Klimik Dergisi • Cilt 19, Say›:1 • 2006, s:25-27 25
Girifl
Stafilokoklar infeksiyon etkeni olarak neredeyse bir as›rd›r t›bb›n gündemindedirler. Staphylococcus aureus toplumdan kazan›lm›fl infeksiyonlara yol açabildi¤i gibi, koagülaz-negatif stafilokoklarla birlikte nozokomiyal bakteriyemilerin de birin-cil sebebidir. Stafilokok infeksiyonlar›n›n 1995’te New York flehrinde ortalama maliyeti 435 milyon Amerikan Dolar› ola-rak hesaplanm›flt›r. Hastanede kal›fl süresi S. aureus ile infek-te hastalarda ortalama 20 gün iken, di¤er hastalarda dokuz gün olarak bulunmufltur (1). Özellikle metisiline dirençli S. aureus (MRSA) sufllar›n›n neden oldu¤u nozokomiyal epidemiler te-davi seçeneklerinin de k›s›tl› olmas› nedeniyle önemli bir so-run olarak karfl›m›zdad›r. Yap›lan çal›flmalar sa¤l›k çal›flanla-r›ndaki nazal S. aureus tafl›y›c›l›¤›n›n baz› infeksiyonlar›n ve epidemilerin geliflmesinde önemli rol oynad›¤›n› göstermifltir. Bu çal›flmam›zda Afyon Kocatepe Üniversitesi T›p Fakültesi Uygulama ve Araflt›rma Hastanesi yo¤un bak›m ünitesinde yatmakta olan dört hastada MRSA sepsisi geliflmesi üzerine, hastane personelinin de infeksiyon kayna¤› olabilece¤i düflü-nüldü ve bir araflt›rma planland›. Ayr›ca bu çal›flman›n hasta-nemizdeki S. aureus burun tafl›y›c›l›¤› ve MRSA oran›n›n önü-müzdeki y›llardaki seyri ve al›nmas› gerekli önlemler konu-sunda bize yol gösterece¤i düflünüldü.
Hastane Personelinde Nazal Staphylococcus aureus
Tafl›y›c›l›¤›
Tuna Demirdal
1, Nefle Demirtürk
1, Mustafa Alt›ndifl
2(1) Afyon Kocatepe Üniversitesi, T›p Fakültesi, ‹nfeksiyon Hastal›klar› ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Afyonkarahisar
(2) Afyon Kocatepe Üniversitesi, T›p Fakültesi, Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dal›, Afyonkarahisar
Hastane ‹nfeksiyonlar› Kongresi 2004 (15-18 Nisan 2004, Ankara)’te bildirilmifltir.
Yöntemler
Bu çal›flmaya 2004 y›l› Ocak ay›nda Afyon Kocatepe Üni-versitesi T›p Fakültesi Uygulama ve Araflt›rma Hastanesi’nde görev yapan 110 doktor, 59 hemflire ve 20 yard›mc› sa¤l›k per-soneli olmak üzere toplam 189 hastane çal›flan› al›nd›. Burun deliklerinden steril eküvyonlu çubuklarla al›nan kültürler %5 koyun kanl› agara ekildi. Besiyerleri 37°C’de 24 saat inkübe edildi. Gram-pozitif kok görünümünde, katalaz-pozitif reaksi-yon veren kolonilere tüpte koagülaz testi uyguland›. Testlerde pozitif sonuç veren koloniler S. aureus olarak kabul edildi. S. aureus sufllar›n›n metisiline duyarl›l›¤› 1 µg’l›k oksasilin diski (Oxoid, Hampshire, ‹ngiltere) ile CLSI (Klinik ve Laboratuvar Standardlar› Enstitüsü, NCCLS) kriterlerine göre disk difüz-yon yöntemiyle araflt›r›ld›. Zon çaplar› 10 mm veya daha alt›n-da olanlar metisiline dirençli olarak kabul edildi. S. aureus ve MRSA saptanan personele nazal mupirosin (Bactroban Nasal, GlaxoSmithKline) yurtd›fl›ndan temin edilerek uyguland›.
‹statistiksel analizler Fisher’in kesin c 2testi ile yap›ld›. Sonuçlar
Sa¤l›k personelinin %31.2’sinde nazal S. aureus tafl›y›c›-l›¤›, %4.8 oran›nda ise MRSA tafl›y›c›l›¤› bulundu. S. aureus tafl›y›c›l›¤› dahili branfllarda %31.5, cerrahi branfllarda %31.3 ve yo¤un bak›m birimlerinde %29.4 olarak saptand› (Tablo 1). Meslek gruplar›na göre doktorlarda %30, hemflirelerde %33.9 ve yard›mc› sa¤l›k personelinde %30 oranlar›nda tafl›y›c›l›k saptand› (Tablo 2). S. aureus tafl›y›c›l›¤› aç›s›ndan klinik branfllar ve meslekler aras›nda istatistiksel aç›dan fark yoktu (p>0.05). MRSA tafl›y›c›l›¤› ise doktorlarda %2.7, hemflireler-de %10.2 olarak bulundu. Meslekler aras›nda istatistiksel fark saptanmad› (p>0.05). Kliniklere göre bak›ld›¤›nda dahili, cer-Özet: Staphyloccoccus aureus toplum ve hastane kaynakl› sepsislerde major patojenlerden biridir. Nazal Staphylococcus aureus tafl›y›c›l›¤›, S. aureus infeksiyonlar› için önemli bir risk faktörüdür. Sa¤l›k çal›flanlar›nda nazal kolonizasyon insidan-s› yüksektir. Bu çal›flmam›zda Afyon Kocatepe Üniversitesi T›p Fakültesi Hastanesi’ndeki S. aureus ve metisiline dirençli S. aureus (MRSA) tafl›y›c›l›k insidans›n›n saptanmas› amaçland›. Çal›flmada 189 hastane çal›flan›n›n nazal kültürleri al›nd›. Bunlardan 59 (%31.2)’unda S. aureus tafl›y›c›l›¤›, 9 (%4.8)’unda da MRSA tafl›y›c›l›¤› bulundu.
Anahtar Sözcükler: Staphylococcus aureus, metisiline dirençli Staphylococcus aureus, nazal tafl›y›c›l›k.
Summary: Nasal Staphylococcus aureus carriage in hospital staff. Staphylococcus aureus is a major pathogen in both com-munity-acquired and nosocomial sepsis. Nasal carriage of S. aureus is an important risk factor for S. aureus infections. Health-care workers have a high incidence of nasal colonization. The aim of our study was to determine the incidence of nasal S. aure-us and methicillin-resistant S. aureaure-us (MRSA) carriage in Afyon Kocatepe University Hospital. Nasal cultures of 189 hospital staff were taken. In 59 (31.2%) of them nasal carriage of S. aureus was found positive and in 9 (4.8%) of them nasal carriage of MRSA was found positive.
rahi ve yo¤un bak›m birimlerinde MRSA tafl›y›c›l›¤› birbirine yak›n ve s›ras›yla %4.3, %5.0 ve %5.9 idi (p>0.05).
Üreme tespit edilen örneklerin hepsi de glikopeptid antibi-yotiklere (vankomisin ve teikoplanin) duyarl› bulundu.
‹rdeleme
S. aureus gerek toplum, gerekse hastane kökenli infeksi-yonlar›n en s›k karfl›lafl›lan etkenlerinden biridir. Gram-pozi-tif bakteriyemilerin en s›k nedenidir ve ayr›ca deri ve yumuflak doku infeksiyonlar›, cerrahi alan infeksiyonlar›, osteomyelit, septik artrit, endokardit, pnömoni gibi ciddi infeksiyonlara da yol açabilmektedir (1). Stafilokoklarda metisilin direnci ilk kez 1961’de tan›mlanm›flt›r ve 1970’li y›llar›n sonunda ise MRSA sufllar› klindamisine, makrolidlere, kloramfenikole, tetrasiklinlere, rifampisine, aminoglikozidlere karfl› direnç ka-zanmaya bafllam›flt›r (2). Bu nedenle metisiline dirençli stafilo-koklar›n neden oldu¤u ciddi infeksiyonlar›n tedavisinde van-komisin y›llard›r tek seçenek olarak kalm›fl, daha sonra kulla-n›ma giren teikoplanin ikinci bir tedavi alternatifi olmufltur.
Nazal tafl›y›c›l›¤›n stafilokok infeksiyonlar›n›n geliflimin-deki rolü uzun süredir bilinmektedir. Stafilokoklar taraf›ndan oluflturulan hastane epidemilerinin kontrolü ve boyutlar›n›n or-taya konmas›nda en önemli ad›m, hastane personelinde nazal stafilokok tafl›y›c›l›¤›n›n saptanmas›d›r. Sa¤l›kl› bireylerde %10-20 aras›nda olan tafl›y›c›l›k, hastane personelinde %20-35 oran›na kadar ç›kabilir (3). S. aureus ve MRSA direnci bölge-lere ve hastanebölge-lere göre farkl›l›klar göstermektedir. Kampf ve arkadafllar› (4) Almanya’da üç hastanede toplam 447 sa¤l›k ça-l›flan›nda nazal kolonizasyon araflt›rm›fllar, %33.8 S. aureus, %0.7 MRSA saptam›fllard›r. Bizim çal›flmam›zla karfl›laflt›r›l-d›¤›nda S. aureus tafl›y›c›l›k oran›n›n benzer, MRSA tafl›y›c›l›k oran›n›n ise bizim oran›m›zdan daha düflük oldu¤u görülmek-tedir. Ayn› çal›flmada yard›mc› sa¤l›k personelinde S. aureus tafl›y›c›l›¤›, t›bbi personelden daha yüksek oranda bulunmufltur (s›ras›yla %35.5 ve %23.0). Kampf ve arkadafllar› (4), genel servisler ve yo¤un bak›m ünitesinde S. aureus tafl›y›c›l›¤›n› benzer, bizim çal›flmam›zdan farkl› olarak MRSA tafl›y›c›l›¤›-n› yo¤un bak›m ünitesinde daha yüksek bulmufllard›r. Bizim yo¤un bak›m ünitemizin henüz küçük olmas› ve çal›flan say›s›-n›n azl›¤› burada göz önüne al›nmal›d›r.
Türkiye’de de hastane personelinde S. aureus burun tafl›y›-c›l›¤›n› de¤erlendiren çal›flmalar yap›lm›fl ve %20-38 aras›nda de¤iflen sonuçlar bildirilmifltir (5-7). Ayn› flekilde MRSA tafl›-y›c›l›¤› da hastanelere göre farkl›l›k göstermektedir. ‹bni Sina Hastanesi’ne baflvuran hastalarda nazal MRSA tafl›y›c›l›¤› %2.6, hastane personelinde de %6.6 saptanm›flt›r (8). Kaleli ve arkadafllar› (9) taraf›ndan hastane personelinde S. aureus tafl›-y›c›l›¤› %29.2 olarak saptanm›flt›r. Yazg› ve arkadafllar› (10) ile Köko¤lu ve arkadafllar› (11)’da yapt›klar› benzer
çal›flma-larda hastane personelindeki MRSA oranlar›n› s›rayla %9.7 ve %39.4 bulmufllard›r. Bu sonuçlar ülkemizde merkezlere göre de¤iflkenlik göstermekle birlikte hastane personelinin yaklafl›k 1/3’ünde nazal S. aureus tafl›y›c›l›¤› olabilece¤ini göstermesi aç›s›ndan önemlidir. GATA Haydarpafla E¤itim Hastanesi’nde yap›lan bir çal›flmada 207’si dahili branfllarda, 217’si cerrahi branfllarda ve 71’i de yo¤un bak›m birimlerinde görevli 141 doktor, 211 hemflire ve 143 yard›mc› sa¤l›k personelinde (top-lam 495) nazal S. aureus tafl›y›c›l›¤› araflt›r›lm›fl, araflt›rmaya al›nan 495 sa¤l›k personelinin %15.8’inde nazal S. aureus ta-fl›y›c›l›¤› saptanm›flt›r. MRSA tata-fl›y›c›l›¤› %2.4 oran›nda bu-lunmufltur. Tafl›y›c›l›k oranlar› dahili grupta %14.5; cerrahi grupta %14.7 ve yo¤un bak›m birimlerinde ise %22.5 idi. Mes-lek gruplar›na göre doktorlarda %10.6, hemflirelerde %16.6 ve yard›mc› sa¤l›k personelinde de %19.6 oran›nda tafl›y›c›l›k saptand›¤› bildirilmifltir. Bizim çal›flmam›zla uyumlu olarak S. aureus tafl›y›c›l›¤› aç›s›ndan meslek grubu ve klinikler aras›n-da istatistiksel farkl›l›k bulunmam›flt›r (12).
Hastane içerisinde S. aureus ve MRSA bulaflmas›, kolo-nize ya da infekte hastalardan di¤er hastalara veya sa¤l›k per-sonelinden hastalara geçifl fleklinde olmaktad›r. Tafl›y›c›lar no-zokomiyal infeksiyonlar›n kayna¤› olabildiklerinden, klinik aç›dan önem tafl›maktad›rlar. Bu flekilde geliflen infeksiyonlar tedavi sorunlar› yan›nda ekonomik yükü de beraberinde getir-mektedir. Feirobe ve arkadafllar› (13) yay›mlad›klar› çal›flma-da MRSA kolonizasyonu ile postoperatif intraabdominal sep-sis aras›ndaki iliflkiye vurgu yapm›fllard›r. Bizim hastanemiz yo¤un bak›m›nda birbirine yak›n günlerde MRSA sepsisli dört hastan›n saptanmas› üzerine, hastane çal›flanlar›n›n infeksiyo-nun kayna¤› olabilece¤i düflünülerek bu çal›flma planland›. Na-zal S. aureus tafl›y›c›l›¤›n›n›n tedavisi bakteri yay›l›m›n önlen-mesi ve geliflebilecek stafilokok epidemilerinin kontrol alt›na al›nmas› aç›s›ndan önemlidir. Bu amaçla mupirosinin parafin baz (Bactroban®Nasal, GlaxoSmithKline) içindeki formunun burun deliklerine günde üç kez 5 gün süreyle uygulanmas› önerilir. Ayr›ca %1’lik klorhekzidin+Naseptin® krem (%0.1 klorhekzidin + % 0.5 neomisin)’in burunda tafl›nan bakteri sa-y›s›n› azalt›c› etkisinin oldu¤u, ancak eradikasyonda mupiro-sin kadar baflar›l› olmad›¤› bildirilmifltir. Ancak son dönemler-de stafilokoklar aras›nda mupirosin direncinin h›zla geliflti¤i öne sürülmektedir (14). Bu nedenle mupirosinin yayg›n kulla-n›m› yerine, ancak riskli servislerde çal›flan ve iflyeri de¤ifltiri-lemeyecek ölçüde kritik personelde k›s›tl› olarak bu preparat›n kullan›m› sa¤lanmal›d›r. Yayg›n mupirosin kullan›m› sonucu dirençli sufllar›n h›zla hastane ortam›nda yay›lmas› ve ciddi in-feksiyon tablolar›yla karfl›lafl›lmas›, nazal tafl›y›c›l›¤›n kontrol alt›na al›nmas› esnas›nda istenmeden karfl›lafl›labilecek önem-li bir tehönem-like olabiönem-lir. Çal›flmam›zda yo¤un bak›mda çal›flan toplam 17 çal›flandan beflinde S. aureus, birinde de MRSA ko-lonizasyonu saptad›k. Yo¤un bak›mda çal›flan bu personele to-pik mupirosin tedavisi (yurtd›fl›ndan temin edilerek) verildi, geçici bir süre hasta ile daha az temas› olan bir birimde çal›fl-mas› sa¤land›. Di¤er bölümlerde tafl›y›c›l›k saptanan persone-le de ayn› uygulama yap›ld›. Tafl›y›c›lar›n tedavisi yan›nda, hastalar aras›nda MRSA yay›l›m›n›n engellenmesi için MRSA ile infekte hastalar izole edilmelidir. Ayr›ca personelle yay›l›-m›n önlenmesi için de personelin bilgilendirilmesi ve izolas-yon odas›na girifl-ç›k›fllar›n sorumlu hemflire denetiminde ger-çekleflmesi önerilmektedir (14). Biz de bu yöndeki infeksiyon kontrol önlemlerini yeniden gözden geçirdik ve personelimizin Klimik Dergisi • Cilt 19, Say›:1 26
Tablo 1. S. aureus ve MRSA Tafl›y›c›l›¤›n›n Bölümlere Göre Da¤›l›m› S.aureus MRSA Bölüm n (%) n (%) Dahili (n=92) 29 (31.5) 4 (4.3) Cerrahi (n=80) 25 (31.3) 4 (5.0) Yo¤un Bak›m (n=17) 5 (29.4) 1 (5.9)
e¤itimini Hastane ‹nfeksiyonu Kontrol Komitesi katk›lar›yla destekledik.
Hastanede yatan hastalara nazal tafl›y›c›l›k saptand›¤›nda topik mupirosin uygulamas›n›n maliyet-etkinli¤i birçok çal›fl-mada araflt›r›lm›flt›r. Dupeyron ve arkadafllar› (15) Fransa’da sindirim hastal›klar› ünitesinde MRSA tafl›y›c›l›¤› saptanan hastalara üç kür uygulam›fllar ve MRSA’y› eradike etmeye ça-l›flm›fllard›r. Çal›flma sonunda mupirosin tedavisinin MRSA infeksiyon riskini azaltmad›¤›n›, bu uygulaman›n yaln›zca yüksek risk tafl›yan hastalarda anlaml› olaca¤›n› belirtmifller-dir. Wertheim ve arkadafllar› (16) yapt›klar› çal›flma sonunda farinks, perine gibi burun d›fl› bölgelerden rekolonizasyonlar oldu¤u için mupirosin tedavisinin nozokomiyal S. aureus in-feksiyonlar›n› engellemede yarar›n›n s›n›rl› oldu¤unu bildir-mifllerdir.
MRSA infeksiyonlar›n›n infeksiyon takibi ve kontrol çal›fl-malar› önemli oldu¤u için, kapsaml› epidemiyolojik çal›flmala-ra ihtiyaç vard›r. Hastane epidemiyolojisiyle ilgili çal›flmalar›n önemli basamaklar›ndan birisi elde edilen izolatlar›n klonal benzerlik tafl›y›p tafl›mad›¤›n›n belirlenmesidir. MRSA infek-siyonlar›n›n epidemiyolojik incelemesinin yap›labilmesi için sufllar› birbirinden ay›rt edebilecek ya da aralar›ndaki benzer-li¤i kan›tlayabilecek yöntemlerin kullan›lmas› gerekti¤i bilin-mektedir (17). Ancak MRSA sufllar› aras›ndaki yak›n genetik benzerlikler nedeniyle, rutin bakteriyolojik yöntemlerle tiplen-dirme yap›labilmesi mümkün de¤ildir. Hastanemiz flartlar› uy-gun olmad›¤›ndan dolay› biz çal›flmam›zda böyle bir tiplendir-me tiplendir-metodunu uygulayamad›k. Ancak çal›flmam›z›n bir üst ba-sama¤› olarak sufllar aras›ndaki benzerli¤i araflt›rmak amac›y-la ileride yap›lmas› pamac›y-lanamac›y-lanmaktad›r.
Sonuç olarak nazal S. aureus tafl›y›c›l›¤›n›n hastane orta-m›nda stafilokok infeksiyonlar›yla s›k karfl›lafl›ld›¤› durumlar-da belirlenmesi, etkin infeksiyon kontrol yöntemlerinin uygu-lanmas›nda at›lacak ciddi bir ad›m olarak nitelendirilmektedir. Bu nedenle tafl›y›c› personelin saptanmas›, e¤itimi, kontrolü ve bunlar›n daha az hasta temas›n› gerektiren yerlerde görevlen-dirilmesi her hastane bünyesinde uygulanmas› gereken yakla-fl›mlard›r. Çal›flmam›z sonucunda hastanemiz personelindeki nazal S. aureus-MRSA oranlar› ve infeksiyon kontrol önlem-leri gözden geçirilmifl ve hastane çal›flanlar›na yönelik e¤itim program› planlanm›flt›r.
Kaynaklar
1. Moreillon P, Que Y-A, Glauser MP. Staphylococcus aureus. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Mandell, Douglas, and
Bennett’s Principles and Practice of Infectious Dise-ases. 6th ed. Philadelphia: Elsevier-Churchill Livings-tone, 2005: 2321-51
2. Çetinkaya Y, Ünal S. Stafilokok nazal tafl›y›c›l›k: öne-mi ve tedavisi. Hastane ‹nfeks Derg 1999; 3: 22-32 3. Huang YC, Su LH, Chen CJ, Lin TY. Nasal carriage of
methicillin-resistant Staphylococcus aureus in school children without identifiable risk factors in northern ta-iwan. Pediatr Infect Dis J 2005; 24: 276-8
4. Kampf G, Adena S, Ruden H, Weist K. Inducibility and potential role of MecA-genepositive oxacillin-suscep-tible Staphylococcus aureus from colonized healthcare workers as a source for nosocomial infections. J Hosp Infect 2003; 54: 124-9
5. Mert A, Köksal F, Ayar E, et al. Cerrahpafla kliniklerinde Staphy-lococcus aureus burun tafl›y›c›l›k oran› ve antibiyotik duyarl›l›¤›. Ankem Derg 1996; 10: 380-4
6. Bal Ç, Ayd›n MD, An¤ Ö. T›p personelinde nazal stafilokok ko-lonizasyonu. ‹nfeks Derg 1997; 11: 237-42
7. Dündar V, Akata F, Uzun C, et al. Trakya Üniversitesi E¤itim ve Uygulama Hastanesi’nde burun tafl›y›c›lar›ndan izole edilen Staphylococcus aureus sufllar›nda oksasilin direnci. Klimik Derg 1994; 7: 159-62
8. Cesur S, Çokça F, Çolak R, Tekeli E, Çökmüfl C. Toplumdan ve hastane personelinden izole edilen nazal metisiline dirençli S. au-reus sufllar›n›n protein profillerinin karfl›laflt›r›lmas› [Özet]. In: X. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve ‹nfeksiyon Hastal›klar› Kongresi (15-19 Ekim 2001, Adana) Program Kitab›. ‹stanbul: Klinik Mik-robiyoloji ve ‹nfeksiyon Hastal›klar› Derne¤i & Türk Mikrobiyo-loji Cemiyeti, 2001: P-12/09
9. Kaleli ‹, Özen N, Yalç›n AN, Akflit F. Hastane personelinde bu-runda Staphylococcus aureus tafl›y›c›l›¤›n›n saptanmas›. ‹nfeks Derg 1997; 11: 243-5
10. Yazg› H, Ertek M, Özbek A, Kadanal› A. Hastane personeli ve normal populasyonda nazal Staphylococcus aureus tafl›y›c›l›¤› ve izolatlar›n antibiyotik direnci. Mikrobiyol Bül 2003; 37:137-42 11. Köko¤lu ÖF, Geyik MF, Ayaz C, Uçmak H, Hoflo¤lu S. Dicle
Üniversitesi çal›flanlar› ve diyaliz hastalar›nda burun Staphylococ-cus aureus tafl›y›c›l›¤› ve antibiyotik duyarl›l›¤›n araflt›r›lmas›. ‹n-feks Derg 2003; 17 : 443-6
12. Öncül O, Erdemo¤lu A, Özsoy MF, Altunay H, Ertem Z, Çavufl-lu fi. Hastane personelinde nazal Staphylococcus aureus tafl›y›c›-l›¤›. Klimik Derg 2002; 3: 74-7
13. Fierobe L, Derce D, Muller C, et al. Methicillin-resistant S.aure-us as a caS.aure-usative agent of postoperative intra-abdominal infection: relation to nasal colonization. Clin Infect Dis 1999; 29: 1231-8 14. fiardan YÇ. Metisilin dirençli Staphylococcus aureus
infeksiyonla-r›n›n epidemiyolojisi ve kontrolü. In: Günayd›n M, Esen fi, Saniç A, Leblebicio¤lu H, eds. Sterilizasyon Dezenfeksiyon ve Hastane ‹nfeksiyonlar›. Samsun: S‹MAD Yay›nlar› No.1, 2002: 311-28 15. Dupeyron C, Campilloy B, Bordes M, et al. A clinical trial of
mu-pirocin in the eradication of methicillin-resistant Staphylococcus aureus nasal carriage in a digestive disease unit. J Hosp Infect 2002; 52: 281-7
16. Wertheim HF, Verveer J, Boelens HA, et al. Effect of mupirocin treatment on nasal, pharyngeal, and perineal carriage of Staphylo-coccus aureus in healthy adults. Antimicrob Agents Chemother 2005; 49:1465-7
17. fiener K. Nozokomiyal metisilin dirençli Staphylococcus aureus izolatlar›n›n tiplendirilmesinde hangi yöntemi kullanal›m? Mik-robiyol Enfeks 2004; 3: 15-28
Klimik Dergisi • Cilt 19, Say›:1 27
Tablo 2. S. aureus ve MRSA Tafl›y›c›l›¤›n›n Mesleklere Göre Da¤›l›m› S. aureus MRSA Meslek n (%) n (%) Doktor (n=110) 33 (30.0) 3 (2.7) Hemflire (n=59) 20 (33.9) 6 (10.2) Yard. personel (n=20) 6 (30.0) - -
