j s
i
■\T-6öU>t r
.. . •? -
/ F . ., >
■ l l l l l l l l l l I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I l l l l l l l l l l l l l l l l I l l l l l l l i m i l I M M I l l l l l l fI Serbes sütun |
ıııııımnıı«nıııııiHiıııııı»ıııım*ıı»ıiH*HHiıııı»ıııııiHHiı«i||i|iı| Galatasaray
^ - hakkında
V.
Bir müddettenberi gazetelerde Ga latasaray lise binasının yıktırılması ve yerine bir otel yaptırılması lehinde yazılar görüyoruz. K oca İstanbulda başka yer kalmamış gibi, bu eski, çok eski irfan ocağının arsasını otel arsası olarak peşkeş çekmek insana cidden elem veriyor. KaÇ nesildir İstanbul halkı Beyoğlundan geçer ken, vakarla yükselen o büyük mektebe sevgi ve iftiharla bakmağa alımıştır. Galatasaraym mazisi,, yal nız lise olarak kurulduğu zamandan başlasa bile, bu onu bulunduğu yer. de bırakmak için kâfi bir sebep teş kil eder. Halbuki mesele hiç de bun dan ibaret değildir. Bu müessesenin tarihine üstünkörü bir bakış bizi tâ on beşinci asra, yani on sene sonra kutlıyacağımız Istanbulun fethi asrı na kadar götürüyor.
Galatasaraym Enderun mektebi olarak ilk kuruluşu hakkında Ba- yezit II. ile Gülbaba arasında geçen konuşmaya dair bir fıkrayı gayrı ta rihî sayarak bir tarafa bırakalım. Muhakkak olan cihet, bu mektebin on beşinci asrın sonlarında medrese ye karşı ilk Türk mektebi olarak ku rulduğu ve ondan sonra da Selim II. ve Mehmet IV. devrinde medrese haline getirilmesine rağmen her iki defa da ısrarla gene mektep haline ! konulmuş ve devlete memur yetiştir- 'miş olduğudur. Bu müesseseyi yeni i baştan Enderun mektebi halinde can- ! {andıran on sekizinci asırda Sadra- |zam Damat Ali paşadır; daha sonra ■ Mahumut I. tarafından burada bir ! de kütüphane yaptırılmıştır. ( 1)
i On dokuzuncu asrın ortalarında, • Mahmut II. devrinde Galatasaraya
Tıbbiye mektebinin nakloluna rak ( 2 ) epey bir müddet tıp tedri satının orada yapıldığını, bilâhare A li ve Fuat paşanın gayretile ve «M ektebi sultanî» adile memleketi mizde ilk lisenin orada kurulduğu ve gene bu binanın içinde bir müd det Darülfünunun ve Hukuk mekte binin açıldığı görülüyor. Tesis edil diği günden bugüne kadar muhtelif öğretim müesseselerine yurt olan Galatasaray, bu itibarla beş asra ya kın bir maziye sahip bulunuyor de mektir.
Şimdi, bu ananeyi unuta rak, oraya otel yapmak fik rini, doğrusu memleketin m ad dî ve mânevî kıymetleri üstüne titriyen insanlara yakıştıramıyoruz. Şehrimizde otel yapılacak münasip yelrer bulmak güç değildir. Fakat medreseye karşı mektebi korumak gibi tarihî bir ananeyi göz önünde canlandıran bir binanın mektep ha linde kalmasındaki ifade ve mânayı temin etmek pek kolay olmaz.
* - M . Cavid Baysun
--( 1 ) Raşit, tarih, İstanbul 1 2 8 2 , I V . 3 1 . Hadikatülcevami, İstanbul, 1 2 8 1 , IL 5 6 .
( 2 ) Lûtfi Efendi, tarih, İstanbul 1 3 0 2 , V . 1 3 0 .
