 4 125 204 19 2 -2 -2 -1 2 -1 29 28 15 12 -6 -5 -1 1 40 95 11 . 29 1 4 1 1 -1 48* 21 18 18 -8 -1 -5 -4 2 56 142 8 2 -3 -2 -15 19 14 -3 11 -3 2 1 6 -2 42 163 169 159 11 89 5 15 10 6 49 8 2 15 17 555 999 'Okullardan alınan bilgilerde değişik amaçlarla düzenlenmiş bazı çalışma odaları da konferans salonu olarak gösterilmektedir.
2001 Rakamları Adana M.E, Bina istatistiklerinden; 2003 İlköğretim Genel Müdürlüğü'nden alınmıştır.
Adana ilinde donanım başına düşen öğrenci sayıları tablo halinde aşağıya çıkarılmıştır. 2003 yılı itibarıyla genel ortalamaya bakıldığında yabancı dil laboratuarı başına 29583, konferans salonu başına 16905, spor salonu başına 18684 öğrenci düştüğü görülmektedir.
İlköğretimde Laboratuar, İşlik ve Salonlar (2001)
Seyhan Yüreğir Aladağ Ceyhan Feke imamoğîu Karaisalı Karataş Kozan Pozantı Saimbeyli Tufanbeylı Yumurtalık Toplam 2001 Adana 2003 6189 2234 3133 1227 5272 1645 1003 765 657 2977 1849 12378 8491 1567 3529 1844 2636 1607 3276 3620 1505 1512 3061 1313 6230 4128 173296 16982 14115 . . . 18100 37382 29583 9628 21227 . . 9050 14018 9595 7535 2177 783 1283 1844 879 1205 819 1645 3009 612 657 2692 1740 9121 42454 14115 . 2636 . 18100 1505 2626 11601 12679 11553 7076 4705 . , . 3620 3061 2626 8411 3737 15754 2928 3133 7058 3687 5272 . 2626 7009 16905 9628 4717 3529 . . 4821 3620 . 765 1313 6008 2500 21662 42454 . 9410 . 9050 22429 18684 12378 1044 2566 . 1757 2411 3276 3017 1313 8011 2178 1025 534 285 317 737 351 482 546 369 376 1512 204 154 606 355
Okullardan alınan bilgilerde değişik amaçlarla düzenlenmiş bazı çalışma odaları da konferans salonu olarak gösterilmektedir. 2001 rakamları Adana Milli Eğitim Bina İstatistiklerinden; 2003 İlköğretim Genel Müdürlüğü'nden alınmıştır.
Adana'nın en gelişmiş ve büyük ilçesi Seyhan'da da öğrenci oranıyla karşılaştırıldığında büyük bir donanım eksikliği görülmektedir. Seyhan ilçesinde, yabancı dil laboratuarı başına düşen öğrenci sayısı 173296, spor salonu basma 21662'dir.
2.1.6.3. Devam ve Başarı Durumları
Genel toplama bakıldığında devamsız öğrenci sayısı 12663 olarak görülmektedir. Oransal olarak kız öğrenci devamsızlığının erkek öğrencilere göre daha fazla olduğu görülmektedir. İlçeler bazında en iyi durumda olan Saimbeyli'dir. Bu ilçede devamsız öğrenci rapor edilmemiştir. En fazla devamsızlık 6120 öğrenci ile Seyhan ilçesindedir.
Mevcut Sıkışıklık
İlçelere Göre 2002-2003 Öğrenci Sayıları ve Devamsız Oranları İlçeler Seyhan Yüreğir Aladağ Ceyhan Feke İmamoğlu Karaisalı Karataş Kozan Pozantı Saimbeyli Tufanbeyll Yumurtalık Toplam
Öğrenci Sayıları Devamsız Öğrenci Toplam 173296 84908 3133 28230 3687 5272 4821 3276 18100 3009 3023 3061 2626 Erkek 91958 45445 1575 14963 1827 2766 2498 1813 9407 1559 1522 1641 1404 Kız 81338 39463 1558 13267 1860 2506 2323 1463 8693 1450 1501 1420 1222 Toplam 6120 4471 9 1593 69 37 17 120 156 10 0 35 26 Erkek 2608 1803 1 660 15 15 5 56 79 7 0 7 17 Kız 3512 2668 8 933 54 22 12 64 77 3 0 28 9 336442 178378 158064 12663 5273 7390 Devamsız % Toplam 3,53 5,27 0,29 5,64 1,87 0,70 0,35 3,66 0,86 0,33 0,00 1,14 0,99 Erkek 2,84 3,97 0,06 4,41 0,82 0,54 0,20 3,09 0,84 0,45 0,00 0,43 1,21 Kız 4,32 6,76 0,51 7,03 2,90 0,88 0,52 4,37 0,89 0,21 0,00 1,97 0,74 3,76 2,96 4,68 Kaynak: Adana Milli Eğitim Müdürlüğü Okul istatistikleri.
Öğrenci başarı oranının Adana genelinde % 92 olduğu anlaşılmaktadır. Diğer ilçelerle karşılaştırıldığında, Yüreğir başarı oranın en düşük olduğu (% 88) yer olarak görülmektedir. Başarı oram en yüksek ( % 98.9) ilçe ise Aladağ'dır.
2000-2001 Öğretim Yılı İlköğretim Okulları Başarı Oranı İlçeler Seyhan Yüreğir Aladağ Ceyhan Feke İmamoğlu Karaisalı Karataş Kozan Pozantı Saimbeyli Tufanbeyli Yumurtalık Toplam Toplam 165506 81389 3183 27274 3388 5189 4787 3131 17699 2855 2884 2946 2658 322889 Geçen 153047 72186 3149 24553 3290 5067 4608 2844 17272 2816 2805 2870 2512 297019 Kalan 12459 9203 34 2721 98 122 179 287 427 39 79 76 146 25870 Başarı Oranı % 92,5 88,7 98,9 90 97,1 97,6 96,3 90,8 97,6 98,6 97,3 97,4 94,5 92 Kaynak: Adana Milli Eğitim Müdürlüğü Okul İstatistikleri.
2.1.7. Değerlendirme ve Tartışma
Adana il genelinde tekli öğretime geçilebilmesi için 4 bine yakın yeni dersliğe; il-ilçe merkezlerinde derslik başına düşen öğrenci sayısının 70 olduğu dikkate alınırsa 25-30 kişilik sınıflar oluşturabilmek için de neredeyse bunun iki katma gereksinim bulunmaktadır. Ayrıca laboratuvar, işlik ve salonlar hem sayısal olarak hem de nitelik olarak ihtiyacı karşılamaktan çok uzaktır. Bir yabancı dil laboratuvarma yaklaşık 30 bm öğrenci düşmektedir.
Okul donanım ve hizmet akışıyla sağlıklı asgarileri oluşturmaktan çok uzak bir konumda bulunmaktadır. Okul başına düşen hizmetli sayısı 1,4 düzeyinde kalmaktadır ki, bu koşullarda her hangi bir hijyenik koşulun sağlanması olanaksız olacaktır.
İlköğretimdeki kız öğrencilerin sayısı, erkek öğrencilerden 30 bin daha az olup tam okullaşmanın özellikle kızlarda sağlanamadığı görülmektedir. Ayrıca devamsızlık ve başarısızlık da dikkat çekici düzeydedir.
Öğretmen dağılımları ilçeler arasında dengesiz olup kırsalda özellikle branş öğretmeni sıkıntısı çekilmektedir. Ancak sadece kır-kent farklılaşması değil, bu araştırma boyunca görüleceği üzere, şehir merkezindeki okullar arasında da büyük farklılaşmalara/dengesizliklere rastlanmaktadır ki, sonuçta her şeyden önce nicel özellikleriyle okullarımız asgari standartları yakalayamamaktadır.
Bunlar Adana ili bazındaki nicel göstergeler (Nitel olarak ise, "ne siz sorun ne biz söyleyelim" demek geçiyor içimizden ama bu çalışmanın amacı ıleriki bölümlerde bu nitel boyutların tartışılmasına ayrılmıştır). Önümüzdeki bölümde, bu nicel göstergeler açısından, doğrudan araştırmaya konu olan örneklemdeki okulların durumu aktarılacaktır.
Mevcut Sıkışıklık
2.2. Ömeklemdeki Okulların Profilleri
Okul; binasıyla bahçesiyle öğretmeni, öğrencisi, araç-gereç ve donanım gibi eğitimin diğer girdi kaynaklarım bir araya getiren, barındıran zorunlu mekanlar olarak eğitim ortamının en klasik ve en temel parçası olma özelliğini taşımaktadır.
Güneş gören, aydınlık, temiz, estetik renkli ve mevsim ısısına göre ısıtılan sınıflar (Memişoğlu, 1995); fizyolojik ihtiyaçların karşılanabileceği tuvaletten kantine kadar uygun donanımlar, her zaman ulaşılabilir zengin bir kütüphane, laboratuar, bilgisayar odaları... eğitim-öğretimin başarılması için en öncelikli "lojistik" destek noktalarını oluşturmaktadır. Yapılan araştırmalar fiziki yapı ve donanımın durumunun, çocukların rahatça yararlanabilecekleri kütüphane, fen ve bilgisayar laboratuarları ile oyun oynayabilecekleri, etkinlik yapabilecekleri alanlar ve sınıfta rahat ve tek kişilik sıraların olmasının öğrencilerin ruhi ve bilgi-becjri gelişiminde etkili faktörler olduğunu göstermiştir (Kemiksiz, 2002).
Kadro ve donanımın yanı sıra, nerdeyse üzerinde hiç durulmayan bir diğer nokta da, okuldaki yönetim anlayışı olup okullarımızda daha çok tek tip, eleyici, katı ve sımflayıcı uygulamalara rastlanmakta; ideal olan fırsat ve olanakların sunulduğu esnek ortamlar oluşturulamamaktadır. İlköğretim ikinci kademede yapılan bir çalışmada, okulda sıraya girmek, her sabah andımızı söylemek gibi davranış kalıpları olmayan, derse devam konusunda daha esnek davranan bir yönetim anlayışının öğrencilerin okulu benimsemesini daha çok kolaylaştırdığı belirtilmektedir (Kemiksiz, 2002). Bu altbölümde, ömeklemdeki okullara ait fiziki yapı ve donanım, öğretmen dağılımları, öğrenci sayıları, başarı durumları...gibi bilgiler kısaca sunularak okullar hakkında bir genel görü sağlanmaya çalışılmaktadır. Bunlara ek olarak okullardaki genel yönetim anlayışını sınırlı da olsa yansıtabileceği düşünülen giriş-çıkış düzeni, katkı payları, ödev durumları, kurslar vb. gibi rutin uygulamalar aktarılmaktadır Bu bölüm sadece genel uygulamalarla sınırlı olup; okul ortamı ve yönetim anlayışı ile ilgili daha detaylı bilgiler, yeri geldikçe ilgili diğer bölümlerde de tartışılmaya devam edilmektedir.
2.2.1 Öğrenci ve Öğretmen Sayılan
Örneklemdeki 12 okul 508 şube, 659 öğretmen (idareci) ve 25.209 öğrenciyle eğitim-öğretim etkinliklerini sürdürmektedir.
2001-2002 Öğretim Yılı Derslik, Şube, Öğretmen ve Öğrenci Sayıları Okullar Sınıf Altı (2 Okul) Alt Sınıf (2 Okul) Alt-Orta (4 Okul) Orta (2 Okul) Ust Sınıf (2 Okul) Toplam Normal-İkili İkili İkili ikili ikili İkili İkili İkili İkili İkili İkili ikili ikili Derslik Sayısı 39 29 26 20 11 24 32 26 16 9 26 27 285 Şube Sayısı 78 58 52 40 22 44 35 18 32 18 51 60 508 Öğretmen Sayıları 84 64 63 47 30 58 85 20 45 25 66 72 659 Öğrenci Sayısı Toplam 4904 3802 2587 1813 880 2049 1950 543 1570 551 2336 2224 25209 Erkek 2908 2125 1398 1001 467 1109 1012 264 871 280 1136 1179 13750 Kız 1996 1677 1189 812 413 940 938 279 699 271 1200 1045 11459
Tablo daha detaylı olarak incelendiğinde bu okulların üçü hariç çok kalabalık olduğu, tamamının ikili eğitim verdiği ve erkek öğrencilerin kız öğrencilerden daha fazla olduğu görülmektedir.
2.2.2. Personelin Hizmet Sınıflarına Göre Dağılımı
Örneklemdeki 12 okulda toplam 659 öğretmen, 27 hizmetli ve 8 memur çalışmaktadır. 8 de dışardan ücretli kişi tutulmaktadır.
Mevcut Sıkışıklık Sınıf Altı (2 Okul) Alt Sınıf (2 Okul) Alt-Orta (4 Okul) Orta (2 Okul) Ust Sınıf (2 Okul) Toplam Okul Başına Ortalama 97 69 65 55 32 60 84 22 46 26 67 75 698 60 84 64 63 47 30 58 85 20 45 25 66 72 659 57 13 5 2 8 2 2 -1 2 1 1 1 3 42 3 0 0 0 0 8 0,7 4 2 3 1 1 3 2 1 3 1 3 3 27 2,3 1 0 0 1 0 1 0 0 0 0 3 2 8 0,7 5 2 3 3 2 5 3 1 4 2 7 . 6 43 3,7
Öne çıkan bir nokta öğretmen açığının dengeli dağılmaması, aksine bazı okullarda özellikle artış göstermesidir. Örneğin sınıf altı bir İlköğretim Okulunda 13, alt sınıftan başka bir İlköğretim Okulunda 8 açık bulunmaktadır.
Okullarımızda memur sayısı genel ortalaması 0.7'dir. Bu da okullarımızın bir kısmında hiç memur olmadığını göstermektedir.
Hizmetli sayı ve ortalamaları da çok düşüktür. Okul basma 44 şube düştüğü dikkate alınırsa, 15-20 şubeye bir hizmetli düşmektedir.
2.2.3.Öğretmen ve Personel Açığı
Açık oransal anlamda bilgisayar ve rehberlikte, sayısal olarak ise rehberlik, sınıf öğretmenliği ve iş-teknik eğitimi alanlarında yoğunlaşmaktadır.
İlginç bir sonuç, müzik öğretmeninin 3 okulda ve resim öğretmeninin 1 okulda norm kadroda gösterilmemesidir.
Branşlara Göre Öğretmen Açığı Branşlar
Müdür
Müdür Muavini
Okul Öncesi Öğretmeni Rehber Öğretmeni
Özel Eğitim Öğretmeni (İşitme, Görme vb.)
Sınıf Öğretmeni Müzik Öğretmeni Resim iş
İş Eğitimi (Ev Ekonomisi, Ticaret, İş-Teknik)
Beden Eğitimi Din K./Ahlak Türkçe
Sosyal Bilgiler (Tarih, Coğrafya) Fen Bilgisi (Biyoloji, Kimya, Fizik) Matematik Ingilizce/Almanca/Fran. Bilgisayar Toplam Norm Kadro Sayısı • 12 39 19 22 0 353 9 11 25 18 17 42 25 32 29 41 4 698 Norm Ortalaması 1,00 3,47 1,60 1,86 0,00 30,67 0,83 0,95 2,13 1,51 1,41 3,71 2,21 2,68 2,49 3,55 0,42 Mevcut Öğretmen Sayısı 12 38 19 10 2 347 8 9 19 14 12 42 25 33 29 38 2 659 Eksik 0 1 0 12 0 6 1 2 6 4 5 0 0 0 3 2 42 Fazla 2 1 3 Okullarda öğretmen açığından daha çok, bir önceki tabloda da görüldüğü gibi, özellikle hizmetli açığı bulunmaktadır. Gerek sağlıklı bir çalışma ortamının sağlanması, gerekse de çocukların sağlığı açısından bir an önce bu aciliyet göz önüne alınmalıdır.
2.2.4.Öğretmen ve Hizmetli Başına Düşen Öğrenci Sayısı
Orneklemdeki okullarda öğretmen (müdür-müdür muavini dahil) başına düşen öğrenci sayıları 22 ile 59; hizmetli başına düşen öğrenci sayıları da 389 ile 1901 arasında değişmektedir.
Mevcut Sıkışıklık
Öğretmen ve Hizmetli Başına Düşen Öğrenci Sayıları
Okullar Sınıf Altı (2 Okul) Alt Sınıf (2 Okul) Alt-Orta (4 Okul) Orta (2 Okul) Ust Sınıf (2 Okul) Toplam Öğretmen Sayısı 84 64 63 47 30 58 85 20 45 25 66 72 57 Hizmetli+Ucretli 5 2 3 3 1 5 3 1 4 2 7 6 k Öğrenci Sayısı 4904 3802 2587 1813 880 2049 1950 543 1570 551 2336 2224 Bir Öğretmene Düşen Öğrenci Sayısı 58 59 41 38 29 35 22 27 34 22 35 30 37 Bir Hizmetliye Düşen Öğrenci Sayısı 980 1901 862 906 880 512 975 543 523 551 389 444 826 Okullar arasında büyük değişkenlik olup sınıf altı SED dahilindeki bir İlköğretim okulunda 1 öğretmene 59 öğrenci düşerken, başka bir okulda 22 öğrenci düşmektedir. Özellikle hizmetli sayısı daha istikrarlı bir farklılaşma göstergesi niteliğindedir. SED yükseldikçe, öğrenci başına düşen hizmetli sayısı da paralel olarak artış göstermektedir.
2.2.5. Okulların Fiziki Altyapısı ve Donanımları
2.2.5.1. Derslik Durumu
Derslik basma düşen öğrenci sayısı 61 ile 125 ve şube başına 30 ile 65 arasında öğrenci düşmektedir. Ortalamaları ise 89'a 47'dir.
Derslik ve Şube Sayıları ile Derslik ve Şube Başına Düşen Öğrenci Sayıları Okullar Sınıf Altı (2 Okul) Alt Sınıf (2 Okul) Alt-Orta (4 Okul) Orta (2 Okul) üst Sınıf (2 Okul) Ortalama Sayıları Öğrenci Sayısı 4904 3802 2587 1813 880 2049 1950 543 1570 551 2336 2224 Derslik Sayısı 39 29 26 20 11 24 32 26 16 9 26 27 24 Şube Sayısı 78 58 52 40 22 44 35 18 32 18 51 60 44 Bir Dersliğe Düşen Öğrenci Sayısı 125 131 99 90 80 85 60 20 98 61 89 82 89 Bir Şubeye Düşen Öğrenci Sayısı 62 65 49 45 40 46 55 30 49 30 45 37 47 Genel bir sonuç çıkarılırsa, okullar arasında büyük farklılaşmaların bulunduğu ve sınıfların genelde çok kalabalık olduğu söylenebilir. SED açısından sadece sınıf altı semt okullarında belirgin bir yoğunlaşma görülmektedir.
2.2.5.2. Laboratuar, İşlik ve Salon Durumu
Okullarda Atölye, Fen Bilgisi Laboratuar, Dil Laboratuar, Rehberlik Birimleri, Müzik Odası, Kütüphane, Spor Salonu, Konferans ve Gösteri Salonları gibi eğitimin en önemli parçalarından olan okul donanımları okul başına ortalama 0 ile 0,9 arasında değişmektedir.
Spor salonunun yalnızca bir okulda, dil laboratuarının ise hiçbir okulda bulunmaması oldukça dikkat çekicidir.
Mevcut Sıkışıklık Sınıf Altı (2 Okul) Alt Sınıf (2 Okul) Alt-Orta (4 Okul) Orta (2 Okul) Ust Sınıf (2 Okul)
Okul Başına Düşen Ortalama Sayı 0 0 0 1 0 1 1 0 1 0 2 3 0,8 0 0,9 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0,1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0 0 0 1 1 0,7 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 0,1 1 1 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 0,7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0,7
Bu donanım başına düşen öğrenci sayıları okullara göre büyük değişkenlik göstermekte; 247 ile 1267 arasında değişmektedir. Ancak ortalaması da 588 gibi çok yüksek bir orana ulaşmaktadır.
Laboratuar, Rehberlik Birimi, Müzik Odası, İşlikler, Kütüphane ve Salon Toplamı Başına Düşen Öğrenci Sayısı
Okullar Sınıf Altı (2 Okul) Alt Sınıf (2 Okul) Alt-Orta (4 Okul) Orta (2 Okul) Ust Sınıf (2 Okul)
Okul Başına Düşen Ortalama Sayı
Küt., Reh.Bir., Lab., Atölye ve Salon Toplamı 4 3 4 2 3 6 6 2 4 1 7 9 4 Küt., Reh.Bir., Lab., Atölye ve Salon Toplamı Başına Düşen Öğrenci Sayısı 1226 1267 646 906 293 341 325 271 392 551 333 247 588
Bu oranlara bakıldığında okullarımız arasında hem fiziki hem de hizmet alanında büyük farklılıklar bulunmaktadır ve hemen tamamı altyapı olarak çok yetersiz durumdadır.
2.2.5.3. Katkı Payı ve Genel Hizmet Kalitesi
Okullardaki hizmet akışı ve kalitesinde de büyük farklıklar görülmektedir. Orta ve üst sosyo ekonomik düzeyinde bulunan okullarımız fiziki koşullarının iyi olması yanında katkı payı toplama oranlarında da daha iyi olanaklara sahip bulunmaktadır. Sınıf Altı SED'deki bir İlköğretim okulunda katkı payı hiç toplanamazken üst SED'deki bir İlköğretim okulu öğrenci başına 14.400.000 TL para toplayabilmektedir.
Mevcut Sıkışıklık
Toplanan Katkı Payı, Klima, Kantin, Yemekhane ve Tuvalet Sayıları ile Temizlik ve Kalite Durumu Okullar Sınıf Altı (2 Okul) Alt Sınıf (2 Okul) Alt-Orta {4 Okul) Orta (2 Okul) Ust Sınıf (2 Okul) Toplam Katkı Payı (000 TL.)* 0 100 500 2.000 1.400 1.800 4.000 2.000 6.400 8.000 9.600 14.400 4.280 Dersliklerde Klima Sayısı 0 0 0 0 0 1 31 0 9 10 24 48 11 Kantin 0 0 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 0,6 Yemekhane 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Tuvalet Sayısı (Okuldaki Tüm Tuvaletler) 11 24 7 3 4 6 8 10 6 9 8 30 11 Genel Temizlik Durumu Orta 3 Kötü 2 Kötü 2 Orta 3 iyi 4 iyi 4 iyi 4 Kötü 2 İyi 4 Orta 3 Çok iyi 5 iyi 4 3,3 Toplam Kalite İndeksi** 1,8 1,2 1,5 1,7 2,1 2,8 3,1 1,8 2,4 1,6 3,3 3,6 2,2 *Ödeyen-ödeyemeyen toplanan tüm paranın öğrenci başına düşen yıllık miktarı. **1 "Çok Kötü", 5 "Çok İyi" olarak dersliklerden genel temizlik durumuna kadar hizmet akış durumu.
Genel temizlik durumuna bakıldığında da sosyo-ekonomik durumları orta ve üst düzeyde olan okullar "iyi" ve "çok iyi" durumdayken, ekonomik yönden yoksun olan bölgelerimiz genel olarak "kötü" durumdadır.
2.2.6. Okullardaki Rutin Uygulamalar ve Kurslar 2.2.6.1. Okullardaki Yaygın Rutin Uygulamalar
Günlük rutin anlayışa bakıldığında okulların tamamında ikili öğretim yapılmakta ve yarısında da birinci ve ikinci kademe öğrencileri aynı binada bulunmaktadır. Giriş ve çıkışlarda zil uygulaması yapılmakta, öğrenciler sıraya sokularak dersliklere alınmakta, giyim-kuşamları kontrol edilmekte ve teneffüslerde zorunlu olarak bahçeye çıkartılmaktadır.
Okuldaki Günlük Rutin Uygulamalar ve Anlayış
Okullar Sınıf Altı (2 Okul) Alt Sınıf (2 Okul) Alt-Orta (4 Okul) Orta (2 Okul) Ust Sınıf (2 Okul) Oranlar İkil i Öğreti m Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet 12/12 Birinc i v e İkinc i Kadem e Ayr ı Binalard a Hayır Evet Hayır Evet Evet Evet Hayır Evet Hayır Evet Evet Hayır 7/12 Giriş-Çıkışt a Zi l Uygulamas ı Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet 12/12 Sıray a Sokulara k İçer i Alınmas ı Evet Evet Evet Evet Kısmen Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet 12/12 Günlü k Giyim-Kuşa m Kontrol ü Kısmen Kısmen Kısmen Evet Kısmen Evet Evet Evet Evet Evet Kısmen Kısmen 12/12 Teneffüslerd e Zorunl u Bahçey e Çıkarm a Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet Hayır Evet Evet Hayır Hayır 9/12 Düze y Grupların a Ayrılmas ı Hayır Hayır Kısmen Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Kısmen Hayır 2/12 Günlü k E v Ödev i Verilmes i Kısmen Kısmen Kısmen Evet Kısmen Kısmen Evet Evet Kısmen Kısmen Kısmen Kısmen 12/12
Okulların hemen hepsinde öğrencilere günlük ev ödevi verilmekte ve ikisinde ise düzey kümesi uygulaması yapılmaktadır.
Mevcut Sıkışıklık
2.2.6.2. Hazırlık Kursları
Okullarda verilen kurslar derslerin zorluk derecesine göre değil, ileride iyi bir okula veya fakülteye giriş sınavlarında puan kazandıracak alanlara göre yoğunlaşmaktadır. Bunların başında matematik (12 okulun 6'smda), fen ve Türkçe gelmektedir. Örneğin Türkçe'den 12 okuldan 3'ünde kurs açılırken, ondan daha zor olduğu söylenen sosyal bilgiler dersi için hiç bir okulda kurs yapılmamaktadır.
Okullardaki Hazırlık Kursları Okullar Sınıf Altı (2 Okul) Alt Sınıf (2 Okul) Alt-Orta (4 Okul) Orta (2 Okul) Ust Sınıf (2 Okul) Kurs Yapılan Okul Sayısı Anadolu/Fen/ Kolej Hazırlık Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Evet Hayır Hayır Hayır Evet 2/12 İngilizce Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Evet 1/12 Fen Hayır Hayır Hayır Hayır Hşyır Hayır Hayır Hayır Evet Hayır Evet Evet 3/12 Matematik Hayır Hayır Hayır Hayır Evet Evet Evet Hayır Evet Hayır Evet Evet 6/12 Türkçe Hayır Hayır Hayır Hayır Evet Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Evet Evet 3/12 Sosyal Bilgiler Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır 0/12 Bu kurslar en iyi sosyo-ekonomik çevredeki iki okulda yoğunlaşmakta; İngilizce kursu da bu üst sosyo-ekonomik gruptaki bir okulda sürdürülmektedir.
2.2.6.3 Kültürel-Sportif Kurslar
Hazırlık kurslarına göre kültürel ve sportif kurslar daha fazla açılmakta; okulların 2/3'i bu tür kurslar düzenlemektedir. Resim, müzik alanında 12 okuldan 2'si, folklor alanında 3'ü, spor alanında 4'ü ve izcilik faaliyetlerinde 3'ü kurs açmışlardır. Sadece üst SED'deki bir İlköğretim Okulu belirtilen kursların tamamında faaliyet göstermektedir.
Okullardaki Kültürel-Sportif Kurslar Okullar Sınıf Altı (2 Okul) Alt Sınıf (2 Okul) Alt-Orta (4 Okul) Orta (2 Okul) üst Sınıf (2 Okul)
Kurs Yapılan Okul Sayısı
Resim-Müzik Hayır Evet Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Evet Hayır 2/12 Folklor Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır 3/12 Spor Hayır Evet Hayır Hayır Hayır Hayır Evet Hayır Evet Hayır Evet Hayır 4/12 İzcilik Hayır Evet Hayır Hayır Hayır Hayır Evet Hayır Evet Hayır Hayır Hayır 3/12
2.2.7. Devam ve Başarı Durumları
Bir okul hariç tüm okullarda devamsızlık bulunmakta ve genel toplamda % 9'lara ulaşmaktadır. Bu günümüzde "tam okullaşma" hedefi açısından karamsar bir tablo vermektedir. Bazı okullarda kızlarda bu oran % 30'lara çıkmaktadır ki, bu durum soruna başka kültürel renkler de katmakta ve güçleştirmektedir.
Mevcut Sıkışıklık Sınıf Altı (2 Okul) Alt Sınıf (2 Okul) Alt-Orta (4 Okul) Orta (2 Okul) Ust Sınıf (2 Okul) Toplam 2908 2125 1398 1001 467 1109 1012 264 871 280 1136 1179 13750 1996 1677 1189 812 413 940 938 279 699 271 1200 1045 11459 4904 3802 2587 1813 880 2049 1950 543 1570 551 2336 2224 25209 495 280 139 57 16 47 1 5 28 0 6 16 1090 590 226 184 36 31 29 3 11 34 0 4 6 1154 1085 506 323 93 47 76 4 16 62 0 10 22 2244 33 125 0 3 0 31 0 0 20 0 0 0 212 28 138 0 0 0 22 0 0 23 0 0 0 211 61 263 0 3 0 53 0 0 43 0 0 0 423 17,02 13,18 9,94 5,69 3,43 4,24 0,10 1,89 3,21 0,00 0,53 1,36 7,93 29,56 13,48 15,48 4,43 7,51 3,09 0,32 3,94 4,86 0,00 0,33 0,57 10,07 22,12 13,31 12,49 5,13 5,34 3,71 0,21 2,95 3,95 0,00 0,43 0,99 8,90
Okullardaki başarı durumu da çok parlak gözükmemektedir. Toplamda bu oran % 8'lere ulaşmaktadır. Okullar arasında da büyük farklılıklar göstermektedir.
Sınıf Altı (2 Okul) Alt Sınıf (2 Okul) Alt-Orta (4 Okul) Orta (2 Okul) Ust Sınıf (2 Okul) Toplam 2908 2125 1398 1001 467 1109 1012 264 871 280 1136 1179 13750 1996 1677 1189 812 413 940 938 279 699 271 1200 1045 11459 4904 3802 2587 1813 880 2049 1950 543 1570 551 2336 2224 25209 495 142 217 0 23 19 2 0 69 0 10 16 993 590 102 260 0 33 21 1 0 57 0 9 6 1079 1085 244 477 0 56 40 3 0 126 0 19 22 2072 17,02 6,68 15,52 0,00 4,93 1,71 0,20 0,00 7,92 0,00 0,88 1,36 7,22 29,56 6,08 21,87 0,00 7,99 2,23 0,11 0,00 8,15 0,00 0,75 0,57 9,42 22,12 6,42 18,44 0,00 6,36 1,95 0,15 0,00 8,03 0,00 0,81 0,99 8,22
Genel bir yorum yapılırsa özelikle alt sosyo-ekonomik düzeyi oluşturan okullarda devamsızlık, sınıf tekrarı, kaydı silinen öğrenci oranlarının çok yüksek olduğu görülmektedir.
2.2.8. Değerlendirme ve Tartışma
Okulun amacı, öğrencileri sınıflamak veya elemek değil, onlara "olabileceklerinin en iyisini olabilme fırsatı" vermek olmalıdır. Öğrenme çok boyutlu çok yönlü bir süreç olup her bir çocuk da tek bir tipten değil, değişik şekillerden etkilenerek öğrenir. Bu nedenle okul donanım ve rutin uygulamalarıyla da bu gelişime ve çeşitliliğe uygun olmalı ki, çocuklar da
Mevcut Sıkışıklık
gerek ders içi gerek ders dışı etkinliklerde kendilerini geliştirebilme fırsatı bulabilsinler.
Ancak birkaç ay önce yayınlanan Eğitim-Sen'in bir çalışmasında, ideal-sağlıklı bir okulu yansıtan hususların nerdeyse hiçbirinin gerçekleştirilemediği, öğrencilerin okul ortamını yeterince paylaşımcı ve destekleyici, özgüveni arttırıcı, sosyal ve kültürel açıdan zenginleştirici, bakımlı ve güzel, zihinsel ve düşünsel açıdan gelişmelerini sağlayıcı bulmadığı; okulların baskıcı ve yaptırımcı olduğu ve onlara değerli birer insan olduklarını duyumsatmadığı belirtilmektedir (Okçabol, Akpmar, Caner, Erktekin, Gök ve Ünlühisarcıklı, 2003).
Ne yazık ki bu çalışma kapsamındaki okulların büyük bir çoğunluğu da; gerek fiziki donanım, gerekse yönetim anlayışı açısından öğrencinin gelişimini destekleyecek asgari koşullara sahip olmaktan oldukça uzak görünmektedir.
Her şeyden önce okulların tamamı ikili öğretimdedir. Sınıflar kalabalıktır. Ortalama 44 şube büyüklüğündeki bu okullarda okul basma bir memur bile sağlanamamaktadır. Bazı okullarda öğretmen başına 59, hizmetli basma 1900 öğrenci düşmektedir. Şube üzerinden hesaplanırsa 50-55 şubenin işini bir memur ve 15-20 şubenin bakımını bir hizmetli karşılamaya çalışmaktadır.
Destekleyici donanımın tümü (kütüphane, işlik, laboratuvar ve salonlar) dikkate alınsa bile, 544 öğrenciye yalnızca bir donanım denk gelmektedir. Okulların tamamında rutin olarak girişte zil çalınmakta, örenciler sıraya sokularak içeriye alınma, içeriye girişte kılık-kıyafet denetimi yapılmaktadır. Büyük kısmında ayrıca öğrenciler teneffüslerde zorunlu olarak bahçeye çıkarılmaktadır. Günlük ev ödevi verilmesi de yaygın bir uygulamadır. Devamsızların toplamdaki oranı % 9'ları, başarısızların ise % 8'leri bulmaktadır. Sınıf altı ve alt sosyo-ekonomik düzey özelliği taşıyan semtlerde bu oranlar iki katım geçmektedir.
Okulların genel dışsal göstergeleri niteliğindeki bu bulgular bile, sorunların ne kadar köklü ve yaygın olduğunu göstermektedir. Kadrosundan donanımına, giriş-çıkışından devam ve başarı oranlarına kadar neye bakılsa, özet bir anlatımla sanki okullarımız "dökülmektedir".
